(LI-LIV) Ghodhika, Subaøhu, Valliya, Uttiya (Thera. 8)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, boán vò naøy sanh ôû Pava, con cuûa boán vua Malla, vaø giöõa boán ngöôøi naøy, coù moät tình baïn chaân thaønh. Boán vò naøy coù moät söù meänh, cuøng ñi ñeán vua xöù Kapilavatthu. Luùc baáy giôø, Theá Toân cuõng ñeán ñoù vaø soáng taïi vöôøn caây baøng, taïi ñaáy, Theá Toân ñaõ caûm hoùa boán vò naøy vôùi thaàn thoâng song haønh. Caùc vò naøy xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn, vôùi söï hieåu bieát veà nghóa vaø veà phaùp. Sau khi ñöôïc vua chuùa kính troïng cuùng döôøng, boán vò naøy soáng ôû trong röøng. Khi boán vò naøy ñeán Vöông Xaù, vua Bimbisaøra (Bình Sa), môøi boán vò an cö muøa möa vaø baûo laøm moãi ngöôøi moät caùi nhaø, nhöng voâ yù laïi khoâng lôïp maùi. Caùc vò naøy soáng trong nhaø aáy, nhöng khoâng coù choã che möa, vaø daàu laø muøa möa, trôøi laïi khoâng möa. Vua Bimbisaøra nhaän thaáy hieän töôïng naøy, nhôù laïi söï sai traùi sô hôû cuûa mình, lieàn cho lôïp maùi laïi toå chöùc moät ngaøy khaùnh thaønh, cuùng döôøng cho Taêng chuùng. Caùc vò Tröôûng laõo nhaän lôøi, ñi vaøo ngoâi nhaø vaø trieån khai loøng töø. Töø phía Baéc vaø phía Ñoâng moät côn gioâng toá noåi leân, vaø caùc vò Tröôûng laõo xuaát ñònh, möa to baét ñaàu rôi xuoáng. Roài Godhika do möa to gioù lôùn, noùi leân baøi keä:

51. Trôøi möa, nhö haùt hay,
Ta ôû trong am thaát,
Ñöôïc che kín khoûi gioù,
Ta soáng thaät an laïc,
Taâm ta kheùo ñònh tónh.
Haõy möa, neáu trôøi muoán.

52. Trôøi möa, nhö haùt hay,
Ta ôû trong am thaát, 
Ñöôïc che kín, khoûi gioù,
Ta soáng thaät an laïc,
Taâm kheùo ñònh treân thaân,
Haõy möa, neáu trôøi muoán.

53. Trôøi möa, nhö haùt hay,
Ta ôû trong am thaát,
Ñöôïc che kín, khoûi gioù,
Ta soáng thaät an laïc.
Khoâng phoùng daät, ta soáng,
Haõy möa, neáu trôøi muoán.

54. Trôøi möa, nhö haùt hay,
Ta ôû trong am thaát
Ñöôïc che kín, khoûi gioù,
Ta soáng thaät an laïc,
Trong aáy, soáng moät mình,
Haõy möa, neáu trôøi muoán.

(LV) Anjana -Vaniya (Thera. 9)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Vesaøli, trong gia ñình moät vò vua trò vì nöôùc Vajja. Khi ngaøi lôùn leân, ba tai hoïa lôùn ñe doïa daân chuùng Vajja: naïn haïn haùn, naïn beänh taät, vaø naïn phi nhaân. Söï kieän naøy ñöôïc ghi cheùp trong taäp sôù kinh Ratanasutta. Khi Theá Toân laøm cho daân chuùng Vesali bôùt sôï haõi, moät soá ñoâng ñeán nghe ngaøi giaûng. Con cuûa vua cuõng ñöôïc nghe, khôûi tín taâm vaø xuaát gia.

Khi laøm xong caùc hoïc taäp sô khôûi, ngaøi soáng trong röøng Anjana, ôû Saketa. Khi trôøi möa saép ñeán, ngaøi tìm ñöôïc moät giöôøng naèm ngöôøi ta quaêng boû, ñaët noù treân boán taûng ñaù, phía treân vaø phía chung quanh lôïp coû. Ngaøi laøm moät caùi cöûa vaø nhö vaäy laøm ñöôïc moät choã ôû cho muøa möa. Sau moät thaùng tu taäp, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Sung söôùng vôùi nieàm giaûi thoaùt cuûa mình, ngaøi phaán khôûi noùi leân baøi keä:

55. Laøm am thaát giöôøng naèm,
Saâu trong röøng An-ja,
Ba minh ñöôïc chöùng ñaït,
Laøm xong lôøi Phaät daïy.

(LVI) Kutivihaørim (Thera. 9)

Ñôøi soáng cuûa ngaøi gioáng nhö ñôøi soáng cuûa Toân giaû Anjana Vaniya, vôùi söï sai khaùc nhö sau: Trong khi phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi ñang ñi qua caùnh ñoàng vaø truù möa trong moät choøi nhoû khoâng ngöôøi, cuûa ngöôøi giöõ ñoàng ruoäng. Taïi ñaáy, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Ngöôøi giöõ ñoàng ruoäng ñeán vaø hoûi: 'Ai ôû trong choøi laù naøy?' Ngaøi traû lôøi: 'Moät Tyû-kheo ôû trong choøi laù' vaø noùi leân baøi keä:

56. Ai ôû trong choøi laù?
Moät Tyû-kheo ly tham,
Taâm ñöôïc kheùo ñònh tónh,
Ñang ôû trong choøi laù,
Hieàn giaû, haõy bieát vaäy!
Khoâng phaûi laø voâ ích,
Choøi laù oâng döïng leân.

Theá Toân vôùi thieân nhó thanh tònh nghe caâu chuyeän bieát ñöôïc taâm hoan hyû cuûa ngöôøi giöõ ruoäng, ngaøi noùi leân baøi keä vôùi ngöôøi giöõ ruoäng:

Chính ôû trong choøi laù,
Moät Tyû-kheo ly tham,
Taâm ñöôïc kheùo ñònh tónh,
Ñang ôû trong choøi laù,
Vieäc laøm naøy höôûng quaû,
OÂng seõ thaønh thieân chuû,
Saùu laàn ñeán baûy laàn,
OÂng ngöï trò thieân giôùi,
Roài moïi aùi nhieáp phuïc,
OÂng seõ thaønh Ñoäc giaùc.

(LVII) Kutivihaørim (Thera. 9)

Caâu chuyeän veà ngaøi gioáng nhö caâu chuyeän vò Tröôûng laõo ôû röøng Anjana vôùi söï sai khaùc naøy. Khi ngaøi xuaát gia vôùi tröôøng hôïp töông töï, ngaøi hoïc Chaùnh phaùp trong moät ngoâi choøi nhoû, ngaøi nghó: 'Choøi cuõ naøy cuõng ñaõ bò hö haïi, ta phaûi laøm moät choøi khaùc'. Roài ngaøi höôùng taâm ngaøi veà haønh ñoäng môùi. Moät thieân nhaân taâm caàu giaûi thoaùt, muoán laøm ngaøi dao ñoäng, noùi leân baøi keä naøy, vôùi lôøi leõ giaûn dò, nhöng yù nghóa saâu roäng:

57. Ñaây ngoâi choøi cuõ kyõ,
Ngaøi muoán ngoâi choøi môùi,
Haõy boû muoán ngoâi choøi,
Choøi môùi ñem khoå môùi,
Naøy Tyû-kheo neân bieát!

(LVIII) Ramaniyakutika (Thera. 9)

Caâu chuyeän cuûa ngaøi gioáng nhö caâu chuyeän cuûa Tröôûng laõo ôû trong röøng Anjana vôùi söï sai khaùc naøy: Ngaøi ôû trong moät choøi laù, gaàn moät ngoâi laøng nhoû, trong xöù Vajji. Thaät söï laø moät am thaát nhoû, xinh ñeïp vôùi saøn nhaø vaø vaùch töôøng kheùo laøm xung quanh coù vöôøn, ao hoà vaø coù raûi caùt ñeïp, mòn. Vôùi giôùi haïnh cuûa vò tröôûng laõo laøm taêng theâm söï haáp daãn cuûa ngoâi nhaø.

Ngaøi chöùng quaû A-la-haùn vaø tieáp tuïc soáng taïi ñaáy. Khi naøo coù ngöôøi ñeán vieáng tinh xaù, hoï coù thaáy ngoâi choøi xinh xaén. Moät ngaøy kia, moät vaøi ngöôøi ñaøn baø beùo maäp ñi ngang qua, thaáy ngoâi choøi xinh ñeïp, lieàn nghó ngöôøi ôû choøi laù naøy coù theå laø moät thanh nieân maø hoï coù theå caùm doã. Hoï ñeán gaàn ngaøi vaø noùi: 'Caùi choøi cuûa ngaøi thaät laø xinh ñeïp, chuùng toâi cuõng thaät xinh ñeïp trong tuoåi treû cuûa chuùng toâi". Vaø hoï baét ñaàu khoe khoang aùo xieâm ñeïp cuûa mình. Nhöng vò Tröôûng laõo noùi leân baøi keä, dieãn taû taâm traïng thoaùt tuïc cuûa ngaøi:

58. Ngoâi choøi ta xinh ñeïp,
Do ñaøn tín cuùng döôøng,
Vôùi taâm yù hoan hyû,
Vôùi loøng tin daâng cuùng.
Ta khoâng caàn thieáu nöõ,
Naøy caùc nöõ nhaân kia,
Haõy ñi ñeán nhöõng ai,
Coù caàn ñeán caùc coâ.

(LIX) Kosalavihaørim (Thera. 9)

Caâu chuyeän cuûa ngaøi gioáng nhö chuyeän cuûa Tröôûng laõo ôû trong röøng Anjana vôùi söï sai khaùc naøy: Sau khi laøm Sa-di, ngaøi ôû trong moät ngoâi röøng, gaàn moät laøng trong nöôùc Kosala, gaàn choã ôû cuûa moät cö só. Ngöôøi naøy, thaáy ngaøi ôû döôùi moät goác caây neân laøm moät caùi choøi vaø cuùng döôøng cho ngaøi. ÔÛ ñaây vò Tröôûng laõo chöùng quaû A-la-haùn. Vôùi taâm tö hoan hyû sung söôùng ñöôïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

59. Do loøng tin, xuaát gia,
Ta soáng khoâng gia ñình,
Trong röøng, moät choøi laù,
Ñöôïc döïng leân cho ta,
Ta soáng khoâng phoùng daät,
Nhieät taâm, nieäm tænh giaùc.

