I. Tuoåi Treû (S.i,68) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) Roài vua Pasenadi (Ba-tö-naëc) nöôùc Kosala (Kieàu-taùt-la) ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Toân giaû Gotama coù töï cho mình ñaõ chöùng Voâ Thöôïng Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc khoâng? 

4) -- Thöa Ñaïi vöông, neáu coù ai coù theå noùi moät caùch chôn chaùnh laø mình ñaõ chöùng Voâ Thöôïng Chaùnh Ñaúng Chaùnh Giaùc, thôøi ngöôøi aáy phaûi chính laø Ta. Thöa Ñaïi vöông, Ta ñaõ chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. 

5) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù nhöõng vò Sa-moân, Baø-la-moân laø vò hoäi chuû, vò giaùo tröôûng, vò sö tröôûng giaùo hoäi, coù tieáng toát, coù danh voïng, khai toå giaùo phaùi, ñöôïc quaàn chuùng toân suøng. Nhö ngaøi Purana Kassapa, Makkali Gosaøla, Nigantha Naøtaputta, Sanjaya Belatthiputta, Kakudha Kaccaøyana, Ajita Kesakambala. Khi con hoûi caùc vò aáy: "Coù töï xem laø ñaõ chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc khoâng?", thôøi hoï ñaõ traû lôøi, khoâng töï xem mình ñaõ chöùng Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Vaäy laøm sao Toân giaû Gotama, treû tuoåi, sanh sau ñeû muoän, vaø chæ môùi xuaát gia laïi töï cho mình nhö vaäy? 

6) -- Thöa Ñaïi vöông, coù boán loaïi treû tuoåi khoâng neân khinh thöôøng, hay khoâng neân mieät thò vì hoï laø treû. Theá naøo laø boán? 

-- Thöa Ñaïi vöông, Khattiya treû tuoåi khoâng neân khinh thöôøng hay khoâng neân mieät thò vì hoï laø treû. Thöa Ñaïi vöông, con raén treû tuoåi khoâng neân khinh thöôøng hay khoâng neân mieät thò vì chuùng laø treû. Thöa Ñaïi vöông, ngoïn löûa treû tuoåi khoâng neân khinh thöôøng hay khoâng neân mieät thò vì chuùng laø treû. Thöa Ñaïi vöông, Tyû-kheo treû tuoåi khoâng neân khinh thöôøng hay khoâng neân mieät thò vì hoï laø treû. 

Thöa Ñaïi vöông, boán loaïi treû tuoåi naøy khoâng neân khinh thöôøng hay khoâng neân mieät thò vì chuùng laø treû. 

7) Theá Toân noùi nhö vaäy. Noùi xong, baäc Thieän Theä laïi noùi theâm nhö sau: 

8)  

Sanh doøng Saùt-ñeá-lî, 
Thuoäc quyù toäc, danh xöng, 
Chôù khinh thöôøng laø treû, 
Chôù mieät thò laø nhoû. 
Vò Saùt-ñeá-lî aáy, 
Ñeán thôøi leân ngoâi vua, 
Laøm chuùa teå loaøi Ngöôøi, 
Trò vì caû quoác ñoä. 
Vò aáy neáu phaãn noä, 
Duøng vöông phaït gia hình, 
Ai baûo toàn maïng mình, 
Haõy traùnh neù vò aáy.

ÔÛ laøng hay laø röøng,  
Coù thaáy raén boø qua,  
Chôù khinh thöôøng raén treû, 
Chôù mieät thò raén nhoû, 
Cao thaáp hình sai bieät. 
Raén soáng ñaày nhieät khí, 
Bò taán coâng, noù caén, 
Keû ngu caû nam nöõ, 
Ai baûo toàn maïng mình, 
Haõy traùnh neù loaøi raén.

Löûa chaùy ñaày khaùt voïng,  
Löûa ñoát thieâu, ñoát chaùy, 
Chôù khinh thöôøng löûa treû, 
Chôù mieät thò löûa nhoû. 
Löûa ñöôïc ñoà beùn chaùy, 
Lieàn chaùy to, chaùy lôùn, 
Bò taán coâng, löûa ñoát, 
Keû ngu caû nam nöõ, 
Ai baûo toàn maïng mình, 
Haõy traùnh neù löûa chaùy.

Khu röøng bò löûa ñoát,  
Löûa ñoát thieâu, ñoát chaùy, 
Sau nhieàu ñeâm vaø ngaøy, 
Reã maàm laïi moïc leân.

Coøn Tyû-kheo treû giôùi,  
Noàng chaùy vôùi nhieät tình, 
Nhöng khoâng con, khoâng caùi, 
Khoâng cuûa caûi truyeàn thöøa, 
Khoâng con, khoâng thöøa töï, 
Nhö thaân caây tala.

Do vaäy, ngöôøi hieàn trí,  
Töï thaáy haïnh phuùc mình, 
Ñoái vôùi raén vaø löûa 
Danh xöng Saùt-ñeá-lî, 
Vò Tyû-kheo trì giôùi, 
Vôùi boán vò keå treân, 
Haõy bieát caùch cö xöû, 
Chôn chaùnh vaø toát ñeïp.

-- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Nhö ngöôøi döïng ñöùng laïi nhöõng gì bò quaêng ngaõ xuoáng, phôi baøy ra nhöõng gì bò che kín, chæ ñöôøng cho ngöôøi bò laïc höôùng, ñem ñeøn saùng vaøo trong boùng toái ñeå nhöõng ai coù maét coù theå thaáy saéc. Cuõng vaäy, Chaùnh phaùp ñaõ ñöôïc Theá Toân duøng nhieàu phöông tieän trình baøy, giaûi thích. Baïch Theá Toân, con xin quy y Theá Toân, quy y Phaùp, quy y chuùng Taêng. Mong Theá Toân nhaän con laøm ñeä töû, töø nay trôû ñi cho ñeán maïng chung, con troïn ñôøi quy ngöôõng. 

II. Ngöôøi (S.i,70) 

1) Taïi tònh xaù ôû Saøvatthi. 

2) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Coù bao nhieâu loaïi phaùp, baïch Theá Toân, khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi, seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an cho ngöôøi aáy? 

4) -- Thöa Ñaïi vöông coù ba loaïi phaùp khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi, seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an cho ngöôøi aáy. Theá naøo laø ba? Tham phaùp, thöa Ñaïi vöông, khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi, seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an cho ngöôøi aáy. Saân phaùp, thöa Ñaïi vöông, khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi, seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an truù cho ngöôøi aáy. Si phaùp, thöa Ñaïi vöông, khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an cho ngöôøi aáy. Ba phaùp aáy, thöa Ñaïi vöông, khi khôûi leân trong noäi taâm cuûa moät ngöôøi, seõ ñöa laïi baát lôïi, khoå naõo vaø baát an cho ngöôøi aáy. 

5)  

Tham, saân, si ba phaùp, 
Laø aùc taâm cho ngöôøi, 
Chuùng di haïi töï ngaõ, 
Chuùng taùc thaønh töï ngaõ, 
Nhö voû vaø loõi caây, 
Töï taùc thaønh traùi caây.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Ngoài moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, coù caùi gì sanh maø khoâng giaø vaø khoâng cheát khoâng? 

3) -- Thöa Ñaïi vöông, khoâng coù caùi gì sanh maø khoâng giaø vaø khoâng cheát. 

4) Thöa Ñaïi vöông, daàu cho nhöõng vò Saùt-ñeá-lî laø nhöõng baäc ñaïi phuù, phuù haøo, coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác. Caùc vò aáy coù sanh cuõng khoâng thoaùt khoûi giaø vaø cheát. 

5) Thöa Ñaïi vöông, daàu cho nhöõng vò Baø-la-moân laø nhöõng baäc ñaïi phuù, daàu cho nhöõng gia chuû laø nhöõng baäc ñaïi phuù, phuù haøo, coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác, caùc vò aáy coù sanh cuõng khoâng thoaùt khoûi giaø vaø cheát. 

6) Thöa Ñaïi vöông, cho ñeán caùc vò Tyû-kheo, nhöõng baäc A-la-haùn, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, ñaõ ñaët gaùnh naëng xuoáng, ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích toái haäu, ñaõ ñoaïn ñöôïc höõu kieát söû, ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt nhôø chaùnh trí, cho ñeán thaân naøy cuûa caùc vò aáy cuõng phaûi bò huûy hoaïi, cuõng phaûi bò töø boû. 

7)  

Xe vua daàu myõ dieäu, 
Roài cuõng phaûi hö hoaïi, 
Thaân theå naøy cuõng vaäy, 
Roài cuõng phaûi giaø yeáu. 
Chæ thieän phaùp khoâng giaø, 
Baäc thieän nhaân noùi vaäy.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, ôû ñaây khi con ñang ngoài yeân tònh moät mình, tö töôûng naøy khôûi leân nôi con: "Ñoái vôùi nhöõng ai, töï ngaõ laø thaân aùi? Ñoái vôùi nhöõng ai, töï ngaõ laø keû thuø?" Vaø roài baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: 

3) "Nhöõng ai soáng thaân laøm aùc, soáng mieäng noùi aùc, soáng yù nghó aùc; ñoái vôùi ngöôøi aáy, töï ngaõ laø keû thuø. Daàu hoï coù noùi: "Töï ngaõ laø thaân aùi cuûa chuùng toâi", nhöng töï ngaõ ñoái vôùi hoï laø keû thuø. Vì sao vaäy? Nhöõng gì keû thuø laøm cho keû thuø, töï ngaõ cuûa hoï laøm cho töï ngaõ cuûa hoï nhö vaäy. Do vaäy, ñoái vôùi hoï, töï ngaõ laø keû thuø. 

4) Nhöõng ai soáng thaân laøm thieän, soáng mieäng noùi thieän, soáng yù nghó thieän, ñoái vôùi hoï, töï ngaõ laø thaân aùi. Daàu cho hoï coù noùi: "Töï ngaõ laø keû thuø cuûa chuùng toâi", nhöng töï ngaõ ñoái vôùi hoï laø thaân aùi. Vì sao vaäy? Nhöõng gì keû thaân aùi laøm cho keû thaân aùi, töï ngaõ cuûa hoï laøm cho töï ngaõ cuûa hoï nhö vaäy. Do vaäy, ñoái vôùi hoï, töï ngaõ laø keû thaân aùi." 

5) -- Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Thöa Ñaïi vöông, nhöõng ai soáng thaân laøm aùc... Do vaäy, ñoái vôùi hoï, töï ngaõ laø keû thuø. Thöa Ñaïi vöông, nhöõng ai soáng thaân laøm thieän... Do vaäy, ñoái vôùi hoï, töï ngaõ laø keû thaân aùi. 

6)  

Neáu nhöõng ai bieát ñöôïc,  
Töï ngaõ laø thaân aùi, 
Hoï seõ khoâng lieân heä, 
Vôùi caùc ñieàu aùc haïnh. 
Keû laøm ñieàu aùc haïnh, 
Khoù ñöôïc chôn haïnh phuùc, 
Bò thaàn cheát caàm tuø, 
Töø boû thaân laøm ngöôøi. 
Keû coù nghieäp nhö vaäy, 
Caùi gì laø cuûa mình? 
Laáy caùi gì ñem ñi? 
Caùi gì theo doõi hoï, 
Nhö boùng theo doõi hình? 
ÔÛ ñaây keû bò cheát, 
Laøm caùc nghieäp coâng ñöùc, 
Laøm caùc nghieäp aùc ñöùc, 
Laáy caû hai ñem ñi. 
Caû hai cuûa keû aáy, 
Nhö boùng theo doõi hình. 
Caû hai theo keû aáy, 
Do vaäy haõy laøm laønh, 
Tích luõy cho ñôøi sau, 
Coâng ñöùc cho ñôøi sau, 
Laø haäu cöù cho ngöôøi.

