Giôùi thieäu kinh Tieåu
Boä (Khuddaka Nikaøya)
Gs. Traàn
Phöông Lan
Tieåu Boä kinh coù
nhan ñeà "Tieåu Boä", nhöng laïi chöùa ñöïng
soá löôïng kinh lôùn nhaát trong naêm boä
Nikaøya laø 15 taäp, so vôùi Tröôøng Boä
(3 taäp), Trung Boä (3 taäp), Töông Öng Boä
(5 taäp) vaø Taêng Chi Boä (3 taäp). Chöõ
"Tieåu" ôû ñaây, theo caùc vò luaän sö,
muoán chæ tính caùch hoãn hôïp nhieàu ñeà
taøi ñöôïc dieãn taû baèng nhieàu theå
vaên khaùc nhau, töø caùc kinh keä ngaén goïn
do Ñöùc Phaät thuyeát giaûng, caùc tieàn thaân
Ñöùc Phaät vôùi haøng ngaøn baøi
keä do caùc vò Tyø kheo caûm taùc, tieåu söû
caùc Ñöùc Phaät, caùc vò A la haùn,
söï tích Thieân cung, Ngaï quyû do chö vò
keát taäp kinh ñieån bieân soaïn..., ñeán caùc
luaän thö phaân tích giaùo lyù môû ñaàu
cho vaên hoïc A Tì Ñaøm (Abhidhamma) cuûa
Luaän taïng veà sau. Toùm laïi Tieåu Boä kinh laø
moät hôïp tuyeån ña dieän goàm 15 taäp theo thöù
töï nhö sau:
1) Khuddaka Paøtha (Tieåu tuïng):
goàm 9 kinh vaø keä ngaén goïn do Ñöùc Phaät
thuyeát veà Tam quy, Thaäp giôùi, Caùc ñieàm laønh,
Phaät baûo, Loøng töø v.v. cho caùc ñeä
töû môùi hoïc ñaïo.
2) Dhammapada (Phaùp cuù):
goàm 423 baøi keä do Ñöùc Phaät thuyeát ñöôïc
saép theo caùc chuû ñeà trong 26 phaåm, laø
taäp kinh phoå bieán nhaát trong caùc nöôùc
theo ñaïo Phaät Nam truyeàn vì tính caùch
coâ ñoïng phaàn coát tuûy cuûa giaùo
lyù qua caùc baøi keä ngaén goïn laøm neàn taûng
cuûa neáp soáng ñaïo, töø ñoù
nhieàu boä kinh lôùn ñöôïc phaùt trieån veà sau.
3) Udaøna (Caûm höùng ngöõ,
Phaät töï thuyeát): goàm 80 chuyeän gôïi nieàm caûm
höùng ñeå Ñöùc Phaät phaùt bieåu nhöõng
vaán ñeà hoan hæ coù tính caùch giaùo
duïc vaø khích leä hoäi chuùng, ñöôïc
chia laøm 8 phaåm.
4) Itivuttaka (Phaät thuyeát nhö
vaäy): goàm 112 kinh chia ra 4 chöông theo loái
vaên xuoâi pha laãn thô keä. Taäp naøy cuõng
trích daãn nhöõng caûm höùng ngöõ trang
nghieâm cuûa Ñöùc Phaät nhöng baét
ñaàu baèng caâu "Ñaây laø ñieàu
ñöôïc Ñöùc Theá Toân thuyeát vaø toâi
nghe nhö vaäy".
5) Suttanipaøta (Kinh taäp):
goàm 71 kinh trong 5 chöông vieát theo theå keä, mieâu
taû hoaøn caûnh xaõ hoäi coå AÁn Ñoä
vaø baøn luaän nhöõng lôøi daïy ñaày
tính caùch trieát hoïc vaø ñaïo ñöùc
cuûa Ñöùc Phaät, cuøng lyù töôûng
trong neáp soáng thanh tònh cuûa caùc Tyø kheo.
6) Vimanavatthu (Chuyeän Thieân cung):
goàm 85 chuyeän chia ra 7 chöông, mieâu taû moïi
caûnh huy hoaøng cuûa caùc laâu ñaøi
Thieân giôùi ôû ñôøi sau daønh cho nhöõng
ngöôøi soáng theo chaùnh ñaïo vaø
laøm thieän söï ôû ñôøi naøy.
7) Petavatthu (Chuyeän Ngaï quyû):
goàm 51 chuyeän trong 4 chöông mieâu taû caûnh
giôùi khoå ñau cuûa caùc loaøi quyû do aùc
nghieäp cuûa chuùng taïo ra ôû ñôøi naøy.
Caû hai taäp chuyeän Thieân cung vaø Ngaï quyû naøy
nhaèm noùi leân töông quan giöõa Nghieäp vaø
Quaû, cuøng khích leä söï tu taäp cuûa
giôùi taïi gia.