(LX) Sivaøli (Thera. 9)

Ngaøi sanh ra laø con cuûa Suppavaøsaø, coâng chuùa con vua, trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi. Khi meï ngaøi khoâng sinh ñeû ñöôïc vaø naèm chòu ñau khoå trong baûy ngaøy, baø noùi vôùi ngöôøi choàng: 'Tröôùc khi toâi cheát toâi seõ boá thí', vaø naøng baûo choàng ñi môøi Theá Toân ñeán, noùi ñeán hieän traïng cuûa naøng vaø daën choàng ghi nhôù nhöõng lôøi Theá Toân noùi. Ngöôøi choàng laøm theo lôøi vôï daën vaø baäc Ñaïo Sö noùi: 'Mong raèng Suppavaøsa, con cuûa doøng hoï Koliya ñöôïc haïnh phuùc! Mong naøng ñöôïc haïnh phuùc, söùc khoûe vaø sanh ñöôïc ñöùa con trai khoûe maïnh'. Tröôùc khi ngöôøi choàng veà, Suppavaøsa ñaõ sanh ñöôïc ñöùa con trai vaø khi nghe choàng keå laïi caâu chuyeän, naøng daën choàng cuùng döôøng ñöùc Phaät vaø chuùng Taêng trong baûy ngaøy. Vì ngöôøi con ñöôïc sanh, ñem laïi hoan hyû cho taát caû moïi ngöôøi, neân ñöôïc ñaët teân laø Sìvali.

Sau khi sanh baûy ngaøy, ngaøi coù theå laøm ñöôïc baát cöù vieäc gì. Toân giaû Saøriputta ñeán vaø khuyeân ngaøi xuaát gia, laáy ñeà taøi söï ñau khoå khi ñöôïc sanh laøm ñeà taøi tu haønh. Khi naém toùc thöù nhaát ñöôïc caét ñöùt, ngaøi chöùng Sô quaû. Khi naém toùc thöù hai ñöôïc caét ñöùt, ngaøi chöùng Nhò quaû. Nhö vaäy cho ñeán naém toùc thöù tö vaø ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Coù choã noùi cuøng ngaøy ngaøi ñi ñeán ôû moät choøi laù, vaø suy tö ñeán söï ñau khoå phaûi nhaãn chòu khi thoï sanh. Ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn. Roài sung söôùng ñöôïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân baøi keä:

60. Nay nhöõng muïc ñích aáy,
Vôùi ta, ñaõ thaønh töïu,
Vì nhöõng muïc ñích aáy,
Ta böôùc vaøo ngoâi choøi,
Minh, giaûi thoaùt, ta ñaït.
Maïn tuøy mieân töø boû.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavaøthu, con Baø-la-moân Vaøsetha. Khi nghe Tu só Asìta ñoaùn töôùng Thaùi töû Siddhatta seõ thaønh ñaïo, Vappa cuøng boán ngöôøi con Baø-la-moân vôùi Kondannaø (Kieàu Traàn Nhö) laø ngöôøi daãn ñaàu, trôû thaønh nhöõng ngöôøi Tu só. Khi Thaùi töû tu khoå haïnh trong saùu naêm, Vappa vôùi boán ngöôøi baïn cuøng ñoàng tu khoå haïn. Veà sau khi Thaùi töû thoâi tu khoå haïnh, naêm vò naøy chaùn naûn ñi veà Isipatana. Sau khi ñöùc Phaät thaønh ñaïo vaø Chuyeån phaùp luaân ôû Isapatana, Vappa vôùi boán ngöôøi baïn ñöôïc caûm hoùa vaø ñeán ngaøy thöù naêm caû naêm vò ñeàu chöùng quaû A-la-haùn. Suy tö treân söï huøng löïc cuûa baäc Ñaïo Sö, söï muø quaùng cuûa theá giôùi, vaø nhö theá naøo thaùnh quaû ñem laïi chaùnh trí, ngaøi noùi leân baøi keä:

61. Vò ñaõ thaáy, thaáy ñöôïc,
Ngöôøi thaáy, ngöôøi khoâng thaáy,
Vò khoâng thaáy, khoâng thaáy,
Ngöôøi khoâng thaáy, ngöôøi thaáy.

(LXII) Vajji-Putta (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình vò nghò só vaø ñöôïc goïi laø con cuûa Vajji. Ngaøi thaáy uy nghi ñöùc ñoä cuûa baäc Ñaïo Sö khi baäc Ñaïo Sö ñeán Vesaøli. Ngaøi khôûi loøng tin vaø xuaát gia sau thôøi kyø laøm Sa-di, ngaøi ôû trong moät ngoâi röøng gaàn Vesaøli. Moät ngaøy leã ñöôïc toå chöùc ôû Vesaøli coù haùt, coù nhaïc, coù muùa vaø moïi ngöôøi hoan hyû tham gia ngaøy leã, tieáng oàn laøm vò Tyû-kheo dao ñoäng. Ngaøi boû choã tònh cö cuûa ngaøi, döøng nghæ tu taäp thieàn quaùn vaø neâu roõ söï yeåm ly cuûa mình trong caâu keä:

Moät mình chuùng toâi soáng,
Trong röøng nuùi hoang vu,
Nhö khuùc goã bò quaêng,
Boû rôi trong röøng nuùi,
Nhö vaäy ngaøy thaùng qua,
Ngaøy naøy tieáp ngaøy khaùc,
Coøn coù ai baát haïnh,
Hôn baát haïnh chuùng toâi.

Thieân nhaân aáy noùi leân baøi keä taùn thaùn ñôøi soáng ôû röøng nuùi:

62. Moät mình chuùng toâi soáng,
Trong röøng nuùi hoang vu,
Nhö khuùc goã bò quaêng,
Boû rôi trong röøng nuùi,
Nhöng nhieàu ngöôøi thöông meán,
Ñôøi soáng aáy cuûa ta,
Nhö keû ñoïa ñòa nguïc,
Öa ñoùn caûnh thieân giôùi.

(LXIII) Pakkha (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh thuoäc doøng hoï Thích-ca, thaønh Devadahi, trong gia ñình vua chuùa Thích-ca vaø ñöôïc goïi laø thanh nieân Sangmoda. Nhöng khi coøn nhoû, ngaøi bò beänh teâ thaáp, coù khi böôùc ñi nhö ngöôøi bò queø, vì vaäy ñöôïc teân laø Pakkha (vò queø quaët) vaø giöõ laïi teân aáy. Sau khi ngaøi laønh beänh, ngaøi coù maët khi ñöùc Phaät veà thaêm gia ñình, ngaøi khôûi loøng tin, xuaát gia vaø soáng ôû trong röøng. Moät hoâm vaøo laøng khaát thöïc, ngaøi ngoài döôùi moät goác caây, moät con dieàu haâu ngoaïm ñöôïc mieáng thòt, bay boång treân trôøi cao, caùc con dieàu haâu khaùc bay theo daønh cöôùp laáy mieáng thòt, thaáy vaäy, vò Tyû-kheo suy nghó: 'Caùc duïc ôû ñôøi cuõng vaäy, ñaày nhöõng ñau khoå'. Ngaøi trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi noùi leân baøi keä tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi:

63. Chuùng rôi theo, saø xuoáng,
Caùi ñang bò rôi xuoáng,
Vôùi loøng tham thuùc ñaåy,
Chuùng laïi ñeán, ñeán nöõa.
Boån phaän ta laøm xong,
Ta vui thích sung söôùng,
Vôùi an laïc, ñoùn möøng,
Ta ñoùn möøng an laïc. 

(LXIV) Vimala- Kondanna (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh laø con cuûa Ambapaøli vaø thaân phuï ngaøi laø vua Bimbisaøra. Ambapaøli ñaët teân con laø Vimala vaø sau ngaøi ñöôïc bieát vôùi teân laø Vimala-Kondanna. Ngaøi chòu aûnh höôûng bôûi uy nghi ñöùc ñoä cuûa baäc Ñaïo Sö, xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi trong baøi keä naøy:

64. Döôùi côø traéng ta sanh,
Töø naøng teân moät caây,
Vôùi côø ñaùnh ñoå côø,
Laù côø lôùn huûy dieät.

(LXV) Ukkhepakaøta vaccha (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû Saøvatthi (Xaù-veä) con moät Baø-la-moân thuoäc doøng hoï Vaccha. Ngaøi nghe Theá Toân thuyeát phaùp phaùt taâm xuaát gia, soáng taïi moät laøng Kosala. Nhôø caùc Tyû-kheo ñeán thaêm, ngaøi thaâm hieåu Chaùnh phaùp, nhöng ngaøi khoâng phaân bieät ñöôïc Kinh taïng, Luaät taïng vaø Luaän taïng. Tuy vaäy ngaøi hoïc hoûi ñöôïc töø toân giaû Saøriputta, neân coù caùc vò Tyû-kheo gioûi veà Luaät taïng hay moät boä phaän cuûa ba Taïng, ngaøi hoïc thuoäc loøng caû ba Taïng, tröôùc khi ba Taïng ñöôïc kieát taäp. Sau khi thuoäc loøng caû ba Taïng, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn, trôû thaønh vò giaûng daïy giaùo lyù. Moät hoâm, ngaøi noùi vôùi chính mình nhö vôùi moät ngöôøi khaùc trong baøi keä sau ñaây:

65. Taøi saûn ñöôïc chaát chöùa,
Traûi nhieàu thaùng nhieàu naêm,
Do Vaccha taùc thaønh,
Nay Vaccha quaêng boû,
Ngaøi thuyeát giaûng nhö vaäy,
Cho caùc haøng cö só,
Kheùo ngoài choã trònh troïng,
Taâm haân hoan roäng lôùn.

(LXVI) Meghiya (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavatthu, trong gia ñình moät hoaøng toäc Thích-ca, ñöôïc ñaët teân laø Meghiya (nhö maây). Lôùn leân, ngaøi xuaát gia haàu haï Theá Toân, khi Theá Toân ôû Caølikaø, treân bôø soâng Kimikaølaø. Khi thaáy moät röøng xoaøi xinh ñeïp, ngaøi muoán soáng taïi ñaáy, nhöng hai laàn Theá Toân khoâng chaáp nhaän, cuoái cuøng tröôùc lôøi yeâu caàu khaån khoaûn, Theá Toân cho pheùp. Nhöng ôû ñaáy vì taâm tö baát thieän khoâng cheá ngöï ñöôïc, vì bò ruoài muoãi caén, neân taâm ngaøi khoâng ñöôïc ñònh tónh vaø ngaøi laïi veà haàu haï Theá Toân.

Theá Toân daïy:

Naøy Meghiya, khi taâm chöa chín muoài ñeå giaûi thoaùt, naêm phaùp ñöa ñeán taâm traïng aáy vaø baäc Ñaïo Sö giaùo giôùi cho ngaøi. Nhôø ñaáy Meghiya chöùng quaû A-la-haùn vaø noùi leân chaùnh trí cuûa mình trong baøi keä naøy:

66. Baäc Ñaïi huøng giaûng daïy,
Vöôït qua taát caû phaùp,
Ta nghe phaùp Ngaøi daïy,
Soáng hoan hyû caïnh Ngaøi,
Ba minh ñaõ chöùng ñaït,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(LXVII) Ekadhamma Savannìya (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû Sitavyaø, trong gia ñình moät vò nghò só. Khi Theá Toân ñeán thaêm Sitavyaø, vaø ôû taïi röøng Singsapa, ngaøi ñeán nghe Theá Toân giaûng, ñaûnh leã ngoài xuoáng moät beân, Theá Toân hieåu ñöôïc taâm tö ngaøi, daïy phaùp cho ngaøi vôùi caâu keä:

'Caùc haønh laø voâ thöôøng'.

