(I) Subhuøti (Thera. 1)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong gia ñình vò Coá vaán Sumana, em trai OÂng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc), ñöôïc ñaët teân laø Subhuøti. Trong ngaøy oâng Caáp Coâ Ñoäc daâng cuùng vöôøn Kyø Vieân cho ñöùc Phaät, ngaøi coù chöùng kieán. Sau khi nghe phaùp, ngaøi khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Thoï Ñaïi giôùi xong, ngaøi thaâm hieåu hai loaïi giôùi luaät. Ñöôïc Theá Toân cho moät ñeà taøi ñeå thieàn quaùn, ngaøi ñi vaøo röøng ñeå haønh thieàn. Sau khi trieån khai thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi baét ñaàu thuyeát phaùp, khoâng phaân bieät giôùi haïn, ñöôïc trôû thaønh vò Tyû-kheo ñeä nhaát veà haïnh Töø voâ löôïng. Khi Ngaøi ñi khaát thöïc, ngaøi vaãn haønh thieàn, vaø khi xuaát thieàn, ngaøi môùi nhaän ñoà aên, vaø nhö vaäy ñem laïi coâng ñöùc lôùn cho thí chuû vaø ngaøi trôû thaønh vò xöùng ñaùng ñöôïc boá thí ñeä nhaát. Do vaäy, Theá Toân coù noùi: 'Naøy caùc Tyû-kheo, Subhuøti ñöôïc xem laø vò Tyû-kheo ñeä nhaát veà haïnh töø bi voâ löôïng, xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng'.

Baäc Ñaïi ñeä töû naøy, trong khi ñi khaát thöïc ñi ñeán Vöông Xaù, vua Bimbisaøra (Bình-sa) nghe ngaøi ñeán, lieán ñeán kính chaøo vaø xin döïng moät choã ôû cho ngaøi, nhöng roài vua queân, ngaøi khoâng nhaän ñöôïc choã ôû, neân haønh thieàn ngoaøi trôøi. Vì thaùi ñoä nghieâm tuùc cuûa ngaøi, trôøi khoâng möa vaø do vaäy naïn haïn haùn ñe doïa daân chuùng, quaàn chuùng tuï hoïp than phieàn oàn aøo tröôùc hoaøng cung. Vua tìm hieåu nguyeân nhaân vì sao trôøi khoâng möa vaø nghó raèng coù leõ vì ngaøi Subhuøti haønh thieàn ngoaøi trôøi. Vua cho laøm caùc am thaát baèng laù cho ngaøi, vaø khi ngaøi vaøo ngoài thieàn trong am thaát aáy, trôøi baét ñaàu möa töøng hoät moät chôù khoâng möa aøo aøo. Ngaøi muoán quaàn chuùng khoûi sôï haïn haùn, tuyeân boá raèng, khoâng coù söï sôï haõi gì ñe doïa ngaøi, töø phía ngoaøi hay töø phía trong, vôùi nhöõng baøi keä nhö sau:

1. Am thaát ta kheùo lôïp,
An laïc, ngaên chaän gioù,
Thaàn möa, haõy möa ñi,
Möa nhö yù Ngöôi muoán!
Taâm ta kheùo ñònh tónh,
Giaûi thoaùt, soáng tinh caàn,
Thaàn möa, haõy möa ñi!
Thaàn möa, haõy möa ñi!

(II) Mahaøkotthita (Thera. 1)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình Baø-la-moân raát giaøu coù vaø ñöôïc ñaët teân laø Kotthita (Caâu-hy-la). Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi hoïc ba taäp Veda vaø thaønh töïu caùc ñöùc taùnh cuûa vò Baø-la-moân, ngaøi nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Thöïc hieän thieàn quaùn töø khi môùi xuaát gia, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn, vôùi hieåu bieát veà nghóa vaø veà phaùp, ngaøi thöôøng hoûi baäc Ñaïo Sö vaø caùc vò Ñaïi Tröôûng laõo veà hai vaán ñeà aáy vaø trôû thaønh raát laõo luyeän thuaàn thuïc. Roài baäc Ñaïo Sö, sau khi xaùc nhaän caùc quaû chöùng ngaøi ñaõ ñöôïc trong kinh Vedalla, xaùc nhaän ngaøi laø baäc thieàn quaùn ñeä nhaát.

Sau moät thôøi gian, yù thöùc ñöôïc söï an laïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

2. Tòch tònh vaø chæ töùc,
Tuïng ñoïc lôøi trí tueä,
Taâm tö khoâng thaùo ñoäng,
AÙc phaùp ñöôïc vöùt boû,
Gioáng nhö nhöõng laù caây,
Bò gioù thoåi phieâu baït.

(III) Kankha-revata (Thera. 2)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi ngaøi sanh vaøo trong moät gia ñình giaøu coù ôû Saøvatthi. Khi ngaøi ñöùng vaøo voøng ngoaøi cuûa nhöõng ngöôøi ñöùng nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, ngaøi khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Ngaøi chöùng quaû A-la-haùn nhôø haønh thieàn, ngaøi trôû thaønh laõo luyeän trong thieàn ñònh vaø baäc Ñaïo Sö tuyeân boá ngaøi laø haønh thieàn ñeä nhaát.

Söï nghieäp ñaõ thaønh töïu, ngaøi nghó ñeán söï nghi ngôø laán chieám taâm tö, vaø nay nghi ngôø ñaõ ñöôïc ñoaïn taän, ngaøi taùn thaùn söùc maïnh vaø trí tueä cuûa baäc Ñaïo Sö, nhôø vaäy nay taâm tö ngaøi ñöôïc ñònh tónh vaø kieân trì. Ngaøi noùi:

3. Haõy thaáy trí tueä naøy
Cuûa nhöõng baäc Nhö Lai,
Nhö löûa chaùy nöûa ñeâm,
Cho aùnh saùng, cho maét,
Hoï nhieáp phuïc nghi ngôø
Cho nhöõng ai ñi ñeán.

(IV) Punna Mamtaøniputta (Thera. 2)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh vaøo moät gia toäc Baø-la-moân, trong laøng Baø-la-moân Donavatthu, khoâng xa Kapilavatthi (Ca-tyø-la-veä). Ngaøi laø con trai cuûa ngöôøi chò cuûa Tröôûng laõo Kondanna vaø ñöôïc ñaët teân laø Punna. Sau khi laøm troøn boån phaän cuûa moät ngöôøi Sa-di, ngaøi tinh taán noã löïc cho ñeán khi chöùng ñöôïc quaû cao nhaát. Roài ngaøi ñi vôùi ngöôøi caäu ngaøi ñeán soáng gaàn baäc Ñaïo Sö, töø boû mieàn phuï caän Kapilavatthu, chuyeân taâm tu haønh, khoâng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

Ngaøi Punna coù ñeán naêm traêm ñoà chuùng cuøng ôû trong gia toäc ngaøi, vaø taát caû ñeàu xuaát gia. Vì ngaøi gioûi veà möôøi caên baûn cuûa thuyeát giaûng, ngaøi daïy cho caùc ñeä töû cuûa ngaøi laõo luyeän veà möôøi caên baûn naøy cho ñeán khi caùc vò naøy chöùng quaû A-la-haùn. Caùc ñeä töû ngaøi yeâu caàu ngaøi ñöa hoï ñeán yeát kieán baäc Ñaïo Sö, nhöng ngaøi nghó khoâng neân ñi vôùi soá ñoà chuùng nhö vaäy, lieàn baûo hoï ñi tröôùc coøn ngaøi ñi sau. Caùc vò aáy laø ñoàng höông vôùi ñöùc Phaät, ñaõ ñi boä saùu möôi do tuaàn ñeán Vöông Xaù, ñeán taïi ngoâi tònh xaù Truùc Laâm vaø ñaûnh leã baäc Ñaïo Sö. Ñöùc Phaät hoûi ai ñoàng höông vôùi Ngaøi coù theå giaûng ñöôïc veà ñôøi soáng giaûn dò, vaø caùc vò naøy giôùi thieäu ngaøi Punna. Khi baäc Ñaïo Sö ñi töø Vöông Xaù ñeán Saøvatthi, ngaøi Punna cuõng ñi ñeán Saøvatthi, taïi ñaây ngaøi ñöôïc daïy veà Chaùnh phaùp. Roài ngaøi ñi vaøo röøng Andha ñeå suy tö veà Chaùnh phaùp. Toân giaû Sariputta cuõng ñi theo vaøo röøng vaø ñaøm ñaïo Chaùnh phaùp vôùi Punna. Baäc Ñaïo Sö tuyeân boá Punna laø baäc thuyeát phaùp ñeä nhaát.

Moät hoâm, suy tö treân söï giaûi thoaùt chöùng ñaït, ngaøi suy tö nhö sau: 'Ñoái vôùi ta vaø nhieàu vò khaùc ñaõ thoaùt khoûi ñau khoå, thaät laø giuùp ñôõ lôùn neáu thaân caän vôùi baïn laønh'. Vôùi söï hoan hyû phaán khôûi, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

4. Haõy thaân caän ngöôøi hieàn,
Baäc hieàn minh thaáy nghóa,
Nghóa lôùn vaø thaâm saâu,
Khoù thaáy, teá, teá nhò,
Baäc trí chöùng ñaït ñöôïc,
Khoâng phoùng daät, chuû taâm.

(V) Dabba (Thera. 2)

Ngaøi sanh ra trong gia ñình cuûa daân toäc Mallaø ôû Anupiyaø. Khi môùi baûy tuoåi, ngaøi ñöôïc thaáy baäc Ñaïo Sö khi Theá Toân vieáng thaêm xöù sôû vaø nhaø cuûa ngaøi.

