1. Chuyeän Thí Duï Phöôùc Ñieàn (Khettuøpamaø)

Ñöùc Theá Toân keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi choã nuoâi soùc ôû Veluvana (Truùc Laâm) gaàn Raøjagaha (Vöông Xaù).

Thôøi aáy, ôû Vöông Xaù coù moät ngöôøi chuû ngaân khoá giaøu sang voâ cuøng vaø chæ ñöôïc bieát qua danh hieäu Ñaïi phuù oâng (Mahaødhanasetthi). OÂng coù moät con trai ñoäc nhaát raát khaû aùi vaø xinh ñeïp. Khi caäu ñeán tuoåi tröôûng thaønh, cha meï caäu suy nghó nhö vaày: 'Neáu con ta chi tieâu moät ngaøn ñoàng moãi ngaøy, thì duø caû traêm naêm nöõa soá löôïng taøi saûn naøy cuõng seõ khoâng heát'.

Hoï chaúng daïy caäu moät ngheà gì caû, vì suy nghó: 'Vieäc hoïc ngheà seõ toán nhieàu coâng söùc meät nhoïc, cöù ñeå noù an nhaøn thaân taâm höôûng thoï giaøu sang thoûa thích'.

Thay vì daïy ngheà, khi caäu ñeán tuoåi möôøi saùu, hoï cöôùi cho caäu moät coâ daâu kieàu dieãm, nhöng hoaøn toaøn thieáu ñaïo haïnh. Cuøng vôùi coâ vôï, caäu ñoå heát thôøi giôø vaøo vieäc höôûng thuï, thích thuù taàm caàu duïc laïc.

Khi cha meï maát, caäu phung phí tieàn cuûa vaøo ñaùm vuõ nöõ, ca nhaân vaø caùc ñaùm vui chôi khaùc; sau khi tieâu heát taøi saûn, caäu trôû neân ngheøo khoù, phaûi coá xoay xôû ñeå soáng baèng caùch vay nôï. Nhöng khi caäu khoâng coøn coù theå vay ñöôïc nöõa vaø bò caùc chuû nôï thuùc baùch, caäu ñöa heát ruoäng vöôøn, trang traïi, nhaø cöûa cuøng caùc gia saûn khaùc roài trôû thaønh keû haønh khaát, soáng trong nhaø teá baàn cuûa thaønh phoá aáy.

Baáy giôø, moät hoâm, boïn cöôùp gaëp caäu vaø baûo:

- Naøy chuù, xem ñaây, chuù laøm sao ra khoûi cuoäc soáng khoán khoå naøy, chuù coøn treû vaø coù naêng löïc. Haõy ñi theo boïn ta vaø soáng ñaày ñuû thoaûi maùi baèng caùch troäm caép. Boïn ta seõ taäp luyeän cho chuù.

Caäu ñoàng yù vaø ñi theo chuùng. Boïn troäm cöôùp cho caäu moät caây gaäy lôùn; vaø trong khi chuùng ñoät nhaäp vaøo moät caùi nhaø maø boïn chuùng ñaõ ñuïc thuûng moät loã lôùn, chuùng ñaët caäu ôû choã ra vaøo vaø noùi:

- Neáu coù ai ñeán, haõy ñaùnh cheát noù ñi.

Caäu voán taâm trí ñaàn ñoän, khoâng phaân bieät baïn thuø, lieàn ñöùng ñoù vaø chæ chôø ñôïi ngöôøi khaùc ñi ñeán.

Baáy giôø, ngöôøi trong nhaø trôû daäy, chaïy ñi thaät nhanh, nhìn ñaây ñoù, chôït thaáy caäu ñöùng ôû loã thuûng aáy. Hoï vöøa noùi:

- Chuùng ñaây roài, quaân khoán kieáp, luõ troäm cöôùp, hoï vöøa chuïp laáy caäu ñöa ñeán nhaø vua, trình:

- Taâu Ñaïi vöông, teân troäm naøy bò baét luùc ñang phaù nhaø.

Vua ra leänh cho ñaùm quaân giöõ thaønh:

- Chaët ñaàu noù ñi.

Boïn naøy giam caäu vaøo nguïc vaø ñöa ñeán nôi haønh hình, chuùng ñaùnh caäu baèng roi trong luùc caäu ñi theo tieáng troáng xöû toäi. Cuøng luùc quaàn chuùng la lôùn:

- Teân cöôùp phaù hoaïi naøy ñaõ bò baét ôû thaønh naøy.

Baáy giôø ôû trong thaønh aáy, coù naøng hoa khoâi teân laø Sulasaø ñang ñöùng beân cöûa soå. Naøng thaáy caäu bò daãn ñi ngang, vaø vì naøng ñaõ quen bieát caäu töø thôøi tröôùc neân naøng coù caûm tình vôùi caäu voán laø ngöôøi töøng ñaït ñaïi phuù quí trong thaønh naøy, naøng lieàn cho göûi möùt baùnh vaø nöôùc uoáng, laïi nhôø ngöôøi nhaén vôùi boïn giöõ thaønh: 

- Caàu mong caùc toân oâng ñôïi cho ñeán luùc ngöôøi naøy aên xong möùt baùnh vaø uoáng nöôùc.

Cuøng luùc aáy trong thaønh naøy, Toân giaû Mahaø-Moggallaøna ñang quaùn saùt baèng thieân nhaõn vaø thaáy tình caûnh nguy khoán cuûa keû naøy, Toân giaû ñoäng loøng bi maãn vaø suy nghó: 'Vì keû naøy chöa heà laøm coâng ñöùc gì, maø chæ taïo aùc nghieäp, y seõ bò taùi sanh vaøo ñòa nguïc. Nay neáu ta ñi ra vaø y cho ta möùt baùnh vaø nöôùc uoáng, y seõ ñöôïc taùi sanh vaøo hoäi chuùng caùc ñòa thaàn. Ta phaûi giuùp ñôõ keû naøy'.

Vì vaäy Toân giaû lieàn xuaát hieän tröôùc toäi nhaân ngay khi möùt baùnh vaø nöôùc ñöôïc mang ñeán. Khi caäu thaáy vò Tröôûng laõo, taâm caäu ñöôïc an laïc vaø caäu suy nghó: 'Ta coù lôïi ích gì nhôø aên möùt baùnh naøy neáu ta phaûi cheát? Giôø ñaây, chuùng seõ laøm haønh trang cho ta leân ñöôøng ñi ñeán theá giôùi beân kia'.

Theá laø caäu nhôø ñöa baùnh möùt vaø nöôùc uoáng ñi cuùng vò Tröôûng laõo. Khi Toân giaû Moggallaøna thaáy noãi thoáng khoå cuûa caäu ñaõ trôû thaønh hoan hyû, Toân giaû ngoài xuoáng vaø aên uoáng xong roài ñöùng daäy ñi leân ñöôøng.

Coøn ngöôøi aáy bò caùc ñao phuû ñöa ñeán nôi xöû toâò vaø cheùm ñaàu. Nhôø haønh ñoäng tín thaønh ñoái vôùi Tröôûng laõo Moggallaøna, phöôùc ñieàn voâ thöôïng ôû ñôøi, keû aáy xöùng ñaùng ñöôïc taùi sanh vaøo thieân giôùi cao caû. Nhöng vì nieàm luyeán aùi phaùt ra ñoái vôùi Sulasaø khi caäu suy nghó: 'Ta taïo ñöôïc leã cuùng döôøng naøy laø nhôø naøng', neân ngay luùc laâm chung, taâm caäu trôû thaønh baát tònh vaø caäu taùi sanh vaøo caûnh giôùi thaáp hôn, laøm vò thaàn ôû trong caây chuoái lôùn coù taøn laù raäm raïp trong röøng hoang.

Baáy giôø tình côø vò thaàn thaáy Sulasaø trong vöôøn cuûa naøng lieàn mang naøng ñeán nôi cö truù cuûa vò aáy. Meï naøng than khoùc, baûo vò aáy sau moät tuaàn phaûi ñem naøng trôû laïi. Baø meï keå chuyeän cho moïi ngöôøi nghe, khi hoï hoûi baø söï vieäc ñaõ xaûy ra, vaø hoï traøn ñaày kinh ngaïc baûo nhau:

- Caùc baäc A-la-haùn quaû thaät laø phöôùc ñieàn voâ thöôïng ôû ñôøi, ngay moät haønh ñoäng töø bi nhoû beù ñoái vôùi chö vò cuõng laøm cho con ngöôøi taùi sanh vaøo coõi chö Thieân.

Chö Taêng thuaät chuyeän naøy leân ñöùc Theá Toân, Ngaøi beøn ngaâm caùc vaàn keä naøy ñeå giaûi thích söï vieäc:

1. Baäc Thaùnh ví nhö caùc ruoäng ñoàng,
Ngöôøi cho laø chính caùc nhaø noâng,
Haït gieo laø vaät ñem daâng cuùng,
Keát quaû töø ñaây ñöôïc höôûng phaàn.

2. Haït gioáng ñaây vaø ñaùm ruoäng ñoàng
Daønh cho ngaï quyû laãn ngöôøi troàng,
Nôi naày ngaï quyû thöôøng an höôûng,
Thí chuû tín thaønh phöôùc ñöùc taêng.

3. Vì haønh thieän nghieäp ôû treân ñôøi,
Cuùng leã caùc ma quyû ñoùi moài,
Seõ ñeán coõi thieân laøm truù xöù,
Nhôø ngöôøi ñaõ taïo nghieäp an vui.

2. Chuyeän Con Lôïn Röøng (Sukaøra)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi choã nuoâi soùc ôû Veluvana (Truùc Laâm) gaàn Raøjagaha (Vöông Xaù).

Töông truyeàn ngaøy xöa khi ñöùc Theá Toân Kassapa (Ca-dieáp) thuyeát Phaùp, moät Tyû-kheo ñaõ ñieàu phuïc töï thaân, nhöng thieáu phoøng hoä ngoân ngöõ, neân ñaõ maï ly caùc Tyû-kheo khaùc. Luùc töø traàn, vò aáy taùi sanh vaøo ñòa nguïc. Sau khi ñaõ bò thieâu ñoát taïi ñoù caû moät kieáp, vò aáy rôøi coõi aáy vaø trong kieáp naøy taùi sanh gaàn thaønh Raøjagaha, döôùi chaân nuùi Gijjhakuøta (Linh Thöùu), vò aáy luoân bò ñoùi khaùt giaøy voø. Thaân theå vò aáy coù maøu vaøng roøng, nhöng mieäng laïi gioáng moõm lôïn röøng.

Vaøo thôøi aáy, Toân giaû Naørada ñang truù taïi nuùi Linh Thöùu. Vöøa caàm y baùt, vò aáy khôûi haønh töø saùng sôùm ñeå khaát thöïc. Trong loä trình ñeán Raøjagaha, vò aáy thaáy ngaï quyû kia treân ñöôøng. Khi hoûi veà haïnh nghieäp maø ngaï quyû kia ñaõ taïo, vò aáy ñaõ ngaâm caùc vaàn keä sau:

1. Nhaø ngöôi vaøng röïc khaép toaøn thaân,
Chieáu aùnh saùng ra khaép moïi vuøng,
Song mieäng ngöôi nhö moàm lôïn ñöïc,
Nghieäp gì ngöôi taïo kieáp xöa chaêng?