1) Ngoài moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

2) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, trong khi con ñang ngoài yeân tònh moät mình, tö töôûng naøy khôûi leân nôi con: "Ñoái vôùi nhöõng ai, töï ngaõ ñöôïc baûo veä? Ñoái vôùi nhöõng ai, töï ngaõ khoâng ñöôïc baûo veä?" Vaø roài baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: 

3) "Nhöõng ai thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, nhöõng ngöôøi aáy khoâng baûo veä töï ngaõ. Daàu cho hoï ñöôïc töôïng binh baûo veä, hay ñöôïc maõ binh baûo veä, hay ñöôïc xa binh baûo veä, hay ñöôïc boä binh baûo veä; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy, töï ngaõ khoâng ñöôïc baûo veä. Vì côù sao? Vì söï baûo veä nhö vaäy laø baûo veä ôû ngoaøi, khoâng phaûi söï baûo veä beân trong. Cho neân ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy, töï ngaõ khoâng ñöôïc baûo veä. 

4) Vaø nhöõng ai thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän, nhöõng ngöôøi aáy baûo veä töï ngaõ. Daàu cho hoï khoâng ñöôïc töôïng binh baûo veä, hay khoâng ñöôïc maõ binh baûo veä, hay khoâng ñöôïc xa binh baûo veä, hay khoâng ñöôïc boä binh baûo veä; ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy, töï ngaõ ñöôïc baûo veä. Vì côù sao? Vì söï baûo veä nhö vaäy laø söï baûo veä beân trong, khoâng phaûi söï baûo veä ôû ngoaøi. Cho neân ñoái vôùi nhöõng ngöôøi aáy, töï ngaõ ñöôïc baûo veä." 

5)  

Laønh thay baûo veä thaân! 
Laønh thay baûo veä lôøi! 
Laønh thay baûo veä yù! 
Laønh thay toång baûo veä! 
Keû lieâm só baûo veä, 
Toång quaùt vaø cuøng khaép, 
Vò aáy coù teân goïi, 
Laø vò ñöôïc baûo veä.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, trong khi con ñang ngoài yeân tònh moät mình, tö töôûng naøy khôûi leân nôi con: "Ít thay laø nhöõng ngöôøi trong ñôøi naøy, sau khi ñöôïc taøi saûn phong phuù, doài daøo laïi coù theå khoâng bò loâi cuoán, khoâng bò chìm ñaém, khoâng bò say meâ trong caùc duïc vaø khoâng coù nhöõng haønh vi khoâng toát ñeïp ñoái vôùi caùc ngöôøi khaùc. Traùi laïi, thaät laø nhieàu thay, nhöõng ngöôøi trong ñôøi naøy, sau khi ñöôïc taøi saûn phong phuù, doài daøo, coù theå bò loâi cuoán, bò chìm ñaém, bò say meâ trong caùc duïc vaø coù nhöõng haønh vi khoâng toát ñeïp ñoái vôùi caùc ngöôøi khaùc. 

3) -- Thaät söï laø vaäy, thöa Ñaïi vöông. Thaät söï laø vaäy, thöa Ñaïi vöông. Ít thay laø nhöõng ngöôøi trong ñôøi naøy, sau khi ñöôïc taøi saûn phong phuù, doài daøo, laïi coù theå khoâng bò loâi cuoán, khoâng bò chìm ñaém, khoâng bò say meâ trong caùc duïc vaø khoâng coù nhöõng haønh vi khoâng toát ñeïp ñoái vôùi ngöôøi khaùc. Traùi laïi, thaät laø nhieàu thay nhöõng ngöôøi trong ñôøi naøy, sau khi ñöôïc taøi saûn phong phuù, doài daøo, coù theå bò loâi cuoán, bò chìm ñaém, bò say meâ trong caùc duïc vaø coù nhöõng haønh vi khoâng toát ñeïp ñoái vôùi caùc ngöôøi khaùc. 

4)  

Loaøi ngöôøi bò ñaém say, 
Trong taøi saûn, trong duïc, 
Hoï tham lam, ñieân daïi, 
Trong caùc duïc ôû ñôøi, 
Khoâng yù thöùc roõ raøng, 
Ñaõ quaù ñoä say meâ, 
Chaúng khaùc gì con nai, 
Khoâng thaáy ñaët baãy saäp, 
Veà sau hoï khoå ñau, 
Chòu quaû baùo aùc nghieäp.

1) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

2) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, con ngoài trong phaùp ñöôøng (ñeå xöû kieän), con thaáy chính caùc vò Saùt-ñeá-lî ñaïi phuù, caùc Baø-la-moân ñaïi phuù, caùc gia chuû ñaïi phuù, phuù haøo, coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác; vì nhaân caùc duïc, vì duyeân caùc duïc, vì nguyeân nhaân caùc duïc, ñaõ duïng yù noùi lôøi voïng ngoân. Baïch Theá Toân, con suy nghó nhö sau: "Nay ta ñaõ chaùn ngaáy xöû kieän. Nay haõy ñeå cho vò hieàn dieän (bhadramukha) ñöôïc coù danh tieáng nhôø taøi xöû kieän." 

3) -- Thöa Ñaïi vöông, caùc vò Saùt-ñeá-lî ñaïi phuù, caùc vò Baø-la-moân ñaïi phuù, caùc vò gia chuû ñaïi phuù, phuù haøo coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác; vì nhaân caùc duïc, vì duyeân caùc duïc, vì nhaân duyeân caùc duïc, ñaõ duïng yù noùi leân lôøi voïng ngoân. Do vaäy hoï seõ gaùnh chòu baát lôïi, ñau khoå trong moät thôøi gian daøi. 

4)  

Loaøi Ngöôøi bò ñaém say, 
Trong taøi saûn, trong duïc, 
Hoï tham lam, ñieân daïi, 
Trong caùc duïc ôû ñôøi. 
Khoâng yù thöùc roõ raøng, 
Ñaõ quaù ñoä say meâ, 
Chaúng khaùc gì con caù, 
Khoâng thaáy ñaët baãy saäp. 
Veà sau hoï khoå ñau, 
Chòu quaû baùo aùc nghieäp.

1) Taïi Saøvatthi. 

2) Luùc baáy giôø vua Pasenadi nöôùc Kosala coù maët vôùi hoaøng haäu Mallikaø, treân laàu thöôïng (hoaøng cung). 

3) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala noùi vôùi hoaøng haäu Mallikaø: 

-- Naøy Mallikaø, coù ai khaùc thaân aùi vôùi hoaøng haäu hôn laø töï ngaõ cuûa hoaøng haäu. 

4) -- Thöa Ñaïi vöông, khoâng coù ai khaùc thaân aùi vôùi thieáp hôn laø töï ngaõ cuûa thieáp. Nhöng thöa Ñaïi vöông, coù ai khaùc thaân aùi vôùi Ñaïi vöông hôn laø töï ngaõ cuûa Ñaïi vöông? 

5) -- Naøy Mallikaø, khoâng coù ai khaùc thaân aùi vôùi ta hôn laø töï ngaõ cuûa ta. 

6) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala böôùc xuoáng laàu vaø ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

7) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, con ñi leân laàu thöôïng (cuûa hoaøng cung) vôùi hoaøng haäu Mallikaø vaø con noùi vôùi hoaøng haäu Mallikaø: 

" -- Naøy Mallikaø, coù ai khaùc thaân aùi vôùi hoaøng haäu hôn laø töï ngaõ cuûa hoaøng haäu?". 

Khi ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, hoaøng haäu Mallikaø traû lôøi vôùi con: 

" -- Thöa Ñaïi vöông, khoâng coù ai khaùc thaân aùi vôùi thieáp hôn laø töï ngaõ cuûa thieáp. Nhöng thöa Ñaïi vöông, coù ai khaùc thaân aùi vôùi Ñaïi vöông hôn laø töï ngaõ cuûa Ñaïi vöông?". Ñöôïc noùi vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi cho hoaøng haäu Mallikaø: 

" -- Naøy Mallikaø, khoâng coù ai khaùc thaân aùi vôùi ta hôn laø töï ngaõ cuûa ta". 

8) Roài Theá Toân, sau khi bieát roõ yù nghóa naøy, trong luùc aáy lieàn noùi leân baøi keä naøy: 

Taâm ta ñi cuøng khaép, 
Taát caû moïi phöông trôøi, 
Cuõng khoâng tìm thaáy ñöôïc, 
Ai thaân hôn töï ngaõ. 
Töï ngaõ ñoái moïi ngöôøi, 
Quaù thaân aùi nhö vaäy. 
Vaäy ai yeâu töï ngaõ, 
Chôù haïi töï ngaõ ngöôøi.

1) Taïi Saøvatthi. 

2) Luùc baáy giôø, vua Pasenadi nöôùc Kosala toå chöùc moät ñaïi teá ñaøn. Naêm traêm con boø ñöïc, naêm traêm con boø con ñöïc, naêm traêm con boø con caùi, naêm traêm con deâ, vaø naêm traêm con cöøu (urabbha) ñöôïc daét ñeán truï teá leã ñeå laøm leã teá ñaøn. 

3) Vaø coù nhöõng ngöôøi noâ tyø, hay nhöõng ngöôøi phuïc dòch, hay nhöõng ngöôøi lao ñoäng, bò hình phaït thuùc ñaåy, bò sôï haõi thuùc ñaåy,vôùi nöôùc maét ñaày maët, than khoùc vaø laøm caùc coâng vieäc chuaån bò (cho leã teá ñaøn). 

4) Roài raát nhieàu Tyû-kheo, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt ñi vaøo Saøvatthi ñeå khaát thöïc; khaát thöïc xong, sau böõa aên, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

5) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, vua Pasenadi nöôùc Kosala toå chöùc moät ñaïi leã teá ñaøn. Naêm traêm con boø ñöïc, naêm traêm con boø con ñöïc, naêm traêm con boø con caùi, naêm traêm con deâ, naêm traêm con cöøu ñöôïc daét ñeán truï teá leã ñeå laøm leã teá ñaøn. Vaø coù nhöõng ngöôøi noâ tyø, hay nhöõng ngöôøi phuïc dòch, hay nhöõng ngöôøi lao coâng, bò hình phaït thuùc ñaåy, bò sôï haõi thuùc ñaåy, vôùi nöôùc maét ñaày maët vaø than khoùc, laøm caùc coâng vieäc chuaån bò cho leã teá ñaøn. 

6) Roài Theá Toân, sau khi hieåu roõ yù nghóa naøy, ngay trong luùc aáy, noùi leân baøi keä: 

Leã cuùng ngöïa, cuùng ngöôøi, 
Quaêng coïc, röôïu chieán thaéng, 
Khoâng choát cöûa, ñaïi leã, 
Chuùng khoâng phaûi quaû lôùn. 
Choã naøo coù gieát haïi, 
Deâ, cöøu vaø traâu boø, 
Leã teá ñaøn nhö vaäy, 
Baäc Ñaïi Thaùnh khoâng ñi. 
Teá ñaøn khoâng roän raøng, 
Cuùng döôøng ñöôïc thöôøng haèng, 
Khoâng coù söï gieát haïi, 
Deâ, cöøu vaø traâu boø, 
Leã teá ñaøn nhö vaäy, 
Baäc Ñaïi Thaùnh seõ ñi. 
Baäc trí teá nhö vaäy, 
Teá ñaøn vaäy, quaû lôùn. 
Ai teá leã nhö vaäy, 
Chæ toát hôn, khoâng xaáu, 
Laø teá ñaøn vó ñaïi, 
Ñöôïc chö Thieân hoan hyû.

1) Luùc baáy giôø, vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang baét troùi moät soá ñoâng ngöôøi. Moät soá ngöôøi bò troùi baèng daây, moät soá ngöôøi bò troùi baèng daây chuyeàn, moät soá ngöôøi bò troùi baèng keàm keïp. 

2) Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt, ñi vaøo Saøvatthi ñeå khaát thöïc. Ñi khaát thöïc xong, sau böõa aên, treân con ñöôøng khaát thöïc trôû veà, hoï ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baét troùi moät soá ñoâng ngöôøi. Moät soá ngöôøi bò troùi baèng daây, moät soá ngöôøi bò troùi baèng daây chuyeàn, moät soá ngöôøi bò troùi baèng keàm keïp. 