Ngaøi bò aûnh höôûng ñeán noãi ngaøi xin pheùp baø noäi cho ñöôïc xuaát gia vôùi baäc Ñaïo Sö, meï ngaøi ñaõ maát khi sanh ngaøi. Baø noäi ngaøi ñöa ngaøi ñeán yeát kieán ñöùc Phaät vaø ñöùc Phaät giao cho moät Tyû-kheo laøm leã xuaát gia cho ngaøi. Ngaøi vôùi nghieäp nhaân quaù khöù vôùi öôùc voïng töông lai ñang chín muoài, neân chöùng ñöôïc boán quaû lieân tieáp chính trong khi ngaøi ñöôïc caïo toùc.

Khi baäc Ñaïo Sö töø giaõ xöù Mallaø ñeå ñi veà Vöông Xaù, Dabba thieàn quaùn moät mình, vaø muoán duøng thaân ñeå phuïc vuï giaùo hoäi vaø nhaän coâng vieäc phaân phoái choã nguû, toå chöùc caùc buoåi aên. Baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän coâng vieäc laøm naøy, xaùc nhaän söï thaønh coâng cuûa ngaøi, khaû naêng thaàn thoâng cuûa ngaøi, vôùi ngoùn tay choùi saùng cuûa mình soi saùng cho caùc ñoàng Phaïm haïnh veà choã nguû. Caùc söï vieäc naøy ñöôïc noùi ñeán trong Luaät taïng.

Khi bò caùc Tyû-kheo theo phe vôùi Mettiya vaø Bhummajika vu khoáng, laøm haïi vaø ngaøi ñöôïc giaùo hoäi che chôû vaø bieän minh, Toân giaû Dabba yù thöùc ñöôïc loøng töø cuûa mình ñoái vôùi caùc vò khaùc, lieàn noùi leân baøi keä nhö sau:

5. Ai thaät khoù nhieáp phuïc,
Nay ñaõ ñöôïc nhieáp phuïc,
Dabba töï bieát ñuû,
Nghi ngôø ñöôïc vöôït qua,
Thaéng traän, khoâng sôï haõi,
Dabba truù tòch tònh.

(VI) Sìla- Vaniya (Thera. 2)

Ñaây laø baøi keä cuûa Tröôûng laõo Sambhuøta, ngaøi ñöôïc sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), con trai moät Baø-la-moân coù danh tieáng, teân laø Sambhuøta. Vôùi ba ngöôøi baïn Bhuømija, Jeyyasena vaø Abhiraødana. Ngaøi nghe Theá Toân thuyeát phaùp vaø ngaøi xuaát gia. Khi ñang tu taäp thieàn quaùn thaân baát tònh, ngaøi ôû luoân luoân taïi Sitavana (röøng maùt) vaø ñöôïc goïi laø Sitavaniya (vò ôû röøng maùt).

Khi thaáy caùc Tyû-kheo ñang ñi ñeán yeát kieán ñöùc Phaât, ngaøi noùi: 'Thöa caùc Hieàn giaû, caùc Hieàn giaû haõy ñaûnh leã baäc Ñaïo Sö thay maët toâi vaø thöa vôùi baäc Ñaïo Sö nhö sau:

6. Coù Tyû-kheo ñi ñeán
Röøng Sitavana,
Soáng moät mình, ñoäc cö,
Bieát ñuû, taâm nhaäp ñònh,
Thaéng traän, khoâng kinh hoaøng,
Kieân trì hoä thaân nieäm'.

(VII) Bhalliya (Thera. 2)

Vôùi ngöôøi anh laø Tapussa, trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû thaønh Pokkharavatì, con moät ngöôøi ñaùnh xe cho ñoaøn löõ haønh. Khi ñoaøn löõ haønh ñi ngang moät khu röøng coù boùng maùt moät ñoaïn ñöôøng buøn laày ngaên ñoaøn löõ haønh laïi. Moät vò thaàn caây, laø ngöôøi baø con hieän ra vaø noùi: 'Theá Toân vöøa môùi thaønh ñaïo vaø ñang ngoài thieàn baûy ngaøy döôùi goác caây. Haõy cuùng döôøng ñoà aên. Nhö vaäy, caùc ngöôøi ñöôïc haïnh phuùc vaø lôïi ích'. Caû löõ ñoaøn hoan hyû, khoâng chôø naáu côm, ñem baùnh gaïo vaø maät ñeán cuùng döôøng Theá Toân.

Khi Theá Toân chuyeån phaùp luaân ôû Benares, Theá Toân ñi ñeán Vöông Xaù. ÔÛ ñaây, Tapussa vaø Bhalliya haàu haï Ngaøi vaø nghe phaùp, Tapussa trôû thaønh moät cö só, coøn Bhalliya thôøi xuaát gia vaø thaønh töïu ñöôïc saùu thaéng trí.

Moät ngaøy kia, AÙc ma hieän ra döôùi hình thöùc cöïc kyø kinh hoaøng, nhöng Bhalliya ñaõ vöôït qua moïi sôï haõi, neân noùi leân baøi keä nhö sau, khieán AÙc ma phaûi thaát voïng:

7. Ai ñuoåi ñi thaàn cheát, 
Vôùi ñaïo binh cuûa noù,
Nhöõng doøng nöôùc lôùn maïnh,
Troùi caây lau yeáu ôùt,
Thaéng traän, khoâng sôï haõi,
Nhieáp phuïc, truù tòch tònh.

(VIII) Vìra (Thera. 2)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû Saøvatthi (Xaù-veä) trong gia ñình vò boä tröôûng vua Pasenadi (Ba-tö-naëc), vaø ñöôïc goïi laø Vìra. Ngaøi raát gioûi veà theå thao vaø voõ ngheä, vaø trôû thaønh moät chieán só. Sau khi laäp gia ñình vôùi söï baèng loøng cuûa meï cha, ngaøi coù moät ñöùa con trai. Thaáy söï khoå luïy, tieáp tuïc taùi sanh, ngaøi xuaát gia vaø nhieät taâm tinh caàn, ngaøi chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Khi ñaõ thaønh vò A-la-haùn vaø soáng thoï höôûng an laïc giaûi thoaùt, vôï cuûa ngaøi muoán caùm doã ngaøi trôû veà vôùi gia ñình baèng nhieàu hình thöùc. Nhöng Toân giaû noùi raèng: 'Ngöôøi ñaøn baø naøy muoán caùm doã ta, khoâng khaùc gì ngöôøi muoán xoâ ngaõ nuùi Sineru vôùi caùnh moät con ruoài'. Vaø ngaøi thuyeát leân baøi keä naøy ñeå noùi raèng söï caùm doã cuûa vôï cuõ cuûa ngaøi thaät laø voâ ích:

8. Ai thaät khoù nhieáp phuïc
Nay ñaõ ñöôïc nhieáp phuïc,
Vìra töï thoûa maõn,
Nghi ngôø ñöôïc vöôït qua,
Thaéng traän, khoâng kinh hoaøng,
Vìra truù tòch tònh.

IX. Pilinda-Vaccha (Thera. 2)

Ngaøi sanh ôû Saøvatthi, laø con moät Baø-la-moân, tröôùc khi Theá Toân thaønh ñaïo vaø ñöôïc ñaët teân laø Pilinda. Vaccha laø teân cuûa doøng hoï. Ngaøi trôû thaønh moät aån só vaø ñöôïc moät buøa pheùp teân laø Tieåu Gandhaøra (coù theå ñi treân hö khoâng vaø tha taâm thoâng) vaø nhôø vaäy ñöôïc noåi danh. Khi ñöùc Phaät thaønh ñaïo, buøa pheùp naøy khoâng coøn hieäu löïc. Khi ngaøi nghe ñöôïc buøa pheùp Ñaïi Gandhaøra laøm buøa pheùp tieåu Gandhaøra maát hieäu löïc, ngaøi keát luaän Sa-moân Gotama bieát ñöôïc buøa pheùp Ñaïi Gandhaøra vaø ngaøi ñeán haàu haï ñöùc Phaät ñeå hoïc cho ñöôïc buøa pheùp aáy, ñöùc Phaät daïy: 'Phaûi xuaát gia', ngaøi töôûng raèng xuaát gia laø ñieàu kieän ñeå chöùng ñöôïc buøa pheùp neân vaâng lôøi theo. Ñöùc Phaät daïy ngaøi Chaùnh phaùp vaø phöông phaùp thieàn quaùn, chaúng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Nhôø söï höôùng daãn cuûa Pilinda trong moät ñôøi tröôùc, ñöôïc sanh laøm chö Thieân, vò naøy haàu haï ngaøi sôùm chieàu ñeå toû loøng bieát ôn. Do vaäy, ngaøi ñöôïc xem laø vò Tyû-kheo ñöôïc chö Thieân aùi kính, vaø ñöôïc ñöùc Phaät xaùc nhaän cho ñòa vò aáy.

Moät hoâm, Toân giaû Pilinda ngoài giöõa hoäi chuùng Tyû-kheo, suy tö ñeán söï thaønh töïu cuûa mình, tuyeân boá cho chuùng bieát buøa pheùp aáy ñaõ ñöa ngaøi ñeán gaëp Theá Toân vaø noùi leân baøi keä naøy:

9. Lôøi khuyeân ñeán, toát laønh!
Lôøi khoâng toát, khoâng ñeán!
Lôøi khuyeân ñeán vôùi ta,
Khoâng thuoäc veà taø aùc!
Giöõa caùc phaùp phaân bieät,
Ta ñeán phaùp toái thöôïng.