2. Xöa con ñieàu phuïc kheùo veà thaân,
Nhöng khaåu con khoâng ñöôïc hoä phoøng,
Vì theá hình haøi con vaäy ñoù,
Naø-ra-da thaáy roõ con cuøng.

3. Naø-ra-da, vaäy haõy xem ñaây,
Con muoán trình Toân giaû vieäc naøy:
Ñöøng phaïm aùc taø veà khaåu nghieäp,
E ngaøi seõ hoùa moõm heo vaày!

3. Chuyeän Ngaï Quyû Coù Moàm Hoâi Thoái (Puøtimukkha)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi choã nuoâi soùc ôû Veluvana (Truùc Laâm).

Ngaøy xöa vaøo thôøi ñöùc Theá Toân Kassapa (Ca-dieáp) coù hai thieän gia nam töû theo lôøi giaùo huaán cuûa Ngaøi, ñaõ xuaát gia boû ñôøi theá tuïc. Thöïc haønh ñaày ñuû giôùi luaät vaø soáng khoå haïnh khaéc nghieät, hai vò an truù hoøa hôïp vôùi nhau ôû moät nôi kia trong laøng.

Sau ñoù moät Tyû-kheo coù aùc tính, thích maï ly, ñaõ ñeán truù xöù cuûa hai vò. Hai Tröôûng laõo naøy aân caàn nhaän vò aáy vaø qua ngaøy thöù hai laïi cuøng vò aáy ñi khaát thöïc.

Daân chuùng tích cöïc tuaân lôøi daïy cuûa chö vò vaø cuùng döôøng chö vò ñuû chaùo, gaïo, côm vaø nhieàu thöïc phaåm khaùc. Vò kia suy nghó: 'Laøng naøy thaät laø nôi ôû toát ñeå khaát thöïc vaø daân chuùng ñaày ñuû tín taâm cuùng döôøng thöïc phaåm ngon laønh. Ñaây laïi coù boùng maùt vaø nöôùc. Ta coù theå soáng sung söôùng ôû ñaây nhöng chaúng theå ñöôïc bao laâu hai Tyû-kheo naøy cuõng truù cuøng nôi naøy. Ñöôïc roài, vaäy thì ta seõ laøm sao cho hoï khoâng ñeán ñaây ôû nöõa'. Theá laø vò aáy phæ baùng ngöôøi noï vôùi ngöôøi kia. Hai vò daàn daàn sinh ra hoaøi nghi vaø suy nghó: 'Daãu sao cuõng coù theå nhö vaäy', vaø maát loøng tin, chö vò traùnh maët nhau, roài khoâng ai baûo ai, moãi ngöôøi ra ñi tìm moät nôi deã chòu hôn.

Daân chuùng hoûi vò Tyû-kheo phæ baùng:

- Baïch Toân giaû, chö vò Tröôûng laõo ñi ñaâu roài?

Vò aáy ñaùp:

- Suoát ñeâm hai vò tranh caõi nhau; hai vò ra ñi chaúng ñeå yù ñeán lôøi ta baûo: 'Xin ñöøng tranh caõi, haõy hoøa hôïp', vaø coøn nhieàu chuyeän khaùc nöõa, ta noùi theâm: 'Nhöõng ngöôøi naøo coù tính nhö vaäy thöôøng thích ñaùnh nhau to'. Sau ñoù quaàn chuùng van naøi:

- Cöù ñeå chö vò Tröôûng laõo ñi, tuy nhieân vì chuùng ñeä töû, xin Toân giaû ôû laïi ñaây vaø ñöøng hoái tieác gì caû.

Vò aáy ñoàng yù ñaùp:

- Ñöôïc laém.

Trong khi ôû ñoù vaøi ngaøy, vò aáy suy xeùt: 'Do tham muoán truù xöù, ta ñaõ ly giaùn hai Tyû-kheo naøy. OÂi! Ta ñaõ quyeát taâm taïo nhieàu aùc nghieäp'. Bò loøng hoái haän saâu xa giaøy voø vaø ngaõ beänh vì tinh thaàn dao ñoäng, chaúng bao laâu vò aáy töø traàn vaø taùi sanh vaøo ñòa nguïc Avìci (Voâ giaùn hay A-tyø).

Veà sau vò aáy taùi sanh vaøo kieáp naøy laøm moät ngaï quyû coù moàm hoâi thoái ôû khoâng xa thaønh Raøjagaha. Thaân theå vò aáy coù maøu vaøng aùnh, nhöng saâu boï luùc nhuùc boø ra töø moàm vò aáy caáu xeù maõi khieán moàm vò aáy boác muøi hoâi thoái. Thôøi aáy Toân giaû Naørada töø ñænh Linh Thöùu ñi xuoáng, thaáy ngaï quyû kia, beøn ngaâm vaàn keä hoûi veà haïnh nghieäp cuûa vò aáy:

1. Ngöôi coù maøu da saùng ñeïp sao,
Nhö chö Thieân ôû coõi trôøi cao,
Ngöôi ñang lô löûng trong khoâng khí,
Song mieäng ngöôi hoâi thoái bieát bao,
Vì ñaùm boï saâu ñang caén xeù,
Kieáp xöa ngöôi taïo aùc haønh naøo?

2. Laø moät Tyû-kheo coù aùc ngoân,
Duø con giöõ khoå haïnh vuoâng troøn,
Con khoâng cheá ngöï veà ngoân ngöõ,
Con ñöôïc maøu da saùng töïa vaøng
Nhôø khoå haïnh xöa, song mieäng thoái
Vì lôøi phæ baùng cuûa moàm con.

3. Chính Ngaøi ñaõ thaáy vieäc naøy roài
Ai giôùi ñöùc vaø thöông xoùt ñôøi,
Seõ baûo: 'Ngöôi ñöøng neân phæ baùng
Cuõng khoâng doái traù, noùi sai lôøi,
Veà sau hoùa Daï-xoa thaàn löïc,
Höôûng thoï thuù vui nhö yù ngöôi.

4. Chuyeän Hình Nhaân Baèng Boät (Pitthadhìtalika)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc truù taïi Saøvatthi (Xaù-veä) trong Jetavana (Kyø-vieân).

Thôøi aáy ngöôøi nhuõ maãu ñem cho chaùu gaùi cuûa oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc) moät hình töôïng baèng boät ñeå laøm ñoà chôi.

Moät hoâm coâ beù laøm rôi hình töôïng aáy vôõ tan. Noù keâu leân: 'Con gaùi ta ñaõ cheát roài!', vaø khoùc maõi, ñaùm gia nhaân khoâng ai doã daønh ñöôïc.

Baáy giôø baäc Ñaïo Sö ñang ôû trong nhaø oâng Caáp Coâ Ñoäc, vò naøy ñang ngoài gaàn Ngaøi. Baø nhuõ maãu ñem coâ beù ñeán beân oâng chuû. OÂng hoûi:

- Taïi sao con beù khoùc?

Roài vöøa oâm chaùu vaøo loøng, oâng vöøa doã daønh noù vaø baûo:

- OÂng seõ cho chaùu moät ñöùa con gaùi khaùc ñeå laøm taëng vaät.

Roài oâng thöa trình baäc Ñaïo Sö:

- Baïch Theá Toân, vì chaùu noäi cuûa con khoùc veà chuyeän hình töôïng baèng boät, con öôùc mong daâng leã vaät cuùng döôøng. Xin Theá Toân chaáp thuaän ñeán nhaø con ngaøy mai cuøng vôùi naêm traêm Tyû-kheo.

Ñöùc Theá Toân nhaän lôøi. Nhö vaäy ñöùc Theá Toân ñaõ ñeán vaø sau buoåi ngoï trai, Ngaøi noùi lôøi tuøy hyû coâng ñöùc vaø ngaâm caùc vaàn keä naøy:

1. Vôùi moïi quan taâm, keû coù loøng
Phaûi daâng leã cuùng caùc gia toâng,
Caùc vong linh nhöõng ngöôøi thaân thuoäc,
Cuøng vôùi chö Thieân laãn thoå thaàn.

2. Trì Quoác, Ña Vaên, Quaûng Muïc vöông,
Thieân vöông Taêng Tröôûng giöõ traàn gian,
Töù Thieân vöông ñöôïc ngöôøi toân kính,
Thí chuû khoâng maát quaû phöôùc phaàn.

3. Bôûi vì keâu khoùc hoaëc saàu bi,
Thöông tieác than van chaúng ích gì,
Khoâng lôïi gì cho ngöôøi quaù coá,
Khi thaân nhaân giöõ thoùi leà kia.

4. Song leã vaäy naøy ñöôïc cuùng daâng
Kheùo ñem an truù ôû chö Taêng,
Quaû naøy hieän taïi vaø sau nöõa
Lôïi laïc laâu daøi vôùi coå nhaân.

5. Chuyeän Ngaï Quyû Ngoaïi Böùc Töôøng (Tirokuddapeta)

Baäc Ñaïo sö keå chuyeän naøy trong khi ñang truù taïi Raøjagaha (Vöông Xaù).

Chín möôi hai kieáp veà tröôùc, coù moät kinh thaønh teân laø Kaøsipuri. Vua Jayasena ngöï trò nôi aáy coù chaùnh haäu laø Sirimaø, vöông töû Phussa chöùng ñaéc Voâ Thöôøng Chaùnh Ñaúng Giaùc, töùc laø ñöùc Coå Phaät thöù möôøi taùm sau ñöùc Phaät Dipankara (Nhieân Ñaêng).

Baáy giôø Ñaïi Vöông Jayasena sinh taâm ngaõ maïn, suy nghó: 'Vì vöông töû cuûa ta sinh ra ñôøi laøm ñöùc Phaät, ñaõ thaønh töïu ñaïi söï xuaát theá, chæ rieâng ta coù Phaät, chæ rieâng ta coù Phaùp, chæ rieâng ta coù Taêng chuùng'. Do ñoù nhaø vua luoân luoân haàu caän beân ñöùc Phaät vaø khoâng daønh cô hoäi cho keû khaùc.

Ba hoaøng ñeä cuûa ñöùc Theá Toân aáy do baø meï khaùc sinh ra, beøn suy nghó: 'Quaû thaät chö Phaät ra ñôøi vì lôïi ích cuûa quaàn sinh khaép theá gian naøy, chöù khoâng phaûi vì rieâng moät ai. Nay phuï vöông ta khoâng daønh cô hoäi cho ngöôøi khaùc. Laøm theá naøo ta coù theå phuïng söï ñöùc Theá Toân vaø Taêng chuùng? Naøo chuùng ta haõy thi haønh moät chieán thuaät'.