Roài Theá Toân sau khi hieåu bieát yù nghóa naøy, ngay trong luùc aáy noùi leân baøi keä: 

Baäc coù trí noùi raèng 
Troùi vaäy khoâng vöõng chaéc, 
Troùi baèng saét, daây gai, 
Keàm keïp baèng goã moäc; 
Ñam meâ caùc duïc laïc, 
Vôùi chaâu baùu, trang söùc, 
Vaø taâm tö töôûng voïng, 
Höôùng veà con, veà vôï. 
Baäc coù trí noùi raèng 
Troùi vaäy thaät vöõng chaéc. 
Daàu troùi buoäc trì xuoáng, 
Teá nhò vaø khoù thoaùt, 
Caùc vò chôn xuaát gia, 
Caét ñöùt chuùng laøm ñoâi, 
Khoâng öôùc voïng mong caàu, 
Töø boû moïi duïc laïc.

I. Beän Toùc (S.i,77) 

1) Moät thôøi Theá Toân ôû taïi Saøvatthi, Pubbaøraøma (Ñoâng Vieân), taïi laâu ñaøi Migaøramaøtu (Loäc Töû Maãu giaûng ñöôøng). 

2) Luùc baáy giôø, Theá Toân vaøo buoåi chieàu, töø choã Thieàn tònh ñoäc cö ñöùng daäy, vaø ñeán ngoài taïi maùi hieân phía cöûa ngoaøi. 

Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. 

3) Luùc baáy giôø, baûy vò beän toùc, baûy vò Niganthaø, baûy vò loûa theå, baûy vò maëc moät y vaø baûy vò du só vôùi thaân ñaày loâng, vôùi moùng tay daøi, lôùn nhö caây lau, mang caùc duïng cuï khaát só ñang ñi ngang qua, caùch Theá Toân khoâng xa bao nhieâu. 

4) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaép y vaøo phía moät beân vai, quyø xuoáng treân ñaàu goái tay maët, chaáp tay höôùng veà baûy vò beän toùc, baûy vò Niganthaø, baûy vò loûa theå, baûy vò maëc moät y vaø baûy vò du só aáy vaø noùi leân ba laàn teân cuûa mình: "Thöa chö Toân, con laø vua Pasenadi nöôùc Kosala". 

5) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, khi baûy vò beän toùc, baûy vò Niganthaø, baûy vò loûa theå, baûy vò maëc moät y vaø baûy vò du só aáy ñaõ ñi qua khoâng laâu lieàn ñi ñeán Theá Toân, ñaûnh leã Ngaøi vaø ngoài xuoáng moät beân. 

6) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, coù phaûi nhöõng Toân giaû aáy laø nhöõng vò A-la-haùn treân ñôøi naøy, hay laø nhöõng vò ñang ñi treân con ñöôøng höôùng ñeán ñaïo quaû A-la-haùn? 

7) -- Thöa Ñaïi vöông, khi Ñaïi vöông coøn laø cö só, trong khi coøn soáng thoï höôûng caùc duïc, bò con caùi troùi buoäc, quen duøng caùc loaïi chieân ñaøn ôû xöù Kaøsi, trang söùc vôùi voøng hoa, höông thôm, daàu saùp, söû duïng vaøng vaø baïc, thôøi Ñaïi vöông thaät khoù bieát ñöôïc caùc vò aáy laø baäc A-la-haùn hay laø baäc ñang ñi con ñöôøng höôùng ñeán A-la-haùn quaû. 

8) Thöa Ñaïi vöông, chính phaûi coïng truù môùi bieát ñöôïc giôùi ñöùc cuûa moät ngöôøi, vaø phaûi trong moät thôøi gian daøi khoâng theå khaùc ñöôïc, phaûi coù taùc yù, khoâng phaûi khoâng coù taùc yù, phaûi coù trí tueä, khoâng phaûi vôùi aùc tueä. 

9) Thöa Ñaïi vöông, chính phaûi cuøng chung moät ngheà môùi bieát ñöôïc söï thanh tònh cuûa moät ngöôøi, phaûi trong moät thôøi gian daøi khoâng theå khaùc ñöôïc, phaûi coù taùc yù, khoâng phaûi khoâng taùc yù, phaûi coù trí tueä, khoâng phaûi vôùi aùc tueä. 

10) Thöa Ñaïi vöông, chính trong thôøi gian baát haïnh môùi bieát ñöôïc söï trung kieân cuûa moät ngöôøi, phaûi trong moät thôøi gian daøi khoâng theå khoâng khaùc ñöôïc, phaûi coù taùc yù, khoâng phaûi khoâng taùc yù, phaûi coù trí tueä, khoâng phaûi vôùi aùc tueä. 

11) Thöa Ñaïi vöông, chính phaûi ñaøm ñaïo môùi bieát ñöôïc trí tueä cuûa moät ngöôøi, vaø phaûi trong moät thôøi gian daøi khoâng theå khaùc ñöôïc, phaûi coù taùc yù, khoâng phaûi khoâng taùc yù, phaûi coù trí tueä, khoâng phaûi vôùi aùc tueä. 

12) -- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät hy höõu thay, baïch Theá Toân, khi Theá Toân ñaõ kheùo noùi nhö sau: " Thöa Ñaïi vöông, khi Ñaïi vöông coøn laø cö só... ... khoâng phaûi khoâng vôùi aùc tueä"! 

13) Baïch Theá Toân, coù nhöõng ngöôøi trinh thaùm naøy cuûa con, nhöõng ngöôøi trinh saùt, sau khi ñi trinh saùt moät nöôùc, hoï ñeán con. Tröôùc heát hoï baùo caùo roài con môùi ñuùc keát. 

14) Baïch Theá Toân, ôû ñaây nhöõng ngöôøi aáy sau khi taåy saïch buïi vaø nhôùp, sau khi taém röûa vaø xoa daàu, sau khi chaûi saïch raâu toùc, maëc aùo vaûi traéng, hoï ñöôïc haàu haï saên soùc vaø cho thoï höôûng naêm duïc coâng ñöùc. 

15) Roài Theá Toân, sau khi hieåu roõ yù nghóa naøy, ngay trong luùc aáy môùi noùi leân baøi keä: 

Khoâng phaûi do saéc töôùng, 
Bieát roõ ñöôïc con ngöôøi, 
Khoâng phaûi nhìn thoaùng qua, 
Ñaët ñöôïc loøng tin caäy. 
Döôùi boä aùo ñaïo ñöùc, 
Vôùi hình töôùng töï cheá, 
Nhöõng keû soáng buoâng thaû, 
Soáng phaây phaây ñôøi naøy. 
Nhö boâng tai baèng ñaát, 
Giaû daïng boâng tai thaät, 
Nhö nöûa tieàn baèng ñoàng , 
Ñöôïc sôn pheát lôùp vaøng. 
Moät soá soáng che ñaäy, 
AÅn kín döôùi beà ngoaøi, 
Noäi thaân thaät baát tònh, 
Maët ngoaøi giaû myõ dieäu.

1) Truù ôû Saøvatthi. 

2) Moät thôøi, naêm vò vua, vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala laø thöôïng thuû, ñang thoï höôûng, ñöôïc cung caáp vaø ñöôïc ñoanh vaây vôùi naêm duïc coâng ñöùc. Caâu chuyeän sau ñaây ñöôïc khôûi leân giöõa caùc vò aáy: "Duïc laïc naøo toái thöôïng?" 

3) ÔÛ ñaây, coù ngöôøi noùi: "Saéc laø duïc toái thöôïng"; coù ngöôøi noùi: "Tieáng laø duïc toái thöôïng"; coù ngöôøi noùi: "Höông laø duïc toái thöôïng"; coù ngöôøi noùi: "Vò laø duïc toái thöôïng"; coù ngöôøi noùi: "Xuùc laø duïc toái thöôïng". Vaø caùc vua aáy khoâng theå thuyeát phuïc nhau veà vaán ñeà naøy. 

4) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala noùi vôùi caùc vua aáy:  

-- Chö Toân giaû, chuùng ta haõy ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán haõy hoûi Theá Toân yù nghóa naøy. Theá Toân traû lôøi chuùng ta nhö theá naøo, chuùng ta seõ nhö vaäy thoï trì. 

5) -- Thöa vaâng, Toân giaû. 

Caùc vua aáy vaâng ñaùp vua Pasenadi nöôùc Kosala. 

6) Roài naêm vua aáy, vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala laø thöôïng thuû, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. 

7) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, naêm vua chuùng con ñang thoï höôûng, ñöôïc cung caáp, ñöôïc ñoanh vaây vôùi naêm duïc coâng ñöùc, caâu chuyeän sau ñaây ñöôïc khôûi leân giöõa chuùng con: "Duïc naøo laø toái thöôïng?". Coù ngöôøi noùi: "Saéc laø duïc toái thöôïng". Coù ngöôøi noùi: "Tieáng laø duïc toái thöôïng". Coù ngöôøi noùi: "Höông laø duïc toái thöôïng". Coù ngöôøi noùi: "Vò laø duïc toái thöôïng". Coù ngöôøi noùi: "Xuùc laø duïc toái thöôïng". Baïch Theá Toân, duïc naøo laø toái thöôïng? 

8) -- Thöa Ñaïi vöông, tuøy theo cuøng ñoä öa thích maø Ta noùi raèng duïc aáy laø toái thöôïng trong naêm duïc coâng ñöùc. Vaø thöa Ñaïi vöông, caùc saéc aáy ñoái vôùi moät soá ngöôøi ñöôïc öa thích, caùc saéc aáy ñoái vôùi moät soá ngöôøi khoâng ñöôïc öa thích. Thöa Ñaïi vöông, neáu moät ai öa thích ñoái vôùi caùc saéc phaùp, taâm vieân yù maõn, khoâng coù muoán caùc saéc phaùp naøo khaùc hôn, caùc saéc phaùp naøo toát ñeïp hôn caùc saéc phaùp aáy, thôøi ñoái vôùi vò naøy, caùc saéc phaùp aáy laø toái thöôïng, ñoái vôùi vò naøy, caùc saéc phaùp aáy laø voâ thöôïng. 

9) Thöa Ñaïi vöông,caùc tieáng aáy... ... Caùc höông aáy ... ... Caùc vò aáy... ... Thöa Ñaïi vöông, caùc xuùc aáy ñoái vôùi moät soá ngöôøi ñöôïc öa thích, caùc xuùc aáy ñoái vôùi moät soá ngöôøi khoâng ñöôïc öa thích. Thöa Ñaïi vöông, neáu moät ai öa thích ñoái vôùi xuùc phaùp, taâm vieân yù maõn, khoâng coù yù muoán caùc xuùc phaùp naøo khaùc hôn, caùc xuùc phaùp naøo toát hôn caùc xuùc phaùp aáy, thôøi ñoái vôùi vò naøy, caùc xuùc phaùp aáy laø toái thöôïng, caùc xuùc phaùp aáy laø voâ thöôïng. 

10) Luùc baáy giôø, coù cö só Candanangalika ñang ngoài trong hoäi chuùng aáy. Roài cö só Candanangalika töø choã ngoài ñöùng daäy ñaép thöôïng y leân moät beân vai, chaáp tay höôùng veà Theá Toân vaø baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, moät tö töôûng khôûi leân nôi con. Baïch Thieän Theä, moät tö töôûng khôûi leân nôi con. 

11) Theá Toân noùi:  

-- Naøy Candanangalika, haõy noùi leân tö töôûng aáy. 

12) Roài cö só Candanangalika tröôùc maët Theá Toân taùn thaùn vôùi moät baøi keä thích nghi: 

Gioáng nhö hoa sen ñoû, 
Nöïc thôm muøi höông dòu, 
Saùng sôùm tinh söông nôû, 
Vôùi höông hoa öù ñoïng. 
Haõy xem Angira, 
Choùi haøo quang chieáu dieäu, 
Nhö maët trôøi saùng choùi, 
Giöõa hö khoâng bao la.