(X) Punnamaøsa (Thera. 3)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh laøm con cuûa Samiddhi, moät Baø-la-moân ôû Saøvatthi, ngaøi xuaát gia ñöôïc khi sanh ñöôïc ñöùa con trai, thoï giôùi döôùi söï höôùng daãn cuûa ñöùc Phaät, vaø laáy boán söï thaät laøm ñeà taøi ñeå thieàn quaùn vaø ngaøi chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Vôï cuõ cuûa ngaøi tìm caùch caùm doã ngaøi, trang ñieåm raát ñeïp maét ñeán thaêm ngaøi, vaø ñem theo ñöùa con trai. Nhöng ngaøi hoaøn toaøn giaûi thoaùt, khoâng coøn vöôùng baän gì vaø noùi leân baøi keä naøy:

10. Ta soáng khoâng mong chôø,
Ñôøi naøy hay ñôøi sau,
Vò ñaõ ñaït trí tueä,
An tònh, töï cheá ngöï,
Khoâng dính nhieãm caùc phaùp,
Bieát sanh dieät cuûa ñôøi.

Ngaøi sanh laø vò Baø-la-moân ôû Kosambi, nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia. Luùc baáy giôø caùc Tyû-kheo ôû Kosambi tranh caõi nhau, Cuølagavachha khoâng theo phe phaùi naøo, trung thaønh vôùi lôøi daïy cuûa baäc Ñaïo Sö, phaùt trieån trí tueä vaø chöùng quaû A-la-haùn. Thaáy söï tranh caõi caùc Tyû-kheo laø nguyeân nhaân cuûa söï thoái thaát, ngaøi hoan hyû vôùi thaùi ñoä khoâng phe phaùi cuûa mình vaø noùi leân baøi keä:

11. Tyû-kheo nhieàu haân hoan,
Trong phaùp Phaät tuyeân boá,
Ñaït ñöôïc ñaïo tòch tònh,
Haønh döøng laïi an laïc.

(XII) Mahaøgavaccha (Thera. 3)

Ngaøi sinh ra trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, laøm con cuûa Sammiddhi, moät Baø-la-moân ôû laøng Naølaka, Magadha. Ngaøi xuaát gia vì Saøriputta ñaõ xuaát gia, vaø ngaøi bieát Saøriputta raát saùng suoát. Sau khi chöùng quaû A-la-haùn, vaø thoï höôûng laïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân baøi keä ñeå khích leä caùc ñoàng Phaïm haïnh tinh caàn tu taäp:

12. Trí tueä löïc, giôùi haïnh,
Ñònh, thieàn laïc, chaùnh nieäm,
Chæ aên nhöõng moùn aên 
Ñem laïi quaû toát ñeïp,
ÔÛ ñaây, tham vieãn ly,
Chôø ñôïi giôø maïng chung.

(XIII) Vanvaccha (Thera. 3)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavatthu. Ngaøi sanh ra trong röøng, khi meï ngaøi ñi vaøo röøng vieáng caûnh, vaø sanh taïi ñaáy. Ngaøi trôû thaønh moät trong nhöõng ñöùa treû chôi caùt vôùi ñöùc Phaät trong töông lai. Vì ngaøi thích röøng nuùi, ngaøi ñöôïc bieát vôùi teân laø Vanavaccha. Veà sau, khi ngaøi xuaát gia, ngaøi soáng trong röøng tinh taán tu haønh vaø chöùng quaû A-la-haùn. Ñeå taùn thaùn haïnh ôû röøng, ngaøi noùi leân baøi keä naøy, ñaùp lôøi vò ñoàng Phaïm haïnh ñaõ hoûi ngaøi: 'Ngaøi thích thuù gì ôû röøng nuùi?' Ngaøi ñaùp: 'Thích thuù thay, caùc ngoâi röøng caùc ngoïn nuùi!

3. Ñeïp saéc, maây xanh bieác,
Nöôùc maùt laïnh, chaûy trong,
Keû chaên boø Inda,
Che kín caû ngoâi röøng,
Nhöõng ngoâi nuùi ñaù aáy,
Laøm haân hoan taâm ta'.

(XIV) Sìvaka (Thera. 3) (Moät Sa-di phuïc vuï cho Vanavaccha).

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con ngöôøi chò cuûa Vanavaccha. Khi meï ngaøi ñöôïc tin Vanavaccha xuaát gia, thoï Ñaïi giôùi, ñaõ soáng trong röøng. Meï ngaøi noùi vôùi ngaøi: 'Naøy Sìvaka, con haõy xuaát gia döôùi söï chæ daãn cuûa Vanavaccha vaø phuïc vuï cho ngaøi, vì nay ngaøi ñaõ giaø!'. Ngaøi nghe theo lôøi meï xuaát gia soáng ôû trong röøng phuïc vuï saên soùc Vanavaccha. Moät hoâm, khi ñi ñeán gaàn laøng, ngaøi bò ñau naëng; khi thuoác khoâng chöõa ñöôïc, ngaøi khoâng veà vaø Tröôûng laõo Vanavaccha ñi tìm vaø thaáy ngaøi bò ñau. Sau khi cho ngaøi uoáng thuoác vaø saên soùc ngaøi, khi bình minh môùi baét ñaàu, vò Tröôûng laõo noùi vôùi ngaøi: 'Naøy Sìvaka, töø khi ta xuaát gia, ta khoâng soáng ôû trong laøng. Vaäy chuùng ta haõy ñi vaøo röøng'. Sìvaka traû lôøi: 'Daàu thaân con ôû trong laøng, nhöng taâm con bao giôø cuõng höôùng veà röøng nuùi. Vaäy nay con tuy naèm ôû ñaây, con saün saøng ñi vaøo röøng'. Vò Tröôûng laõo caàm tay ngaøi, daét ngaøi ñi vaøo röøng, khích leä ngaøi. Ngaøi nhôø söï khích leä naøy, töï mình saùch taán vaø chöùng quaû A-la-haùn.

Roài ngaøi noùi leân baøi keä cuûa mình hôïp chung lôøi vò Tröôûng laõo vaø lôøi mình, noùi leân söï öa thích soáng vieãn ly vaø quaû chöùng cuûa mình, söï vaâng lôøi thaày cuûa mình vaø chöùng ñaéc chaùnh trí:

14. Thaày ta noùi vôùi ta,
'Haõy ñi, Sìvaka!'
Thaân ta soáng ôû laøng,
Nhöng taâm höôùng veà röøng,
Daàu coøn naèm ta ñi,
Ngöôøi bieát, khoâng troùi buoäc.

(XV) Kunda Dhaøna (Thera. 3)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, con moät Baø-la-moân vaø ñöôïc goïi laø Dhaøna. Thuoäc loøng ba taäp Veä-ñaø, sau khi ñaõ lôùn tuoåi, ngaøi nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp vaø xuaát gia. Khi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñeå yù ñeán ngaøi, cuùng döôøng ngaøi caùc ñoà duøng caàn thieát neân ngaøi khoûi phaûi ñi khaát thöïc. Khi naøng Subhaddaø môøi baäc Ñaïo Sö vaø chuùng Tyû-kheo duøng côm, luùc aáy Kunda Dhaøna môùi chöùng toû quaû chöùng vaø söùc maïnh cuûa mình nhö ñaõ ñöôïc ghi cheùp trong taäp sôù Anguttara Nikaøya. Ngaøi noùi leân caùc baøi keä naøy cho caùc vò Tyû-kheo:

15. Naêm phaùp Thaày caét ñöùt,
Naêm phaùp Thaày töø boû,
Vaø naêm phaùp thöôïng nhaân,
Thaày coá gaéng tu taäp,
Tyû-kheo vöôït naêm aùi,
Ñöôïc goïi laø 'vöôït boäc löu'.

(XVI) Belatthasìsa (Thera. 3)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi trong moät gia ñình Baø-la-moân. Tröôùc khi ñöùc Phaät thaønh ñaïo, ngaøi ñaõ xuaát gia theo giaùo ñoaøn cuûa Kassapa ôû Uruvelaø vaø thôø löûa. Khi Kassapa ñöôïc ñöùc Phaät giaùo hoùa, ngaøi laø moät trong ngaøn ngöôøi ñeä töû cuûa Kassapa chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn, khi nghe ñöùc Phaät giaûng kinh Adittaùpariyaøyaøsutta (Kinh Löûa Chaùy).

Sau ngaøi trôû thaønh vò giaùo thoï cuûa Toân giaû Ananda. Moät hoâm, nghó ñeán söï an laïc thuaàn tònh cuûa quaû chöùng, vaø söï tu haønh ban sô cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä dieãn taû söï haân hoan cuûa ngaøi:

16. Nhö vaät hieàn gioáng toát
Vôùi söøng, keùo caùi caøy,
Ñi ñöùng khoâng meät nhoïc,
Cuõng vaäy, ta ngaøy ñeâm,
Ñi ñöùng khoâng meät nhoïc,
Ñöôïc laïc khoâng theá vaät.