Theá laø chö vò gaây roái taïi vuøng bieân ñòa. Sau ñoù khi nhaø vua nghe tin veà vuï roái loaïn naøy, lieàn phaùi ba vöông töû ñi bình ñònh bieân thuøy. Ba vò tuaân leänh vaø khi trôû veà, nhaø vua haøi loøng ban chö vò moät ñieàu öôùc, phaùn baûo:

- Haõy choïn thöù gì caùc vöông nhi muoán.

Ba vò taâu:

- Chuùng thaàn nhi öôùc mong haàu caän ñöùc Theá Toân.

Nhaø vua töø choái, phaùn:

- Haõy choïn thöù khaùc.

Ba vò taâu:

- Chuùng thaàn nhi khoâng maøng thöù gì khaùc caû.

Nhaø vua laïi phaùn:

- Thoâi ñöôïc, caùc vöông nhi coù quyeàn choïn theo yù muoán.

Ba vò ñeán gaàn ñöùc Theá Toân vaø thöa:

- Baïch Theá Toân, chuùng ñeä töû öôùc mong phuïng söï ñöùc Theá Toân ba thaùng. Xin ñöùc Theá Toân hoan hyû an cö ba thaùng möa vôùi chuùng ñeä töû.

Ñöùc Theá Toân chaáp thuaän. Ba vò hoaøng töû töï thaân haønh göûi moät thoâng ñieäp ñeán cho ngöôøi ñöôïc chæ ñònh troâng coi tænh noï, baûo: 'Trong suoát ba thaùng naøy, chuùng ta caàn phuïc vuï ñöùc Theá Toân, baét ñaàu baèng caùch xaây moät tinh xaù, vaø cung caáp ñuû moïi thöù caàn thieát'.

Sau ñoù chö vò heát loøng cung kính phuïc vuï ñöùc Theá Toân cuøng Taêng chuùng. Khi caùc vieân quan cai trò tænh naøy ñaõ cuùng döôøng tinh xaù xong, caùc vò chaáp haønh vieäc an cö muøa möa aáy. Moät vò thuû kho haøng gia, con trai moät gia chuû, laø ngöôøi moä ñaïo cuøng vôùi vôï ñaõ tìm ñöôïc nieàm tin, vò aáy traân troïng cuùng döôøng Taêng chuùng vôùi ñöùc Phaät laøm thöôïng thuû. Ngöôøi ñöôïc chæ ñònh cai quaûn tænh naøy theo göông vò kia cuøng vôùi möôøi moät ngaøn daân ñem caùc vaät ñeán cuùng döôøng vôùi taát caû loøng thaønh kính.

Vaøo dòp aáy, coù moät soá ngöôøi baát maõn trong loøng, sau khi ngaên caûn nhöõng vaät ñoùng goùp, chính hoï laïi aên caùc phaåm vaät vaø noåi löûa ñoát trai ñöôøng.

Sau khi ba vöông töû cuøng ñoaøn tuøy tuøng ñaõ cuùng döôøng ñöùc Theá Toân vaø töø giaõ Ngaøi xong, ba vò ñi thaúng ñeán phuï vöông.

Khi trôû veà, ñöùc Theá Toân ñaéc Nieát-baøn voâ dö y, ba vöông töû vaø ngöôøi cai quaûn tænh aáy, vò thuû kho baùu hoaøng gia daàn daàn theo thôøi gian ñeàu töø traàn vaø cuøng vôùi quaàn chuùng ôû ñoù ñöôïc taùi sanh thieân giôùi, coøn soá ngöôøi baát maõn trong taâm bò taùi sanh ñòa nguïc.

Chín möôi hai kieáp troâi qua nhö vaäy, trong luùc hai haïng ngöôøi treân cöù laàn löôït taùi sanh töø thieân giôùi naøy ñeán thieân giôùi khaùc vaø töø ñòa nguïc naøy ñeán ñòa nguïc khaùc. Roài ñeán hieàn kieáp naøy, vaøo thôøi ñöùc Theá Toân Kassapa, ñaùm ngöôøi baát maõn trong taâm taùi sanh vaøo loaøi ngaï quyû.

Vaøo thôøi aáy, loaøi ngöôøi thöôøng cuùng döôøng vì lôïi ích cuûa ñaùm quyeán thuoäc quaù coá cuûa hoï vaø neâu roõ: 'Leã vaät naøy xin daønh cho quyeán thuoäc cuûa chuùng toâi'. Do ñoù, caùc vong linh ñöôïc an laïc. Theá roài, chính caùc vong linh aáy cuõng nhaän bieát ñieàu naøy, neân sau khi ñeán gaàn ñöùc Phaät Kassapa, caùc vò aáy hoûi:

- Baïch Theá Toân, giôø ñaây laøm theá naøo chuùng con coù theå ñaït ñöôïc an laïc nhö vaày'?

Ñöùc Theá Toân ñaùp:

- Hieän nay chö vò chöa coù theå ñaït ñöôïc an laïc aáy, nhöng thôøi gian veà sau, seõ coù moät ñöùc Phaät ôû theá gian teân goïi laø Gotama. Vaøo thôøi cuûa ñöùc Theá Toân aáy, seõ coù moät vò vua teân laø Bimbisaøra, trong chín möôi hai kieáp nöõa keå töø ñaây seõ laø quyeán thuoäc cuûa chö vò. Vua aáy seõ daâng leã cuùng döôøng ñöùc Phaät vaø seõ hoài höôùng coâng ñöùc aáy ñeán chö vò, sau ñoù chö vò seõ ñöôïc an laïc.

Thôøi baáy giôø, khi ñieàu naøy ñöôïc phaùt bieåu, thì cuõng nhö theå ta noùi vôùi caùc vong linh aáy: 'Ngaøy mai chö vò seõ ñöôïc an laïc'.

Veà sau, khi thôøi kyø coù ñöùc Phaät naøy ñaõ qua, ñöùc Theá Toân (Gotama) giaùng sanh vaøo coõi ñôøi, ba vöông töû cuøng vôùi moät ngaøn ngöôøi töø thieân giôùi taùi sanh vaøo quoác ñoä Magadha (Ma-kieät-ñaø) trong caùc gia ñình Baø-la-moân.

Theo thôøi gian, sau khi töø giaõ ñôøi theá tuïc, ba vò trôû thaønh caùc nhaø khoå haïnh beän toùc, truù taïi ñænh nuùi Gayaø, ngöôøi tröôùc kia cai quaûn tænh thaønh aáy trôû thaønh vua Bimbisaøra; ngöôøi thuû khoá hoaøng gia, con cuûa vò gia chuû, trôû thaønh ñaïi phuù tröôûng nghieäp ñoaøn coù teân Visaøkha; vôï vò aáy trôû thaønh con gaùi cuûa moät vò ñaïi phuù tröôûng nghieäp ñoaøn vaø ñöôïc ñaët teân Dhammadinnaø, coøn ñaùm quaàn chuùng ñöôïc taùi sanh laøm caùc vò caän thaàn cuûa vua.

Baáy giôø ñöùc Theá Toân Gotama giaùng sanh coõi traàn, sau baûy tuaàn Giaùc Ngoä, Ngaøi ñeán Benares (Ba-la-naïi) chuyeån Phaùp luaân. Ngaøi giaùo hoùa ba vò ñaïo só beänh toùc, sau khi Ngaøi ñaõ khôûi ñaàu giaùo hoùa naêm vò khoå haïnh, vaø thaâu nhaän caû ngaøn ñeä töû. Sau ñoù Ngaøi ñi ñeán Raøjagaha vaø an truù vua Bimbisaøra vaøo Sô quaû Döï Löu cuøng vôùi hôn moät vaïn Baø-la-moân vaø cö só oû taïi xöù Anga (Öng-giaø) vaø Magadha.

Tuy nhieân caùc ngaï quyû ôû quanh cung vua suy nghó: 'Giôø ñaây nhaø vua seõ laøm leã cuùng teá cho chuùng ta ñöôïc höôûng phöôùc'. Trong luùc nhaø vua laøm teá leã, nhaø vua suy nghó: 'Ta khoâng bieát baây giôø ñöùc Theá Toân ñang truù ôû ñaâu?'. Do vaäy, nhaø vua khoâng hoài höôùng coâng ñöùc ñeán ai caû. Vì caùc ngaï quyû khoâng nhaän ñöôïc thí vaät naøo caû, chuùng raát thaát voïng thoát tieáng keâu thaûm thieát moãi ñeâm ôû hoaøng cung.

Raïng ngaøy, nhaø vua hoaûng sôï trình ñöùc Theá Toân veà chuyeän ñaõ xaûy ra vaø hoûi:

- Baïch Theá Toân, Ngaøi ñaõ nghe tieáng naøo nhö vaäy chöa? Con baên khoaên khoâng bieát vieäc gì xaûy ra vôùi con.

Ñöùc Theá Toân ñaùp:

- Thöa Ñaïi vöông, xin ñöøng sôï, khoâng coù gì baát thöôøng xaûy ra vôùi Ñaïi vöông ñaâu, maø thònh vöôïng seõ ñeán vôùi Ñaïi vöông thoâi. Giôø ñaây, quaû thaät laø quyeán thuoäc cuûa Ñaïi vöông ñaõ taùi sanh vaøo loaøi ngaï quyû. Trong suoát moät kieáp, chuùng ñaõ lang thang khaép nôi vaø chæ mong öôùc ñieàu naøy: 'Nhaø vua seõ laøm leã cuùng döôøng ñöùc Phaät vaø hoài höôùng coâng ñöùc aáy cho chuùng ta'. Hoâm qua, khi Ñaïi vöông daâng leõ, Ñaïi vöông ñaõ khoâng hoài höôùng coâng ñöùc. Do ñoù, chuùng maát heát hy voïng vaø thoát tieáng keâu la.

Nhaø vua hoûi:

- Baïch Theá Toân, baây giôø laøm sao chuùng coù theå nhaän ñöôïc thí vaät?

Ñöùc Phaät ñaùp: 

- Thöa Ñaïi vöông, quaû thaät chuùng coù theå nhaän.

Nhaø vua noùi:

- Baïch Theá Toân, vaäy Theá Toân haõy nhaän lôøi thænh caàu cuûa con vaøo ngaøy mai, con seõ hoài höôùng coâng ñöùc leã vaät aáy cho chuùng.

Ñöùc Theá Toân nhaän lôøi.

Sau ñoù, nhaø vua ra leänh chuaån bò leã cuùng döôøng haøo phoùng, vaø thoâng baùo thôøi giôø leân ñöùc Theá Toân, Ngaøi lieàn ñeán Hoaøng cung. Baày ngaï quyû cuõng ñeán vaø suy nghó: 'Hoâm nay chuùng ta seõ höôûng ñöôïc moùn gì ñoù', roài ñöùng beân ngoaøi caùc böùc töôøng vaø haøng raøo.