Vaø ngaøi nhôø aûnh höôûng ñôøi tröôùc, thaáy söï thaät roõ raøng hôn, xuaát gia tìm hoïc nghóa chöõ ñau khoå, nghóa chöõ voâ ngaõ, trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn. Vì ngaøi chæ nghe moät phaùp vaø chæ nghe moät mình maø chöùng ñöôïc thaùnh quaû, neân ngaøi ñöôïc teân Ekadhamma Savanìya (vò ñöôïc nghe moät phaùp), ngaøi tuyeân boá chaùnh trí trong baøi keä nhö sau:

67. Phieàn naõo ta ñoát chaùy,
Moïi höõu ñöôïc nhoå leân,
Ñöôøng luaân hoài ñoaïn taän,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

(LXVIII) Ekudaøniya (Thera. 10)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät vò nghò só giaøu coù. Khi lôùn leân, ngaøi thaáy ñöôïc uy ñöùc cuûa ñöùc Phaät khi ñöôïc daâng cuùng röøng Jeta (Kyø Vieân), ngaøi xuaát gia töø boû gia ñình, laøm boån phaän ngöôøi Sa-di, soáng trong röøng, ngaøi ñeán ñöùc Phaät ñeå hoïc hoûi. Khi aáy Theá Toân thaáy Saøriputta ñang ngoài thieàn ñònh gaàn ngaøi neân noùi leân caâu keä naøy:

'Taâm taêng thöôïng aån só'.

Ngaøi nghe caâu keä naøy, neân veà röøng saâu chæ laäp ñi laäp laïi caâu keä naøy, ñeán noãi ngöôøi ta ñaët teân ngaøi laø Ekuddaøniyo (vò thuoäc moät caâu keä).

Moät ngaøy kia, taâm tö ngaøi ñöôïc ñònh tónh vôùi thieàn quaùn trieån khai, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn soáng trong an laïc giaûi thoaùt, ngaøi ñöôïc Toân giaû Saøriputta môøi ñeán ñeå trình baøy söï thaønh ñaït cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

68. Taâm taêng thöôïng aån só,
Khoâng phoùng daät, tu taäp,
Treân con ñöôøng chaùnh trí,
Vò aáy khoâng saàu muoän,
Luoân luoân ñöôïc an tònh,
Thöôøng naém giöõ chaùnh nieäm.

(LXIX) Channa (Thera. 10)

Khi Theá Toân coøn soáng trong gia ñình vua Suddhodana (Tònh Phaïn), ngaøi xuaát thaân töø con moät ngöôøi noâ leä vaø ñöôïc ñaët teân laø Channa. Soáng ñoàng thôøi vôùi ñöùc Phaät, ngaøi khôûi loøng tin ñöùc Theá Toân, khi baäc Ñaïo Sö veà thaêm laïi gia ñình, roài ngaøi xuaát gia. Vì loøng thöông meán Theá Toân, vì töï phuï töï ñaéc ñoái vôùi 'ñöùc Phaät cuûa chuùng ta, giaùo phaùp cuûa chuùng ta' ngaøi khoâng theå chinh phuïc khuyeát ñieåm naøy vaø khoâng laøm troøn boån phaän cuûa moät ngöôøi Sa-di, khi Theá Toân meänh chung, theo lôøi daën cuûa Theá Toân caàn phaûi phaït naëng Channa, ngaøi xaáu hoå, cheá ngöï ñöôïc khuyeát ñieåm naøy, khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Sung söôùng vôùi quaû chöùng cuûa mình, ngaøi noùi leân söï sung söôùng cuûa mình trong baøi keä nhö sau:

69. Sau khi nghe Chaùnh phaùp,
Vò ngoït lôùn phaùp lôùn,
Do nhaát thieát thaéng trí,
Thuyeát giaûng vaø trình baøy,
Ta daán thaân treân ñöôøng,
Ñöôøng ñöa ñeán baát töû,
Ngaøi thaät baäc thieän xaûo,
Con ñöôøng dieät khoå aùch.

(LXX) Punna (Thera. 11)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû nöôùc Sunaøparanta, taïi haûi caûng Suppaøraka, trong nhaø moät thò daân teân Punna (Phuù-laâu-na). Ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi ñi vôùi moät ñoaøn thöông gia ñeán Saøvatthi, khi baäc Ñaïo Sö cuõng ôû ñaáy. Ngaøi ñi nghe Theá Toân thuyeát phaùp taïi ngoâi tinh xaù cuøng vôùi caùc cö só ñòa phöông, ngaøi khôûi loøng tin roài xuaát gia. Vaø trong moät thôøi gian, ngaøi raát ñöôïc quyù meán giöõa caùc vò giaùo thoï sö, bôûi ngaøi taøi gioûi veà bieän luaän. Moät ngaøy kia, ngaøi ñeán baäc Ñaïo Sö, nhôø baäc Ñaïo Sö giaûng daïy ñeå coù theå ñi Sunaøparanta giaûng daïy vaø an truù taïi ñaáy. Ñöùc Phaät roáng tieáng roáng con sö töû baûo ngaøi: 'Naøy Punna, coù nhöõng phaùp do con maét nhaän thöùc....' Roài Punna ra ñi, tu taäp thieàn ñònh trí tueä, chöùng ñöôïc Ba minh. Khi ngaøi chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi giaùo hoùa ñöôïc nhieàu ngöôøi theo ñaïo, hôn naêm traêm nam cö só vaø nöõ cö só.

Khi ngaøi saép meänh chung. Ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä nhö sau:

70. ÔÛ ñaây chæ coù giôùi,
Laø phaùp thaät toái thöôïng,
Nhöng vò naøo coù tueä,
Vò aáy laø voâ thöôïng,
Vò ñuû giôùi vaø tueä,
Chieán thaéng giôùi Nhaân, Thieân.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha, con moät gia ñình Baø-la-moân giaøu coù vaø ñöôïc ñaët teân vaø Vacchapaøla, ngaøi chöùng kieán cuoäc gaëp gôõ giöõa vua Bimbisaøra vôùi ñöùc Phaät. Söï haøng phuïc cuûa Uruvela Kassapa tröôùc Theá Toân, ngaøi khôûi loøng tin vaø xin xuaát gia, chæ trong moät tuaàn, ngaøi trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng saùu thaéng trí.

Chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi vui veû taùn thaùn quaû chöùng naøy vaø quaû chöùng Nieát-baøn trong baøi keä nhö sau:

71. Neáu thaáy ñöôïc söï thaät,
Thaät vi dieäu, vi teá,
Vôùi trí tueä thieän xaûo,
Vôùi taâm tö khieâm toán,
Soáng raäp theo giôùi luaät,
Do chính ñöùc Phaät daïy,
Vôùi ngöôøi aáy Nieát-baøn,
Chöùng ñöôïc khoâng khoù khaên.

(LXXII) Atuma (Thera. 11)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, con moät vò nghò só, ñöôïc ñaët teân laø Atuma. Khi ngaøi lôùn leân, meï ngaøi tìm cho ngaøi moät ngöôøi vôï vaø hoûi yù kieán baø con, nhöng ngaøi khoâng chòu vì chaùn ngaáy neáp soáng gia ñình. Maëc daàu ngaøi xuaát gia vaø soáng vôùi caùc Tyû-kheo, meï ngaøi vaãn tìm caùch caùm doã ngaøi hoaøn tuïc. Ngaøi noùi leân chí nguyeän vôùi baøi keä nhö sau:

72. Nhö caây maêng lôùn maïnh,
Khoù vöôït khoûi caây caønh,
Cuõng vaäy, ñeán vôùi ta,
Vaán ñeà ñem vôï veà,
Haõy vui loøng chaáp thuaän,
Nay ta ñaõ xuaát gia.

(LXXIII) Maønava (Thera. 11)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong nhaø moät Baø-la-moân coù danh tieáng. Trong baûy naêm, ngaøi ñöôïc nuoâi döôõng trong nhaø, khoâng ra ngoaøi ñöôøng; khi ñöôïc ra ngoaøi ñöôøng, ngaøi thaáy moät ngöôøi giaø, moät ngöôøi beänh, moät ngöôøi cheát. Ñöôïc nghe thaáy nhöõng söï kieän naøy, ngaøi phaùt loøng sôï haõi, ñi ñeán tinh xaù, nghe thuyeát phaùp, ñöôïc cha meï cho pheùp, ngaøi ñöôïc xuaát gia. Roài ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn, chöùng quaû A-la-haùn.

Khi ngaøi ñeán ngoâi tinh xaù, caùc Tyû-kheo hoûi vì sao ngaøi xin xuaát gia sôùm vaø treû nhö vaäy, ngaøi tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi vaø noùi leân baøi keä naøy:

73. Ta thaáy moät ngöôøi giaø,
Moät ngöôøi khoå beänh hoaïn,
Ta thaáy moät ngöôøi cheát,
Vôùi tuoåi thoï kieät queä,
Do vaäy ta thoaùt ra,
Soáng ñôøi soáng xuaát gia,
Töø boû moïi duïc voïng,
Haáp daãn vaø thích yù.

(LXXIV) Suyaøman (Thera. 11)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøli, con cuûa moät Baø-la-moân. Ngaøi lôùn leân, thieän xaûo ba taäp Veä-ñaø, khoâng öa thích ñôøi soáng gia ñình, vui thích thieàn ñònh. Ngaøi gaëp Theá Toân ôû Saøli, khôûi loøng tin xuaát gia, chöùng quaû A-la-haùn, khi ñaàu ñöôïc caïo toùc.

Roài ngaøi noùi leân söï töø boû caùc trieàn caùi vaø chaùnh trí cuûa mình, vôùi baøi keä nhö sau:

74. Vôùi duïc tham, saân haän,
Vôùi thuïy mieân hoân traàm,
Vôùi traïo hoái, nghi ngôø,
Vò Tyû-kheo hoaøn toaøn,
Khoâng coøn naêm trieàn caùi,
Naêm trieàn caùi ñoaïn taän.

(LXXV) Susaørada (Thera. 11)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh taïi sanh quaùn cuûa Toân giaû Saøriputta vaø ñöôïc goïi laø Susaørada (vì ngaøi lôùn leân chaäm chaïp). Ngaøi ñöôïc Toân giaû Saøriputta giaùo hoùa vaø khoâng bao laâu, trong ñòa vò Tyû-kheo, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn vaø noùi leân chaùnh trí cuûa mình vôùi baøi keä nhö sau:

75. Laønh thay laø tri kieán,
Cuûa baäc coù luyeän taäp,
Nghi hoaëc ñöôïc caét ñöùt,
Trí giaùc ñöôïc taêng tröôûng.
Cho ñeán keû ngu si,
Ñöôïc ñoåi thaønh ngöôøi trí,
Do vaäy thaät toát ñeïp,
Soáng giao thieäp ngöôøi laønh.