(XVII) Daøsaka (Thera. 4)

Do nghieäp cuûa mình, ngaøi sanh vaøo thôøi döùc Phaät hieän taïi, con cuûa moät ngöôøi noâ leä cuûa Anaøthapindika, vaø ñöôïc giao vieäc gaùc cöûa vaøo tònh xaù Jetavana. Ñöôïc nghe ñöùc taùnh vaø nguyeän voïng cuûa ngaøi, oâng Anaøthapindika giaûi thoaùt cho ngaøi khoûi voøng noâ leä vaø ngaøi noùi ngaøi seõ sung söôùng neáu ñöôïc xuaát gia. Do vaäy, ngaøi ñöôïc xuaát gia ngay. Nhöng khi ñöôïc xuaát gia, ngaøi trôû thaønh bieáng nhaùc, thuï ñoäng, tieâu cöïc, khoâng chòu coá gaéng ñeå thoaùt khoûi sanh töû, vaø nguû quaù nhieàu sau caùc böõa aên. Khi ñeán thôøi thuyeát phaùp, ngaøi löïa moät choã ngoaøi voøng Taêng chuùng, tìm moät goùc vaø ngoài ngaùy. Theá Toân nghó ñeán vieäc laøm tröôùc cuûa ngaøi, neân noùi leân baøi keä naøy ñeå khích leä ngaøi:

17. Ai hoân traàm, aên nhieàu,
Naèm nguû, laên qua laïi,
Nhö heo lôùn, aên no,
Keû ngu tieáp thai sanh.

(XVIII) Singaølar-Pitar (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong gia ñình giaøu coù ôû Saøvatthi, laäp gia ñình vaø ñaët teân con laø Singaølaka vaø töï mình ñöôïc goïi laø Singaøla-pitar (cha cuûa Singaøla). Veà sau ngaøi töø boû gia ñình vaø xuaát gia. Theá Toân bieát ñöôïc caên cô xu höôùng cuûa ngaøi, daïy ngaøi ñeà taøi thieàn quaùn laø boä xöông ngöôøi. Duøng ñeà taøi naøy ñeå thieàn quaùn, ngaøi soáng giöõa caùc doøng hoï Thích-ca ôû Sumsumaøragira, taïi khu röøng Bhesaskalaø. Trong röøng aáy, moät thaàn röøng bieát ñöôïc ngaøi seõ chöùng ñöôïc Thaùnh quaû neân noùi leân baøi keä naøy:

18. Haõy nhìn trong khu röøng,
Röøng Bhesakala!
Moät Tyû-kheo ñang soáng,
Thöøa töï lôøi Phaät daïy,
Ngang thaân ñòa ñaïi naøy,
Toûa khaép töôûng boä xöông.
Ta nghó Tyû-kheo aáy,
Mau ñoaïn taän duïc tham.

(XIX) Kula (Thera. 4)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân, xuaát gia vaø vì taâm tö chöa ñöôïc thaêng baèng, ngaøi khoâng chuù taâm ñöôïc treân moät ñeà taøi nhaát ñònh. Moät ngaøy kia ñi khaát thöïc, ngaøi thaáy ngöôøi daãn nöôùc baèng caùch ñaøo caùch kinh daãn nöôùc. Trong thaønh phoá, ngaøi thaáy ngöôøi laøm cung teân uoán naén cung teân baèng nheo moät con maét nhö theá naøo, vaø khi trôû veà vôùi bình baùt ñaày ñoà aên, ngaøi thaáy nhöõng ngöôøi laøm xe söûa soaïn truïc xe, baùnh xe vaø vaønh xe nhö theá naøo. Böôùc vaøo tònh xaù, duøng côm xong, khi ñang nghæ tröa, ngaøi nghó ñeán ba phöông phaùp nhieáp phuïc naøy, vaø laáy chuùng laøm khích leä vaø duøng chuùng ñeå töï mình tu taäp, khoâng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Lieân heä nhöõng baøi hoïc naøy vôùi söï tu taäp taâm cuûa mình, ngaøi noùi leân lôøi chaùnh trí vôùi baøi keä nhö sau:

19. Ngöôøi trò thuûy daãn nöôùc,
Keû laøm neân naén teân,
Ngöôøi thôï moäc uoán goã,
Baäc töï ñieàu, ñieàu thaân.

(XX) Ajita (Thera. 4)

Khi baäc Ñaïo Sö coøn soáng, ngaøi ñöôïc sanh ôû Saøvatthi con cuûa moät Baø-la-moân laøm ngheà ñaùnh giaù haøng hoùa cho vua Kosala. Ngaøi trôû thaønh moät aån só tu theo Baøvari, moät vò Baø-la-moân coù hoïc thöùc ôû vöôøn Kapittha treân bôø soâng Godhaøvarì. Baøvarì baûo ngaøi cuøng vôùi Tissa vaø Metteya ñi ñeán baäc Ñaïo Sö. Ajita ñöôïc ñöùc Phaät caûm hoùa, vaø xuaát gia. Löïa moät ñeà taøi ñeå thieàn quaùn, ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi noùi leân söï thaéng traän cuûa ngaøi vôùi baøi keä naøy:

20. Ta khoâng coù sôï cheát,
Khoâng öa thích sanh maïng,
Ta seõ boû thaân naøy,
Tænh giaùc vaø chaùnh nieäm.

Trong lôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân coù danh tieáng ôû Saøvatthi. Khi tinh xaù Jetavana ñöôïc daâng cuùng ñöùc Phaät, troâng thaáy töôùng toát uy nghieâm cuûa ñöùc Phaät, ngaøi ñöôïc caûm hoùa vaø xuaát gia. Khi phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi coù theå ñaït ñöôïc saùu thaéng trí, suy tö ñeán söï an laïc quaû chöùng, söï lôïi ích cuûa giaùo phaùp giuùp thoaùt khoûi taùi sanh, ngaøi noùi leân baøi keä naøy ñeå tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi:

21. Ñoái vôùi ta, sôï haõi
Khoâng laøm ta sôï haõi,
Thaâm hieåu ñaïo baát töû,
Baäc Ñaïo Sö chuùng ta
Khoâng tìm ñöôïc chaân ñöùng,
ÔÛ ñaâu, söï sôï haõi,
Choã aáy vò Tyû-kheo 
Daãn böôùc treân ñöôøng aáy.

(XXII) Cittaka (Thera. 4)

Ngaøi sanh ôû Raøjagaha, con moät gia ñình Baø-la-moân giaøu coù. Khi baäc Ñaïo Sö ôû vöôøn Truùc Laâm, Cittaka ñeán nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Löïa giôùi luaät laøm ñeà taøi tu taäp, ngaøi vaøo moät khu röøng vaø tu taäp thieàn ñònh, vôùi thieàn quan khai trieån, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi ñi ñeán ñaûnh leã ñöùc Phaät, ñöôïc caùc vò ñoàng Phaïm haïnh hoûi ngaøi coù tinh taán tu haønh khi ôû trong röøng khoâng, ngaøi traû lôøi coù vaø vôùi baøi keä naøy, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi.

22. Chim coâng, maøu xanh bieác,
Coå ñeïp, coù maøu töôi,
Ñang goïi nhau trong röøng,
Röøng Kaø-ram-vi-yaø,
Vôùi gioù maùt tieáng trong,
Chuùng goïi vaø thöùc daäy,
Vò haønh thieàn ñang nguû.

(XXIII) Gosaøla (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Magadha giaøu coù, ngaøi coù quen vôùi Sonakutikanna. Khi ñöôïc bieát Sonakutikanna xuaát gia, ngaøi bò dao ñoäng vaø suy nghó: 'Vò aáy coù taøi saûn lôùn maø coøn xuaát gia, sao ta laïi khoâng laøm theo?'. Roài ngaøi xuaát gia, duøng giôùi luaät laøm ñeà taøi thieàn quaùn vaø tìm moät choã thích hôïp, ngaøi löïa moät cao nguyeân khoâng xa laøng sanh quaùn. Meï ngaøi ngaøy naøo cuõng boá thí cuùng döôøng. Moät hoâm cuùng cho ngaøi chaùo, côm naáu vôùi maät vaø ñöôøng, ngaøi nhaän ñoà cuùng döôøng, ngoài aên döôùi boùng moät ngoïn ñoài coù tre moïc daøy. Vôùi tay vaø baùt röûa saïch, ñöôïc aên moät böõa aên thích hôïp, ngaøi phaùt taâm thieàn quaùn vaø chuù taâm vaøo vaán ñeà sanh dieät caùc phaùp, ñaït ñöôïc thieàn ñònh cao nhaát, chöùng quaû A-la-haùn, vôùi hieåu bieát veà nghóa, veà phaùp. Ngaøi muoán ñi leân ngoïn ñoài ñeå höôûng an laïc thieàn vò, ngaøi noùi leân kinh nghieäm cuûa ngaøi vôùi baøi keä:

23. Ta aên taïi khoùm truùc,
Vôùi chaùo côm vaø maät,
Ta chaáp nhaän toaøn dieän,
Lôøi daïy baäc ñaùng kính,
Taùnh sanh dieät caùc uaån,
Ta seõ leân ngoïn nuùi,
Taêng tröôûng haïnh vieãn ly.

(XXIV) Sugandha (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình giaøu coù ôû Saøvatthi. Vì lôøi phaùt nguyeän trong quaù khöù, khi ngaøi sanh ra, höông thôm toûa khaép nhaø, do vaäy ñöôïc ñaët teân laø Sugandha (höông thôm). Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi ñöôïc khuyeán khích xuaát gia, khi nghe Tröôûng laõo Mahaø Sela thuyeát phaùp; sau baûy ngaøy, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Noùi leân chaùnh trí cuûa mình, ngaøi thuyeát baøi keä naøy:

24. Xuaát gia, muøa möa qua,
Thaáy phaùp taùnh caùc phaùp,
Ba minh chöùng ñaït ñöôïc,
Laøm xong lôøi Phaät daïy.

(XXV) Nandiya (Thera. 5)

Ngaøi ñöôïc sanh ôû Kapilavatthu, trong nhaø moät vöông toäc Thích-ca, vaø cha meï ngaøi noùi: 'Con ta sanh ñem laïi hoan hyû trong nhaø' vaø ñaët teân ngaøi laø Nandiya. Lôùn leân, ngaøi xuaát gia, khi Anuruddha vaø caùc baïn ñeàu xuaát gia. Nhôø chuù taâm hoïc taäp vaø lôøi phaùt nguyeän quaù khöù, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi soáng vôùi Tröôûng laõo Anuruddha vaø caùc baïn taïi röøng Truùc phía Ñoâng. Taïi ñaáy, AÙc-ma muoán laøm ngaøi sôï haõi, hieän ra trong hình thuø raát deã sôï, nhöng ngaøi ñuoåi AÙc--ma ñi vôùi nhöõng lôøi nhö sau: 'Naøy AÙc-ma, Ngöôi laøm gì vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ vöôït qua caûnh giôùi cuûa ngöôi. Do vaäy, Ngöôi chæ gaëp thaát baïi vaø baát haïnh'.