Sau ñoù ñöùc Theá Toân laøm cho moãi ngaï quyû ñeàu hieän hình tröôùc nhaø vua. Trong khi vua daâng nöôùc röûa, vua hoài höôùng coâng ñöùc aáy cho chuùng vôùi nhöõng lôøi naøy: 'Mong coâng ñöùc naøy daønh cho quyeán thuoäc ta'. Laäp töùc xuaát hieän caùc ao sen ñaày sen suùng cho boïn ngaï quyû. Chuùng taém röûa vaø uoáng nöôùc ôû ñoù, ñöôïc giaûm nheï noãi thoáng khoå cuûa chuùng vì baát haïnh, lao nhoïc vaø khaùt nöôùc, neân da chuùng trôû neân vaøng aùnh.

Nhaø vua daâng leã cuùng döôøng chaùo gaïo vaø caùc thöùc aên ñuû loaïi cöùng meàm roài hoài höôùng coâng ñöùng leã vaät aáy cho chuùng. Trong choác laùt lieàn xuaát hieän cho chuùng caùc thöïc phaåm khaùc, thaäm chí caû thöïc phaåm thieân giôùi, khieán chuùng haân hoan höôûng thoï.

Nhaø vua laïi cuùng döôøng y phuïc vaø saøng toïa, tinh xaù roài hoài höôùng coâng ñöùc leã vaät aáy. Sau ñoù lieàn xuaát hieän cho chung caùc thieân y, thieân cung, saøng toïa, khaên phuû vaø ñoà trang söùc. Ñöùc Theá Toân quyeát ñònh laøm cho taát caû haïnh phuùc tuyeät vôøi naøy cuûa hoï ñöôïc hieån loä tröôùc vua; khi nhìn thaáy vaäy, vua voâ cuøng hoan hyû.

Roài ñöùc Theá Toân, sau khi thoï thöïc xong, vaø ñöôïc thænh caàu, Ngaøi keå chuyeän ngaï quyû ngoaøi böùc töôøng thay lôøi tuøy hyû coâng ñöùc.

1. Boïn chuùng ñöùng kia, ngoaïi böùc töôøng,
Nhöõng nôi troáng traûi, ngaõ tö ñöôøng,
Chuùng ñang ñöùng ôû ngoaøi song cöûa,
Khi ñaõ veà nhaø taïi coá höông.

2. Duø traøn treà aåm thöïc lieân mieân
Ñuû loaïi cöùng meàm ñöôïc doïn leân,
Cuõng chaúng coù ai caàn boïn chuùng,
Bôûi vì nghieäp chuùng ñaõ gaây neân.

3. Nhöõng ngöôøi laân maãn, laém tình thöông
Ñuùng luùc ñem cho ñaùm hoï haøng
Caùc thöùc cao löông, ñoà aåm thöïc
Vôùi lôøi caàu nguyeän: 'Ñeå daønh phaàn
Leã naøy cho ñaùm ngöôøi thaân thuoäc,
Mong caùc hoï haøng ñöôïc phöôùc aân'.

4. Vaø caùc ñaùm naøy ñaõ ñeán ñaây,
Caùc vong linh cuûa hoï haøng naøy,
Thaûy ñeàu tuï taäp ñoàng vui höôûng
Caùc thöïc phaåm ñeàu phong phuù thay.

5. Chuùng caàu: 'Tröôøng thoï caùc ngöôøi thaân,
Nhôø caùc vò, ta ñöôïc höôûng aân,
Loøng quyù troïng ta ñaø bieåu loä,
Ngöôøi cho chaúng thieáu quaû daønh phaàn'.

6. Choán kia khoâng coù caáy caøy ñaâu,
Cuõng chaúng heà nuoâi suùc vaät naøo,
Buoân baùn nhö ñaây ñeàu chaúng coù,
Cuõng khoâng ñoåi vaät laáy vaøng trao.

7. Beân kia theá giôùi caùc vong linh
Nhôø vaät cuùng döôøng ñeå döôõng sinh,
Nhö nöôùc ñoå töø treân nuùi xuoáng
Cuùng döôøng nuoâi ngaï quyû thaân tình.

8. Gioáng nhö taát caû caùc doøng soâng
Chaûy xuoáng ñoå ñaày caû ñaïi döông,
Cuõng vaäy nhöõng gì ngöôøi boá thí
Töø ñaây nuoâi soáng caùc vong nhaân.

9. Nhöõng thaân baèng quyeán thuoäc trong nhaø
Tröôùc ñaõ cho taê, giuùp ñôõ ta;
Mong moïi ngöôøi ban phaàn ngaï quyû,
Nhôù coâng hoï taïo thuôû xöa xa.

10. Bôûi vì keâu khoùc hoaëc saàu bi,
Thöông tieác, than van chaúng ích gì,
Khoâng lôïi gì cho ngöôøi quaù coá,
Khi thaân nhaân giöõ thoùi leà kia.

11. Song leã vaät naøy ñöôïc cuùng daâng
Kheùo ñem an truù ôû chö Taêng,
Quaû naøy hieän taïi vaø sau nöõa
Lôïi laïc laâu daøi vôùi coå nhaân.

12. Ñaây laø nghóa vuï cuûa thaân nhaân
Toân troïng vong linh, ñaõ cuùng daâng,
Taêng chuùng ñöôïc theâm nhieàu doõng löïc,
Ngöôøi laøm coâng ñöùc lôùn voâ ngaàn.

6. Chuyeän Ngaï Quyû AÊn Thòt Naêm Ñöùa Beù (Paøncaputtakhadaka)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc truù taïi Saøvatthi (Xaù-veä).

Trong laøng noï khoâng xa Saøvatthi, coù moät ngöôøi vôï ñòa chuû khoâng sinh con. Quyeán thuoäc cuûa oâng noùi: 'Ñeå ta kieám moät coâ gaùi khaùc cho oâng'. Nhöng oâng khoâng muoán, do loøng yeâu thöông vôï. Veà sau, khi nghe chuyeän naøy, baø vôï giuïc choàng ñi cöôùi vôï khaùc ñeå khoûi tuyeät doøng gioáng.

Nhöng khi coâ vôï môùi coù thai, ngöôøi vôï voâ sinh, loøng ñaày ganh tî, ñem thöùc aên uoáng ñaõi moät vò du só vaø nhôø oâng aáy thöïc hieän vieäc phaù thai. Coâ vôï keå chuyeän vôùi meï, baø lieàn trieäu taäp gia quyeán ñeán baûo ngöôøi vôï voâ sinh:

- Chò ñaõ laøm cheát con noù coøn ôû trong buïng.

Ngöôøi aáy ñaùp:

- Toâi voâ toäi.

Hoï baûo:

- Neáu chò voâ toäi, vaäy haõy theà ñi.

Ngöôøi aáy beøn theà ñoäc, thaùch thöùc tai hoïa xaûy ñeán neáu baø coù toäi. Khoâng laâu sau ñoù, ngöôøi aáy töø traàn vaø taùi sanh laøm moät nöõ ngaï quyû xaáu xí ôû khoâng xa thaønh phoá naøy. Cuøng thôøi aáy, coù taùm Tyû-kheo ñang an cö muøa möa trong tænh ñi ñeán Saøvatthi ñeå yeát kieán baäc Ñaïo Sö, vöøa vaøo moät nôi trong röøng coù boùng maùt vaø nöôùc chaûy khoâng xa laøng aáy. Sau ñoù nöõ ngaï quyû hieän hình tröôùc caùc vò Tröôûng laõo, moät vò trong soá aáy lieàn hoûi:

1. Traàn truoàng vaø xaáu xí hình dung,
Ngöôi thôû muøi hoâi thoái naëc noàng,
Bao phuû toaøn thaân ñaày boï nhaëng,
Ngöôi laø ai ñöùng ôû ñaây chaêng?

2. Toân giaû, con laø ngaï quyû nöông,
Thaàn daân khoán khoå cuûa Dieâm vöông,
Vì con ñaõ phaïm haønh vi aùc,
Con ñeán coõi ma ñoùi aån thaân.

3. Saùng ngaøy naêm ñöùa beù con sinh,
Chieàu toái naêm trai laïi hieän hình,
Taát caû, con ñeàu xaâu xeù heát,
Nhöng khoâng vöøa ñuû ñeå nuoâi mình.

4. Loøng con ñang noùng chaùy nhö rang,
Boác khoùi vì côn ñoùi baïo taøn,
Con chaúng tìm ñaâu ra nöôùc uoáng,
Haõy nhìn tai hoïa giaùng ñaàu con.

5. Ngaøy xöa ñaõ phaïm aùc haønh gì
Do khaåu, yù, thaân ñaõ thöïc thi,
Nay phaûi ñeàn buø vaøo toäi loãi,
Ngöôi xaâu xeù thòt luõ haøi nhi?

6. Vôï beù choàng con ñang coù thai,
Con möu vieäc aùc choáng naøng hoaøi,
Chính con vôùi trí taâm ñieân ñaûo
Ñaõ khieán naøng kia saåy beù trai.

7. Thai chöøng hai thaùng maùu tuoân traøn,
Baø meï giaän ñöa caùc hoï haøng,
Baø aáy baûo con theà ñoäc haïi,
Vaø con bò phæ baùng muoân vaøn.

8. Chính con ñaõ nhaän laáy lôøi theà
Khuûng khieáp, traøn ñaày giaû doái kia:
'Neáu vieäc aáy do toâi töï taïo,
Thì toâi aên thòt ñaùm haøi nhi'.

9. Do keát quaû haønh nghieäp cuûa mình
Cuøng lôøi theà ñoäc aùc gian manh,
Con xaáu xeù thòt baày con treû,
Vì quaù khöù, con vaáy maùu tanh.

7. Chuyeän Ngaï Quyû AÊn Thòt Baûy Ñöùa Beù (Sattaputtakhadaka)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi Saøvatthi (Xaù-veä).

Trong moät laøng noï khoâng xa Saøvatthi, moät ñeä töû taïi gia coù hai con trai xinh ñeïp, ñuû taøi naêng ñöùc ñoä. Vì theá, meï chuùng khinh thöôøng choàng baø. Chaùn caûnh bò vôï khinh thöôøng, oâng ñem veà moät coâ vôï khaùc coøn treû laïi choùng coù thai. Baø vôï caû sinh loøng ganh tî, thuyeát phuïc moät y só baèng caùch traû moät soá tieàn, ñeå laøm cho tình ñòch phaûi truïy thai.

Thôøi aáy nhieàu vò Tröôûng laõo, ñaõ an cö muøa möa ôû moät nôi trong laøng, ñang ñi ñeán Saêavatthi ñeå yeát kieán ñöùc Theá Toân. Nhaân dòp naøy, chö vò ôû laïi ñeâm gaàn laøng aáy. Sau ñoù nöõ ngaï quyû naøy xuaát hieän tröôùc chö Tröôûng laõo. Vò tröôûng ñoaøn hoûi ngaï quyû qua vaàn keä:

1. Traàn truoàng vaø xaáu xí hình dung,
Ngöôi thôû muøi hoâi thoái naëc noàng,
Bao phuû toaøn thaân ñaày boï nhaëng,
Nguôi laø ai ñöùng ôû ñaây chaêng?