(LXXVI) Piyanjaha (Thera. 11)

Ngaøi ñöôïc sanh ôû Vesaøli trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, trong moät gia ñình quyù phaùi Licchavì. Khi lôùn leân, ngaøi raát thích thuù chieán tranh vaø trôû thaønh moät chieán só khoâng ai thaéng noåi, saün saøng hy sinh nhöõng gì thaân nhaát cuûa mình, ñeán noãi ngaøi ñöôïc ñaët teân laø Piyanjaha (vò töø boû nhöõng gì thaân aùi). Nhöng khi ñöùc Phaät ñeán Vesaøli, ngaøi khôûi loøng tin, xuaát gia soáng ôû trong röøng, phaùt trieån thieàn quaùn, chöùng quaû A-la-haùn. Khi ñaõ chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi nghó thaät laø khaùc bieät giöõa thaønh coâng ôû ñôøi vaø thaønh coâng baäc Thaùnh. Vôùi thieàn quaùn aáy, ngaøi noùi leân chaùnh trí, vaø tuyeân boá baøi keä naøy:

76. Khi loaøi Ngöôøi kieâu haõnh,
Haõy haï thaáp oâng xuoáng,
Khi loaøi Ngöôøi haï thaáp,
Haõy naâng cao taâm oâng,
Haõy soáng taïi nhöõng choã,
Loaøi Ngöôøi khoâng muoán soáng,
Taïi choã ngoài öa thích,
Chôù coù neân thích thuù.

(LXXVII) Hatthaøroha- Putta (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình ngöôøi naøi voi, vaø lôùn leân ngaøi gioûi trong ngheà ñieàu khieån voi. Moät ngaøy kia, khi ñang huaán luyeän con voi, vì ñieàu kieän chín muoài, ngaøi suy nghó: 'Cheá ngöï voi ñeå laøm gì cho ta. Toát hôn laø cheá ngöï ta'. Roài ngaøi ñi ñeán Theá Toân nghe phaùp khôûi loøng tin, xuaát gia, vaø trieån khai thieàn quaùn treân caên baûn thieàn tö veà giôùi luaät. Nhö moät ngöôøi naøi cheá ngöï thuù taùnh con voi baèng caùi moùc, ngaøi thieàn ñònh khoâng cho tö töôûng chaïy loaïn khoûi ñeà taøi thieàn quaùn, ngaøi noùi leân baøi keä:

77. Tröôùc taâm naøy lang thang,
Chaïy choã naøy choã khaùc,
Chaïy choã noù öa thích,
Chaïy choã noù vui söôùng,
Nay ta cheá ngöï taâm,
Vôùi nhö lyù tö duy,
Nhö caâu moùc cheá ngöï,
Nhieáp phuïc con voi röøng.

(LXXVIII) Mendasira (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøketa, trong moät gia ñình moät thò daân. Vì ngaøi gioáng con deâ, ngaøi ñöôïc teân laø Mendasìra (ñaàu deâ). Khi Theá Toân ôû Saøketa, taïi röøng Anjana, Mendasìra khôûi leân loøng tin, xuaát gia tu chæ vaø quaùn, chöùng ñöôïc saùu thaéng trí, ngaøi coù theå nhôù ñeán caùc kieáp tröôùc:

78. Ta luaân hoài nhieàu ñôøi,
Chaïy daøi tìm khoâng ñöôïc,
Vôùi ta trong khoå sanh,
Khoå uaån hay bieán daïng.
Vaø baøi keä naøy noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi.

(LXXIX) Rakkhita (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû thaønh Devadaha, trong gia ñình moät quyù phaùi Thích-ca, teân laø Rakkhita, ngaøi laø moät trong naêm traêm caùc hoaøng töû doøng hoï Thích-ca ñöôïc xuaát gia ñeå laøm hoä chuùng cho Theá Toân, theo quyeát ñònh caùc vua chuùa Thích-ca vaø Koliya. Ñöùc Phaät ñaõ caûm hoùa caùc hoaøng töû tuoåi treû naøy vôùi caâu chuyeän tieàn thaân Kunaøla, moät baøi hoïc veà söï nguy hieåm cuûa duïc voïng. Lieân heä baøi hoïc naøy vôùi ñeà taøi thieàn quaùn, ngaøi trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn. Sau ñoù suy nghó ñeán söï xuaát ly cuûa mình khoûi caùc phieàn naõo, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa mình vôùi baøi keä nhö sau:

79. Moïi tham ta ñaõ ñoaïn,
Moïi saân ñöôïc nhoå leân,
Moïi si ñöôïc töø boû,
Ta maùt laïnh tòch tònh.

(LXXX) Ugga (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kosala, taïi thaønh phoá Ugga, con moät gia ñình nghò só, ñöôïc ñaët teân laø Ugga. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi ñeán nghe ñöùc Theá Toân thuyeát phaùp, khi ñöùc Theá Toân ñeán thaønh naøy, khôûi loøng tin xuaát gia, cuoái cuøng chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi tuyeân boá chaët ñöùt sôïi daây chuyeàn taùi sanh vaø noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä nhö sau:

80. Moïi nghieäp ta ñaõ laøm,
Daàu ít hay laø nhieàu,
Taát caû ñöôïc ñoaïn tröø,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, teân laø Samitigutta (hoä trì nhôø hoøa khí). Nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia vaø chöùng ñöôïc giôùi thanh tònh. Do keát quaû nghieäp ñôøi tröôùc, ngaøi bò beänh huûi, tay chaân cuûa ngaøi rôi xuoáng töøng phaàn moät, ngaøi soáng trong moät nhaø beänh.

Moät hoâm, Toân giaû Saøriputta ñi thaêm caùc ngöôøi beänh vaø hoûi thaêm caùc beänh nhaân, thaáy Samitigutta, Toân giaû cho moät ñeà taøi ñeå thieàn quaùn, noùi raèng: 'Naøy Hieàn giaû, neáu noùi veà vaán ñeà naêm thuû uaån, thôøi toaøn boä khoå uaån laø moät vaán ñeà caûm thoï. Vaø khi khoâng coù naêm uaån, thôøi khoâng coù ñau khoå'. Noùi xong, Toân giaû Saøriputta tieáp tuïc ñi. Nhöng beänh nhaân Samigutta ñöôïc phaán khôûi vôùi baøi daïy aáy, trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Nhôø ñoù, ngaøi nhôù ñeán caùc haønh ngaøi laøm ñôøi tröôùc, khieán nay ngaøi phaûi maéc beänh huûi. Vaø taùn thaùn söï kieän naøy moïi vieäc ñaõ ñöôïc chaám döùt, ngaøi noùi leân baøi keä:

81. Vieäc aùc ta ñaõ laøm,
Trong caùc ñôøi soáng tröôùc,
ÔÛ ñaây chæ caûm thoï,
Thoï laõnh töø nghieäp aáy,
Caên baûn caùc nghieäp khaùc,
Thaät söï khoâng coøn nöõa.

(LXXXII) Kassapa (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, con moät Baø-la-moân thuoäc Taây Baéc (Udicca-hahmanacsa) vaø ñöôïc ñaët teân laø Kassapa. Cha ngaøi maát khi ngaøi coøn nhoû, meï ngaøi nuoâi ngaøi lôùn leân. Moät ngaøy kia, ngaøi nghe ñöùc Phaät giaûng ôû Jetavana, ngay luùc aáy nhôø nghieäp duyeân thuaàn thuïc, ngaøi chöùng ñöôïc Sô quaû. Ngaøi ñi ñeán gaëp meï vaø xin xuaát gia.

Khi ñöùc Phaät an cö, laøm leã töï töù xong, baét ñaàu boä haønh, Kassapa muoán ñöôïc ñi theo Theá Toân. Tröôùc heát ngaøi ñeán xin pheùp baø meï vaø ñöôïc meï cho pheùp ñi vôùi lôøi khuyeân daïy nhö sau:

82. Haõy ñi taïi choã naøo,
Khaát thöïc nhaän deã daøng,
Nhöõng choã ñöôïc an toaøn,
Nhöõng choã khoâng sôï haõi,
Taïi nhöõng choã nhö vaäy,
Naøy con, con haõy ñi,
Chôù khieán cho ñôøi con,
Saàu muoän bò va chaïm.

Roài ngaøi coá gaéng trieån khai thieàn quaùn, chöùng quaû A-la-haùn. Vì raèng lôøi khuyeân cuûa meï giuùp ngaøi tinh taán haønh trì chöùng quaû, neân ngaøi noùi laïi baøi keä aáy.
 
 

(LXXXIII) Sìha (Thera. 12)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû xöù Malla, trong gia ñình hoaøng toäc vaø ñöôïc ñaët teân laø Sìha. Khi thaáy ñöùc Phaät, ngaøi bò caûm hoùa, ñaûnh leã vaø ngoài xuoáng moät beân, baäc Ñaïo Sö bieát ñöôïc taâm tö cuûa ngaøi, thuyeát phaùp cho ngaøi, ngaøi khôûi loøng tin, xuaát gia vaø laáy moät ñeà taøi vaøo trong röøng ñeå thieàn quaùn. Taâm tö cuûa ngaøi bò nhieàu ñoái töôïng aùm aûnh, ngaøi khoâng theå thieàn ñònh, baäc Ñaïo Sö thaáy vaäy, lieàn noùi leân vôùi ngaøi baøi keä nhö sau:

83. Hôõi Sìha, haõy soáng,
Khoâng buoâng lung, phoùng daät,
Ngaøy ñeâm khoâng bieáng nhaùc,
Kieân trì trong tu taäp,
Haõy thöïc haønh thieän phaùp,
Gaáp boû thaân tích tuï.

(LXXXIV) Nita (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû Saøvatthi, con moät Baø-la-moân vaø ñöôïc ñaët teân laø Nita. Khi lôùn leân, ngaøi nghó: 'Caùc tu só Thích-ca thaät may maén, ñöôïc cuùng döôøng ñaày ñuû caùc vaät caàn duøng. Thaät laø moät ñôøi soáng thoaûi maùi, ñôøi soáng cuûa moät Tu só'. Roài ngaøi xin xuaát gia ñeå ñöôïc soáng thoaûi maùi, khoâng chuù yù ñeán tu taäp, aên no, noùi chuyeän nhaûm nhí, vaø ban ñeâm nguû daøi. Baäc Ñaïo Sö thaáy ñöôïc thieän duyeân cuûa ngaøi ñôøi tröôùc, neân noùi leân baøi keä naøy ñeå giaùo giôùi ngaøi.

84. Troïn ñeâm Thaày naèm nguû,
Ban ngaøy thích tuï hoäi,
Keû ngu soáng nhö vaäy,
Seõ ñoaïn khoå ñöôïc sao?

(LXXXV) Sunaøga (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû laøng Naølaka, con moät Baø-la-moân vaø baïn cuûa Saøriputta tröôùc khi Saøriputta xuaát gia. Nghe Toân giaû Saøriputta thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia, an truù treân thieàn quaùn vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Do vaäy, khi ngaøi daïy cho caùc Tyû-kheo, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä:

85. Thieän xaûo töôùng cuûa taâm,
Bieát vò ngoït vieãn ly,
Haønh thieàn, nieäm, thaän troïng,
Chöùng laïc khoâng theá tuïc.

(LXXXVI) Naøgita (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh oû Kapilavatthu, trong gia ñình hoaøng toäc Thích-ca, teân laø Naøgita. Khi baäc Ñaïo Sö ñeán taïi choã cuûa ngaøi, Theá Toân thuyeát kinh Maät Hoaøn, ngaøi khôûi loøng tin, xuaát gia khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Roài haân hoan vôùi söï thaät trong lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät, vaø söï chæ ñaïo coù hieäu quaû cuûa Chaùnh phaùp, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

86. Ngoaøi ñaây coù ngoaïi ñaïo,
Hoï daïy nhöõng con ñöôøng,
Khoâng nhö con ñöôøng naøy,
Ñöa ñeán quaû Nieát-baøn,
Thaät khaùc, ñöùc Theá Toân,
Giaùo giôùi haøng Taêng chuùng,
Ñaïo Sö chæ Nieát-baøn,
Nhö thaáy treân baøn tay.