25. Vôùi ai, taâm thöôøng haèng,
Höôùng maïnh veà Chaùnh phaùp,
Phaùp phaùt sanh haøo quang,
Phaùp ñaït ñeán Thaùnh quaû,
Vò Tyû-kheo nhö vaäy,
Neáu Nhaø ngöôi muoán choáng,
Hôõi naøy keû Quyû ñen!
Ngöôi ñi ñeán ñau khoå.

(XXVI) Abhaya (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laø con vua Bimbisaøra (Bình-sa). Giaùo chuû Naøtaputta daïy ngaøi moät möu chöôùc ñeå ñaùnh baïi Sa-moân Gotama trong cuoäc tranh luaän, nhöng trong caâu traû lôøi cuûa Sa-moân Gotama, ngaøi thaáy söï thaát baïi cuûa giaùo chuû phaùi Ni-kieàn Töû vaø söï saùng suoát cuûa Sa-moân Gotama. Do vaäy, sau khi vua töø traàn, Abhaya xuaát gia. Nhôø giaûng kinh Ví duï caùi loã trong caây goû, ngaøi chöùng quaû Döï löu. Roài vôùi söï coá gaéng tinh caàn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Do vaäy, phaán khôûi tröôùc thaønh quaû ñaït ñöôïc, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi:

26. Nghe ñöôïc lôøi kheùo giaûng,
Baäc baø con maët trôøi,
Ta ñaâm thuûng tinh vi,
Nhö teân cheû ngoïn toùc.

(XXVII) Lomasakangìya (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavatthu, trong moät gia ñình hoï Thích-ca. Ngaøi raát yeáu ñuoái vaø thaân ngaøi coù loâng mòn neân ñöôïc goïi laø Lomasakangiya.

Khi Anuruddha vaø moät soá hoaøng töû treû Sakya xuaát gia, ngaøi khoâng theo. Roài Candana, moät ngöôøi baïn cuõ thôøi tröôùc, hoûi veà 'Nhöùt daï hieàn giaû - Bhaddekaratta', ngaøi traû lôøi khoâng ñöôïc vaø ñeán hoûi ñöùc Phaät. Ñöùc Phaät khuyeân ngaøi xuaát gia vaø veà xin pheùp cha meï. Khi meï ngaøi sôï ngaøi yeáu ñuoái, ngaøi traû lôøi vôùi baøi keä nhö sau:

27. Coû dabba, kusa,
Caùc loaøi coû ñaâm ngöïc,
Loaøi coû teân munja,
Coû teân pabbaja.
Töø nôi ngöïc cuûa ta,
Ta seõ ñaåy chuùng lui,
Ta seõ laøm taêng tröôûng,
Haïnh coâ ñoäc vieãn ly.

(XXVIII) Con Trai Cuûa Jambugaømika (Thera. 5)

Ngaøi sanh ôû Campaø, con moät cö só teân Jambugaømika, vaø ñöôïc goïi vôùi teân cha. Khi hoïc taäp haïnh Sa-di, ngaøi ôû Saøketa, taïi röøng Anjana, cha ngaøi sôï ngaøi khoâng beàn chí xuaát gia, neân göûi ngaøi baøi keä ñeå tìm hieåu ngaøi:

28. Con coù ñöôïc thoûa maõn,
Vôùi y phuïc mang maëc?
Con coù ñöôïc hoan hyû,
Vôùi trang söùc ñieåm toâ?
Vaø muøi höông thôm naøy,
Do giôùi con toûa ra,
Chôù khoâng do ngöôøi khaùc
Taïo muøi thôm nhö vaäy!

(XXIX) Haørita (Thera. 5)

Sanh ra trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi ôû Saøvatthi, con moät Baø-la-moân giaøu coù. Cha meï cöôùi cho ngaøi moät ngöôøi vôï treû ñeïp hoaøn toaøn xöùng ñoâi vöøa löùa, vaø ngaøi soáng sung söôùng beân ngöôøi vôï cuûa ngaøi. Moät hoâm, ngaøi ñang ngaém nhìn saéc ñeïp cuûa vôï mình, do nghieäp nhaân ñôøi tröôùc, ngaøi ñöôïc nhaéc laïi laø saéc ñeïp aáy cuõng voâ thöôøng. Vaøi ngaøy sau, vôï ngaøi bò con raén ñen caén vaø bò cheát. Bò ñau khoå bôûi caùi cheát naøy, ngaøi ñi yeát kieán ñöùc Phaät, ñöôïc nghe phaùp vaø xuaát gia. Nhöng khi ngaøi tu veà giôùi, ngaøi khoâng giöõ ñöôïc taâm cho chaùnh tröïc. Khi ñi khaát thöïc, ngaøi thaáy moät ngöôøi laøm teân, duøng duïng cuï laøm cho caây teân ñöôïc ngay thaúng, ngaøi suy nghó: 'Nhöõng ngöôøi naøy coøn laøm cho moät caây teân ngay thaúng'. Ngaøi quay veà, ngoài nghæ tröa, phaùt trieån thieàn quaùn. Vaø ngaøi thaáy ñöùc Phaät hieän ra tröôùc maët ngaøi, ngoài treân hö khoâng, vaø daïy ngaøi vôùi baøi keä naøy:

29. Thaày hay laøm töï ngaõ, 
Ñöôïc thaám nhuaàn höôùng thöôïng,
Nhö ngöôøi thôï cung teân
Laøm caây teân ngay thaúng,
Haõy laøm taâm ngay thaúng,
Hôõi naøy Ha-ri-ta!
Haõy chaët ñöùt voâ minh.

(XXX) Ittiya (Thera. 5)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi con trai moät Baø-la-moân, vaø xuaát gia ñeå tìm ñôøi soáng baát töû, trôû thaønh moät du só ngoaïi ñaïo. Moät ngaøy kia, trong khi boä haønh ngaøi gaëp Theá Toân ñang thuyeát phaùp vaø ngaøi xin xuaát gia. Vì giôùi haïnh ngaøi khoâng thanh tònh, neân ngaøi khoâng ñaït ñöôïc Thaùnh quaû. Thaáy caùc Tyû-kheo khaùc noùi leân chaùnh trí cuûa mình, ngaøi xin Theá Toân moät baøi hoïc toùm taét. Ñöùc Phaät traû lôøi ngaøi phaûi laøm cho thanh tònh neáp soáng caên baûn vaø ñöùc Phaät daïy ngaøi veà neáp soáng caên baûn moät caùch toùm taét, Ittiya hoïc taäp baøi hoïc naøy, phaùt trieån thieàn quaùn, nhöng roài bò beänh. Trong söï coá gaéng toái haäu, ngaøi chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Vì ngaøi chöùng ñöôïc Thaùnh quaû tröôùc nhöõng trôû ngaïi lôùn nhö vaäy, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi lieân heä ñeán côn beänh cuûa ngaøi:

30. Trong khi ta laâm beänh,
Nieäm khôûi leân nôi ta,
Trong khi ta laâm beänh,
Khoâng phaûi thôøi phoùng daät.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi trong moät gia ñình Baø-la-moân vaø ñöôïc goïi laø Aggidatta. Khi lôùn leân ngaøi thaáy ñöùc Phaät hieän hoùa thaàn thoâng song haønh, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Laáy moät ñeà taøi ñeå haønh trì, ngaøi ñi vaøo röøng Ratìra vaø ñöôïc bieát vôùi teân laø Gahvaratìriya, phaùt trieån thieàn quaùn, khoâng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi ñi ñeán ñaûnh leã ñöùc Phaät ôû Saøvatthi, caùc baø con ngaøi nghe tin ngaøi ñeán, lieàn cuùng döôøng ngaøi raát nhieàu. Khi ngaøi muoán trôû lui laïi khu röøng, caùc baø con ngaên laïi, noùi raèng nuùi nhieàu muoãi vaø ruoài laèng raát khoù soáng. Ngaøi traû lôøi ñôøi soáng röøng nuùi thích hôïp vôùi ngaøi vaø ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä:

31. Trong nuùi röøng roäng lôùn,
Bò muoãi laèng ñoát caén,
Nhö voi ñaàu chieán traän,
Taïi ñaáy soáng chaùnh nieäm.

(XXXII) Suppiya (Thera. 6)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, do nghieäp quaù khöù, ngaøi ñöôïc sanh trong gia ñình ngöôøi giöõ nghóa ñòa ôû Saøvatthi. Ñöôïc baïn Sopaøka thuyeát phaùp caûm hoùa, ngaøi xuaát gia vaø chöùng ñöôïc quaû vò cao nhaát, vaø trong baøi keä, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi khi ñang phaán ñaáu ñeå chöùng quaû A-la-haùn.

32. Bò giaø, ñöôïc khoâng giaø,
Bò nung naáu, ñöôïc tònh,
Mong raèng ta seõ ñöôïc 
Tòch tònh thaät toái thöôïng,
An oån thaät voâ thöôïng,
Thoaùt khoûi caùc khoå aùch.