14) Nhöng cö só Candanangalika ñaép naêm aùo aáy leân treân thaân Theá Toân. 

III. Ñaïi Thöïc: AÊn nhieàu (S.i,81) 

1) Truù ôû Saøvatthi. 

Luùc baáy giôø, vua Pasenadi nöôùc Kosala thöôøng aên böõa aên thònh soaïn. 

2) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala sau khi aên xong, no ñuû, thoûa thích, ñi ñeán Theá Toân sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. 

3) Roài Theá Toân sau khi bieát vua Pasenadi nöôùc Kosala ñaõ aên xong, no ñuû, thoûa thích, ngay luùc aáy noùi leân baøi keä: 

Con ngöôøi thöôøng chaùnh nieäm, 
Ñöôïc aên, bieát phaûi chaêng, 
Chöøng möïc, caûm thoï maïnh, 
Giaø chaäm, tuoåi thoï daøi.

5) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala goïi thanh nieân Sudassana: 

-- Naøy Baïn, haõy ñi ñeán vaø hoïc thuoäc loøng baøi keä töø Theá Toân vaø trong khi doïn aên cho ta, haõy ñoïc leân baøi keä aáy. Ta seõ caáp thöôøng nhaät cho oâng moät traêm ñoàng tieàn vaøng. 

6) -- Thöa vaâng, Ñaïi vöông. 

Thanh nieân Sudassana vaâng ñaùp vua Pasenadi nöôùc Kosala, hoïc thuoäc loøng baøi keä naøy töø Theá Toân, vaø trong khi doïn côm cho vua Pasenadi nöôùc Kosala, ñoïc leân baøi keä naøy: 

"Con ngöôøi thöôøng chaùnh nieäm, 
Ñöôïc aên, bieát phaûi chaêng, 
Chöøng möïc, caûm thoï maïnh, 
Giaø chaäm, tuoåi thoï daøi."

8) Vua Pasenadi sau moät thôøi gian, thaân theå ñöôïc khoûe maïnh, töï tay thoa boùp chaân tay vaø noùi leân lôøi caûm höùng sau ñaây: "OÂi, thaät söï Theá Toân ñaõ thöông töôûng nghó ñeán lôïi ích cho ta, caû hai ñôøi hieän taïi vaø vò lai!" 

IV,V. Hai Lôøi Noùi Veà Chieán Tranh (Si,82) 

Truù ôû Saøvatthi. 

1) Vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, trieäu taäp boán binh chuûng gaây chieán vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala vaø tieán ñaùnh Kaøsi. 

2) Vua Pasenadi nöôùc Kosala ñöôïc nghe: "Vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha trieäu taäp boán binh chuûng gaây chieán vôùi ta vaø tieán ñaùnh Kaøsi." 

3) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng daøn traän ôû Kaøsi, choáng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha. 

4) Roài vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, taán coâng vua Pasenadi nöôùc Kosala. Trong cuoäc chieán traän, vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha chieán thaéng vua Pasenadi nöôùc Kosala. Bò chieán baïi, vua Pasenadi nöôùc Kosala lui veà taïi kinh ñoâ Saøvatthi. 

5) Roài moät soá Tyû-kheo, vaøo buoåi saùng ñaép y, caàm baùt, ñi vaøo Saøvatthi ñeå khaát thöïc. Ñi khaát thöïc ôû Saøvatthi xong, sau böõa aên, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, hoï ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

6) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng gaây chieán vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala, tieán ñaùnh Kaøsi. Baïch Theá Toân, vua Pasenadi nöôùc Kosala ñöôïc nghe: "Vua Ajaøtasattu con baø Videhi nöôùc Magadha gaây chieán vôùi ta, tieán ñaùnh Kaøsi". Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, daøn traän ôû Kaøsi choáng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha. Baïch Theá Toân, roài vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø vua Pasenadi nöôùc Kosala xaùp chieán nhau. Trong cuoäc chieán traän aáy, vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha chieán thaéng vua Pasenadi nöôùc Kosala. Baïch Theá Toân, bò chieán baïi, vua Pasenadi nöôùc Kosala ruùt lui veà kinh ñoâ cuûa mình laø Saøvatthi. 

7) -- Naøy caùc Tyû-kheo, vua Ajaøtasattu, con baø Videbi nöôùc Magadha laø aùc höõu, laø aùc baïn löõ, laø aùc giao du. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vua Pasenadi nöôùc Kosala laø thieän höõu, laø thieän baïn löõ, laø thieän giao du. Vaø naøy Tyû-kheo, hoâm nay, trong ñeâm naøy, vua Pasenadi nöôùc Kosala traûi moät ñeâm ñau khoå cuûa ngöôøi baïi traän. 

Thaéng traän sanh thuø oaùn, 
Baïi traän neám khoå ñau, 
Ai boû thaéng, boû baïi, 
Tòch tònh, höôûng an laïc.

9) Vua Pasenadi nöôùc Kosala ñöôïc nghe: "Vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, gaây chieán ta vaø tieán ñaùnh Kaøsi." 

10) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, daøn traän ôû Kaøsi choáng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha. 

11) Roài vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø vua Pasenadi nöôùc Kosala xaùp chieán vôùi nhau. Trong cuoäc chieán aáy, vua Pasenadi nöôùc Kosala chieán thaéng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø baét soáng vua aáy. 

12) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala suy nghó nhö sau: "Tuy vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha laøm haïi ta, daàu ta khoâng laøm haïi ai; nhöng vua aáy laø chaùu trai cuûa ta. Vaäy ta haõy tòch thu toaøn boä töôïng binh, toaøn boä maõ binh, toaøn boä xa binh, toaøn boä boä binh cuûa vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø chæ tha cho vua aáy maïng soáng". 

13) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, sau khi tòch thu toaøn boä töôïng binh... ... vaø chæ tha cho vua aáy maïng soáng. 

14) Roài moät soá lôùn vò Tyû-kheo vaøo buoåi saùng ñaép y, mang theo y baùt vaø ñi vaøo Saøvatthi ñeå khaát thöïc. Khaát thöïc ôû Saøvatthi xong, sau buoåi aên, treân con ñöôøng ñi khaát thöïc trôû veà, hoï ñi ñeán Theá Toân sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

15) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, gaây chieán vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala vaø tieán ñaùnh Kaøsi. Baïch Theá Toân, vua Pasenadi nöôùc Kosala ñöôïc nghe: "Vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, gaây chieán vôùi ta vaø tieán ñaùnh Kaøsi". Roài baïch Theá Toân, vua Pasendi nöôùc Kosala, sau khi trieäu taäp boán loaïi binh chuûng, daøn traän choáng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi, nöôùc Magadha. Roài Baïch Theá Toân ,vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø vua Pasenadi nöôùc Kosala xaùp chieán vôùi nhau. Trong cuoäc chieán aáy, vua Pasenadi nöôùc Kosala chieán thaéng vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø baét soáng vua aáy. Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala suy nghó nhö sau: "Tuy vua Ajaøtasattu, con baø Videhi nöôùc Magadha laøm haïi ta, daàu ta khoâng laøm haïi ai; nhöng vua aáy laø chaùu trai cuûa ta. Vaäy ta haõy tòch thu toaøn boä töôïng binh, toaøn boä maõ binh, toaøn boä xa binh, toaøn boä boä binh cuûa vua Ajaøtasatu, con baø Videhi nöôùc Magadha vaø chæ tha cho vua aáy maïng soáng." Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, sau khi tòch thu toaøn boä töôïng binh, toaøn boä maõ binh, toaøn boä xa binh, toaøn boä boä binh cuûa vua Ajaøtasattu con baø Videhi nöôùc Magadha, vaø tha cho vua aáy maïng soáng. 

16) Roài Theá Toân, sau khi hieåu roõ yù nghóa naøy ngay trong luùc aáy noùi leân baøi keä: 

Vì nghó ñeán tö lôïi, 
Neân môùi cöôùp haïi ngöôøi, 
Khi ngöôøi khaùc cöôùp haïi, 
Bò haïi, laïi haïi ngöôøi. 
Ngöôøi ngu nghó nhö vaäy, 
Khi aùc chöa chín muoài, 
Khi aùc ñaõ chín muoài, 
Ngöôøi ngu chòu khoå ñau. 
Saùt ngöôøi, bò ngöôøi saùt, 
Thaéng ngöôøi, bò ngöôøi thaéng, 
Maéng ngöôøi, ngöôøi maéng laïi, 
Naõo ngöôøi, ngöôøi naõo laïi, 
Do nghieäp ñöôïc dieãn tieán, 
Bò haïi, laïi haïi ngöôøi.

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. 

3) Roài moät ngöôøi ñi ñeán vua Pasenadi nöôùc Kosala vaø baùo tin keà beân tai vua Pasenadi nöôùc Kosala: "Thöa Ñaïi vöông, hoaøng haäu Mallikaø ñaõ sinh haï ñöôïc moät ngöôøi con gaùi". 

4) Khi ñöôïc noùi vaäy, vua Pasenadi nöôùc Kosala khoâng ñöôïc hoan hyû. 

5) Roài Theá Toân, sau khi bieát vua Pasenadi nöôùc Kosala khoâng ñöôïc hoan hyû, ngay luùc aáy noùi leân baøi keä: 

Naøy Nhaân chuû, ôû ñôøi, 
Coù moät soá thieáu nöõ, 
Coù theå toát ñeïp hôn, 
So saùnh vôùi con trai, 
Coù trí tueä, giôùi ñöùc, 
Khieán nhaïc maãu thaùn phuïc. 
Roài sinh ñöôïc con trai, 
Laø anh huøng, quoác chuû, 
Ngöôøi con trai nhö vaäy, 
Cuûa ngöôøi vôï hieàn ñöùc, 
Thaät xöùng laø Ñaïo sö, 
Giaùo giôùi cho toaøn quoác.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2)... Ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, coù moät phaùp naøo coù theå ñöa ñeán chöùng ñaéc vaø toàn taïi caû hai haïnh phuùc: haïnh phuùc ñôøi naøy vaø haïnh phuùc ñôøi sau? 

3) -- Thöa Ñaïi vöông, coù moät phaùp coù theå ñöa ñeán chöùng ñaéc vaø toàn taïi caû hai haïnh phuùc: haïnh phuùc ñôøi naøy vaø haïnh phuùc ñôøi sau. 

4) -- Baïch Theá Toân, phaùp aáy laø gì, coù theå ñöa ñeán chöùng ñaéc vaø toàn taïi caû hai haïnh phuùc: haïnh phuùc ñôøi naøy vaø haïnh phuùc ñôøi sau? 

5) -- Baát phoùng daät, thöa Ñaïi vöông, laø moät phaùp coù theå ñöa ñeán chöùng ñaéc vaø toàn taïi caû hai haïnh phuùc: haïnh phuùc ñôøi naøy vaø haïnh phuùc ñôøi sau. Thöa Ñaïi vöông, cuõng nhö con voi, trong taát caû loaøi höõu tình coù chaân, toùm thaâu taát caû ñaëc töôùng cuûa chaân trong baøn chaân cuûa noù; vaø baøn chaân cuûa voi ñöôïc xem laø ñeä nhaát veà phöông dieän to lôùn trong taát caû loaïi chaân. Cuõng vaäy, thöa Ñaïi vöông, baát phoùng daät laø moät phaùp coù theå ñöa ñeán chöùng ñaéc vaø toàn taïi caû hai haïnh phuùc: haïnh phuùc ñôøi naøy vaø haïnh phuùc ñôøi sau. 

6)  

Ai öôùc nguyeän tuoåi thoï, 
Khoâng beänh, coù dieäu saéc, 
Ñöôïc sanh leân Thieân giôùi, 
Sanh caùc nhaø quyù toäc, 
Phaûi lieân tuïc taêng thöôïng, 
Tinh taán, khoâng döøng nghó. 
Ngöôøi hieàn trieát taùn thaùn, 
Haïnh laønh khoâng phoùng daät, 
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laønh, 
Laøm caùc haïnh coâng ñöùc, 
Ngöôøi hieàn khoâng phoùng daät, 
Ñöôïc caû hai lôïi ích, 
Lôïi ích trong ñôøi naøy, 
Lôïi ích caû ñôøi sau. 
Keû anh huøng ñöôïc goïi, 
Laø baäc chôn hieàn trí, 
Neáu bieát naém chuïp laáy, 
Haïnh phuùc cho chính mình.

1) Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, trong khi con ngoài yeân tónh moät mình, tö töôûng sau ñaây ñöôïc khôûi leân: "Phaùp ñöôïc Theá Toân kheùo giaûng. Vaø phaùp aáy giaûng cho thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du, khoâng phaûi cho aùc höõu, aùc baïn löõ, aùc giao du". 

3) -- Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Thöa Ñaïi vöông, phaùp ñöôïc Ta kheùo giaûng. Vaø phaùp aáy giaûng cho thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du, khoâng phaûi cho aùc höõu, aùc baïn löõ, aùc giao du. 

4) Moät thôøi, thöa Ñaïi vöông, Ta ôû giöõa doøng hoï Sakka (Thích-ca) taïi moät thò traán cuûa caùc vò Sakka. 

5) Roài thöa Ñaïi vöông, Tyû-kheo Ananda ñeán Ta, sau khi ñeán, ñaûnh leã Ta vaø ngoài xuoáng moät beân. Ngoài xuoáng moät beân, thöa Ñaïi vöông, Tyû-kheo Ananda baïch vôùi Ta: 

"-- Baïch Theá Toân, quaù phaân nöûa ñôøi soáng Phaïm haïnh naøy thuoäc veà thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du." 

6) Khi ñöôïc noùi vaäy, thöa Ñaïi vöông. Ta noùi vôùi Tyû-kheo Ananda: 

" -- Naøy Ananda, khoâng phaûi vaäy. Naøy Ananda, khoâng phaûi vaäy. Thaät söï, naøy Ananda, toaøn phaàn ñôøi soáng Phaïm haïnh naøy thuoäc veà thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du. Töø moät Tyû-kheo laøm baïn vôùi thieän, naøy Ananda, chuùng ta hy voïng raèng vò aáy seõ tu trì Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh, laøm cho sung maõn Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh cuûa vò thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du. 

7) Vaø Ananda, theá naøo laø Tyû-kheo thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du laøm cho sung maõn Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh? 

8) ÔÛ ñaây, naøy Ananda, Tyû-kheo tu taäp chaùnh tri kieán, y cöù vieãn ly, y cöù ly tham, y cöù ñoaïn dieät, y cöù xaû ly, tu taäp chaùnh tö duy, tu taäp chaùnh ngöõ, tu taäp chaùnh nghieäp, tu taäp chaùnh maïng, tu taäp chaùnh tinh taán, tu taäp chaùnh nieäm, tu taäp chaùnh ñònh, y cöù vieãn ly, y cöù ly tham, y cöù ñoaïn dieät, y cöù xaû ly. Nhö vaäy, naøy Ananda, laø vò Tyû-kheo thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du, tu taäp Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh, laøm cho sung maõn Thaùnh ñaïo Taùm ngaønh. 

9) Vaø chính theo phaùp moân naøy, naøy Ananda, OÂng caàn phaûi hieåu nhö theá naøo toaøn phaàn ñôøi soáng Phaïm haïnh naøy laø thuoäc veà thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du. 

10) Naøy Ananda, chính vì Ta y cöù, laøm baïn vôùi thieän, neân caùc chuùng sanh bò sanh ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh; caùc chuùng sanh bò giaø ñöôïc giaûi thoaùt khoûi giaø; caùc chuùng sanh bò beänh ñöôïc giaûi thoaùt khoûi beänh; caùc chuùng sanh bò cheát ñöôïc giaûi thoaùt khoûi cheát; caùc chuùng sanh bò saàu, bi, khoå, öu, naõo ñöôïc giaûi thoaùt khoûi saàu, bi, khoå öu, naõo. Vaø chính theo phaùp moân naøy, naøy Ananda, OÂng caàn phaûi hieåu nhö theá naøo toaøn phaàn ñôøi soáng Phaïm haïnh naøy laø thuoäc veà thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du." 

11) Do vaäy, naøy Ñaïi vöông, caàn phaûi hoïc nhö sau: "Toâi seõ laø thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du". Nhö vaäy, naøy Ñaïi vöông, Ñaïi vöông caàn phaûi hoïc. Naøy Ñaïi vöông, ñeå Ñaïi vöông coù theå trôû thaønh thieän höõu, thieän baïn löõ, thieän giao du, Ñaïi vöông caàn phaûi y cöù, an truù vaøo moät phaùp, töùc laø khoâng phoùng daät trong caùc thieän phaùp. 

12) Thöa Ñaïi vöông, neáu Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät, thôøi caùc nöõ cung nhaân seõ suy nghó: "Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät; vaäy chuùng ta haõy an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät." 

13) Thöa Ñaïi vöông, neáu Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät, caùc vò Saùt-ñeá-lî chö haàu seõ suy nghó: "Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät; vaäy chuùng ta haõy an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät." 

14) Thöa Ñaïi vöông, neáu Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät, caùc daân chuùng ôû thò traán vaø quoác ñoä seõ suy nghó: "Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät. Vaäy chuùng ta haõy an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät." 

15) Thöa Ñaïi vöông, neáu Ñaïi vöông an truù khoâng phoùng daät, y cöù khoâng phoùng daät, thôøi töï ngaõ ñöôïc che chôû, hoä trì, noäi cung ñöôïc che chôû hoä trì, kho taøng ñöôïc che chôû, hoä trì. 

16)  

Ngöôøi öôùc mong taøi saûn, 
Phaûi lieân tuïc taêng thöôïng, 
Ngöôøi hieàn trí taùn thaùn, 
Haïnh laønh khoâng phoùng daät. 
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi laønh, 
Laøm caùc haïnh coâng ñöùc. 
Ngöôøi hieàn khoâng phoùng daät, 
Ñöôïc caû hai lôïi ích, 
Lôïi ích trong ñôøi naøy, 
Lôïi ích caû ñôøi sau. 
Keû anh huøng ñöôïc goïi 
Laø baäc chôn hieàn trí, 
Neáu bieát naém chuïp laáy 
Haïnh phuùc cho chính mình.

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, vaøo buoåi tröa ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ngoài moät beân: 

-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông ñi töø ñaâu ñeán trong giöõa tröa nhö theá naøy?. 

3) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, coù trieäu phuù gia chuû ôû Saøvatthi bò meänh chung, vaø con ñeán ñeå xem taøi saûn cuûa vò khoâng coù con aáy ñöôïc chôû vaøo noäi thaønh. Baïch Theá Toân, coù ñeán taùm trieäu ñoàng tieàn vaøng, khoâng noùi ñeán tieàn baèng baïc. Baïch Theá Toân, tuy vaäy ñoà aên cuûa trieäu phuù gia chuû aáy laïi chæ goàm coù chaùo taám chua ngaøy hoâm qua ñeå laïi. Coøn vaûi maëc chæ mang vaûi gai may thaønh ba taám. Coøn xe thì ñi xe nhoû, cuõ kyõ vaø hö naùt, coù gaén taùn che baèng laù. 

4) -- Thaät nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông! Thaät nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông! Moät keû khoâng phaûi Chaân nhaân, thöa Ñaïi vöông, daàu cho coù ñöôïc taøi saûn lôùn khoâng ñem laïi an laïc cho mình, khoâng ñem laïi an laïc cho cha meï, khoâng ñem laïi an laïc cho vôï con, khoâng ñem laïi an laïc cho caùc ngöôøi phuïc vuï, cho caùc ngöôøi laøm coâng hoan hyû, khoâng ñem laïi an laïc cho baïn beø thaân höõu; ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, khoâng thieát trí caùc söï cuùng döôøng höôùng thöôïng, coù khaû naêng ñöa leân thöôïng giôùi, ñöa ñeán laïc quaû, höôùng ñeán Thieân giôùi. Caùc taøi saûn cuûa ngöôøi aáy neáu khoâng thoï duïng chôn chaùnh, thôøi vua chuùa seõ cöôùp ñoaït, hay troäm caép cöôùp ñoaït, hay bò löûa ñoát, hay bò nöôùc cuoán troâi, hay bò con chaùu thöøa töï thuø nghòch cöôùp ñoaït. Söï vieäc laø nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, caùc taøi saûn neáu khoâng thoï duïng chôn chaùnh, ñöa ñeán toån giaûm, khoâng ñöa ñeán thoï höôûng. 

5) Ví nhö, thöa Ñaïi vöông, moät hoà nöôùc taïi choã vaéng ngöôøi, vôùi nöôùc trong saùng, vôùi nöôùc maùt laïnh, vôùi nöôùc dòu ngoït, vôùi nöôùc traéng tinh, vôùi bôø beán toát ñeïp vaø khaû aùi. Nhöng khoâng coù ngöôøi ñeán gaùnh nöôùc, hay uoáng nöôùc, hay taém, hay söû duïng hoà nöôùc aáy vaøo baát cöù coâng vieäc gì. Nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, nöôùc aáy khoâng ñöôïc thoï duïng chôn chaùnh seõ ñöa ñeán toån giaûm, khoâng ñöa ñeán thoï höôûng. Cuõng vaäy, thöa Ñaïi vöông, moät keû khoâng phaûi Chaân nhaân, daàu cho coù ñöôïc taøi saûn lôùn, khoâng ñem laïi an laïc cho mình... ... Söï vieäc laø nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, caùc taøi saûn neáu khoâng thoï duïng chôn chaùnh, ñöa ñeán toån giaûm, khoâng ñöa ñeán thoï höôûng. 

6) Vaø baäc Chaân nhaân, thöa Ñaïi vöông, coù ñöôïc taøi saûn lôùn, ñem laïi an laïc cho mình, ñem laïi an laïc cho cha meï, ñem laïi an laïc cho vôï con, ñem laïi an laïc cho ngöôøi phuïc vuï, cho ngöôøi laøm coâng, ñem laïi an laïc cho baïn beø thaân höõu; ñoái vôùi caùc vò Sa-moân, Baø-la-moân, thieát trí caùc söï cuùng döôøng höôùng thöôïng, coù khaû naêng thaêng leân thöôïng giôùi, ñöa ñeán laïc quaû, höôùng ñeán Thieân giôùi. Caùc taøi saûn cuûa ngöôøi aáy ñöôïc thoï duïng chôn chaùnh, thôøi vua chuùa khoâng cöôùp ñoaït, hay troäm caép khoâng cöôùp ñoaït, hay khoâng bò löûa ñoát, hay khoâng bò nöôùc cuoán troâi, hay khoâng bò con chaùu thöøa töï thuø nghòch cöôùp ñoaït. Söï vieäc laø nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, caùc taøi saûn neáu thoï duïng chôn chaùnh, seõ ñöa ñeán thoï höôûng, khoâng ñöa ñeán toån giaûm. 

7) Ví nhö, thöa Ñaïi vöông, moät hoà nöôùc khoâng xa laøng maïc hay thò traán, vôùi nöôùc trong saùng, vôùi nöôùc maùt laïnh, vôùi nöôùc dòu ngoït, vôùi nöôùc traéng tinh, vôùi bôø beán toát ñeïp vaø khaû aùi. Vaø coù ngöôøi ñeán gaùnh nöôùc, hay uoáng nöôùc, hay taém, hay xöû duïng hoà nöôùc aáy vaøo baát cöù coâng vieäc gì. Nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, nöôùc aáy ñöôïc thoï duïng chôn chaùnh, seõ ñöa ñeán thoï höôûng, khoâng ñöa ñeán toån giaûm. Cuõng vaäy, thöa Ñaïi vöông, moät baäc Chaân nhaân khi ñöôïc taøi saûn lôùn, ñem laïi an laïc cho mình... ... Söï vieäc laø vaäy, caùc taøi saûn ñöôïc söû duïng chôn chaùnh, seõ ñöa ñeán thoï höôûng, khoâng ñöa ñeán toån giaûm. 