2. Toân giaû, con laø ngaï quyû nöông,
Thaàn daân khoán khoå cuûa Dieâm vöông,
Vì con ñaõ phaïm haønh vi aùc,
Con ñeán coõi ma ñoùi aån thaân.

3. Saùng ngaøy baûy ñöùa treû con sinh,
Chieàu toái baûy trai laïi hieän hình,
Taát caû, con ñeàu xaâu xeù heát,
Song khoâng vöøa ñuû ñeå nuoâi mình.

4. Loøng con ñang chaùy noùng nhö rang,
Boác khoùi, vì côn ñoùi baïo taøn,
Con chaúng ñöôïc taâm hoàn laéng dòu,
Khaùc naøo löûa ñoát, khoå muoân vaøn.

5. Ngaøy xöa ñaõ phaïm aùc haïnh gì,
Töø khaåu, yù, thaân ñaõ thöïc thi,
Vì phaïm loãi laàm naøo quaù khöù,
Maø ngöôi aên thòt ñaùm haøi nhi?

6. Ngaøy xöa con coù ñöôïc hai trai,
Boïn chuùng tröôûng thaønh ñuû caû hai,
Khi ñaõ thaáy con mình lôùn maïnh,
Con thöôøng khinh bæ laõo choàng toài.

7. Sau ñoù choàng con noåi haän saân,
Cöôùi veà theâm moät aû hoàng quaàn,
Khi naøng kia ñaõ mang thai ngheùn,
Con naûy sinh taâm aùc haïi nhaân.

8. Con coù taâm gian xaûo, aùc taø
Khieán cho naøng phaûi bò thai sa,
Maùu tuoân khuûng khieáp vaø gheâ rôïn,
Vieäc aáy xaûy vaøo thaùng thöù ba.

9. Khi aáy meï naøng noåi haän saân,
Lieàn ñöa con ñeán ñaùm thaân nhaân,
Baø truyeàn con noùi lôøi theà ñoäc,
Vaø baûo moïi ngöôøi phæ baùng con.

10. Chính con ñaõ nhaän thaáy lôøi theà,
Khuûng khieáp traøn ñaày giaû doái kia:
'Neáu vieäc aáy do toâi töï taïo,
Thì toâi aên thòt ñaùm haøi nhi'.

11. Do keát quaû haønh nghieäp cuûa mình,
Cuøng lôøi theà ñoäc aùc gian manh,
Con xaáu xeù thòt baày con treû,
Vì quaù khöù, con vaáy maùu tanh.

8. Chuyeän Con Boø (Gona)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong khi ñang truù taïi Jetavana (Kyø Vieân).

Thuôû ñoù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), ngöôøi cha cuûa moät gia chuû noï qua ñôøi. Ngöôøi con bò noãi öu phieàn haønh haï vaø cöù khoùc than maõi. Trong khi keû aáy ñi lang thang nhö moät ngöôøi ñieân, oâng thöôøng hoûi baát cöù keû naøo oâng gaëp: 'Theá ngöôøi coù thaáy cha toâi chaêng?' Khoâng ai coù theå xua tan noãi öu phieàn cuûa oâng caû.

Nhöng trong loøng oâng, nhö moät ngoïn ñeøn ôû trong caùi chai, ñang böøng leân moät khaû naêng ñoät xuaát höôùng veà Nhaäp löu ñaïo.

Trong luùc baäc Ñaïo Sö ñang quaùn saùt theá gian vaøo buoåi saùng, Ngaøi thaáy ñieàu kieän chaéc chaén naøy vaø suy nghó: 'Ñöa ñeán cho ngöôøi naøy quaû Döï Löu thaät laø thích hôïp sau khi keû aáy ñaõ keå laïi söï vieäc quaù khöù vaø deïp boû saàu bi'.

Vì theá ngaøy hoâm sau, Ngaøi ñi khaát thöïc veà, lieàn cuøng moät Tyû-kheo treû ñeán cöûa nhaø vò kia. Khi nghe baäc Ñaïo Sö ñaõ ñeán, ngöôøi aáy böôùc ra ñoùn Ngaøi. Khi baäc Ñaïo Sö ñaõ an toïa, vò gia chuû noùi:

- Baïch Theá Toân, Ngaøi bieát cha con ñaõ ñi veà ñaâu roài.

Baäc Ñaïo Sö hoûi vò aáy:

- Naøy cö só, oâng hoûi veà cha oâng ôû ñôøi naøy hay ñôøi tröôùc?

Khi nghe nhöõng lôøi naøy, noãi buoàn cuûa vò aáy dòu bôùt: 'Ta coù raát nhieàu cha trong quaù khöù' vaø vò aáy ñaõ laáy laïi ñöôïc ñoâi chuùt thanh thaûn. Roài baäc Ñaïo Sö thuyeát moät baøi giaûng ngaén vaø ra ñi veà nôi cö truù cuûa Ngaøi. Sau ñoù chö Tyû-kheo baét ñaàu phaùp thoaïi veà chuyeän naøy.

Khi vöøa ñeán nôi, baäc Ñaïo Sö hoûi:

- Naøy chö Tyû-kheo, chö vò ñang baøn luaän gì khi ngoài tuï taäp ôû ñaây?

Chö vò keå laïi vaán ñeà. Ngaøi ñaùp:

- Khoâng phaûi chæ giôø ñaây Ta môùi xua tan noãi öu phieàn cuûa ngöôøi kia, trong ñôøi quaù khöù noãi öu phieàn cuûa keû aáy cuõng ñaõ ñöôïc tieâu tröø'. Vaø theo lôøi thænh caàu cuûa chö vò, Ngaøi keå caâu chuyeän ñaõ xaûy ra thôøi tröôùc.

Thuôû xöa taïi thaønh Benares (Ba-la-naïi), ngöôøi cha cuûa moät gia chuû töø traàn. Bò saàu bi traán aùp, vò aáy ñaäp ngöïc than khoùc vaø cung kính ñi quanh daøn hoûa thieâu. Con trai vò aáy laø Sujaøta, moät nam töû thoâng minh lanh lôïi, ñaày ñuû trí tueä toái thöôïng, ñang suy xeùt moät phöông caùch xua tan noãi öu phieàn cuûa cha, chôït thaáy ngoaøi kinh thaønh moät con boø cheát, chaøng lieàn ñaët phía tröôùc noù moät ít nöôùc vaø coû chaøng vöøa ñem tôùi nôi. Chaøng ñöa con boø moät naém coû, vöøa ra leänh nhö theå con boø ñang soáng, vöøa ñöùng caïnh ñoù, chaøng noùi: 'AÊn ñi, aên ñi, uoáng ñi, uoáng ñi!'.

Khi ngöôøi qua ñöôøng thaáy chaøng, hoï noùi:

- Naøy Sujaøta, chuù coù ñieân khoâng maø ñöa coû vôùi nöôùc cho con boø cheát?

Nhöng chaøng khoâng heà ñaùp laïi lôøi naøo. Vì theá daân chuùng tìm ñeán cha chaøng vaø baûo oâng:

- Con trai oâng ñaõ noåi ñieân neân ñöa coû vaø nöôùc cho moät con boø cheát.

Khi vò gia chuû nghe vieäc naøy, noãi öu phieàn veà thaân phuï lieàn maát ñi. Loøng lo aâu, vò aáy voäi vaøng ñeán traùch caäu con trai:

- Con chaúng coøn laø Sujaøta thoâng minh, lanh lôïi vaø coù trí tueä nöõa ö? Taïi sao con laïi ñöa coû vaø nöôùc cho moät con boø cheát?

Vò aáy ngaâm hai vaàn keä veà vieäc naøy:

1. Sao con coù veû gioáng ngöôøi khuøng,
Con caét coû non, laïi noùi thaàm
Cuøng vôùi boø giaø vöøa môùi cheát,
Luoân moâm baûo noù: 'Haõy aên, aên!'

2. Chaúng phaûi nhôø aên uoáng, doã daønh
Maø con boø cheát seõ hoài sinh,
Con toâi khôø daïi ngaây ngoâ quaù
Quaû gioáng ngöôøi ñaâu ñoù, thaät tình.

3. Boán chaân naøy vôùi chieác ñaàu naøy,
Vôùi caùi ñuoâi vaø thaân theå ñaây,
Ñoâi maét laø ñaây coøn ñuû caû,
Con boø phaûi ñöùng daäy leân ngay!

4. Song ñoâi tay vôùi caû ñoâi chaân,
Thaân theå vaø ñaàu toùc cuûa oâng,
Nay chuùng ôû ñaâu, naøo chaúng thaáy,
Khoùc than ñoáng ñaát, phaûi cha khuøng?

5. Loøng ta quaû thöïc noùng böøng
Gioáng nhö söõa laïc ñoå trong löûa ñaøo,
Nay vöøa ñöôïc töôùi nöôùc vaøo,
Vaø laøm tieâu taùn bieát bao khoå saàu.

6. Quaû con nhoå muõi teân ñau
Noãi saàu kia ñaõ caém saâu vaøo loøng,
Con xua moïi noãi ñau buoàn
Vì cha thöông tieác phuï thaân cuûa mình.

7. Taâm ta ñaõ ñöôïc an bình,
Noãi buoàn döùt boû trong mình töø nay,
Ta khoâng khoùc nöõa giôø ñaây,
Sau khi nghe nhöõng lôøi naøy, con thaân.

9. Vaäy laø caùc baäc trí nhaân,
Ñaày loøng laân maãn aân caàn thieát tha
Xua tan saàu naõo cho ta
Nhö Su-jaø vôùi cha giaø giôø ñaây.

Nhö vaäy Sujaøta ñaõ trôû thaønh vò Baûo hoä theá giôùi.
 
 

9. Chuyeän OÂng Chuû Thôï Deät (Mahaøpesakaøra)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong khi ñang truù taïi Saøvatthi (Xaù-veä).

Luùc aáy chöøng möôøi Tyû-kheo, sau khi nhaän ñöôïc ñeà taøi thöïc haønh thieàn quaùn töø baäc Ñaïo Sö, ñang tìm moät nôi cö truù. Vì thôøi kyø an cö muøa möa gaàn keà, chö vò thaáy moät choã toát ñeïp vöøa yù ôû trong röøng vôùi boùng maùt vaø nöôùc chaûy, vaø chæ xa laøng moät khoaûng thuaän tieän ñeå ñi khaát thöïc. Chö vò nguû qua ñeâm taïi ñoù vaø hoâm sau vaøo laøng khaát thöïc.

Daân chuùng ñoùn möøng chö Tyû-kheo vaø caàu xin chö vò vaøo ñaây cö truù muøa möa. Sau ñoù vò tröôûng nghieäp ñoaøn thôï deät cung kính cuùng döôøng hai Tyû-kheo ñuû töù söï caàn thieát, trong khi soá ñoaøn vieân thôï deät khaùc phuïc vuï töøng vò Tyû-kheo.