(XXXIII) Soopaka, Moät Tyû-Kheo Treû Con (Thera. 6)

Ngaøi sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi ôû Saøvatthi, töø moät ngöôøi ñaøn baø raát ngheøo khoå. Khi baø meï ñau ñeû, baø baát tænh vaø ngöôøi ta töôûng baø ñaõ cheát neân ñem thaân baø ñi thieâu. Moät phi nhaân khoâng cho löûa ñoát chaùy, laøm möa laøm gioù vaø nhöõng ngöôøi thieâu thaân boû ñi. Ñöùa con treû ñöôïc sanh maïnh khoûe, coøn ngöôøi meï bò cheát. Vò phi nhaân hoùa laøm ngöôøi, beá ñöùa con vaø boû trong nhaø ngöôøi giöõ nghóa ñòa, nuoâi ñöùa con trong moät thôøi gian vôùi ñoà aên thích hôïp. Sau ñoù, ngöôøi giöõ nghóa ñòa nhaän laøm con nuoâi, vaø Sopaøka lôùn leân vôùi Suppiya, con trai nhoû cuûa ngöôøi giöõ cöûa. Vì ngaøi sanh ôû nghóa ñòa, neân ñaët teân laø Sopaøka. Khi ngaøi baûy tuoåi, Theá Toân vôùi thieân nhaõn thanh tònh, vaøo buoåi saùng, nhìn xem nhöõng ai coù thieän caên toát laønh, thaáy Sopaøka vaø ñi ñeán nghóa ñòa. Sopaøka ñöôïc nghieäp duyeân ñôøi tröôùc, ñi ñeán Theá Toân vôùi taâm tö hoan hyû vaø ñaûnh leã Theá Toân, Theá Toân thuyeát phaùp vaø Sopaøka xin xuaát gia. Sau khi ñöôïc pheùp ngöôøi cha nuoâi, Sopaøka xuaát gia vaø ñöôïc daïy tình thöông huynh ñeä laøm ñeà taøi tu haønh. Sopaøka laáy ñeà taøi naøy vaø soáng ôû nghóa ñòa vaø chöùng ñöôïc caûnh giôùi thieàn töông ñöông. Laáy caûnh giôùi thieàn laøm ñeà taøi caên baûn, ngaøi trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Sau khi chöùng quaû, ngaøi laøm baøi keä, trong aáy ngaøi neâu cho caùc Tyû-kheo roõ ñeà taøi tình thöông anh em, khoâng coù phaân bieät ngöôøi thaân keû sô. Vôùi taát caû, tình thöông phaûi laø moät, bao truøm moïi caûnh giôùi, moïi chuùng sanh moïi thôøi gian:

33. Nhö ngöôøi meï toát laønh
Thöông ngöôøi con ñoäc nhaát, 
Cuõng vaäy ñoái chuùng sanh,
Ñuû moïi loaøi, moïi choã,
Haõy coù loøng toát ñeïp,
Thöông meán vaø töø aùi.

(XXXIV) Posiya (Thera. 6)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät trieäu phuù ôû Saøvatthi, laø em trai cuûa Tröôûng laõo Sangaømaji. Khi lôùn leân, ngaøi laäp gia ñình. Khi sanh ñöôïc ñöùa con trai, do nghieäp duyeân ñôøi tröôùc, ngaøi caûm thaáy lo laéng tröôùc vaán ñeà soáng cheát, neân ngaøi xuaát gia, soáng moät mình trong röøng vaø tu taäp ñeà taøi boán söï thaät. Sau moät thôøi gian, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

Roài ngaøi ñi ñeán Saøvatthi ñeå ñaûnh leã Theá Toân vaø veà thaêm laïi nhaø cuõ, ngöôøi vôï cuõ cuùng döôøng ngaøi vaø muoán caùm doã ngaøi soáng laïi ñôøi soáng cuõ, ngaøi bieát ñöôïc duïng yù cuûa vôï ngaøi neân caùo lui vaø veà laïi trong röøng, caùc baïn ñoàng tu hoûi vì sao ngaøi veà sôùm nhö vaäy, ngaøi keå laïi caâu chuyeän ñaõ xaûy ra vaø noùi leân baøi keä:

34. Khoâng gaàn laø toát ñeïp,
Keû trí thöôøng bieát vaäy,
Töø laøng ñi ñeán röøng,
Töø röøng, ta vaøo nhaø,
Töø ñaáy, ñöùng daäy ñi,
Khoâng ñoaùi hoaøi Boâ-syaø.

(XXXV) Saømannakaøni (Thera. 6)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät du só vaø xuaát gia theo ñöùc Phaät. Khi thaáy ñöùc Phaät hoùa hieän thaàn thoâng song haønh; vaø nhôø thieàn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

Luùc baáy giôø, moät du só teân Kaøtiyaøna, ngaøi quen khi coøn laø cö só, du só naøy maát heát söï uûng hoä cuûa giôùi cö só töø khi ñöùc Phaät ñöôïc moïi ngöôøi qui ngöôõng, vaø trôû thaønh khoán cuøng. Kaøtiyaøna ñeán ngaøi vaø yeâu caàu ngaøi uûng hoä ñeå ñöôïc haïnh phuùc ñôøi naøy ñôøi sau, ngaøi ñaùp: 'Haïnh phuùc khoâng lieân heä ñeán ñôøi vaø chæ nhöõng ngöôøi hieåu bieát quaù trình tu chöùng môùi höôûng söï an laïc thuaàn nhaát naøy'. Vaø ngaøi noùi leân baøi keä ñeå chöùng minh söï thaønh ñaït cuûa ngaøi:

35. Keû tìm laïc, ñöôïc laïc,
Neáu sôû haønh ñuùng ñaén,
Laïi theâm ñöôïc kính troïng,
Danh voïng ñöôïc taêng tröôûng.
Ai tu taäp chaùnh tröïc,
Con ñöôøng Thaùnh taùm ngaønh,
Ñaây laø ñöôøng loä trình,
Ñaït ñeán caûnh baát töû.

(XXXVI) Con Cuûa Kunmaø (Thera. 6)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû xöù Anvanti thaønh Velukanda, vaø ñöôïc ñaët teân laø Nanda. Nhöng vì meï teân Kumaø neân ngaøi ñöôïc goïi laø con cuûa Kumaø. Khi nghe Toân giaû Saøriputta thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia vaø tu taäp treân söôøn ñoài. Nhöng chæ sau khi nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp vaø söûa laïi phöông phaùp tu taäp, ngaøi môùi chöùng quaû A-la-haùn. Khi ñaõ trôû thaønh A-la-haùn, ngaøi thaáy caùc Tyû-kheo khaùc quaù lo cho thaân theå, neân ngaøi duøng baøi keä ñeå höôùng daãn hoï theo Chaùnh phaùp:

36. Laønh thay, ñieàu ñöôïc nghe!
Laønh thay, haïnh phuùc soáng!
Laønh thay, thöôøng an truù!
Ñôøi soáng keû khoâng nhaø.
Tìm hoûi nghóa Chaùnh phaùp,
Laøm caùc haïnh cung kính,
Ñaáy laø haïnh Sa-moân,
Cuûa baäc Voâ sôû höõu.

(XXXVII) Baïn Cuûa Con Kumaø (Thera. 6)

Ngaøi ñöôïc sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, taïi thaønh Velukanda, trong moät gia ñình giaøu coù teân Sudanta. Coù ngöôøi noùi ngaøi teân laø Vasulokì. Ngaøi trôû thaønh baïn thaân vôùi con cuûa Kumaø. Khi con cuûa Kumaø xuaát gia, ngaøi nghó ñaïo cuûa con Kumaø khoâng theå laø ñaïo taàm thöôøng neân ñeán nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp. Nghe xong, ngaøi caûm thaáy nhieàu xuùc ñoäng vaø xuaát gia. Ngaøi cuøng an truù vôùi con cuûa Kumaø treân söôøn ñoài ñeå tu haønh.

Trong luùc aáy, nhieàu Tyû-kheo boä haønh nhieàu ñòa phöông, ñeàu an truù taïi choã hai vò naøy vaø taïo neân caûnh oàn aøo. Sudanta, taâm thieàn ñònh bò chi phoái, laáy söï kieän naøy laøm ñeà taøi ñeå tinh taán tu haønh vaø noùi leân baøi keä naøy:

37. Boä haønh nhieàu xöù sôû,
Vôùi haïnh khoâng suy töôûng,
Thieâu ñoát phaàn thieàn ñònh,
Ñi khaép xöù laøm gì?
Do vaäy, ngaên voïng ñoäng,
Khoâng voïng höôùng, haõy thieàn.

(XXXVIII) Gavampati (Thera. 6)

Ngaøi ñöôïc sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi laø moät trong boán ngöôøi baïn cuûa Yasa (Da-xaù). Khi hoï nghe Yasa xuaát gia, taát caû ñeàu xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi soáng ôû röøng Anjana taïi Saøkela, vaø höôûng laïc giaûi thoaùt. Khi baáy giôø, Theá Toân ñeán vôùi moät soá ñoâng Tyû-kheo taïi Anjana. Choã nguû khoâng ñaày ñuû vaø moät soá Tyû-kheo nguû xung quanh tinh xaù, treân baõi caùt soâng Sarabhaø. Nöûa ñeâm, nöôùc soâng daâng leân vaø caùc Tyû-kheo treû la lôùn. Theá Toân nghe vaäy, baûo Gavampati can thieäp, ngaên soâng khoâng cho daâng cao, khieán caùc Tyû-kheo yeân taâm. Vò Tröôûng laõo vôùi thaàn tuùc thoâng cuûa mình, laøm theo lôøi Phaät daïy, döøng doøng soâng laïi töø xa, khieán doøng soâng döïng ñöùng laïi nhö ngoïn nuùi, do vaäy ngaøi ñöôïc moïi ngöôøi bieát laø coù thaàn thoâng. Moät ngaøy kia, Theá Toân ñang thuyeát phaùp giöõa moät soá ñoâng ngöôøi, thaáy Gavampati vì loøng töø bi nghó ñeán ñôøi, ñöùc Phaät taùn thaùn caùc haïnh cuûa Gavampati vôùi baøi keä:

38. Ai vôùi thaàn tuùc thoâng,
Döïng ñöùng Sarabhu,
Chính Gavampati,
Khoâng yû laïi, khoâng ñoäng,
Vöôït qua moïi troùi buoäc,
Chö Thieân ñeàu ñaûnh leã,
Baäc Ñaïi só Maâu-ni
Ñaõ vöôït qua sanh höõu.