(LXXXVII) Pavittha (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi soáng ôû quoác ñoä Magadha, trong moät gia ñình Baø-la-moân, taùnh thieân veà ñôøi soáng aån só, ngaøi trôû thaønh moät du só. Sau khi hoïc taäp, ngaøi ñi choã naøy choã khaùc, nghe Upatissa vaø Kolita (Saøriputta vaø Moggallaøna) xuaát gia theo ñöùc Phaät, nghó raèng giaùo hoäi naøy phaûi toát ñeïp môùi coù nhöõng vò nhö vaäy chaáp nhaän. Ngaøi ñeán nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp, khôûi loøng tin, xuaát gia khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä naøy:

87. Thaáy nhö thaät caùc uaån,
Moïi sanh höõu phaù huûy,
Ñoaïn sanh töû luaân hoài,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

(LXXXVIII) Ajjuna (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong gia ñình moät nghò só, ñöôïc ñaët teân laø Ajjuna. Khi lôùn leân, ngaøi lieân heä vôùi phaùi Ni-kieàn-töû, xuaát gia trong toân phaùi naøy khi coøn treû, nghó raèng seõ tìm ñöôïc ñaïo giaûi thoaùt. Nhöng ngaøi khoâng tìm ñöôïc gì trong giaùo hoäi aáy, ngaøi gaëp baäc Ñaïo Sö, khôûi loøng tin, xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Haân hoan trong quaû chöùng cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

88. Ta coù theå töï mình,
Keùo nöôùc töø ñaát lieàn,
Nhö nöôùc lôùn cuoán troâi,
Ta theå nhaäp söï thaät.

(LXXXIX) Devasabha (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi laø con cuûa moät hoaøng toäc, leân ngoâi vua khi coøn treû. Nhöng khi tænh ngoä, ngaøi ñi nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, töø boû ngoâi vua, xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi haân hoan khi nghó ñeán nhöõng ueá nhieãm ngaøi ñaõ töø boû, vaø noùi leân baøi keä naøy:

89. Vöôït khoûi caùc buøn nhô, 
Töø vöïc thaúm trôû veà,
Thoaùt boïc löu troùi buoäc,
Moïi kieâu maïn tieâu tröø.

(XC) Saømidatta (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), con moät Baø-la-moân, ñöôïc ñaët teân laø Saømidatta. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi nghe uy löïc cuûa ñöùc Phaät, vaø ñi ñeán tinh xaù vôùi nhöõng cö só ñeå nghe baäc Theá Toân thuyeát phaùp, ngaøi khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Nhöng vì thieáu kinh nghieäm trong moät thôøi gian, ngaøi khoâng coù nhieät taâm tu taäp, cuoái cuøng, laïi ñöôïc nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp, ngaøi trôû neân phaán khôûi, nhieät taâm vaø chöùng thöïc quaû A-la-haùn.

Veà sau, caùc Tyû-kheo hoûi ngaøi: 'Laøm sao Hieàn giaû chöùng ñöôïc phaùp Thöôïng nhaân?' Vaø ngaøi noùi leân hieäu naêng cuûa giaùo phaùp, söï tu chöùng phaùp vaø tuøy phaùp. Ngaøi tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi trong baøi keä nhö sau:

90. Naêm uaån ñöôïc roõ bieát,
Toàn taïi seõ caét ñöùt,
Voøng sanh töû ñoaïn taän,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

(XCI) Paripunnaka (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavatthu trong gia ñình doøng hoï Thích-ca. Vì khaû naêng vaø taøi saûn cuûa ngaøi ñöôïc vieân maõn. Ngaøi ñöôïc bieát vôùi teân laø Paripumaka (vieân maõn), ngaøi coù ñuû ñieàu kieän ñeå luoân luoân thöôûng thöùc caùc vò aên ngon. Nhöng khi ngaøi ñöôïc nghe baäc Ñaïo Sö duøng caùc ñoà aên khaát thöïc, ngaøi nghó: 'Theá Toân ñöôïc nuoâi döôõng raát ñöôïc nuoâng chieàu, nhöng nay Ngaøi laïi duøng caùc ñoà aên nhö vaäy ñeå höôûng Nieát-baøn an laïc. Vaäy sao ta laïi ham muoán ñoà aên ngon?'. Bò dao ñoäng, ngaøi töø boû gia ñình, xuaát gia, laáy ñeà taøi tu taäp veà thaân töø nôi baäc Ñaïo Sö, cuoái cuøng ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Roài ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

91. Daàu coù höôûng moùn aên,
Nhö cam loà traêm vò,
Nhöng khoâng theå saùnh baèng,
Moùn ta aên hoâm nay;
Ñaây laø Phaùp vi dieäu,
Ñöôïc Phaät Go-ta-ma,
Baäc tri kieán voâ löôïng,
Ñaõ thuyeát giaûng cho ta.

(XCII) Vijaya (Thera. 13)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình Baø-la-moân, ñöôïc ñaët teân laø Vijaya. Khi ñöôïc hoïc giaùo lyù Baø-la-moân, ngaøi xuaát gia, ñôøi soáng moät vò aån só, soáng trong röøng, thöïc haønh thieàn ñònh, ngaøi nghe ñeán söù meänh cuûa ñöùc Phaät, hoan hyû ñeán kính chaøo Theá Toân vaø nghe phaùp. Roài ngaøi xuaát gia trong giôùi luaät cuûa ñöùc Phaät, khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi trong baøi keä sau ñaây:

92. Vôùi ai, laäu hoaëc ñoaïn,
Khoâng y töïa ñoà aên,
Haønh xöù, khoâng, voâ töôùng,
Giaûi thoaùt cuõng nhö vaäy,
Nhö chim treân hö khoâng,
Daáu chaân thaät khoù tìm.

(XCIII) Eraka (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, con cuûa moät ngöôøi coù ñòa vò, ñöôïc ñaët teân laø Eraka. Ngaøi khoâi ngoâ, tuaán tuù, laøm moïi coâng vieäc ñeàu thoâng suoát thaønh töïu.

Cha meï cöôùi cho ngaøi moät ngöôøi vôï treû ñeïp coù giôùi haïnh. Nhöng vì laø ñôøi soáng cuoái cuøng neân ngaøi sanh dao ñoäng vaø tìm kieám ñeán gaëp baäc Ñaïo Sö. Khi nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia, baäc Ñaïo Sö cho ngaøi ñeà taøi ñeå tu haønh, nhöng trong moät thôøi gian ngaøi bò caùc suy tö baát thieän aùm aûnh, ñöùc Theá Toân bieát ñöôïc taâm tö cuûa ngaøi neân noùi leân baøi keä daïy ngaøi, ngaøi raát hoái haän sôû haønh cuûa mình khi nghe lôøi Phaät daïy, ngaøi trôû neân tinh taán, phaùt trieån thieàn quaùn, khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn, Ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi vôùi baøi keä sau ñaây:

93. Hôõi naøy EÂ-ra-ka,
Khoå thay laø caùc duïc!
Hôõi naøy EÂ-ra-ka,
Khoâng laïc taø caùc duïc!
Ai tham duïc caùc duïc,
Laø tham duïc ñau khoå,
Ai khoâng tham caùc duïc,
Laø khoâng tham duïc khoå.
Hôõi naøy EÂ-ra-ka!
Haõy bieát laø nhö vaäy.

(XCIV) Mettajì (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû nöôùc Magadha (Ma-kieät-ñaø), con moät vò Baø-la-moân vaø ñöôïc ñaët teân laø Mettajì. Lôùn leân, ngaøi thaáy söï ñau khoå cuûa duïc vaø soáng ôû trong röøng laøm moät vò aån só. Khi nghe söù meänh ñöùc Phaät vaø do thieän duyeân thuùc ñaåy, ngaøi ñeán gaëp ñöùc Phaät vaø hoûi veà söï tu haønh taùn thoái cuûa Ngaøi, caâu traû lôøi cuûa ñöùc Phaät khieán ngaøi phaùt khôûi loøng tin xuaát gia, vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Vôùi baøi keä naøy, ngaøi taùn thaùn baäc Ñaïo Sö:

94. Ñaûnh leã ñöùc Theá Toân,
Thích töû baäc ñieàm laønh,
Quaû chöùng naøy ñaït ñöôïc,
Laø quaû vò thöôïng thuû,
Phaùp Ngaøi kheùo thuyeát giaûng,
Laø Chaùnh phaùp toái thöôïng.

(XCV) Cakkupaøla (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, con cuûa ngöôøi ñieàn chuû teân Mahaøsuvanna, ñöôïc ñaët teân laø Paøla, ngaøi cuõng ñöôïc goïi laø Paøla anh, vì em ngaøi ñöôïc goïi laø Paøla em, caû hai anh em ñöôïc cha meï giao phoù cho nhöõng coâng vieäc ôû gia ñình. Khi baäc Ñaïo Sö ñeán tinh xaù Kyø Vieân, Paøla anh giao gia saûn cho ngöôøi em vaø xuaát gia. Sau saùu naêm laøm Sa-di, ngaøi ñi vôùi saùu möôi Tyû-kheo ñeå hoïc hoûi Chaùnh phaùp. Caùc vò naøy löïa moät ngoâi röøng gaàn moät ngoâi laøng bieân ñòa, taïi choã aáy, daân laøng laø caùc Phaät töû cö só, vaø ngaøi soáng trong moät choøi laù, soáng haïnh vieãn ly cuûa moät vò tu haønh.

Ngaøi bò ñau maét vaø moät vò thaày thuoác cho thuoác chöõa, ngaøi khoâng chòu nghe theo lôøi thaày thuoác, beänh naëng theâm. Ngaøi nghó: 'Thaø laøm cho chaám döùt caùc kieát söû cuûa ta, coøn toát hôn laø chaám döùt beänh ñau maét'. Nhö vaäy, ngaøi boû qua beänh ñau maét, chæ lo phaùt trieån thieàn quaùn, cho ñeán khi ngaøi chöùng quaû A-la-haùn thôøi cuõng muø maét luoân. Ngaøi ñöôïc goïi laø vò A-la-haùn khoâ.

Caùc cö só hoûi caùc Tyû-kheo veà ngaøi vaø nghe noùi ngaøi muø neân caùc cö só heát loøng saên soùc cho ngaøi. Roài caùc Tyû-kheo khaùc cuõng chöùng quaû A-la-haùn vaø ñeà nghò ñeán Saøvatthi (Xaù-veä) ñeå yeát kieán baäc Ñaïo Sö. Nhöng ngaøi noùi: 'Toâi yeáu vaø muø, con ñöôøng ñi khoâng phaûi laø khoâng nguy hieåm. Toâi seõ laøm trôû ngaïi cho caùc vò, caùc vò haõy ñi tröôùc, thay maët toâi ñaûnh leã baäc Ñaïo Sö vaø caùc ñaïi ñeä töû khaùc, haõy noùi vôùi Paøla em toâi veà tình traïng cuûa toâi, vaø göûi cho toâi moät ngöôøi giuùp ñôõ". Cuoái cuøng, caùc Tyû-kheo nhaän lôøi ñi, sau khi töø bieät caùc vò hoä chuû vaø saép ñaët cho ngaøi moät choã ôû. Caùc Tyû-kheo laøm theo lôøi daën cuûa ngaøi vaø Paøla em baûo ngöôøi chaùu teân laø Paølika ñi ñeán giuùp ñôõ ngaøi. Caùc Tyû-kheo laøm leã xuaát gia cho Paølika, vì con ñöôøng ñi khoâng coù an toaøn cho moät ngöôøi cö só. Paølika ñi ñeán ngaøi vaø caû hai ngöôøi ñeàu leân ñöôøng ñi ñeán Saøvatthi. Giöõa ñöôøng, Paølika nghe moät phuï nöõ haùt vaø ñeán tình töï vôùi ngöôøi aáy. Ngaøi bieát ñöôïc neân ñuoåi Paølika ñi, moät mình ñi ñeán Saøvatthi. Haïnh ñöùc cuûa ngaøi laøm cho choã ngoài cuûa Sakka (Ñeá Thích) noùng vaø Sakka hieän hoùa moät ngöôøi daãn ñöôøng cho ngaøi ñi ñeán tinh xaù Kyø Vieân, ngay vaøo buoåi chieàu aáy. Trong khi ngaøi ôû Kyø Vieân, Paøla em lo phuïng döôõng ngaøi, ngaøi noùi leân baøi keä nhö sau, khi ngaøi ñuoåi Paølika ñi.

95. Daàu ta coù bò muø,
Daàu maét ta hö hoaïi,
Daàu con ñöôøng ta ñi,
Daàu gai goùc khoù khaên,
Ta seõ töï mình ñi,
Daán thaân treân ñöôøng aáy,
Nhöng ta khoâng cuøng ñi,
Keû aùc haïnh nhö vaäy.

(XCVI) Khandasumana (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, taùi sanh trong moät gia ñình cuûa vua Maølla, ngaøi ñöôïc ñaët teân laø Khandasumana (Boâng laøi), vì khi ngaøi sanh, boâng laøi nôû hoa, ngaøi nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp khi ñöùc Phaät truù ôû taïi röøng xoaøi cuûa Cunda ôû Raøvaø, xuaát gia vaø chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Roài ngaøi nhôù ñeán ñôøi soáng quaù khöù khi ngaøi cuùng moät nhaùnh boâng laøi taïi thaùp cuûa ñöùc Phaät Kassapa, trong khi taát caû boâng haùi ñöôïc ñeàu thuoäc veà cuûa vua. Nhaän thaáy cöû chæ cuûa ngaøi giuùp ngaøi chöùng ñöôïc quaû Nieát-baøn, ngaøi noùi leân baøi keä nhö sau:

96. Do moät boâng töø boû,
Ñöôïc höôûng taùm öùc naêm,
Soáng trong caûnh coõi trôøi,
Coøn soá naêm coøn laïi,
Ta ñöôïc soáng tòch tònh.

(XCVII) Tissa (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh taïi thaønh phoá Roguva trong moät gia ñình vua chuùa. Khi phuï vöông maát, ngaøi tieáp noái söï nghieäp cuûa vua cha. Nhö moät ñoàng minh vôùi vua Bimbisaøra, ngaøi göûi vua caùc taëng vaät chaâu baùu, ngoïc vaø y aùo. Vua göûi ngaøi ñôøi soáng cuûa ñöùc Phaät veõ treân taám tranh vaø lyù duyeân khôûi ñöôïc khaéc treân moät ñóa baèng vaøng. Khi ngaøi thaáy vaät naøy, vì lôøi phaùt nguyeän tröôùc caùc ñöùc Phaät quaù khöù, vì nhaân duyeân ñôøi soáng cuoái cuøng, ngaøi suy tö ñònh lyù aáy, quaùn saùt qua laïi nhieàu laàn, hoïc thuoäc loøng nhieàu laàn, cho ñeán khi ngaøi caûm thaáy dao ñoäng vaø ñi ñeán keát luaän: 'Nay ta ñaõ ñöôïc thaáy hình dung cuûa Theá Toân cuøng vôùi quaù trình giaùo lyù cuûa Ngaøi. Caùc duïc ñaày nhöõng ñau khoå, vaäy ta soáng ñôøi soáng gia ñình laøm gì?' Roài ngaøi thoaùi vò, xuaát gia, caàm baùt baèng ñaát vaø vôùi moät soá quaàn chuùng ñi theo vaø khoùc than, nhö Hoaøng töû Pukkusaøti, ngaøi töø boû hoaøng cung, ñi ñeán Rajagaha (Vöông Xaù). Taïi ñaáy, ngaøi ôû taïi hang Sabhasondika vaø yeát kieán Theá Toân. Nhôø Theá Toân thuyeát phaùp, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Noùi ñeán kinh nghieäm baûn thaân, ngaøi noùi leân baøi keä:

97. Töø boû traêm bình baùt,
Baèng ñoàng, vaøng quyù giaù,
Ta caàm laáy bình baùt,
Laøm baèng ñaát seùt thöôøng,
Ñaây laø laàn thöù hai,
Ta laøm leã quaùn ñaûnh.

(XCVIII) Abhaya (2) (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình Baø-la-moân, ñöôïc ñaët teân laø Abhaya. Sau khi nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp, ngaøi xuaát gia. Moät hoâm, ngaøi ñi khaát thöïc ôû trong laøng, thaáy moät nöõ nhaân aên maëc raát ñeïp ñeõ, taâm tö ngaøi bò dao ñoäng, khi trôû veà tònh xaù, ngaøi suy nghó: 'Thaáy moät saéc phaùp, taâm ta sanh caáu ueá, ta ñaõ phaïm loãi laàm'. Töø boû taâm tö aáy, ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng A-la-haùn. Roài ngaøi noùi leân söï sai laàm vaø söï thöùc tænh cuûa ngaøi ngang qua baøi keä:

98. Thaáy saéc, maát chaùnh nieäm,
Taùc yù töôûng luyeán aùi,
Taâm caûm thoï say meâ,
Ñaém tröôùc töôûng an truù,
Caùc laäu hoaëc taêng tröôûng,
Ñöa ñeán goác sanh höõu.

(XCIX) Uttiya (Thera. 14)

Ngaøi taùi sanh ôû Kapilavatthu, trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, trong moät gia ñình vöông toäc Thích-ca, ñöôïc ñaët teân laø Uttiya. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi chöùng kieán söùc maïnh cuûa ñöùc Phaät, khi ngaøi ñeán thaêm caùc gia ñình baø con cuûa ngaøi, ngaøi khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Trong thôøi kyø tu hoïc, ngaøi ñi vaøo laøng khaát thöïc, nghe moät nöõ nhaân ca haùt, thieàn ñònh cuûa ngaøi bò thoái thaát vaø loøng duïc khôûi leân. Cheá ngöï vôùi söùc maïnh suy tö, ngaøi böôùc vaøo tònh xaù raát dao ñoäng, ngaøi ngoài thieàn ñònh vaøo buoåi tröa, phaùt trieån thieàn quaùn, chöùng quaû A-la-haùn.

Roài ngaøi noùi leân söï giaûi thoaùt cuûa ngaøi khoûi ñau khoå sanh töû, nhôø nhaøm chaùn caùc duïc trong baøi keä sau ñaây:

99. Nghe tieáng, maát chaùnh nieäm,
Taùc yù töôûng luyeán aùi,
Taâm caûm thoï say meâ,
Ñaém tröôùc töôûng an truù,
Caùc laäu hoaëc taêng tröôûng,
Ñöa ñeán nhieãm luaân hoài.

(C) Devasabha (II) (Thera. 14)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi taùi sanh trong moät gia ñình hoaøng toäc Thích-ca, vaø ñöôïc ñaët teân laø Devasabha. Khi lôùn leân ngaøi khôûi loøng tin khi Theá Toân giaûi quyeát söï tranh chaáp giöõa doøng hoï Thích-ca vaø doøng hoï Koliya, ngaøi xin quy y ba ngoâi baùu. Khi ñöùc Phaät ôû vöôøn caây baøng, ngaøi ñi ñeán gaëp Theá Toân, laàn naøy ngaøi xuaát gia, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn , truù treân an laïc giaûi thoaùt, ngaøi noùi leân söï phaán khôûi cuûa ngaøi vôùi baøi keä nhö sau:

100. Thaønh töïu chaùnh tính taán,
Sôû haønh treân nieäm xöù,
Traøn ñaày hoa giaûi thoaùt,
Seõ nhaäp dieät, voâ laäu.

Taùi sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi ôû Saøvatthi trong moät gia ñình Baø-la-moân, ngaøi ñöôïc ñaët teân laø Belatthakaøni. Sau khi nghe ñöùc Phaät thuyeát giaûng, ngaøi xuaát gia, tu taäp chæ quaùn trong moät khu röøng ôû Kosala. Nhöng ngaøi raát bieáng nhaùc vaø hay noùi lôøi thoâ ngöõ, do vaäy taâm tö ngaøi khoâng chôn chaùnh ñeå tu taäp, Theá Toân bieát ñöôïc thieàn quaùn chín muoài cuûa ngaøi, khích leä ngaøi vôùi baøi keä nhö sau:

101. Töø boû ñôøi cö só,
Traùch nhieäm chöa laøm xong,
Duøng mieäng nhö caùi caøy,
Buïng aên no, bieáng nhaùc,
Nhö con heo to lôùn,
Ñoà aên thaät ñaày ñuû,
Keû nhaùc laïi lieân tuïc,
Ñi ñeán choã thai taïng.

(CII) Setuccha (Thera. 15)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät vò Cuûa ñòa phöông. Khoâng theå giöõ nöôùc nhaø ñoäc laäp, ngaøi bò maát ngoâi vua. Lang thang trong nöôùc vôùi taâm tö saàu khoå, ngaøi thaáy vaø nghe Theá Toân thuyeát phaùp, xuaát gia, chöùng quaû A-la-haùn. Caân nhaéc trong baøi keä, choáng ñoái ñôøi theá tuïc, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi:

102. Bò kieâu maïn löøa ñaûo,
Taâm ueá nhieãm trong haønh,
Lôïi baát lôïi, dao ñoäng,
Hoï khoâng chöùng thieàn ñònh.

(CIII) Bandhura (Thera. 15)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû thaønh Silaøvatì, con cuûa moät ngöôøi nghò só ñöôïc ñaët teân laø Bandhara. Moät hoâm, ñi ñeán Saøvatthu coù coâng vieäc, ngaøi ñi vôùi moät soá cö só ñeán ngoâi tinh xaù, nghe Theá Toân thuyeát giaûng, khôûi loøng tin, xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn. Ñeå ñeàn ôn vò vua cuûa mình, ñaõ giuùp ñôõ cho ngaøi thaønh coâng, ngaøi ñi ñeán Sìlavatì ñeå thuyeát phaùp, giaûng cho vò vua veà Boán söï thaät. Vò vua trôû thaønh moät Phaät töû, xaây döïng moät ngoâi tinh xaù lôùn ñaët teân laø Sudassana, cuùng döôøng cho ngaøi. Ngaøi cuùng döôøng taát caû cho giaùo hoäi, ñi khaát thöïc nhö luùc tröôùc vaø ngaøi muoán ñi ñeán Saøvatthi. Caùc Tyû-kheo noùi vôùi ngaøi: 'Haõy ôû laïi ñaây vôùi chuùng toâi, neáu Hieàn giaû thieáu thoán ñieàu gì, chuùng toâi seõ tìm kieám cho Hieàn giaû!'. Ngaøi traû lôøi: 'Toâi khoâng coù caàn ñieàu gì khaùc, toâi soáng vôùi nhöõng gì toâi coù ñöôïc. Toâi töï baèng loøng vôùi vò cuûa Chaùnh phaùp'. Vaø ngaøi noùi leân baøi keä:

103. Ta khoâng coù caàn thieát,
Vieäc naøy hay vaät naøy,
Ta soáng trong haïnh phuùc,
Thoï höôûng ñöôïc phaùp vò.
Sau khi uoáng vò ngoït,
Toái thöôïng vaø ñeä nhaát,
Ta seõ khoâng thaân thieát,
Vôùi thuoác ñoäc noïc ñoäc.

(CIV) Khitaka (Thera. 15)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi (Xaù-veä), trong gia ñình Baø-la-moân. Khi lôùn leân, nghe danh tieáng cuûa ngaøi Mahaø Moggallaøna (Ñaïi Muïc-kieàn-lieân) veà thaàn thoâng löïc, ngaøi nghó: 'Ta roài cuõng seõ nhö vaäy'. Thuùc ñaåy bôûi thieän duyeân ñôøi tröôùc, ngaøi xuaát gia tinh taán tu taäp chæ vaø quaùn, khoâng bao laâu chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Roài duøng saùu thaéng trí aáy, ngaøi baét ñaàu thi ôn cho chuùng sanh vôùi thaàn tuùc thoâng vaø tha taâm thoâng. Khi caùc Tyû-kheo hoûi ngaøi: 'Hieàn giaû Khitaka, coù phaûi Hieàn giaû duøng thaàn thoâng?', ngaøi traû lôøi vôùi baøi keä:

104. Thaân ta thaät nheï nhaøng,
Caûm xuùc hyû laïc lôùn,
Nhö boâng thoåi tröôùc gioù,
Thaân ta nheï troâi bay.

(CV) Malytavambha (Thera. 15)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân, ôû thaønh phoá Kurukaccha. Ngaøi ñöôïc Tröôûng laõo Bacchabhu caûm hoùa vaø xuaát gia, tu taäp thieàn quaùn, ngaøi truù taïi choã ñoà aên khaát thöïc khoù kieám, choã naøo ba ñoà vaät duïng caàn thieát khoù kieám, coøn ñoà aên khaát thöïc deã kieám thôøi ngaøi boû ñi. Tieáp tuïc nhö vaäy, vaø nhôø thieän duyeân ñôøi tröôùc, ngaøi trôû thaønh baäc Ñaïi nhaân, phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Suy nghó treân quaû chöùng cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä:

105. Ta khoâng muoán an truù,
Khi ta khoâng vöøa yù,
Choã naøo coù laïc thuù,
Ta lieàn rôøi boû ñi,
Taïi choã naøo muïc ñích,
Khoâng phaûi khoâng lieân heä,
Choã aáy, ngöôøi coù maét,
Coù theå an truù ñöôïc.

(CVI) Suhemanta (Thera. 15)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû nôi bieân ñòa, con moät Baø-la-moân giaøu coù, ngaøi ñeán nghe ñöùc Phaät thuyeát phaùp, taïi vöôøn Loäc Uyeån ôû thaønh phoá Sankassa, Ngaøi xuaát gia vaø trôû thaønh ngöôøi tuïng ñoïc ba Taïng, cuoái cuøng chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Ngaøi suy nghó: 'Ta ñaõ ñöôïc nhöõng gì moät ngöôøi ñeä töû coù theå chöùng. Vaäy ta haõy phuïc vuï cho giaùo hoäi'. Roài ngaøi thuyeát giaûng cho caùc Tyû-kheo vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà khoù khaên cuûa caùc vò aáy. Moät hoâm, ngaøi noùi vôùi ñaïi chuùng vaø caùc ngöôøi coù trí nhö sau:

106. Taïi choã naøo muïc ñích,
Traêm taùnh, töôùng aån chöùa,
Keû ngu thaáy moät phaàn,
Keû trí thaáy traêm phaàn.

(CVII) Dhammasava (Thera. 15)

Sanh taïi xöù Magadha (Ma-kieät-ñaø), trong moät gia ñình Baø-la-moân, bò thuùc ñaåy bôûi ñieàu kieän chín muoài, ngaøi choïn ñôøi soáng xuaát gia, boû ñôøi soáng theá tuïc. Tìm gaëp baäc Ñaïo Sö ôû nuùi Nam Sôn, ngaøi nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, xin xuaát gia, sau moät thôøi gian chöùng quaû A-la-haùn. Hoan hyû vôùi quaû chöùng cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä:

107. Caân nhaéc, suy tö xong, 
Ta xuaát gia, khoâng nhaø, 
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy, laøm xong.

(CVIII) Phuï Thaân Cuûa Dhammasava (Thera. 15)

Ngaøi theo göông ngöôøi con, noùi raèng: 'Con ta töø boû ñôøi soáng theá tuïc khi coøn treû nhö vaäy, sao ta khoâng noi theo göông?' Roài ngaøi tìm gaëp Theá Toân xuaát gia, khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn vaø noùi leân baøi keä:

108. Vôùi tuoåi traêm hai möôi,
Ta xuaát gia khoâng nhaø,
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy, laøm xong.

(CIX) Langha Rakkhita (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá , sanh trong moät gia ñình giaøu coù ôû Saøvatthi. Ngaøi tìm ñöôïc loøng tin, xuaát gia, laáy moät ñeà taøi ñeå thieàn quaùn, vaø cuøng vôùi moät Tyû-kheo soáng trong röøng. Khoâng xa choã ngaøi ôû, coù con nai meï nuoâi con nai con trong moät ñaùm caây raäm raïp, vì thöông con, con nai meï khoâng ñi xa ñöôïc, neân phaûi ñoùi khaùt, khoâng ñuû coû, nöôùc gaàn ñoù. Thaáy vaäy, ngaøi noùi: 'Thaät vaäy, theá giôùi naøy bò aùi trieàn troùi buoäc, soáng trong ñau khoå, khoâng theå chaët ñöùt ñöôïc!'. Vôùi caûm thoï aáy ñeå khích leä, ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn, chöùng quaû A-la-haùn. Thaáy baïn mình nuoâi döôõng nhieàu tö töôûng sai laàm, ngaøi giaùo giôùi baïn mình vôùi baøi keä nhö sau:

109. Daàu coù soáng coâ ñoäc,
Vôùi loøng thöông töø maãn,
Cuûa baäc ñaõ lo nghó,
Ñeán haïnh phuùc toái thöôïng,
Vò naøy vaãn khoâng nghó,
Ñeán lôøi daïy Boån Sö.
Nhö vaäy vò aáy soáng,
Vôùi caên coøn moäc maïc,
Chaúng khaùc con nai caùi,
Non yeáu trong khu röøng.

(CX) Usabha (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình giaøu coù ôû Kosala, ngaøi khôûi leân loøng tin khi baäc Ñaïo Sö nhaän laõnh tinh xaù Jetavana (Kyø Vieân). Sau khi haønh trì haïnh Sa-di, ngaøi soáng trong röøng döôùi chaân nuùi. Vaøo muøa möa, caùc maây xaû möa xuoáng caây coû trong röøng, caùc buïi caây nhoùm caây ñeàu ñaày nhöõng hoa laù. Roài ngaøi töø hang ñi ra, thaáy caây coái xanh töôi ñeïp neân nghó raèng: 'Caùc caây vaø caùc caây lau naøy khoâng coù yù thöùc, tuy vaäy vôùi muøa möa tieáp söùc, chuùng ñöôïc lôùn maïnh. Sao ta laïi khoâng laøm lôùn maïnh caùc ñöùc taùnh toát ñeïp khi ta ñaõ ñaït thôøi tieát thuaän tieän?' Roài ngaøi noùi leân baøi keä, tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi, vaø vôùi tinh taán nghò löïc, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

110. Nhöõng caây ñöôïc vöôn cao,
Nhôø maây cao töôùi maùt, 
Vôùi möa môùi thaám nhuaàn,
Ñöôïc xanh töôi lôùn maïnh,
Ñoái vôùi U-xa-bha,
Öa thích soáng vieãn ly,
Y Ù thöùc ñöôïc röøng nuùi,
Vò aáy khieán sanh khôûi,
Raát nhieàu ñieàu toát ñeïp.

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong nöôùc Magadha (Ma-kieät-ñaø), taïi laøng Jenta, con moät vua ñòa phöông. Khi ñang coøn treû, vì nghieäp duyeân thuùc ñaåy, ngaøi muoán xuaát gia, suy tö ñeán ñôøi soáng thoaùt tuïc. Ngaøi nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp, roài xuaát gia. Tinh caàn tu taäp, haân hoan trong thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Suy tö ñeán quaû chöùng cuûa mình, nhôù ñeán nhöõng phaân vaân phaûi gaëp luùc tröôùc, ngaøi phaán khôûi noùi leân baøi keä:

111. Khoù thay, ñôøi xuaát gia,
Khoù thay, ñôøi cö só,
Saâu kín thay, Chaùnh phaùp,
Khoù kieám thay, taøi saûn,
Löïa choïn thaät khoù khaên,
Neáp soáng naøy, soáng khaùc,
Khi taâm trí, luoân luoân,
Nghó ñeán leõ voâ thöôøng.

(CXII) Vacchagotta (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), con moät Baø-la-moân giaøu coù. Vì coù ñeán boán vò Tröôûng laõo teân Vaccha, ngaøi ñöôïc goïi laø Vacchagotta. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, gioûi veà Baø-la-moân giaùo ñieån, ngaøi caûm thaáy khoâng thoûa maõn, vì khoâng tìm thaáy loõi caây trong söï hoïc hoûi aáy, sau ngaøi trôû thaønh moät du só. Nhôø vaäy, ngaøi gaëp baäc Ñaïo Só, baèng loøng vôùi nhöõng caâu traû lôøi, ngaøi xuaát gia, vaø sau moät thôøi gian, chöùng ñöôïc saùu thaéng trí, haân hoan vôùi quaû chöùng vaø neáp soáng cuûa mình, ngaøi noùi leân baøi keä:

112. Ta chöùng ñöôïc Ba minh,
Ñaït ñöôïc ñaïi thieàn ñònh,
Taâm chæ ñöôïc thieän xaûo,
Ta ñaït ñöôïc muïc ñích,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CXIII) Vanavaccha (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät Baø-la-moân giaøu coù ôû Raøjagaha (Vuông Xaù), ñöôïc ñaët teân laø Vanavaccha. Ngaøi khôûi loøng tin khi baäc Ñaïo Sö hoäi kieán vôùi vua Bimbisaøra (Bình-sa). Sau ngaøi xuaát gia, chöùng quaû A-la-haùn. Khi ñaõ chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi soáng trong röøng, thieân tu haïnh vieãn ly, do vaäy ñöôïc goïi laø Vanavaccha. Moät hoâm, ngaøi muoán giuùp ích cho baø con ñi ñeán Raøjagaha, soáng trong moät choã ôû nhoû, vaø noùi vôùi hoï neáp soáng cuûa mình. Caùc baø con yeâu caàu ngaøi duøng baøi keä naøy noùi leân ngaøi öa thích soáng ôû röøng nuùi vaø haønh trì haïnh vieãn ly:

113. Döôùi taûng ñaù, baêng ñaù
Coù nöôùc suoái, trong chaûy,
Coù khæ vaø coù nai,
Lai vaõng soáng gaàn beân,
Coû caây bao truøm nöôùc,
Nuùi röøng aáy, ta öa.