Baáy giôø vôï ngöôøi chuû thôï deät khoâng moä ñaïo, khoâng coù loøng tin, theo taø kieán vaø tham lam, khoâng phuïng söï Taêng chuùng. Sau ñoù ngöôøi chuû naøy cöôùi coâ em gaùi baø vaø cho laøm baø chuû nhaø. Naøng coù loøng tin vaø nhieät thaønh phuïc vuï chö Taêng.

Taát caû nhöõng thôï deät naøy cuõng taëng moãi ngöôøi moät chieác y cho moãi Tyû-kheo ñang thöïc haønh an cö muøa möa ôû ñoù.

Theá roài, ngöôøi vôï ích kyû cuûa chuû nghieäp ñoaøn thôï deät,vôùi aùc taâm buoâng lôøi maï lî choàng: 'Mong moïi thöùc uoáng aên maø oâng cuùng caùc Tyû-kheo ñeä töû chaân chaùnh cuûa ñöùc Phaät seõ trôû thaønh phaân dô vaø y phuïc seõ thaønh nhöõng taám saét noùng boûng trong kieáp sau'.

Khi töø traàn, vò chuû nghieäp ñoaøn thôï deät taùi sanh ôû röøng Vindhya laøm moät vò thaàn ñaày veû huy hoaøng. Ngöôøi vôï xan tham aáy taùi sanh laøm nöõ ngaï quyû ôû khoâng xa nôi oâng ôû. Nöõ ngaï quyû traàn truoàng xaáu xí, bò ñoùi khaùt giaøy voø,vaø khi ñeán gaàn vò ñòa thaàn naøy, noù noùi:

- Thöa phu quaân, thieáp traàn truoàng ñi lang thang bò ñoùi khaùt haønh haï voâ cuøng khoå cöïc, xin haõy cho thieáp y phuïc vaø thöùc aên uoáng.

Vò thaàn lieàn cho noù moät soá thöïc phaåm thaàn tieân cuûa mình, nhöng khi ngaï quyû vöøa caàm laáy, caùc thöù naøy laäp töùc bieán thaønh phaân dô vaø y phuïc noù vöøa maëc vaøo lieàn hoùa ra taám saét noùng chaùy. Ngaï quyû vöøa noân möûa vöøa keâu khoùc vaø ñi lang thang trong noãi thoáng khoå cuøng cöïc.

Vaøo thôøi aáy, moät Tyû-kheo ñang ñi ñeán yeát kieán baäc Ñaïo Sö, cuøng vôùi moät ñoaøn löõ haønh ñoâng ñaûo vaøo röøng Vindhya. Sau khi ñaõ du haønh ban ñeâm, ñeán saùng ñoaøn löõ haønh thaáy moät nôi ñaày boùng maùt vaø nöôùc chaûy, hoï lieàn thaû ñaøn boø ra vaø ngöøng laïi ñeå nghæ chaân.

Sau ñoù, vò Tyû-kheo muoán ôû rieâng moät mình neân ñaõ ñi xa moät ñoaïn ngaén, traûi chieác y leân thaûm coû daøy döôùi goác caây vaø naèm xuoáng. Thaân theå meät nhoïc vì cuoäc haønh trình ban ñeâm, vò aáy lieàn nguû thieáp ñi.

Sau khi ñoaøn löõ haønh ñaõ nghæ ngôi xong, hoï leân ñöôøng, nhöng vò Tyû-kheo aáy chöa daäy. Maõi ñeán chieàu toái vò aáy thöùc giaác vaø vì maát baïn ñoàng haønh, vò aáy theo ñöôøng nhoû ñi maõi cuoái cuøng ñeán taän nôi cö nguï cuûa vò thaàn noùi treân.

Khi vò thaàn thaáy vò Tyû-kheo, lieàn hoùa ra hình ngöôøi vaø chaøo ñoùn vò aáy, ñöa vò aáy vaøo laâu ñaøi cuûa mình vaø sau khi ñaõ cuùng döôøng daàu xoa chaân cuøng caùc leã vaät khaùc, vò thaàn ñaûnh leã vaø ngoài xuoáng. Vöøa luùc aáy nöõ ngaï quyû cuõng ñeán vaø noùi:

- Thöa phu quaân, xin haõy cho thieáp thöùc aên uoáng vaø y phuïc.

Vò thaàn cho noù ñuû caùc thöù naøy, nhöng ngay luùc noù caàm chuùng, thì chuùng vaãn bieán thaønh phaân dô vaø taám saét noùng chaùy nhö cuõ. Khi vò Tyû-kheo thaáy theá, loøng heát söùc xuùc ñoäng vaø hoûi vò thaàn qua hai vaàn keä:

1. Phaân dô maùu muû hieän leân ñaày
Cho noù, vì sao coù quaû naøy?
Haïnh nghieäp gì ngöôøi naøy ñaõ taïo
Maø nay aên maùu muû nhö vaày?

2. Y phuïc saùng töôi, traéng, mòn maøng
Môùi cho ngaï quyû, deät baèng loâng,
Töùc thì chuùng hoùa thaønh saét noùng,
Ñaõ taïo nghieäp gì, ngaï quyû nöông?

3. Toân giaû, ñaây laø vôï cuûa con,
Baø khoâng boá thí, tính xan tham,
Khi con cuùng caùc Sa-moân aáy,
Baø phæ baùng con vôùi aùc ngoân:

4. 'Mong oâng aên uoáng ñaùm phaân dô,
Nöôùc tieåu, maùu tanh, muû thoái tha,
Ñaây soá phaän oâng veà kieáp khaùc,
AÙo quaàn seõ hoùa saét nung loø'.
Bôûi vì aùc nghieäp ngaøy baø taïo,
Baø phaûi aên phaân maõi ñeán giôø.

Tyû-kheo ñaùp: 

- Neáu ta daâng cuùng ñöùc Phaät vaø Thaùnh chuùng hay chæ moät Tyû-kheo vaø hoài höôùng coâng ñöùc ñeán nöõ ngaï quyû, noù seõ höôûng ñöôïc phöôùc phaàn vaø theo caùch aáy noù seõ thoaùt khoûi khoå ñau.

Khi nghe vaäy, vò thaàn lieàn cuùng vò Tyû-kheo thöïc phaåm vaø hoài höôùng coâng ñöùc cuùng döôøng cho nöõ ngaï quyû. Töùc thì noù ñöôïc ñaày ñuû, taâm haân hoan höôûng thoï caùc thöïc phaåm thaàn tieân. Sau ñoù vò thaàn trao taän tay vò Tyû-kheo aáy moät ñoâi thieân y daâng cuùng ñöùc Theá Toân vaø hoài höôùng coâng ñöùc aáy ñeán nöõ ngaï quyû. Ngay sau ñoù, ngaï quyû ñöôïc maëc y phuïc thaàn tieân, ñöôïc cung caáp ñuû moïi thöù noù öôùc mong töông töï nhö moät Thieân nöõ coõi trôøi.

Ngoaøi ra, vò Tyû-kheo, nhôø thaàn löïc cuûa vò thaàn kia, ngay hoâm aáy ñaõ ñeán Saøvatthi.
 
 

10. Chuyeän Nöõ Nhaân Soùi Ñaàu (Khallaøtiya)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc truù taïi Saøvatthi (Xaù-veä).

Thôøi xöa taïi Benares (Ba-la-naïi), coù moät nöõ nhaân soáng nhôø saéc ñeïp cuûa mình. Baáy giôø toùc naøng thaät daøi ñen nhaùnh, mòn maøng, meàm maïi vaø oùng aû, cuoän laïi raát ñeïp. Caùc bím toùc naøng ñöôïc keát thaønh hai naém tay, moãi khi buoâng lôi, chuùng xuoáng taän thaét löng naøng.

Luùc ñoù moät soá nöõ nhaân ganh tî baøn luaän cuøng nhau vaø sau khi mua chuoäc nöõ tyø cuûa naøng, laïi göûi cho coâ aû moät thöù thuoác seõ huûy hoaïi maùi toùc naøng. Baáy giôø nöõ tyø pha thuoác aáy vaøo boät taém vaø ñöa cho chuû nhaân vaøo luùc naøng ñi taém ôû soâng Haèng. Naøng duøng thöù thuoác pha aáy taåm vaøo toùc thaät kyõ ñeán taän goác vaø nhaûy vaøo doøng nöôùc. Ngay khi naøng vöøa ngaâm mình vaøo nöôùc, toùc naøng lieàn ruïng ra taän goác, saïch trôn tru vaø ñaàu naøng troâng gioáng traùi möôùp ñaéng.

Sau ñoù, troâng xaáu xí nhö chim boà caâu bò vaët heát loâng, naøng hoå theïn khoâng daùm vaøo thaønh nöõa, phaûi choaøng khaên phuû ñaàu vaø cö truù ngoaïi thaønh. Khi noãi hoå theïn ñaõ qua ñi vaø ñaõ bieát eùp haït meø, naøng sinh soáng baèng ngheà baùn daàu vaø röôïu maïnh.

Moät hoâm, khi hai ba ngöôøi ñaøn oâng say röôïu ñaõ nguû meâ man, naøng laáy troäm taát caû y phuïc cuûa hoï ñang treo luûng laúng. Roài moät ngaøy noï, naøng thaáy moät vò Thaùnh Taêng ñi khaát thöïc, sau khi môøi vò aáy vaøo, naøng cuùng döôøng moät chieác baùnh laøm baèng haït deû troän daàu meø. Vì thöông xoùt naøng, vò aáy nhaän baùnh vaø aên.

Naøng ñöùng ñoù vôùi taâm hoan hyû, che leân treân vò aáy moät chieác loïng. Vò Tröôûng laõo xuùc ñoäng, noù lôøi tuøy hyû coâng ñöùc vaø ra ñi.

Baáy giôø naøng phaùt nguyeän: 'Öôùc mong ta seõ ñöôïc maùi toùc ñen mòn maøng oùng aû, meàm maïi nhö tô cuoán leân thaät ñeïp'.

Veà sau naøng töø traàn, vaø nhôø keát quaû thieän nghieäp cuûa naøng, naøng ñöôïc taùi sanh giöõa ñaïi döông moät mình trong moät laâu ñaøi baèng vaøng, toùc naøng ñöôïc phuïc hoài nhö naøng ñaõ öôùc nguyeän, song vì naøng ñaõ laáy troäm y phuïc cuûa ñaùm ñaøn oâng, nay naøng phaûi bò traàn truoàng. Naøng cöù taùi sanh maõi trong laâu ñaøi baèng vaøng kia vaø phaûi chòu soáng traàn truoàng moät kieáp taïi ñoù.