8) Theragaøthaø (Tröôûng
laõo Taêng keä): goàm 1,360 baøi thô keä
do 264 vò Tyû kheo caûm taùc töø ñôøi soáng
tu taäp cuûa chö vò.
9) Therigaøthaø (Tröôûng
laõo Ni keä): goàm 524 baøi keä do 73 Tyû kheo ni caûm
taùc. Caû hai taäp thi keä Theragaøthaø vaø
Therigaøthaø ñöôïc ñaùnh giaù
laø nhöõng taùc phaåm ñeïp nhaát
trong vaên hoïc AÁn Ñoä vì tính caùch
mang naëng tình ngöôøi hoøa laãn thieàn vò
cuûa caùc ñeä töû Phaät. Ñaây laø
nhöõng khuùc hoan ca phaûn aùnh ñôøi soáng
thanh tònh cuûa nhöõng ngöôøi taàm caàu
giaûi thoaùt giaùc ngoä, chaân haïnh phuùc.
10) Jaøtaka (Boån sanh hay Chuyeän
tieàn thaân Ñöùc Phaät): goàm 547 chuyeän
ngaén vaø daøi theo theå vaên xuoâi xen leõ
thi keä trong 22 chöông, theo thöù töï caùc
baøi keä taêng daàn töø chöông moät
vôùi moät baøi keä cho ñeán chöông 22, chaám
döùt vôùi tieàn thaân Vessantara noåi tieáng qua caû
ngaøn baøi keä. Caùc chuyeän tieàn thaân coù
muïc ñích taïo nieàm tin vaøo ñaïo
phaùp trong moïi taàng lôùp xaõ hoäi töø
vua chuùa, Baø la moân cho ñeán caùc giôùi
bình daân cuøng khoå. Ñoái vôùi caùc
hoïc giaû, caùc chuyeän tieàn thaân coù taàm quan
troïng lòch söû vì chuùng ñöôïc xaây
döïng trong khung caûnh AÁn Ñoä coå ñaïi.
11) Nidesa (Nghóa tích): laø
moät luaän thö trình baøy söï phaân
tích bình giaûi caùc vaán ñeà giaùo
lyù cuûa taäp kinh Sutta Nipata. Saùch naøy goàm
hai phaàn: Ñaïi nghóa tích vaø Tieåu
nghóa tích.
12) Patisambhidaømagga (Voâ ngaïi
giaûi ñaïo): moät luaän thö trình
baøy caùc vaán ñeà phaân tích giaùo
lyù theo hình thöùc hoûi ñaùp nhö trong
boä A Tì Ñaøm. Hai taäp kinh naøy ñöôïc
ñaùnh giaù laø caùc taùc phaåm
tieàn phong cuûa vaên hoïc A Tì Ñaøm vaø
ñöôïc xem laø do Toân giaû Sariputta (Xaù
Lôïi Phaát) thuyeát giaûng vaø bình luaän
32 vaán ñeà giaùo lyù trong 3 phaåm.
13) Apadana (Söï nghieäp anh huøng):
keå theo theå thô keä cuoäc ñôøi Ñöùc Phaät
vaø caùc Thaùnh ñeä töû cuûa Ngaøi.
Taäp kinh goàm 4 phaàn: cuoäc ñôøi Ñöùc
Phaät Gotama (Thích Ca), 41 vò Ñoäc giaùc
Phaät, vaø 559 vò Tyû kheo vaø Tyû kheo ni ñaõ
traûi qua nhöõng cuoäc chieán ñaáu anh huøng
cao thöôïng ñeå ñaït cöùu caùnh giaûi
thoaùt giaùc ngoä.
14) Buddhavamsa (Phaät söû):
taäp kinh theo theå thô keä noùi veà söï tích
24 vò coå Phaät töø Ñöùc Phaät Dipankara
(Nhieân Ñaêng) ñeán Ñöùc Phaät
Kassapa (Ca Dieáp) vaø phöông caùch caùc Ñöùc
Phaät chuyeån Phaùp luaân. Taát caû ñeàu
do Ñöùc Phaät Gotama keå laïi töø khi Ngaøi
coøn laø Boà taùt ñöôïc Ñöùc
Phaät Dipankara thoï kyù cho ñeán khi Ngaøi dieät ñoä
trong Nieát baøn Voâ dö y.
15) Cariyaø Pitaka (Sôû haïnh
taïng): goàm 35 chuyeän tieàn thaân Ñöùc
Phaät ñöôïc keå theo lôøi thænh caàu
cuûa Toân giaû Sariputta, vôùi muïc ñích
neâu roõ yù chí taàm caàu giaûi thoaùt
vôùi noã löïc cao ñoä vaø söï hy sinh voâ
thöôïng maø Boà taùt ñaõ thöïc
hieän qua möôøi coâng haïnh Ba la maät (vieân
maõn) cuûa Ngaøi.
(Trích
Nguyeät san Giaùc Ngoä, 01-1999)