(XXXIX) Tissa (Thera. 6)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû Kapilavatthu, con ngöôøi dì cuûa ñöùc Phaät vaø ñöôïc ñaët teân laø Tissa. Ngaøi xuaát gia theo ñöùc Phaät, soáng taïi moät laâm traïi vaø töï phuï vôùi ñòa vò cuûa mình, taùnh hay noùng naûy baát thöôøng, vì vaäy ngaøi khoâng laøm boån phaän cuûa mình ñöôïc haêng haùi.

Roài baäc Ñaïo Sö, vôùi thieân nhaõn thaáy ngaøi ñang nguû haù mieäng lieàn hieän ñeán tröôùc ngaøi, thöùc ngaøi daäy vôùi baøi keä:

39. Nhö bò kieám cheùm xuoáng,
Nhö bò löûa chaùy ñaàu,
Vò Tyû-kheo xuaát gia,
Chaùnh nieäm, ñoaïn tham duïc.

(XL) Vaddhamaøna (Thera. 7)

Ngaøi sanh ôû Vesaøli, trong gia ñình moät vò vua Licchavì, ngaøi trôû thaønh moät thieáu nieân coù tín taâm vaø phuïc vuï Taêng chuùng. Veà sau, khi ñaõ xuaát gia, ngaøi trôû thaønh bieáng nhaùc vaø ñöôïc Nhö Lai khích leä vôùi baøi keä:

40. Nhö bò kieám cheùm xuoáng,
Nhö bò löûa chaùy ñaàu,
Vò Tyû-kheo xuaát gia,
Chaùnh nieäm, ñoaïn tham höõu.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), trong nhaø moät Baø-la-moân giaøu coù. Khi vua Bimbisaøra gaëp baäc Ñaïo Sö, do nghieäp duyeân ñôøi tröôùc, ngaøi xuaát gia, ñi ñeán moät ngoïn nuùi gaàn Vebhaøra vaø Pandava, vaø truù taïi choã aáy, chuyeân haønh tu taäp.

Moät hoâm, moät côn gioâng toá lôùn noåi leân vaø seùt ñaùnh vaøo hang, nhöng nhôø gioù lôùn cuûa caùc ñaùm maây, laøm nheï bôùt söùc noùng ñang ñeø naëng treân ngaøi, nhôø vaäy vôùi moät nhieät ñoä thích hôïp, ngaøi coù theå thieàn ñònh, thieàn quaùn vaø cuoái cuøng chöùng quaû A-la-haùn. Vôùi baøi keä noùi leân chaùnh trí cuûa mình, ngaøi thoát leân nhöõng lôøi nhö sau:

41. Giöõa ñoài Vebhara,
Giöõa ñoài Pandava,
Seùt ñaùnh vaøo cöûa hang,
Ñöùa con baäc Voâ tyû,
Nhö vaäy, vaãn ngoài thieàn.

(XLII) Khadira - Vaniya (Thera. 7) 

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû nöôùc Magadha (Ma-kieät-ñaø) taïi laøng Naølaka, con cuûa nöõ Baø-la-moân Ruøpasaørì. Khi ngaøi lôùn leân, meï ngaøi muoán ngaøi laäp gia ñình, nhöng khi nghe Saøriputta xuaát gia, ngaøi baét chöôùc Saøriputta, ñeán caùc Tyû-kheo xin ñöôïc thoï giôùi, töï xöng laø em trai cuûa Saøriputta. Khi ngaøi chöùng quaû A-la-haùn taïi röøng caây xöông roàng, ngaøi ñi ñeán Saøvatthi (Xaù-veä) ñeå ñaûnh leã Theá Toân, vaø ôû laïi moät vaøi ngaøy taïi tònh xaù Jetavana (Kyø Vieân).

Roài Theá Toân, ngoài giöõa ñaïi chuùng Tyû-kheo, xaùc nhaän ngaøi laø Tyû-kheo ôû röøng ñeä nhaát.

Moät thôøi khaùc, ngaøi ñi ñeán laøng sanh quaùn, ñem ba ngöôøi chaùu trai laø con trai cuûa ba ngöôøi chò Caølaø, Upacaølaø, Sisuøpacaølaø, cuõng teân laø Caølaø, Upacaølaø vaø Sisuøpacaølaø cho chuùng xuaát gia. Moät hoâm ngaøi bò oám vaø Saøriputta ñi ñeán thaêm, Revata muoán daïy cho ba ngöôøi chaùu chôù coù phoùng daät, neân khi thaáy Saøriputta töø xa ñeán, beøn noùi leân baøi keä:

42. Hôõi naøy chaùu Caølaø,
Naøy Upacaølaø,
Sisuøpacaølaø,
Haõy soáng, truù chaùnh nieäm,
Vò ñang ñeán caùc con,
Nhö vò baén cheû toùc.

(XLIII) Sumangala (Thera. 7)

Ngaøi sanh ôû taïi moät laøng nhoû, gaàn Saøvatthi, trong moät gia ñình ngheøo khoù. Lôùn leân, ngaøi töï nuoâi soáng giöõa ñoàng ruoäng, vôùi caùi lieàm, caùi cuoác vaø caùi caøy. Moät hoâm vua Pasenadi cuùng döôøng ñöùc Phaät vôùi chö Taêng vaø ngaøi ñi ñeán. ñem theo söõa vaø bô cuøng vôùi caùc ngöôøi laøm coâng khaùc. Khi thaáy caùc Taêng, Ni ñöôïc cung kính cuùng döôøng, ngaøi nghó caùc Taêng, Ni naøy soáng trong caùc nhaø cöûa ñöôïc che kín vaø maëc caùc y phuïc toát ñeïp vaø ngaøi xin xuaát gia ñeå höôûng nhöõng tieän nghi naøy. Moät Tröôûng laõo Taêng vì loøng töø chaáp nhaän ngaøi ñöôïc xuaát gia, cho ngaøi moät ñeà taøi tu haønh vaø baûo ngaøi ñi vaøo röøng ñeå tu taäp. Nhöng trong haïnh ñoäc cö, ngaøi caûm thaáy buoàn baõ chaùn naûn vaø ñi veà laïi laøng cuûa mình. Khi veà, ngaøi thaáy caùc daân queâ caøy böøa vôùi aùo quaàn nhôùp nhuùa, ñaày buïi baëm vaø bò noùng böùc. Thaáy vaäy, ngaøi trôû laïi tu taäp, ñi ñeán döôùi goác caây, tu taäp thieàn ñònh, soáng coâ ñoäc, phaùt trieån thieàn quaùn. Cuoái cuøng, ngaøi chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Ñeå noùi leân söï giaûi thoaùt khoûi noãi khoå cuoäc ñôøi, ngaøi thoát leân baøi keä naøy:

43. Kheùo thoaùt! OÂi kheùo thoaùt!
Thaät söï ta kheùo thoaùt,
Thoaùt ba söï cong queo,
Ta thoaùt cong vôùi lieàm,
Ta thoaùt coät vôùi caøy,
Ta thoaùt cöïc vôùi cuoác,
Neáu coù ñaây, coù ñaây,
Thaät ñuû chaùn, ñuû chaùn,
Hôõi Sumangala!
Hôõi Sumangala!
Haõy thieàn, haõy thieàn ñònh!
Hôõi Sumangala!
Haõy soáng khoâng phoùng daät.

(XLIV) Saønu (Thera. 7)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû Saøvatthi (Xaù-veä) trong gia ñình moät cö só, sau khi ngöôøi cha ñaõ töø boû gia ñình. Baø meï, ñaët teân ngaøi laø Saønu, khi ngaøi leân baûy tuoåi, ñöôïc ñöa ñeán ôû vôùi caùc Tyû-kheo, nghó raèng nhö vaäy con mình ñöôïc soáng haïnh phuùc. Roài Saønu trôû thaønh moät vò hoïc haønh gioûi, moät vò phaùp sö, thieàn sö vôùi loøng töø bi, ñöôïc chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi aùi kính. Trong ñôøi tröôùc, meï ngaøi laø moät nöõ Daï-xoa. Sau moät thôøi gian, ngaøi maát söï saùng suoát, soáng saàu khoå vaø muoán ñi lang thang ñaây ñoù. Baø meï Daï-xoa cuûa ngaøi thaáy vaäy lieàn baùo ñoäng vôùi baø meï hieän taïi vaø baûo baø khích leä con baø phaûi tinh taán, vaø ñoïc laïi lôøi noùi cuûa caùc Yakkhaø (Daï-xoa):

Chôù coù laøm ñieàu aùc,
Coâng khai hay bí maät,
Neáu ngöôøi laøm ñieàu aùc,
Seõ laøm hay ñang laøm,
Ngöôøi khoâng thoaùt khoå ñau, 
Daàu coù ñöùng leân chaïy.