Roài veà sau, ñöùc Theá Toân Gotama giaùng theá, vaø trong luùc Ngaøi truù taïi Saøvatthi, moät traêm thöông nhaân coù nhaø ôû ñoù leân thuyeàn ñeán xöù Suvannabhuømi (Kim Ñòa). Thuyeàn cuûa hoï bò baõo toá troâi giaït ñeán bôø kia. Luùc aáy nöõ quyû cuøng laâu ñaøi hieän ra tröôùc maët hoï. Khi vò tröôûng ñoaøn thöông nhaân thaáy nöõ quyû, lieàn hoûi:

1. Naøng laø ai truù ôû laâu ñaøi,
Xin hoûi, sao khoâng ñeán phía ngoaøi?
Mau böôùc ra ñaây, naøy nöõ chuû,
Cho ta chieâm ngöôõng löïc huøng oai.

2. Ta ñaây khoán khoå laïi traàn truoàng,
Khoâng daùm böôùc ra bôûi theïn thöoàng
Che taám thaân mình baèng maùi toùc,
Vì ta ít taïo nghieäp hieàn löông.

3. Ta seõ ñem y phuïc taëng naøng,
Maëc vaøo che kín, hôõi hoàng nhan,
Böôùc ra, nöõ chuû, ta mong muoán
Nhìn ngaém naøng mang ñuû löïc thaàn.

4. Nhöõng vaät gì chö vò taëng ta
Cuõng khoâng giuùp ích ñöôïc ta maø.
Song ñaây coù moät ngöôøi ñoà ñeä
Ñaày ñuû loøng tin ñöùc Phaät ñaø.

5. Sau khi ñem aùo taëng ngöôøi naøy,
Hoài höôùng cho ta phöôùc ñöùc vaày,
Ta seõ ñöôïc ban nhieàu haïnh phuùc,
Moïi nguoàn laïc thuù seõ traøn ñaày.

Chö vò keát taäp Kinh ñieån ngaâm ba vaàn keä ñeå giaûi thích vieäc naøy:

6. Khi ñaõ taém chaøng, ñaùm phuù thöông
Cho chaøng cö só taåm daàu höông,
Vaø cho chaøng ñöôïc mang y phuïc,
Nöõ quyû höôûng coâng ñöùc cuùng döôøng.

7-8. Keát quaû naøy do vieäc cuùng döôøng:
Traøn ñaày y phuïc vôùi ñoà aên.
Xieâm y thanh lòch, naøng trong traéng
Khoaùc luïa Ba-la-naïi tuyeät traàn,
Vöøa mæm mieäng cöôøi, naøng myõ nöõ
Böôùc ra laàu aáy, laïi thöa raèng:
'Ñaây laø keát quaû töø coâng ñöùc
Leã vaäy caùc ngaøi ñaõ hieán daâng'.

9. Laâu ñaøi laém kieåu caùch cao sang
Khaû aùi, töôi vui, saùng rôõ raøng,
Thaàn nöõ noùi cho ñoaøn löõ khaùch
Nghieäp gì ñaây keát quaû cho naøng?

10. Gaëp ngöôøi khaát só böôùc du haønh,
Chaân chaùnh Tyû-kheo, daï tín thaønh,
Ta ñeán cuùng döôøng ngöôøi baùnh deû
Troän daàu meø vôùi chính tay mình.

11. Vì thieän nghieäp naøy ta höôûng ñaây
Trong laâu ñaøi ñaõ bieát bao ngaøy
Nhö laø keát quaû phaàn coâng ñöùc,
Song chaúng coøn laâu ôû choán naøy.

12. Sau boán thaùng nay saép ñeán gaàn,
Roài ta seõ gaëp Daï-ma thaàn,
Xuoáng mieàn ñòa nguïc ñaày taøn khoác,
Ta seõ ñoïa kinh khuûng toät cuøng.

13. Nguïc boán goùc vaø boán cöûa vaøo,
Ñöôïc chia phaàn nhoû thaät caân sao,
Chung quanh töôøng saét ñeàu bao boïc,
Vaø saét che treân ñænh maùi cao.

14. Neàn baèng saét röïc löûa böøng böøng,
Noùng boûng, choùi loøa khaép moïi phöông,
Ñòa nguïc muoân ñôøi coøn ñöùng maõi,
Traûi daøi luoân caû traêm do-tuaàn.

15. Nôi kia ta chòu khoå laâu daøi
Thoï quaû do taø nghieäp chín muoài,
Vì theá ta thöôøng than khoùc maõi,
Chuyeän naøy quaû thaät chaúng heà nguoâi.

- Naøy nöõ thaàn, do naêng löïc cuûa leã vaät naøng cuùng döôøng ta, naøng ñaõ thaønh töïu moïi öôùc nguyeän moät caùch sung maõn. Nhöng giôø ñaây, do cuùng döôøng caùc ñeä töû taïi gia naøy vaø ghi nhôù moïi ñöùc haïnh cuûa baäc Ñaïo Sö, naøng seõ thoaùt khoûi taùi sanh vaøo ñòa nguïc.

Nöõ thaàn voâ cuøng haïnh phuùc, thieát ñaõi chö vò ñaày ñuû caùc loaïi aåm thöïc, y phuïc, chaâu baùu thaàn tieân vaø ñöa taän tay chö vò moät boä y daâng ñöùc Theá Toân. Naøng cung kính ñaûnh leã vaø noùi:

- Xin haõy ñeán Saøvatthi vaø ñaûnh leã ñöùc Theá Toân cuøng caùc lôøi naøy cuûa ta nhaén gôûi: 'Baïch ñöùc Theá Toân, coù moät nöõ quyû kia khaáu ñaàu ñaûnh leã chaân ñöùc Theá Toân'.

Sau ñoù nhôø thaàn löïc cuûa mình, naøng ñöa chieác thuyeàn ñeán caûng cuøng ngaøy hoâm ñoù. Caùc thöông nhaân aáy ñuùng thôøi ñeán daâng leã vaät leân ñöùc Theá Toân vaø keå laïi toaøn theå caâu chuyeän treân.
 
 

11. Chuyeän Con Voi (Naøga)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi Jetavana (Kyø Vieân).

Toân giaû Samkicca vaøo luùc baûy tuoåi ñaõ ñaéc quaû A-la-haùn ngay taïi phoøng caïo toùc, vaø khi coøn laøm Sa-di, truù trong röøng vôùi ba möôi Tyû-kheo, vò aáy ñaõ cöùu chö vò thoaùt cheát bôûi tay cuûa naêm traêm teân cöôùp. Sau khi ñaõ giaùo hoùa caû boïn ñaïo taëc kia vaø khuyeán duï chuùng vaøo ñôøi tu haønh xuaát gia, vò aáy cuøng Taêng chuùng naøy ñeán yeát kieán baäc Ñaïo Sö ôû Benares (Ba-la-naïi) vaø truù taïi Isipatana (Truù xöù cuûa Chö Tieân).

Thôøi aáy taïi Benares, moät Baø-la-moân theo taø ñaïo coù hai trai moät gaùi. Ba ngöôøi con naøy gia nhaäp ñoaøn cö só taïi gia ñaûnh leã cuùng döôøng caùc Sa-moân, Baø-la-moân, maëc duø cha meï hoï khoâng coù loøng toân kính aáy.

Baáy giôø do moät côn baõo, caû naêm ngöôøi aáy bò ñeø beïp vaø cheát vì ngoâi nhaø cuõ kyõ oïp eïp cuûa hoï suïp ñoå. Sau ñoù vò Baø-la-moân vaø vôï taùi sanh laøm ngaï quyû, coøn hai trai vaø coâ gaùi ñöôïc laøm caùc ñòa thaàn.

Luùc aáy moät chaùu trai cuûa Baø-la-moân kia laø ñeä töû cuûa Toân giaû Samkicca, ñeán tham kieán theo lôøi thaày vaø trong luùc vò aáy ñöùng ñoù, nhôø thaàn löïc cuûa thaày mình, vò aáy thaáy hai ñòa thaàn cuøng coâ em côõi xe ñeán tham döï leã hoäi caùc thaàn Daï-xoa vaø cuõng thaáy luoân caû hai ngaï quyû theo sau hoï, beøn baûo caùc ngaï quyû naøy:

1. Moät thaàn côõi baïch töôïng ñöa ñöôøng,
ÔÛ giöõa, xe la keùo moät chaøng,
Phía cuoái, moät naøng ngoài chieác caùng
Chieáu ñaày aùnh saùng khaép möôøi phöông.

2. Song hai ngöôi naém buùa trong tay,
Tan naùt toaøn thaân laãn maët maøy,
AÙc nghieäp naøo xöa ngöôi ñaõ taïo,
Sao ngöôi uoáng maùu cuûa nhau vaày?

3. Thaàn ngoài phía tröôùc daãn ñöa ñöôøng
Treân baïch töôïng kia, vaät boán chaân,
Ñoù chính laø con ta, tröôûng töû,
Cuùng döôøng, nay ñöôïc höôûng hoàng aân.

4. Coøn thaàn ngoài giöõa ôû treân xe
Coù boán con la keùo boán beà,
Xe chaïy thaät nhanh, laø quyù töû,
Thanh cao thí chuû, saùng ngôøi kia.

5. Coâ gaùi ngoài sau chieác caùng daøi,
Nöõ thaàn thoâng tueä caëp maét nai
Dòu hieàn, coâ uùt nhaø ta ñoù,
Naøng höôûng nöûa phaàn haïnh phuùc thoâi.

6. Nhöõng thaàn naøy vôùi trí khinh an,
Kieáp tröôùc ñaõ daâng leã cuùng döôøng
Leân caùc Baø-la-moân, aån só,
Coøn ta keo kieät laïi xan tham
Ñaõ töøng phæ baùng nhieàu tu só.
Vì chuùng ngaøy xöa ñaõ phaùt ban,
Nay chuùng thong dong ñi khaép choán,
Ta khoâ nhö saäy bò cöa ngang.

- Chuùng ta laø anh vaø chò daâu cuûa meï ngöôi.

Nghe vaäy ngöôøi chaùu ñau loøng hoûi:

7. Hai vò thöôøng aên thöïc phaåm naøo?
Loaïi giöôøng cuûa caùc vò ra sao?
Caùch naøo nuoâi soáng, ngöôøi sai phaïm
Troïng toäi, khi ñaày ñuû bieát bao
Thöïc phaåm doài daøo, nhöng baát haïnh
Vaø nay ñang chòu quaû thöông ñau?

8. Ta ñaùnh nhau vaø uoáng maùu nhau,
Duø uoáng ñaõ nhieàu, vaãn khaùt khao,
Chaúng ñöôïc thöùc gì aên ñeå soáng,
Chuùng ta khoâng thoûa maõn ñaâu naøo.

9. Nhö nhöõng ngöôøi khoâng bieát cuùng döôøng
Maïng chung, vaøo coõi Daï-ma-vöông,
Sau khi nhaän thaáy phaàn aên uoáng,
Chaúng höôûng ñöôïc gì lôïi laïc thaân.

10. Chòu ñoùi khaùt nhieàu ôû coõi aâm,
Laâu daøi ngaï quyû phaûi than thaân,
Bôûi vì chuùng bò luoân haønh haï
Do chuùng taïo bao nghieäp aùc gian,
Chuùng thöôøng nhaän laõnh nhieàu ñau khoå
Nhö laø quaû baùo ñaéng cay traøn.

11. Taøi saûn giaøu sang chaúng vöõng vaøng,
Ñôøi ngöôøi treân theá giôùi voâ thöôøng,
Töø voâ thöôøng bieát voâ thöôøng aáy,
Ngöôøi trí ñi tìm choán truù an.

12. Nhöõng ngöôøi bieát Ñaïo phaùp bình yeân,
Neáu coù trí vaày chôù laõng queân
Daâng leã cuùng döôøng khi ñaõ hoïc
Lôøi chö La-haùn, chuùng Taêng hieàn.

12. Chuyeän Con Raén (Uraga)

Baäc Ñaïo Sö keå chuyeän naøy trong luùc ñang truù taïi Jetavana (Kyø Vieân).

Thuôû aáy taïi Saøvatthi (Xaù-veä) töông truyeàn con trai moät vò ñeä töû taïi gia töø traàn. Ngöôøi cha ñaém mình vaøo noãi saàu khoå khoùc than, khoâng böôùc ra ngoaøi; vò aáy khoâng theå laøm gì ñöôïc neân chæ ôû trong nhaø.

Luùc aáy, Baäc Ñaïo Sö vöøa xuaát ñònh Ñaïi bi töø saùng sôùm ñang quaùn saùt coõi traàn vôùi Phaät nhaõn, sau khi thaáy ngöôøi ñeä töû taïi gia kia, Ngaøi caàm y baùt vaø ñeán ñöùng ngay taïi cöûa nhaø vò aáy.

Vò ñeä töû aáy voäi vaõ ñi ra tieáp ñoùn Ngaøi, ñôõ laáy bình baùt vaø môøi Ngaøi vaøo trong. Ñöùc Theá Toân noùi vôùi vò aáy:

- Naøy cö só, sao oâng coù veû mang naëng saàu tö?

Vò aáy ñaùp:

- Baïch Theá Toân, quaû thaät con trai yeâu quyù cuûa con vöøa qua ñôøi, neân con mang naëng saàu tö.

Sau ñoù, ñöùc Theá Toân, baäc ly saàu, keå cho vò aáy nghe chuyeän Tieàn Thaân Con Raén (Kinh Boån Sanh soá 354).

Thuôû xöa trong quoác ñoä Kaøsi, ôû Ba-la-naïi coù moät gia ñình Baø-la-moân ñöôïc meänh danh Dhammapala (Hoä phaùp). Trong nhaø naøy, vò Baø-la-moân, baø vôï, con trai, con gaùi, con daâu, nöõ tyø, taát caû moïi ngöôøi ñeàu haân hoan thích thuù höôùng taâm nieäm veà caùi cheát. Baát cöù ai rôøi khoûi nhaø ñeàu noùi cho nhöõng ngöôøi khaùc bieát vaø ra ñi khoâng heà bò ai ñeå yù gì caû.

Roài moät hoâm, vò Baø-la-moân cuøng con trai ra ñoàng vaø caøy ruoäng, trong khi caäu trai nhoùm löûa ñeå saáy khoâ caây coû. Töùc thì moät con raén hoå mun sôï haõi boø ra khoûi loã caây vaø caén caäu trai vò Baø-la-moân. Caäu töø traàn vaø hoùa sanh laøm Sakka Thieân chuû.

Coøn vò Baø-la-moân, sau khi taém röûa thaät saïch seõ vaø xoa daàu thôm cho mình xong, ñöôïc ñaùm ngöôøi hoä toáng vaây quanh, vò aáy ñaët thi theå con leân daøn hoûa vaø chaâm löûa gioáng nhö theå vò aáy ñang ñoát moät ñoáng cuûi vaäy. Vò aáy cöù ñöùng ñoù, khoâng saàu naõo cuõng chaúng töï haønh haï mình, sau khi ñaõ chuù taâm vaøo nieäm voâ thöôøng.

Baáy giôø con trai vò Baø-la-moân ñaõ hoùa sanh laøm Sakka Thieân chuû chính laø Boà-taùt. Sau khi suy xeùt thieän nghieäp ñaõ laøm ôû kieáp tröôùc vaø ñaày loøng thöông xoùt cha Ngaøi cuøng quyeán thuoäc, Ngaøi lieàn ñeán choã aáy, giaû daïng moät Baø-la-moân.

Khi Ngaøi thaáy moïi ngöôøi khoâng than khoùc, lieàn baûo:

- Naøy, chö vò ñang nöôùng thòt suùc vaät aø, cho ta moät ít; ta ñang ñoùi ñaây.

- Naøy Baø-la-moân, khoâng phaûi laø con vaät ñaâu, con ngöôøi ñaáy.

Boà-taùt hoûi:

- Theá ñoù laø keû thuø cuûa chö vò chaêng?

Ngöôøi cha ñaùp:

- Chaúng phaûi keû thuø ñaâu, maø laø ñöùa con ñöôïc baûo döôõng trong loøng chuùng toâi ñaáy, chính ñöùa con trai yeâu quyù ñaày ñuû caùc ñöùc tính öu tuù cuûa chuùng toâi ñaáy.

Boà-taùt laïi hoûi:

- Theá taïi sao oâng khoâng khoùc con?

Vò Baø-la-moân ñaùp:

1. Nhö con raén truùt boû da taøn,
Ñaït ñeán tröôûng thaønh chính baûn thaân,
Cuõng vaäy, khi thaân khoâng höôûng laïc,
Ñuùng thôøi, ngöôøi cheát phaûi töø traàn.

2. Keû bò thieâu khoâng hieåu bieát raèng
Hoï haøng quyeán thuoäc vaãn ñau thöông,
Cho neân toâi chaúng heà than khoùc,
Noù ñaõ ñi theo ñuùng böôùc ñöôøng.

- Baø ôi, ngöôøi cheát aáy laø gì cuûa baø?

Baø ñaùp:

- Thöa Ngaøi, toâi ñaõ cöu mang noù möôøi thaùng trong buïng, toâi cho noù buù môùm, toâi daãn daét tay chaân noù, noù laø con trai toâi ñaõ khoân lôùn roài.

Thieân chuû hoûi:

- Cho duø cha laø ñaøn oâng thöôøng khoâng khoùc chöù loøng meï chaéc chaén laø meàm yeáu. Taïi sao baø khoâng khoùc?

Nghe vaäy, baø ñaùp:

3. Khoâng goïi, töø ñaâu noù ñeán ñaây,
Chaúng ai cho pheùp, noù ñi ngay,
Noù ñi, noù ñeán ñeàu nhö vaäy,
Sao phaûi khoùc than noù choán naøy?

4. Keû bò thieâu khoâng hieåu bieát raèng
Hoï haøng quyeán thuoäc vaãn ñau thöông,
Cho neân toâi chaúng heà than khoùc,
Noù ñaõ ñi theo ñuùng böôùc ñöôøng.

- Naøy coâ, ngöôøi aáy laø gì cuûa coâ?

- Thöa Ngaøi, ñoù laø anh trai cuûa con.

- Naøy coâ, chò em gaùi thöôøng raát yeâu meán anh em trai. Taïi sao coâ khoâng khoùc?

Coâ chò giaûi thích:

5. Neáu con khoùc, seõ phaûi gaày moøn,
Buø ñaép, coù gì traû laïi con?
Coøn phaùt sinh ra nhieàu baát lôïi
Cho baø con, quyeán thuoäc, thaân baèng.

6. Keû bò thieâu khoâng hieåu bieát raèng
Hoï haøng quyeán thuoäc vaãn ñau thöông,
Cho neân con chaúng heà than khoùc,
Keû ñaõ ñi theo ñuùng böôùc ñöôøng.

- Ngöôøi ñoù laø gì ñoái vôùi chò?

- Thöa Ngaøi, ñoù laø choàng cuûa con.

- Naøy chò, caùc ngöôøi vôï thöôøng raát yeâu thöông choàng mình. Taïi sao chò khoâng khoùc?

Naøng lieàn giaûi thích:

7. Gioáng nhö ñöùa treû noï keâu than
Khi maët traêng kia cöù laën daàn,
Laøm chính vieäc naøy ñaâu coù khaùc
Ngöôøi naøo thöông khoùc keû töø traàn.

8. Keû bò thieâu khoâng hieåu bieát raèng
Hoï haøng quyeán thuoäc vaãn ñau thöông,
Cho neân con chaúng heà than khoùc,
Keû ñaõ ñi theo ñuùng böôùc ñöôøng.

- Naøy coâ, ngöôøi aáy laø gì cuûa coâ?

- Thöa Ngaøi, ñoù laø caäu chuû con.

- Neáu vaäy, chaéc coù leõ caäu aáy ñaõ ñaùnh ñaäp coâ, vaø coâ saép laøm quaûn gia roài, bôûi theá coâ khoâng than khoùc, vì suy nghó: 'Ta raát sung söôùng ñöôïc thoaùt khoûi ngöôøi ñaõ cheát naøy'.

Nöõ tyø ñaùp:

- Thöa Ngaøi, xin ñöøng noùi nhö vaäy vôùi con. Ñieàu aáy khoâng ñuùng. Caäu chuû nhaø ñoái vôùi con ñaày kieân nhaãn, thaân aùi, aân caàn, cö xöû ñuùng möïc chaân chaùnh nhö moät thanh nieân tröôûng thaønh ñöôïc nuoâi daïy chu ñaùo.

- Theá taïi sao coâ khoâng khoùc?

Naøng ñaùp:

9. Gioáng nhö tröôøng hôïp Baø-la-moân
Coù moät chieác bình ñaõ vôõ toang
Khoâng theå phuïc hoài, vaø cuõng vaäy,
Hoaøi coâng thöông khoùc keû töø traàn.

10. Keû bò thieâu khoâng hieåu bieát raèng
Hoï haøng quyeán thuoäc vaãn ñau thöông,
Cho neân con chaúng heà than khoùc,
Keû ñaõ ñi theo ñuùng böôùc ñöôøng.

- Chö vò ñaõ chaân chaùnh tu taäp nieäm cheát. Töø nay veà sau chö vò khoâng caàn caøy böøa lao ñoäng gì nöõa caû.

Ngaøi lieàn hoùa hieän ra baûy thöù baùu vaät traøn ñaày nhaø hoï vaø khuyeân nhuû vôùi hoï vôùi nhöõng lôøi naøy:

- Haõy chuyeân taâm boá thí, haønh trì Nguõ giôùi vaø giöõ ngaøy Trai giôùi (Boá-taùt).

Sau ñoù Ngaøi xuaát loä nguyeân hình tröôùc maët hoï vaø trôû veà coõi cuûa Ngaøi. Coøn vò Baø-la-moân vaø gia ñình luoân boá thí, thöïc haønh moïi thieän söï khaùc vaø sau khi soáng ñôøi tröôøng thoï, lieàn ñöôïc taùi sanh leân thieân giôùi.