(XIV) Adhimutta (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân giaøu coù ôû Saøvatthi, teân laø Adhimutta. Ngaøi caûm thaáy baát maõn khi thaáy giaùo lyù Baø-la-moân khoâng coù gì caên baûn. Chöùng kieán uy nghi ñöùc ñoä cuûa ñöùc Phaät khi tinh xaù Kyø Vieân ñöôïc daâng cuùng, ngaøi xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn, ngaøi giaùo giôùi caùc Tyû-kheo soáng vôùi ngaøi, caùc vò naøy raát laø löïc löôõng, vôùi baøi keä sau ñaây:

114. Trong neáp soáng taâm tö,
Höôùng veà haïnh töø boû,
Vôùi thaân theå thoâ loã,
Naëng neà nhö theá naøy,
Neáu ham muoán thaân theå,
Ñöôïc thoï höôûng caùc laïc,
Töø ñaâu thaønh töïu ñöôïc,
Haïnh cuûa baäc Sa-moân?

(CXV) Mahaønaøma (Thera. 16)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh ôû Saøvatthi trong gia ñình moät Baø-la-moân, ñöôïc ñaët teân laø Mahaønaøma, ngaøi ñöôïc nghe Theá Toân thuyeát phaùp, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Laáy moät ñeà taøi laøm thieàn quaùn, ngaøi soáng treân moät ngoïn ñoài teân laø Nesaødka. Khoâng theå chaän ñöùng ñöôïc caùc duïc töôûng khôûi leân, ngaøi tuyeân boá: 'Ñôøi naøy cuûa ta coù yù nghóa gì, vôùi taâm tö ueá nhieãm nhö vaäy'. Töï nhaøm chaùn vôùi chính mình, ngaøi leo leân moät ñænh nuùi, vaø nhö muoán lao mình xuoáng, ngaøi noùi vôùi chính mình nhö noùi vôùi moät ngöôøi khaùc: 'Ta seõ gieát noù!' vôùi baøi keä nhö sau:

115. Haõy xem, sao ñôøi nay,
Laïi chaám döùt ôû ñaây,
Vôùi hoøn nuùi nhieàu ngoïn,
Vaø nhieàu caây coái naøy?
Nuùi Nesaødaka, 
Moät ngoïn nuùi coù danh,
Raäp raïp vôùi coû caây,
Che kín truøm taát caû.

(CXVI) Paøraøpariya (Thera. 17)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) vaø trôû thaønh raát gioûi trong ba taäp Veä-ñaø. Vì ngaøi thuoäc doøng hoï Paøraøpara, ngaøi ñöôïc goïi laø Paøraøpariya vaø daïy caùc buøa chuù. Ngaøi thaáy oai nghi ñöùc ñoä cuûa ñöùc Boån Sö ôû Paøraøjagaha, xin xuaát gia vaø chaúng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Nghó ñeán ñôøi soáng haønh ñaïo cuûa mình, ngaøi noùi leân söï phaán khôûi haân hoan cuûa ngaøi, ngang qua baøi keä:

116. Töø boû saùu xuùc xöù,
Caên moân kheùo cheá ngöï,
Goác taø aùc, nhoå saïch,
Ta ñaït laäu hoaëc taän.

(CXVII) Yasa (Thera. 17)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình nhaân só raát giaøu coù ôû Benare (Ba-la-naïi). Ngaøi ñöôïc nuoâi döôõng raát tinh teá, vaø coù ba laâu ñaøi hôïp vôùi ba muøa. Moät ñeâm, do nhaân duyeân quaù khöù thuùc ñaåy ngaøi thaáy caûnh baát tònh cuûa nhöõng ngöôøi haàu caän ngaøi. Quaù xuùc ñoäng tröôùc caûnh töôïng aáy, ngaøi ñi ñoâi deùp vaøng, töø boû thaønh, nhaø vaø ñöôïc chö Thieân môû cöûa thaønh cho. Ngaøi ñi ñeán Isipatana (Chö Thieân ñoïa xöù), vöøa ñi vöøa than 'OÂi saàu khoå thay! OÂi nguy hieåm thay!'. Luùc aáy, Theá Toân ñang ñi ngoaøi trôøi ôû Isipatana, thaáy Yasa nhö vaäy lieàn goïi: 'Haõy ñeán ñaây, naøy Yasa! ÔÛ ñaây, khoâng coù saâu khoå, khoâng coù nguy hieåm!'. Nghe vaäy, ngaøi raát hoan hyû, côûi deùp ñeå moät beân, ngoài xuoáng beân caïnh Theá Toân. Baäc Ñaïo Sö thöù lôùp thuyeát giaûng cho Yasa veà Boán söï thaät, khi giaûng xong. Ngaøi trôû thaønh moät Phaät töû. Vaø khi ñöùc Phaät thuyeát giaûng cho phuï thaân Yasa ñeán kieám ngaøi, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

Roài ñöùc Phaät ñöa baøn tay maët ra ñoùn Yasa vaø noùi: 'Haõy ñeán, naøy Tyû-kheo', khi noùi vaäy, toùc cuûa Yasa ñöôïc caét ngaén laïi baèng hai ngoùn tay vaø coù ñöôïc ñaày ñuû taùm vaät caàn duøng. Suy tö ñeán quaû chöùng vaø neáp soáng cuûa mình, ngaøi caûm thaáy haân hoan khi nghe hai chöõ: 'Haõy ñeán ñaây, Tyû-kheo' vaø noùi leân baøi keä:

117. Kheùo thoa xöùc, kheùo maëc,
Duøng moïi loaïi thôøi trang,
Ta chöùng ñöôïc Ba minh
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CXVIII) Kimliba (Thera. 17)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Kapilavatthu (Ca-tyø-la-veä), trong moät gia ñình moät vò vua doøng hoï Thích-ca, teân laø Kimbila, ngaøi höôûng ñöôïc taøi saûn raát nhieàu. Baäc Ñaïo Sö thaáy ñöôïc thieàn quaùn cuûa ngaøi chín muoài khi ngaøi ôû Anupiya, ñeå khích leä ngaøi, Theá Toân cho hieän leân moät nöõ nhaân raát ñeïp trong tuoåi treû vaø laøm cho ngaøi thaáy nöõ nhaân aáy töø tuoåi treû böôùc qua tuoåi giaø. Kimbila thaáy vaäy raát xuùc ñoäng vaø noùi leân baøi keä:

118. Nhö bò lôøi truø yeám,
Tuoåi giaø ñeán aùp ñaûo,
Dung saéc bò ñoåi khaùc,
Nhöng cuõng dung saéc tröôùc;
Vò aáy nhö theá naøo,
Khoâng coù gì thay ñoåi,
Nhöng ta chôù töï ngaõ,
Coù gì ñaõ ñoåi khaùc.

(CXIX) Vajji-Putta (Thera. 17)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh laøm con moät vò vua Licchaivì ôû Vesaøli, vaø ñöôïc goïi laø con cuûa Vajji, vì phuï thaân thuoäc veà doøng hoï naøy. Khi coøn treû, thieân veà huaán luyeän voi, thuùc ñaåy bôûi nhaân duyeân chín muoài ñeå giaûi thoaùt, ngaøi ñi ñeán tinh xaù ñuùng luùc baäc Ñaïo Sö thuyeát giaûng, sau khi nghe, ngaøi xuaát gia, sau moät thôøi gian chöùng saùu thaéng trí.

Sau moät thôøi gian, sau khi baäc Ñaïo Sö vöøa nhaäp Nieát-baøn, ngaøi cuøng vôùi caùc baäc Tröôûng laõo thoûa thuaän coá gaéng duy trì Chaùnh phaùp khoâng coù suy suyeån, vaø cuøng vôùi caùc vò Tröôûng laõo ñi töø choã naøy ñeán choã kia. Moät hoâm ngaøi thaáy Toân giaû Ananda ñang thuyeát phaùp cho moät soá ñoâng ngöôøi, ñeå khích leä Toân giaû Ananda chöùng quaû cao hôn, ngaøi noùi leân baøi keä naøy:

119. Haõy ñi ñeán khu röøng,
Raäm raïp nhöõng reã caây,
Haõy ñeå cho Nieát-baøn,
Chìm saâu vaøo taâm ngöôøi,
Hôõi naøy Go-ta-ma!
Haõy tu taäp thieàn ñònh,
Vieäc laøm laêng xaêng naøy,
Coù nghóa gì cho oâng.

(CXX) Isidatta (Thera. 17)

Trong thôøi ñöùc Phaät taïi theá, ngaøi sanh trong xöù Avanti, taïi vöôøn Velugaøma, laøm con moät ngöôøi löõ haønh tröôûng, ngaøi trôû thaønh baïn cuûa Citta, moät gia chuû ôû Macchikasanda, baèng caùch giao thieäp thö töø ñaàu cho hai ngöôøi chöa gaëp nhau. Citta vieát cho ngaøi veà söï tuyeät dieäu cuûa ñöùc Phaät, göûi cho ngaøi tö lieäu veà toå chöùc giaùo hoäi, ngaøi caûm thaáy xuùc ñoäng maïnh vaø xin xuaát gia, vôùi söï chæ ñaïo cuûa Mahaø Kaccaøna (Ñaïi Ca-chieân-dieân). Cuoái cuøng ngaøi chöùng ñöôïc saùu thaéng trí, ngaøi quyeát ñònh ñi ñeán yeát kieán ñöùc Phaät, töø bieät Tröôûng laõo, vaø ñi ñeán xöù Trung bieân (thung luõng soâng Haèng) yeát kieán ñöùc Boån sö. Baäc Ñaïo Sö hoûi ngaøi veà söï tieán boä treân ñöôøng tu haønh, ngaøi traû lôøi: 'Töø khi con tu taäp trong Phaùp vaø Luaät cuûa Ngaøi, moïi saàu khoå ñeàu chaám döùt, vaø con soáng khoâng coù sôï haõi'. Roài ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa mình vôùi baøi keä nhö sau:

120. Naêm uaån ñöôïc roõ bieát,
Ñöùng vôùi reã chaët ñöùt,
Khoå dieät ñaõ ñaït ñöôïc,
Laäu hoaëc dieät, ta chöùng.