44. Thöa meï, ngöôøi ta khoùc,
Khoùc vì ngöôøi ñaõ cheát,
Hay coù khoùc ngöôøi soáng,
Khi soáng, khoâng ñöôïc thaáy,
Thöa meï, con ñang soáng,
Vaø meï ñang thaáy con,
Vaäy vì sao, thöa meï,
Meï laïi khoùc cho con?

Ngöôøi ta khoùc cho con,
Laø khoùc cho con cheát,
Hay khoùc cho con soáng,
Nhöng khoâng ñöôïc thaáy maët.
Ai ñaõ boû duïc voïng,
Laïi trôû lui ñôøi naøy,
Naøy con, ngöôøi ta khoùc,
Laø khoùc cho ngöôøi aáy,
Vì ngöôøi aáy ñöôïc xem,
Coøn soáng cuõng nhö cheát,
Naøy con, ñöôïc keùo ra,
Khoûi than haàm löûa röïc,
Con coøn muoán rôi vaøo,
Ñoáng than hoàng aáy chaêng?

(XLV) Ramnìyavihaørim (Thera. 7)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), con moät coâng daân coù teân tuoåi vaø soáng ñôøi soáng tuoåi treû traùc taùng. Moät hoâm, ngaøi thaáy caùc quaân lính nhaø vua baét moät ngöôøi thoâng daâm, ngaøi sanh taâm dao ñoäng, nghe lôøi Phaät daïy vaø xuaát gia. Laø Tyû-kheo, ngaøi vaãn coøn nhöõng aùi duïc veà thaân, ngaøi saép ñaët phoøng ngaøi thaät ñaày ñuû baøn gheá, ñaày ñuû ñoà aên, ñoà uoáng, ñoà naèm vaø soáng nhö vaäy. Do vaäy, ngaøi ñöôïc teân laø Ramanìyavihìrim (ngöôøi soáng trong laïc duïc). Nhöng ñôøi soáng cuõ cuûa ngaøi laøm ngaøi khoù soáng ñôøi soáng Tyû-kheo, ngaøi caûm thaáy khoâng xöùng ñaùng ñeå nhaän ñoà cuùng döôøng, ngaøi boû ñi, boä haønh lang ñoù ñaây. Treân ñöôøng ñi, khi ngoài nghæ döôùi goác caây, ngaøi thaáy caùc xe boø ñi ngang qua, moät con boø vì meät moûi neân vaáp ngaõ, ngöôøi ñaùnh xe côûi daây cho con boø, cho noù rôm vaø nöôùc, vaø laøm cho noù ñôõ meät, xong laïi coät con boø vaøo xe vaø baét noù keùo xe ñi. Ngaøi suy nghó: 'Con boø naøy ñaõ vaáp ngaõ nhöng ñaõ ñöùng daäy vaø keùo ñi gaùnh naëng cuûa mình. Vaäy ta phaûi tinh taán, sau khi rôi vaøo röøng nhuïc duïc, caàn phaûi ñöùng daäy vaø laøm troøn boån phaän cuûa ngöôøi tu haønh'. Roài ngaøi trôû veà, keå laïi caâu chuyeän cho Tröôûng laõo Upaøli vaø ñöôïc Upaøli chaáp nhaän cho saùm hoái caùc loãi laàm, vaø giuùp ngaøi trôû laïi neáp soáng chôn chaùnh. Khoâng bao laâu, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.Veà sau, höôûng thoï an laïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân sai laàm cuûa ngaøi, vaø söï trôû lui laïi neáp soáng chôn chaùnh trong baøi keä naøy:

45. Nhö con thuù hieàn thieän,
Gioáng toát, huaán luyeän kheùo,
Sau khi ñaõ vaáp ngaõ,
Laïi ñöùng leân, an truù,
Ta ñaày ñuû chaùnh kieán,
Ñeä töû baäc Chaùnh giaùc.

(XLVI) Samiddhi (Thera. 7)

Ngaøi sanh ra trong ñôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ôû Rajagaha (Vöông Xaù) con moät gia ñình quí toäc. Töø khi sanh ngaøi, taøi saûn cuûa gia ñình ñöôïc taêng tröôûng, ngaøi laïi ñeïp trai, coù giôùi haïnh vaø ñöôïc ñaët teân laø Samiddhi (thònh vöôïng), ngaøi chöùng kieán söùc maïnh cuûa baäc Ñaïo Sö khi gaëp vua Bình Sa (Bimbisaøra), khôûi leân loøng tin, xuaát gia, tinh taán tu thieàn. Khi ñöùc Phaät soáng ôû vöôøn Tapoda, Samiddhi ñang caûm thaáy an laïc ñöôïc soáng haïnh Tyû-kheo, thôøi AÙc-ma hieän ra quaáy phaù, phaùt ra tieáng ñoäng nhö quaû ñaát noå tung. Ngaøi thöa vôùi ñöùc Phaät vaø ñöùc Phaät khuyeân neân bình tónh, vaãn kieân trì tu taäp vaø ñöøng nghó ñeán vaán ñeà aáy nöõa. Ngaøi vaâng theo vaø khoâng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. AÙc-ma khoâng bieát söï kieän aáy, AÙc-ma laïi taïo neân moät tieáng ñoäng kinh khuûng, nhöng ngaøi khoâng coù sôï haõi, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä nhö sau:

46. Ta vôùi loøng tín ngöôõng,
Boû gia ñình, xuaát gia,
Nieàm tueä ta taêng tröôûng,
Taâm tö ta thieàn ñònh,
Daàu ngöôi taïo saéc gì,
Khoâng laøm ta sôï haõi.

(XLVII) Ujiaya (Thera. 8)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Rajagaha (Vöông Xaù), con moät Baø-la-moân theo truyeàn thoáng. Lôùn leân vaø gioûi veà ba taäp Veä-ñaø, ngaøi thaáy khoâng coù coát tuûy, vôùi nghieäp laønh chín muoài, ngaøi ñi ñeán röøng Truùc nghe Theá Toân giaûng vaø xuaát gia, thieàn tö veà giôùi haïnh trong röøng, khoâng bao laâu ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi ñi ñeán Theá Toân ñaûnh leã ngaøi, ngoài xuoáng moät beân, taùn thaùn Theá Toân, ngaøi noùi leân baøi keä ñeà caäp ñeán chaùnh trí cuûa ngaøi:

47. Ñaûnh leã Phaät, anh huøng,
Ngaøi giaûi thoaùt moïi choã,
Trong neáp soáng cuûa ngaøi,
Goàm caû phaàn giaùo ñieån,
Con soáng khoâng laäu hoaëc,
Khoâng coøn bò troùi buoäc.

(XLVIII) Sanjaya (Thera. 8)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), con moät Baø-la-moân giaøu coù. Khi lôùn leân, ngaøi theo göông Brahmaøya, Pokkhanrasaøti vaø caùc vò Baø-la-moân danh tieáng khaùc, caùc vò naøy khôûi loøng tin baäc Ñaïo Sö vaø chöùng ñöôïc Sô quaû. Veà sau, ngaøi xuaát gia vaø chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Noùi leân chaùnh trí, ngaøi duøng baøi keä naøy:

48. Töø khi ta xuaát gia,
Boû nhaø, soáng khoâng nhaø,
Ta khoâng coù tö duy,
Nhöõng tö töôûng phaøm phu,
Nhöõng tö nieäm phi thaønh,
Lieân heä ñeán saân haän.

(XLIX) Raømaneyyaka (Thera. 8)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi (Xaù-veä) con moät gia ñình giaøu coù. Taâm ngaøi raát xuùc ñoäng khi Jetavana (Kyø Vieân) ñöôïc daâng cuùng ñöùc Phaät vaø ngaøi xuaát gia. Soáng trong röøng, ngaøi thieàn quaùn veà giôùi haïnh, vì quaû chöùng vaø haïnh deã thöông cuûa ngaøi, ngaøi ñöôïc goïi laø Raømaneyyaka (haïnh khaû aùi, deã thöông).

Moät hoâm, AÙc-ma muoán phaù hoaïi ngaøi, ñaõ phaùt ra moät tieáng ñoäng raát lôùn, ngaøi duøng baøi keä noùi leân söï khoâng xuùc ñoäng cuûa mình.

49. Daàu tieáng ngöôøi hoø heùt,
Tieáng naùo ñoäng chim muoâng,
Taâm ta khoâng dao ñoäng,
Ta öa thích ñoäc cö.

(L) Vimala (Thera. 8)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), töø moät gia ñình giaøu coù. Do haïnh nguyeän ñôøi tröôùc, ngaøi coù moät thaân theå thaät trong saïch nhö gioït söông treân laù sen, bôûi vaäy, ñöôïc teân laø Vimala. Khi lôùn leân ngaøi khôûi tín taâm khi gaëp ñöôïc döùc Phaät ôû Raøjagaha, roài ngaøi xuaát gia, tìm moät ñeà taøi hoïc taäp, ñeán ôû trong moät hang nuùi ôû Kosala.

Moät hoâm trôøi chuyeån gioâng, möa rôi xuoáng, laøm nheï bôùt söùc noùng, ngaøi coù theå ñònh taâm, chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Sung söôùng vôùi quaû chöùng cuûa mình, ngaøi thoát leân baøi keä naøy:

50. Ñaát, nöôùc möa öôùt thaám,
Gioù thoåi maùt khoâng gian,
Treân trôøi, chôùp vaïch ñöôøng,
Tö töôûng ta laéng dòu,
Taâm ta thaät ñònh tænh.
Baøi keä naøy trôû thaønh lôøi tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi.