I. Sanh (Taïp 14.3 Taäp sanh, Ñaïi 2,95b) (S.ii.47) 

1) Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi. 

2) Roài Theá Toân goïi Toân giaû Saøriputta: 

-- Naøy Saøriputta, trong kinh Paraøyana, ñoaïn caùc caâu hoûi cuûa Ajita, coù baøi: 

Thuaàn thuïc phaùp höõu vi, 
ÔÛ ñaây nhieàu höõu hoïc, 
Trí tueä nhöõng vò aáy, 
Trong uy nghi cuûa hoï, 
Haõy ñaùp lôøi ta hoûi, 
Noùi leân, naøy Thaân höõu!

Ñöôïc noùi vaäy, Toân giaû Saøriputta giöõ im laëng. 

3) Laàn thöù hai, Theá Toân goïi Toân giaû Saøriputta... (nhö treân)... Laàn thöù hai, Toân giaû Saøriputta giöõ im laëng. 

4) Laàn thöù ba, Theá Toân goïi Toân giaû Saøriputta: 

-- Naøy Saøriputta, trong kinh Karaøyana, ñoaïn caùc caâu hoûi cuûa Ajita, coù baøi: 

Thuaàn thuïc phaùp höõu vi, 
ÔÛ ñaây nhieàu höõu hoïc, 
Trí tueä nhöõng vò aáy, 
Trong uy nghi cuûa hoï, 
Haõy ñaùp lôøi ta hoûi, 
Noùi leân, naøy Thaân höõu!

Laàn thöù ba, Toân giaû Saøriputta giöõ im laëng. 

5) -- Naøy Saøriputta, OÂng coù thaáy caùi naøy ñöôïc sinh thaønh? Naøy Saøriputta, OÂng coù thaáy caùi naøy ñöôïc sinh thaønh? 

6) -- Caùi naøy ñöôïc sinh thaønh. Baïch Theá Toân, vò aáy vôùi chaùnh trí tueä thaáy nhö chôn caùi naøy ñöôïc sinh thaønh. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, laïi thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi caùi ñöôïc sinh thaønh, vò aáy thaáy vôùi chaùnh trí tueä, söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, vò aáy laïi thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. 

Do söï ñoaïn dieät cuûa moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò söï ñoaïn dieät, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Do söï ñoaïn dieät moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò ñoaïn dieät. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh tri tueä, vò aáy thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï vaät phaûi bò ñoaïn dieät. Nhö vaäy, baïch Theá Toân laø baäc höõu hoïc. 

7) Vaø baïch Theá Toân, nhö theá naøo laø thuaàn thuïc phaùp höõu vi? Baïch Theá Toân, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä caùi naøy ñöôïc sinh thaønh. "Caùi naøy ñöôïc sinh thaønh"; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi caùi ñöôïc sinh thaønh, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoâng coù chaáp thuû. Vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng chaáp thuû. 

Do söï ñoaïn dieät cuûa moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò ñoaïn dieät, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Do söï ñoaïn dieät moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh phaûi bò ñoaïn dieät; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï vaät phaûi bò ñoaïn dieät, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. Nhö vaäy, baïch Theá Toân, laø thuaàn thuïc phaùp höõu vi. 

8) Nhö vaäy, baïch Theá Toân, nhö ñaõ ñöôïc noùi trong kinh Paraøyana, ñoaïn caùc caâu hoûi cuûa Ajita, coù baøi:  

Thuaàn thuïc phaùp höõu vi, 
ÔÛ ñaây nhieàu höõu hoïc, 
Trí tueä nhöõng vò aáy, 
Trong uy nghi cuûa hoï, 
Haõy ñaùp lôøi ta hoûi, 
Noùi leân, naøy Thaân höõu!

9) -- Laønh thay, laønh thay! Caùi naøy ñöôïc sinh thaønh, naøy Saøriputta, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Caùi naøy ñöôïc sinh thaønh; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, laïi thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät, ñoái vôùi caùi ñöôïc sinh thaønh. Vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, laïi thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. 

Do söï ñoaïn dieät cuûa moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò ñoaïn dieät, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Do söï ñoaïn dieät vôùi moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò ñoaïn dieät; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, vò aáy thöïc haønh söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï vaät phaûi bò ñoaïn dieät. 

Nhö vaäy, naøy Saøriputta, laø baäc höõu hoïc. 

10) Vaø naøy Saøriputta, nhö theá naøo laø thuaàn thuïc phaùp höõu vi? Naøy Saøriputta, caùi naøy ñöôïc sinh thaønh, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Caùi naøy ñöôïc sinh thaønh; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi caùi ñöôïc sinh thaønh, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû. 

Vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên. Sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, ñoái vôùi söï tuïc sanh do moät loaïi ñoà aên, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng chaáp thuû. 