8)  

Nhö nöôùc trong töôi maùt, 
Naèm taïi choã khoâng ngöôøi, 
Khoâng ngöôøi uoáng, ngöôøi duøng, 
Ñi ñeán choã toån giaûm; 
Cuõng vaäy laø taøi saûn, 
Keû haï lieät coù ñöôïc, 
Khoâng töï mình thoï höôûng, 
Laïi khoâng cho moät ai. 
Keû trí tueä saùng suoát, 
Taøi saûn thaâu hoaïch ñöôïc, 
Bieát thoï duïng, phuïc vuï, 
Vôùi baø con, ñoaøn theå, 
Trôû thaønh nhö ngöu vöông, 
Nuoâi döôõng vaø giuùp ñôõ, 
Voâ toäi khi bò cheát, 
Ñöôïc sanh leân Thieân giôùi.

1) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala, giöõa tröa, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ngoài moät beân: 

-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông ñi ñaâu laïi giöõa tröa nhö theá naøy?. 

2) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, coù trieäu phuù gia chuû ôû Saøvatthi bò meänh chung. Vaø con ñeán ñeå xem taøi saûn cuûa vò khoâng coù con aáy ñöôïc chôû vaøo noäi thaønh. Baïch Theá Toân, coù ñeán taùm trieäu ñoàng tieàn vaøng, khoâng noùi ñeán tieàn baèng baïc. Baïch Theá Toân, tuy vaäy ñoà aên cuûa vò trieäu phuù gia chuû aáy laïi chæ goàm coù chaùo taám chua ngaøy hoâm qua ñeå laïi. Coøn vaûi maëc chæ mang vaûi gai may thaønh ba taám. Coøn xe thì ñi xe nhoû cuõ kyõ vaø hö naùt, coù gaén taùn che baèng laù. 

3) -- Thaät nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông. Thaät nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông. Thöa Ñaïi vöông, vò trieäu phuù gia chuû aáy thuôû xöa, ñaõ boá thí ñoà aên khaát thöïc cho moät vò Bích-chi Phaät teân laø Tagarasikkhi. Vò aáy noùi: " Haõy boá thí cho vò Sa-moân". Noùi xong, vò aáy töø choã ngoài ñöùng daäy, roài boû ñi. Nhöng veà sau, vò aáy hoái tieác, noùi raèng: "Toát hôn, caùc ngöôøi phuïc dòch hay laøm coâng aên ñoà aên khaát thöïc naøy". Vaø hôn nöõa, vò aáy ñoaït maïng soáng ngöôøi con ñoäc nhaát cuûa ngöôøi anh, vì taøi saûn cuûa ngöôøi aáy. 

4) Thöa Ñaïi vöông, vì ngöôøi trieäu phuù gia chuû aáy coù boá thí ñoà aên khaát thöïc cho vò Ñoäc Giaùc Phaät teân laø Tagarasikkhi. Do keát quaû haønh ñoäng aáy, vò aáy ñöôïc sanh baûy laàn leân thieän thuù, Thieân giôùi. Do keát quaû dö höôûng coøn laïi, vò aáy ñöôïc laøm nhaø trieäu phuù baûy laàn ôû Saøvatthi naøy. 

5) Thöa Ñaïi vöông, vì ngöôøi trieäu phuù gia chuû aáy sau khi boá thí veà, laïi hoái tieác noùi raèng: "Toát hôn, caùc ngöôøi phuïc vuï hay laøm coâng aên ñoà aên khaát thöïc naøy". Do keát quaû cuûa haønh ñoäng aáy, taâm cuûa vò aáy höôùng veà caùc moùn aên khoâng ñöôïc toát ñeïp, taâm cuûa vò aáy höôùng veà caùc ñoà maëc khoâng ñöôïc toát ñeïp, taâm cuûa vò aáy höôùng veà caùc xe coä khoâng ñöôïc toát ñeïp, taâm cuûa vò aáy höôùng veà söï thoï höôûng naêm duïc coâng ñöùc khoâng ñöôïc toát ñeïp. 

6) Thöa Ñaïi vöông, vì ngöôøi trieäu phuù gia chuû aáy ñoaït maïng soáng ngöôøi con ñoäc nhaát cuûa ngöôøi anh, vì taøi saûn cuûa ngöôøi aáy. Do keát quaû haønh ñoäng cuûa vò aáy, vò aáy bò nung naáu ôû ñòa nguïc nhieàu naêm, nhieàu traêm naêm, nhieàu traêm ngaøn naêm. Do keát quaû dö höôûng coøn laïi, gia taøi khoâng con baûy laàn phaûi nhaäp vaøo coâng khoá cuûa vua. Thöa Ñaïi vöông, ñoái vôùi ngöôøi trieäu phuù gia chuû naøy, caùc coâng ñöùc cuõ bò ñoaïn dieät vaø coâng ñöùc môùi chöa ñöôïc chöùa caát theâm. Vaø nay, thöa Ñaïi vöông, ngöôøi trieäu phuù gia chuû ñang bò nung naáu trong ñòa nguïc Mahaøroruva. 

7) -- Baïch Theá Toân, nhö vaäy ngöôøi trieäu phuù gia chuû ñaõ sanh vaøo ñòa nguïc Mahaøroruva? 

8) -- Thöa Ñaïi vöông, nhö vaäy ngöôøi trieäu phuù gia chuû ñaõ sanh vaøo ñòa nguïc Mahaøroruva. 

9)  

Luùa, taøi saûn, vaøng baïc, 
Hay moïi vaät sôû höõu, 
Noâ tyø vaø lao coâng, 
Caùc maïng soáng tuøy thuoäc, 
Vò aáy phaûi ra ñi, 
Khoâng ñem theo ñöôïc ai, 
Taát caû phaûi boû laïi, 
Khi ra ñi moät mình.

Chæ coù caùc haønh ñoäng, 
Veà thaân, mieäng vaø yù. 
Môùi thaät thuoäc vò aáy, 
Mang theo khi ra ñi, 
Nghieäp aáy theo vò aáy, 
Nhö boùng khoâng rôøi hình.

Do vaäy haõy laøm laønh, 
Tích luõy cho ñôøi sau, 
Coâng ñöùc cho ñôøi sau, 
Laøm haäu cöù cho ngöôøi.

I. Ngöôøi (S.i,93) 

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Roài vua Pasenadi nöôùc Kosala ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Theá Toân noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ngoài moät beân: 

-- Thöa Ñaïi vöông, coù boán loaïi ngöôøi naøy coù maët, hieän dieän ôû ñôøi. 

3) Theá naøo laø boán? Soáng trong boùng toái vaø höôùng ñeán boùng toái, soáng trong boùng toái höôùng ñeán aùnh saùng, soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán boùng toái, soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán aùnh saùng. (Xem A ii, 85; Taêng II 85). 

4) Thöa Ñaïi vöông, vaø theá naøo laø ngöôøi soáng trong boùng toái höôùng ñeán boùng toái? ÔÛ ñaây, thöa Ñaïi vöông, coù moät soá ngöôøi sanh trong gia ñình haï tieän, gia ñình keû chieân-ñaø-la hay gia ñình ngöôøi ñan roå, hay gia ñình ngöôøi laøm baãy saäp, hay gia ñình ngöôøi laøm xe, hay gia ñình ngöôøi ñoå raùc ngheøo ñoùi, aên uoáng thieáu thoán, sanh keá khoù khaên, khoù kieám ñoà aên maëc, vaø ngöôøi aáy xaáu xí khoù nhìn, coøm löng, nhieàu beänh, muø loøa, queïo tay, baïi chaân, hay nöûa thaân teâ lieät. Ngöôøi aáy khoâng nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, vaûi maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, khoâng nhaän ñöôïc choã naèm, choã ôû, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ngöôøi aáy sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Thöa Ñaïi vöông, ví nhö moät ngöôøi ñi töø toái taêm naøy ñeán toái taêm khaùc, hay ñi töø haéc aùm naøy ñeán haéc aùm khaùc, hay töø veát maùu ñoû naøy ñeán veát maùu ñoû khaùc. Thöa Ñaïi vöông, Ta noùi ngöôøi aáy vôùi ví duï nhö vaäy. Thöa Ñaïi vöông, nhö vaäy laø ngöôøi soáng trong boùng toái, höôùng ñeán boùng toái. 

5) Vaø thöa Ñaïi vöông, theá naøo laø ngöôøi soáng trong boùng toái höôùng ñeán aùnh saùng? ÔÛ ñaây, thöa Ñaïi vöông, coù moät soá ngöôøi sanh trong gia ñình haï tieän, gia ñình keû chieân-ñaø-la, hay gia ñình ngöôøi ñan roå, hay gia ñình ngöôøi laøm baãy saäp, hay gia ñình ngöôøi laøm xe, hay gia ñình ngöôøi ñoå raùc, ngheøo ñoùi, aên uoáng thieáu thoán, sanh keá khoù khaên, khoù kieám ñoà aên maëc. Vaø ngöôøi aáy xaáu xí, khoù nhìn, coøm löng, nhieàu beänh, muø loøa, queïo tay, baïi chaân hay nöûa thaân teâ lieät. Ngöôøi aáy khoâng nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, vaûi maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, khoâng nhaän ñöôïc choã naèm, choã ôû, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän. Do thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän, sau khi thaân hoaïi maïng chung ngöôøi aáy ñöôïc sanh leân thieän thuù, Thieân giôùi, coõi ñôøi naøy. Thöa Ñaïi vöông, ví nhö moät ngöôøi töø ñaát leo leân kieäu, hay töø kieäu leo leân löng ngöïa, hay töø löng ngöïa leo leân thaân voi, hay töø thaân voi leo leân laàu. Thöa Ñaïi vöông, Ta noùi ngöôøi aáy vôùi ví duï nhö vaäy. Thöa Ñaïi vöông, nhö vaäy laø ngöôøi soáng trong boùng toái höôùng ñeán aùnh saùng. 

6) Vaø thöa Ñaïi vöông, theá naøo laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán boùng toái? ÔÛ ñaây, thöa Ñaïi vöông, coù soá ngöôøi sanh ra trong gia ñình cao quyù, trong gia ñình Saùt-ñeá-lî ñaïi phuù, hay trong gia ñình Baø-la-moân ñaïi phuù, hay trong gia ñình gia chuû ñaïi phuù, phuù haøo coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác. Ngöôøi aáy ñeïp trai, deã nhìn, deã thöông, vôùi maøu da tuyeät ñeïp, myõ mieàu. Ngöôøi aáy laïi nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, aùo maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, choã naèm, choã truù, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy, thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc. Do thaân laøm aùc, mieäng noùi aùc, yù nghó aùc, sau khi thaân hoaïi maïng chung, ngöôøi aáy sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Ví nhö, thöa Ñaïi vöông, moät ngöôøi töø laàu leo xuoáng thaân voi, hay töø thaân voi leo xuoáng löng ngöïa, hay töø löng ngöïa leo xuoáng chieác kieäu, hay töø chieác kieäu leo xuoáng ñaát, hay töø ñaát leo xuoáng loøng ñaát toái taêm. Thöa Ñaïi vöông, Ta noùi ngöôøi aáy vôùi ví duï nhö vaäy. Thöa Ñaïi vöông, nhö vaäy laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán boùng toái. 

7) Vaø thöa Ñaïi vöông, theá naøo laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng höôùng ñeán aùnh saùng? ÔÛ ñaây, thöa Ñaïi vöông, coù ngöôøi sanh ra trong gia ñình cao quyù, trong gia ñình Saùt-ñeá-lî ñaïi phuù, hay trong gia ñình Baø-la-moân ñaïi phuù, hay trong gia ñình gia chuû ñaïi phuù, phuù haøo, coù tieàn cuûa lôùn, coù taøi saûn lôùn, coù nhieàu vaøng vaø baïc, coù nhieàu taøi saûn vaät duïng, coù nhieàu tieàn cuûa, nguõ coác. Vaø ngöôøi aáy ñeïp trai, deã nhìn, deã thöông, vôùi maøu da tuyeät ñeïp, myõ mieàu. Ngöôøi aáy laïi nhaän ñöôïc ñoà aên, ñoà uoáng, vaûi maëc, xe coä, voøng hoa, höông lieäu, phaán saùp, choã naèm, choã truù, ñeøn ñuoác. Ngöôøi aáy thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän. Do thaân laøm thieän, mieäng noùi thieän, yù nghó thieän, ngöôøi aáy khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân thieän thuù, Thieân giôùi, coõi ñôøi naøy. Ví nhö, thöa Ñaïi vöông, moät ngöôøi töø chieác kieäu naøy böôùc qua chieác kieäu khaùc, hay töø löng ngöïa naøy böôùc qua löng ngöïa khaùc, hay töø thaân voi naøy böôùc qua thaân voi khaùc, hay töø laàu naøy böôùc qua laàu khaùc. Thöa Ñaïi vöông, Ta noùi ngöôøi aáy vôùi ví duï nhö vaäy. Thöa Ñaïi vöông, nhö vaäy laø ngöôøi soáng trong aùnh saùng, höôùng ñeán aùnh saùng. 

8) Thöa Ñaïi vöông, nhöõng ngöôøi nhö vaäy coù maët, hieän dieän trong ñôøi. 

9) Thöa Ñaïi vöông, ngöôøi ngheøo ñoùi baát tín vaø xan tham : 

Keo kieát, aùc tö duy, 
Taø kieán, thieáu leã nghóa, 
Nhieác maéng vaø maï lî 
Sa-moân, Baø-la-moân, 
Cuøng caùc khaát só khaùc; 
Khoâng cho, laøm phieàn nhieãu, 
Ngaên chaän söï boá thí, 
Côm nöôùc cho ngöôøi xin; 
Ñaïi vöông, ngöôøi nhö vaäy, 
Khi thaân hoaïi maïng chung, 
Sanh ñòa nguïc haõi huøng. 
OÂi Nhaân chuû, ngöôøi vaäy, 
Ñöôïc goïi sanh boùng toái, 
Vaø höôùng ñeán boùng toái.

Ñaïi vöông, ngöôøi ngheøo ñoùi 
Coù tín, khoâng xan tham, 
Boá thí, thieän tö duy, 
Coù chí, taâm khoâng loaïn, 
Ñöùng daäy vaø chaøo ñoùn 
Sa-moân, Baø-la-moân, 
Cuøng caùc khaát só khaùc, 
Tu hoïc haïnh thaêng baèng; 
Khoâng ngaên söï boá thí, 
Côm nöôùc cho ngöôøi xin; 
Ñaïi vöông, ngöôøi nhö vaäy, 
Khi thaân hoaïi maïng chung, 
Ñöôïc sanh leân Thieân giôùi, 
OÂi Nhaân chuû, ngöôøi vaäy, 
Ñöôïc goïi sanh boùng toái, 
Nhöng höôùng ñeán aùnh saùng.

Ñaïi vöông, ngöôøi haøo phuù, 
Baát tín vaø xan tham, 
Keo kieát, aùc tö duy, 
Taø kieán, khoâng leã nghóa, 
Nhieác maéng vaø maï lî. 
Sa-moân, Baø-la-moân, 
Cuøng caùc khaát só khaùc, 
Khoâng cho, laøm phieàn nhieãu, 
Ngaên chaän söï boá thí, 
Côm nöôùc cho ngöôøi xin. 
Ñaïi vöông, ngöôøi nhö vaäy, 
Khi thaân hoaïi maïng chung, 
Phaûi sanh vaøo ñòa nguïc. 
OÂi Nhaân chuû, ngöôøi vaäy, 
Ñöôïc goïi sanh aùnh saùng, 
Vaø höôùng ñeán boùng toái.

Ñaïi vöông, ngöôøi haøo phuù, 
Coù tín, khoâng xan tham, 
Boá thí, thieän tö duy, 
Coù chí, taâm khoâng loaïn. 
Ñöùng daäy vaø chaøo ñoùn, 
Sa-moân, Baø-la-moân, 
Cuøng caùc khaát só khaùc, 
Tu hoïc haïnh hoøa bình, 
Khoâng ngaên söï boá thí, 
Côm nöôùc cho ngöôøi xin. 
Ñaïi vöông, ngöôøi nhö vaäy, 
Khi thaân hoaïi maïng chung, 
Ñöôïc sanh leân Thieân giôùi, 
OÂi Nhaân chuû, ngöôøi vaäy, 
Ñöôïc goïi sanh aùnh saùng, 
Vaø höôùng ñeán aùnh saùng.

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2) Theá Toân noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ngoài moät beân:  

-- Ñaïi vöông ñi töø ñaâu laïi, giöõa tröa nhö theá naøy? 

3) -- Baïch Theá Toân, toå maãu cuûa con meänh chung, giaø nua, tuoåi taùc, ñaõ ñeán tuoåi tröôûng thöôïng, ñaõ ñaït ñeán tuoåi thoï, ñaõ meänh chung, ñöôïc moät traêm hai möôi tuoåi. 

4) Baïch Theá Toân, con raát aùi luyeán vaø quyù meán toå maãu. Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc cho moät voi baùu, hay ñeå toå maãu con khoûi cheát, con seõ cho voi baùu ñeå toå maãu con khoûi cheát. Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc cho moät ngöïa baùu, hay ñeå toå maãu con khoûi cheát, con seõ cho ngöïa baùu ñeå toå maãu con khoûi cheát. Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc cho moät thoân laøng toát ñeïp, hay ñeå toå maãu con khoûi cheát, con seõ cho thoân laøng toát ñeïp ñeå toå maãu con khoûi cheát. Baïch Theá Toân, neáu con coù theå ñöôïc cho moät quoác ñoä, hay ñeå toå maãu con khoûi cheát, con seõ cho quoác ñoä ñeå toå maãu con khoûi cheát. 

5) -- Taát caû chuùng sanh, thöa Ñaïi vöông, ñeàu phaûi cheát, ñeàu keát thuùc trong söï cheát, ñeàu khoâng vöôït qua söï cheát. 

6) -- Thaät laø vi dieäu, baïch Theá Toân! Thaät laø hy höõu, baïch Theá Toân! Baïch Theá Toân, Theá Toân ñaõ kheùo noùi: "Taát caû chuùng sanh ñeàu phaûi cheát, ñeàu keát thuùc trong söï cheát, ñeàu khoâng vöôït qua söï cheát." 

7) -- Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Taát caû chuùng sanh ñeàu phaûi cheát, ñeàu keát thuùc trong söï cheát, ñeàu khoâng vöôït qua söï cheát. Ví nhö, thöa Ñaïi vöông, taát caû ñoà goám do ngöôøi thôï goám laøm ra, chöa nung chín hay ñaõ nung chín, taát caû ñoà goám aáy ñeàu phaûi beå, ñeàu keát thuùc trong söï beå, ñeàu khoâng vöôït qua söï beå. Cuõng vaäy, thöa Ñaïi vöông, taát caû chuùng sanh ñeàu phaûi cheát, ñeàu keát thuùc trong söï cheát, ñeàu khoâng vöôït qua söï cheát. 

8)  

Moïi chuùng sanh seõ cheát, 
Maïng soáng, cheát keát thuùc, 
Tuøy nghieäp, hoï seõ ñi, 
Nhaän laõnh quaû thieän aùc, 
AÙc nghieäp ñoïa, ñòa nguïc, 
Thieän nghieäp, leân Thieân giôùi. 
Do vaäy haõy laøm laønh, 
Tích luõy cho ñôøi sau, 
Coâng ñöùc cho ñôøi sau, 
Laøm haäu cöù cho ngöôøi.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, coù bao nhieâu phaùp ôû ñôøi, khi khôûi leân ñöa laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù? 

3) -- Thöa Ñaïi vöông, coù ba phaùp ôû ñôøi, khi khôûi leân ñöa laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù. 

4) Theá naøo laø ba? Thöa Ñaïi vöông, tham laø phaùp ôû ñôøi, khi khôûi leân ñöa laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù. Thöa Ñaïi vöông, saân laø phaùp ôû ñôøi, khi khôûi leân ñöa laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù. Thöa Ñaïi vöông, si laø phaùp ôû ñôøi, khi khôûi leân ñöa laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù. 

5) Thöa Ñaïi vöông, ba phaùp naøy ôû ñôøi, khi khôûi leân ñem laïi baát lôïi, ñau khoå, baát an truù. 

6)  

Tham, saân, si ba phaùp,  
Laø aùc taâm cho ngöôøi, 
Chuùng di haïi töï ngaõ, 
Chuùng taùc thaønh töï ngaõ, 
Nhö voû vaø loõi caây, 
Töï taùc thaønh traùi caây.

1) ÔÛ taïi Saøvatthi. 

2) Ngoài xuoáng moät beân, vua Pasenadi nöôùc Kosala baïch Theá Toân: 

-- Choã naøo, baïch Theá Toân, boá thí caàn phaûi ñem cho? 

3) Thöa Ñaïi vöông, taïi choã naøo, taâm ñöôïc hoan hyû. 

4) Baïch Theá Toân, choã naøo cho ñöôïc quaû lôùn? 

5) -- Thöa Ñaïi vöông, caâu : "Choã naøo boá thí caàn phaûi ñem cho" khaùc vôùi caâu: "Choã naøo cho ñöôïc quaû lôùn". Thöa Ñaïi vöông, cho ngöôøi trì giôùi ñöôïc quaû baùo lôùn. Cho ngöôøi khoâng giöõ giôùi khoâng ñöôïc nhö vaäy. Veà vaán ñeà naøy, thöa Ñaïi vöông, Ta seõ hoûi Ñaïi vöông, Ñaïi vöông kham nhaãn nhö theá naøo, haõy traû lôøi caâu hoûi aáy nhö vaäy. 

6) Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, Ñaïi vöông ñang laâm chieán, vaø cuoäc giao tranh ñang tieáp dieãn döõ doäi. Roài moät thanh nieân Saùt-ñeá-lî ñeán, khoâng coù hoïc taäp, khoâng coù huaán luyeän, khoâng coù thöïc taäp, khoâng coù phuïc vuï, ruït reø, sôï haõi, run sôï. Ñaïi vöông coù chaáp nhaän ngöôøi aáy khoâng? Ñaïi vöông coù uûng hoä ngöôøi aáy khoâng, vaø moät ngöôøi nhö vaäy coù lôïi ích gì cho Ñaïi vöông khoâng? 

7) -- Baïch Theá Toân, con khoâng uûng hoä ngöôøi aáy vaø moät ngöôøi nhö vaäy khoâng coù lôïi ích gì cho con caû. 

8) Roài moät thanh nieân Baø-la-moân, khoâng coù hoïc taäp... Roài moät thanh nieân Vessa (thöông gia) ñeán... Roài moät thanh nieân Sudda (Thuû-ñaø: cuøng ñinh) ñeán, khoâng coù hoïc taäp...,... vaø moät ngöôøi nhö vaäy khoâng coù lôïi ích gì cho con caû. 

9) -- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, Ñaïi vöông ñang laâm chieán, vaø cuoäc giao tranh ñang tieáp dieãn döõ doäi. Roài moät thanh nieân Saùt-ñeá-lî ñeán, coù hoïc taäp, coù huaán luyeän, coù thöïc taäp, coù phuïc vuï, khoâng ruït reø, khoâng sôï haõi, khoâng run sôï. Ñaïi vöông coù chaáp nhaän ngöôøi aáy khoâng? Ñaïi vöông coù uûng hoä ngöôøi aáy khoâng, vaø moät ngöôøi nhö vaäy coù lôïi ích gì cho Ñaïi vöông khoâng? 

10) -- Baïch Theá Toân, con uûng hoä ngöôøi aáy. Vaø moät ngöôøi nhö vaäy coù lôïi ích cho con. 

11) -- Roài moät thanh nieân Baø-la-moân ñeán, coù hoïc taäp... Roài moät thanh nieân Vessa ñeán... Roài moät thanh nieân Sudda ñeán coù hoïc taäp..,.... vaø moät ngöôøi nhö vaäy coù ích lôïi gì cho Ñaïi vöông khoâng? 

12) -- Baïch Theá Toân, con uûng hoä ngöôøi aáy vaø moät ngöôøi nhö vaäy coù lôïi ích cho con. 

13) -- Cuõng vaäy, thöa Ñaïi vöông, daàu cho moät ngöôøi coù xuaát gia töø moät gia ñình naøo, töø boû gia ñình, soáng khoâng gia ñình, vò aáy ñoaïn tröø naêm chi vaø hoäi ñuû naêm chi. Boá thí cho moät ngöôøi nhö vaäy coù quaû baùo lôùn. 

14) Theá naøo laø naêm chi ñöôïc ñoaïn tröø? Tham duïc ñöôïc ñoaïn tröø, saân ñöôïc ñoaïn tröø, hoân traàm thuïy mieân ñöôïc ñoaïn tröø, traïo hoái ñöôïc ñoaïn tröø, nghi ñöôïc ñoaïn tröø. Naêm chi naøy ñöôïc ñoaïn tröø. 

15) Theá naøo laø naêm chi ñöôïc hoäi ñuû? Voâ hoïc giôùi uaån ñöôïc hoäi ñuû, voâ hoïc ñònh uaån ñöôïc hoäi ñuû, voâ hoïc tueä uaån ñöôïc hoäi ñuû, voâ hoïc giaûi thoaùt uaån ñöôïc hoäi ñuû, voâ hoïc giaûi thoaùt tri kieán uaån ñöôïc hoäi ñuû. Naêm chi naøy ñöôïc hoäi ñuû. 

16) Chính moät ngöôøi nhö vaäy, naêm chi ñöôïc ñoaïn tröø, naêm chi ñöôïc hoäi ñuû, boá thí cho ngöôøi nhö vaäy ñöôïc quaû baùo lôùn. 

17) Theá Toân noùi nhö vaäy. Roài baäc Ñaïo Sö laïi noùi theâm: 

Vò vua ñang laâm chieán, 
Seõ giöõ laïi thanh nieân, 
Cung thuaät ñöôïc thieän xaûo, 
Doõng maõnh ñaày khí löïc. 
Nhaø vua khoâng tuyeån choïn, 
Theo tieâu chuaån thoï sanh. 
Cuõng vaäy, ngöôøi coù trí, 
Kính leã baäc haï sanh, 
Baäc naøy soáng Thaùnh haïnh, 
Nhaãn nhuïc vaø hieàn hoøa. 
Haõy laøm coác thoaûi maùi 
Döïng nhaø cho ña vaên, 
Röøng khoâ laøm beå nöôùc, 
Hieåm trôû, môû ñöôøng ñi. 
Vôùi taâm tö thanh tònh, 
Haõy cho keû tröïc taâm, 
Cho ñoà aên, ñoà uoáng, 
Cho vaûi maëc, truù xaù. 
Nhö maây gioâng gaàm theùt, 
Chôùp saùng traêm ñaàu maây, 
Nöôùc möa aøo aøo xuoáng, 
Traøn ñaày ñaát thaáp cao. 
Cuõng vaäy, baäc thieän tín, 
Ña vaên, tröõ ñoà aên, 
Thoûa maõn keû khaát só. 
Keû trí taâm hoan hyû, 
Phaân phaùt vaät aên uoáng, 
Noùi "Cho, haõy ñem cho". 
Nhö vaäy, la, gaàm, theùt, 
Möa moùc nhö thaàn möa, 
Caùc coâng ñöùc to lôùn, 
Do boá thí mang laïi, 
Ñem möa aân, möa moùc, 
Treân nhöõng ngöôøi boá thí.

1) Nhaân duyeân ôû Saøvatthi. 

2) Theá Toân noùi vôùi vua Pasenadi nöôùc Kosala ñang ngoài moät beân: 

-- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông ñi töø ñaâu laïi? 

3) -- Baïch Theá Toân, con raát laø baän roän vôùi nhöõng söï vieäc caùc vua chuùa baän roän. Caùc vua chuùa Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, say ñaém kieâu haõnh vôùi vöông quyeàn, thoï höôûng tham lam vaät duïc, ñaït ñöôïc söï an toaøn quoác ñoä, vaø soáng chinh phuïc caû vuøng ñaát ñai roäng lôùn. 

4) -- Thöa Ñaïi vöông, Ñaïi vöông nghó theá naøo? ÔÛ ñaây, neáu coù ngöôøi ñeán vôùi Ñaïi vöông töø phöông Ñoâng, moät ngöôøi thaân tín, ñaùng tin caäy. Ngöôøi aáy ñeán Ñaïi vöông vaø thöa: "Taâu Ñaïi vöông, mong Ñaïi vöông ñöôïc bieát, con töø phöông Ñoâng laïi vaø coù thaáy taïi ñaáy moät ngoïn nuùi cao nhö hö khoâng, ñang di chuyeån vaø chaø ñaïp, ñeø beïp taát caû loaïi höõu tình. Taâu Ñaïi vöông, Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì caàn phaûi laøm". 

5) Roài moät ngöôøi khaùc ñeán töø phöông Taây... Roài moät ngöôøi thöù ba ñeán töø phöông Baéc... Roài moät ngöôøi thöù tö ñeán töø phöông Nam, thaân tín ñaùng tin caäy. Ngöôøi aáy ñeán Ñaïi vöông vaø thöa: "Taâu Ñaïi vöông, mong Ñaïi vöông ñöôïc bieát, con töø phöông Nam laïi vaø coù thaáy taïi ñaáy moät ngoïn nuùi cao nhö hö khoâng, ñang di chuyeån vaø chaø ñaïp, ñeø beïp leân taát caû loaïi höõu tình. Taâu Ñaïi vöông, Ñaïi vöông haõy laøm nhöõng gì caàn phaûi laøm". Nhö vaäy, thöa Ñaïi vöông, moät khuûng boá lôùn khôûi leân cho Ñaïi vöông, söï dieät taän nhaân loaïi thaät khuûng khieáp, ñöôïc taùi sanh laøm ngöôøi thaät khoù khaên, thôøi Ñaïi vöông coù theå laøm ñöôïc nhöõng gì? 

6) -- Nhö vaäy, baïch Theá Toân, moät khuûng boá lôùn khôûi leân, söï dieät taän nhaân loaïi thaät khuûng khieáp, ñöôïc taùi sanh laøm ngöôøi thaät khoù khaên, thôøi con coù theå laøm ñöôïc nhöõng gì, ngoaïi tröø soáng ñuùng phaùp, soáng chôn chaùnh laøm caùc haïnh laønh, laøm caùc coâng ñöùc! 

7) -- Thöa Ñaïi vöông, Ta noùi cho Ñaïi vöông bieát, Ta caùo cho Ñaïi vöông hay. Thöa Ñaïi vöông, giaø vaø cheát ñang tieán ñeán chinh phuïc Ñaïi vöông. Khi Ñaïi vöông bò giaø cheát chinh phuïc, Ñaïi vöông coù theå laøm ñöôïc gì?. 

8) -- Baïch Theá Toân, khi con bò giaø vaø cheát chinh phuïc, thôøi con coù theå laøm ñöôïc gì, ngoaïi tröø soáng ñuùng phaùp, soáng chôn chaùnh, laøm caùc haïnh laønh, laøm caùc coâng ñöùc! 

9) Baïch Theá Toân, nhöõng söï vieäc nhö caùc vua chuùa Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, say ñaém, kieâu haõnh vôùi vöông quyeàn, thoï höôûng tham lam vaät duïc, ñaït ñöôïc söï an toaøn quoác ñoä vaø soáng chinh phuïc caû vuøng ñaát ñai roäng lôùn cuøng caùc traän chieán vôùi töôïng binh. Baïch Theá Toân, caùc traän chieán vôùi töôïng binh khoâng ñem laïi moät höôùng ñi (gati), moät ñieåm töïa cho caùc vua chuùa aáy, moäi khi bò giaø cheát chinh phuïc. 

10) Baïch Theá Toân, nhöõng söï vieäc nhö caùc vua chuùa Saùt-ñeá-lî ñaõ laøm leã quaùn ñaûnh, say ñaém, kieâu haõnh vôùi vöông quyeàn, thoï höôûng tham lam vaät duïc, ñaït ñöôïc söï an toaøn quoác ñoä vaø soáng chinh phuïc caû moät vuøng ñaát ñai roäng lôùn cuøng caùc traän chieán vôùi maõ binh...,... vôùi xa binh..., ... vôùi boä binh. Baïch Theá Toân, caùc traän chieán vôùi boä binh khoâng ñem laïi moät höôùng ñi, moät ñieåm töïa cho caùc vò vua chuùa aáy moät khi bò giaø cheát chinh phuïc. 

11) Baïch Theá Toân, trong vöông quoác naøy coù nhöõng Ñaïi thaàn tinh luyeän veà thaàn chuù. Caùc vò naøy coù theå vôùi thaàn chuù, phaù tan quaân ñòch tôùi taán coâng. Nhöng baïch Theá Toân, caùc traän chieán chuù thuaät khoâng ñem laïi moät höôùng ñi, moät ñieåm töïa cho caùc vò vua aáy moät khi bò giaø cheát chinh phuïc. 

12) Baïch Theá Toân, trong vöông cung naøy coù nhieàu soá vaøng ñöôïc chöùa caát trong nhöõng nhaø haàm hay nhöõng laàu thöôïng, vaø vôùi soá vaøng aáy chuùng con coù theå phaù tan quaân ñòch taán coâng taøi chaùnh. Nhöng baïch Theá Toân, caùc traän chieán taøi chaùnh khoâng ñem laïi moät höôùng ñi, moät ñieåm töïa cho caùc vò vua chuùa aáy moät khi bò giaø cheát chinh phuïc. 

13) Vaø baïch Theá Toân, khi con bò giaø cheát chinh phuïc, thôøi con coù theå laøm ñöôïc gì, ngoaïi tröø soáng ñuùng phaùp, soáng chôn chaùnh, laøm caùc haïnh laønh, laøm caùc coâng ñöùc! 

14) -- Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Nhö vaäy laø phaûi, thöa Ñaïi vöông. Khi Ñaïi vöông bò giaø cheát chinh phuïc, Ñaïi vöông coù theå laøm ñöôïc gì, ngoaïi tröø soáng ñuùng phaùp, soáng chôn chaùnh, laøm caùc haïnh laønh, laøm caùc coâng ñöùc! 

15) Theá Toân noùi nhö vaäy...,... vaø baäc Ñaïo Sö noùi theâm: 

Nhö nuùi ñaù roäng lôùn, 
Döïng ñöùng leân hö khoâng, 
Tieán tôùi traøn xung quanh, 
AÙp ñeø caû boán phía. 
Cuõng vaäy, giaø vaø cheát 
Di chuyeån ñeán höõu tình, 
Giai caáp Saùt-ñeá-lî, 
Baø-la-moân, Pheä-xaù, 
Thuû-ñaø, Chieân-ñaø-la 
Keû ñoå raùc, ñoå phaân, 
Khoâng moät ai thoaùt khoûi, 
Taát caû bò chinh phuïc. 
ÔÛ ñaây khoâng töôïng binh, 
Khoâng xa binh, boä binh, 
Khoâng traän chieán chuù thuaät, 
Khoâng traän chieán taøi saûn 
Coù theå giuùp chieán thaéng, 
Choáng vôùi giaø, vôùi cheát. 
Do vaäy ngöôøi hieàn trí, 
Thaáy roõ phaàn töï lôïi, 
Ngöôøi trí ñaët tin töôûng, 
Vaøo Phaät, Phaùp vaø Taêng. 
Ai vôùi thaân, khaåu, yù, 
Haønh trì ñuùng Chaùnh phaùp, 
Ñôøi naøy ñöôïc taùn thaùn, 
Ñôøi sau, höôûng phöôùc trôøi.