Do söï ñoaïn dieät moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh aáy phaûi bò ñoaïn dieät, vò aáy thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä. Do söï ñoaïn dieät moät loaïi ñoà aên, caùi ñöôïc sinh thaønh phaûi bò ñoaïn dieät; sau khi thaáy nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä, do söï yeám ly, ly tham, ñoaïn dieät ñoái vôùi söï vaät phaûi bò ñoaïn dieät, vò aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoâng coù chaáp thuû. 

Nhö vaäy, naøy Saøriputta, laø thuaàn thuïc phaùp höõu vi. 

11) Nhö vaäy, naøy Saøriputta, nhö ñaõ ñöôïc noùi trong kinh Paraøyana, ñoaïn caùc caâu hoûi cuûa Ajita, coù baøi: 

Thuaàn thuïc phaùp höõu vi, 
ÔÛ ñaây nhieàu höõu hoïc, 
Trí tueä nhöõng vò aáy, 
Trong uy nghi cuûa hoï, 
Haõy ñaùp lôøi ta hoûi, 
Noùi leân, naøy Thaân höõu!

II. Kalaøra (S.ii,50) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) Roài Tyû-kheo Kalaøra Khattiya (doøng Saùt-ñeá-lî) ñi ñeán Toân giaû Saøriputta; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Toân giaû Saøriputta nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm; sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo Kalaøra Khattiya noùi vôùi Toân giaû Saøriputta: 

-- Naøy Hieàn giaû Saøriputta, Tyû-kheo Moliyaphagguna ñaõ töø boû hoïc taäp vaø hoaøn tuïc. 

-- Vaäy vò Toân giaû aáy, khoâng tìm ñöôïc söï an uûi trong Phaùp vaø Luaät naøy? 

4) -- Vaäy Toân giaû Saøriputta ñaõ ñaït ñöôïc söï an uûi trong Phaùp vaø Luaät naøy? 

-- Naøy Hieàn giaû, toâi khoâng coù nghi ngôø gì! 

5) -- Naøy Hieàn giaû, coøn ñoái vôùi töông lai? 

-- Toâi khoâng coù baên khoaên, naøy Hieàn giaû. 

6) Roài Tyû-kheo Kalaøra Khattiya töø choã ngoài ñöùng daäy, ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

7) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo Kalaøra Khattiya baïch Theá Toân: 

-- Con ñöôïc bieát, baïch Theá Toân, Toân giaû Saøriputta tuyeân boá ñöôïc chaùnh trí nhö sau: "Sanh ñaõ taän; Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm; khoâng coøn trôû laïi traïng thaùi naøy nöõa". 

8) Roài Theá Toân goïi moät Tyû-kheo: 

-- Naøy Tyû-kheo, haõy ñi vaø nhaân danh Ta, goïi Saøriputta: "Hieàn giaû Saøriputta, baäc Ñaïo Sö goïi Hieàn giaû". 

9) -- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân, ñi ñeán Toân giaû Saøriputta; sau khi ñeán, noùi vôùi Toân giaû Saøriputta: "Baäc Ñaïo Sö cho goïi Hieàn giaû". 

10) -- Thöa vaâng, Hieàn giaû. 

Toân giaû Saøriputta vaâng ñaùp Tyû-kheo aáy, ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

11) Theá Toân noùi vôùi Toân giaû Saøriputta ñang ngoài moät beân:  

-- Naøy Saøriputta, coù ñuùng söï thaät chaêng laø OÂng coù tuyeân boá ñaõ chöùng ñöôïc chaùnh trí: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa"? 

-- Baïch Theá Toân, khoâng phaûi vôùi nhöõng caâu aáy, vôùi nhöõng chöõ aáy, yù nghóa aáy ñöôïc con noùi ñeán nhö vaäy. 

12) -- Vaäy vôùi phaùp moân naøo, naøy Saøriputta, Thieän nam töû noùi ñeán söï chöùng ñaéc trí, lôøi tuyeân boá caàn phaûi ñöôïc xem ñuùng nhö lôøi tuyeân boá. 

13) -- Baïch Theá Toân, chính con ñaõ noùi nhö sau: "Baïch Theá Toân, khoâng phaûi vôùi nhöõng caâu aáy, vôùi nhöõng chöõ aáy, yù nghóa aáy ñöôïc con noùi ñeán nhö vaäy". 

14) -- Neáu hoï coù hoûi OÂng, naøy Saøriputta: "OÂng bieát nhö theá naøo, naøy Saøriputta, OÂng thaáy nhö theá naøo maø OÂng tuyeân boá trí ñaõ ñöôïc chöùng ñaéc: 'Ta bieát sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui laïi traïng thaùi naøy nöõa' ?" Ñöôïc hoûi vaäy, naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

15) -- Neáu hoï coù hoûi con, baïch Theá Toân: "Hieàn giaû bieát nhö theá naøo, naøy Hieàn giaû Saøriputta, Hieàn giaû thaáy nhö theá naøo maø tuyeân boá trí ñaõ ñöôïc chöùng ñaéc: 'Ta ñaõ bieát, sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû laïi traïng thaùi naøy nöõa'?" Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö sau: 

16) "Vì raèng naøy Hieàn giaû, trong (danh töø) taän dieät, ta hieåu ñöôïc laø söï taän dieät cuûa nhaân, chính do nhaân aáy sanh sanh khôûi. Sau khi hieåu ñöôïc nghóa taän dieät trong (danh töø) taän dieät, ta môùi bieát: 'Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa.' " 

Ñöôïc hoûi nhö vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö vaäy. 

17) -- Naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, sanh laáy gì laøm nhaân, laáy gì taäp khôûi, laáy gì taùc sanh, laáy gì laøm hieän höõu?" Ñöôïc hoûi nhö vaäy, naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

18) -- Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, sanh laáy gì laøm nhaân... (nhö treân)... laáy gì laøm hieän höõu?" Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö sau: "Sanh laáy höõu laøm nhaân, laáy höõu taäp khôûi, laáy höõu taùc sanh, laáy höõu laøm hieän höõu". Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö vaäy. 

19) -- Naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, höõu laáy gì laøm nhaân, laáy gì taäp khôûi, laáy gì taùc sanh, laáy gì laøm hieän höõu?" Ñöôïc hoûi vaäy naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

20) -- Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, höõu laáy gì laøm nhaân... laáy gì laøm hieän höõu?" Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö sau: "Höõu laáy thuû laøm nhaân, laáy thuû taäp khôûi, laáy thuû taùc sanh, laáy thuû laøm hieän höõu". Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö vaäy. 

21) -- Naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, thuû laáy gì laøm nhaân... (nhö treân)..". 

22-23) -- Vaø naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, aùi laáy gì laøm nhaân, laáy gì taäp khôûi, laáy gì taùc sanh, laáy gì laøm hieän höõu?" Ñöôïc hoûi vaäy, naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

24) -- Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, aùi laáy gì laøm nhaân, laáy gì taäp khôûi, laáy gì taùc sanh, laáy gì hieän höõu?". Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân, con seõ traû lôøi nhö sau: "Naøy Hieàn giaû, aùi laáy thoï laøm nhaân, laáy thoï taäp khôûi, laáy thoï taùc sanh, laáy thoï laøm hieän höõu". Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö vaäy. 

25) -- Naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Laøm sao, naøy Hieàn giaû Saøriputta, Hieàn giaû bieát nhö theá naøo, Hieàn giaû thaáy nhö theá naøo, caûm thoï dieäu laïc aáy khoâng toàn taïi?" Ñöôïc hoûi vaäy, naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

26) -- Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc hoûi: "Naøy Hieàn giaû Saøriputta, Hieàn giaû bieát nhö theá naøo, Hieàn giaû thaáy nhö theá naøo, caûm thoï dieäu laïc khoâng toàn taïi?" Ñöôïc hoûi vaäy, Baïch Theá Toân con traû lôøi nhö sau: 

27) "Naøy Hieàn giaû, coù ba caûm thoï naøy. Theá naøo laø ba? Laïc thoï, khoå thoï, phi khoå phi laïc thoï. Naøy Hieàn giaû, ba caûm thoï naøy voâ thöôøng, khi bieát ñöôïc caùi gì voâ thöôøng laø khoå, thôøi caûm thoï dieäu laïc aáy khoâng toàn taïi". 

Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân con traû lôøi nhö vaäy. 

28) -- Laønh thay, laønh thay naøy Saøriputta! Phaùp moân (phöông tieän) naøy, naøy Saøriputta, coù theå traû lôøi toùm taét nhö sau: Caùi gì ñöôïc caûm thoï, caùi aáy naèm trong ñau khoå. 

29) -- Naøy Saøriputta, neáu OÂng ñöôïc hoûi: "Hieàn giaû ñöôïc giaûi thoaùt nhö theá naøo, naøy Hieàn giaû Saøriputta, maø Hieàn giaû tuyeân boá trí ñaõ ñöôïc chöùng ñaéc: 'Ta bieát: Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, caùc vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa'?" Ñöôïc hoûi vaäy, naøy Saøriputta, OÂng traû lôøi nhö theá naøo? 

30) -- Baïch Theá Toân, neáu con ñöôïc hoûi: "Hieàn giaû ñöôïc giaûi thoaùt nhö theá naøo, naøy Hieàn giaû Saøriputta, maø Hieàn giaû tuyeân boá trí ñaõ ñöôïc chöùng ñaéc: 'Ta bieát: Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, caùc vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa'?" Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö sau: 

31) "Do töï giaûi thoaùt, chö Hieàn giaû, do ñoaïn dieät taát caû chaáp thuû, ta soáng an truù chaùnh nieäm nhö vaäy. Nhôø soáng an truù chaùnh nieäm nhö vaäy, caùc laäu hoaëc khoâng coøn tieáp tuïc ræ chaûy, vaø ta khoâng chaáp nhaän töï ngaõ". 

Ñöôïc hoûi vaäy, baïch Theá Toân, con traû lôøi nhö vaäy. 

32) -- Laønh thay, laønh thay naøy Saøriputta! Phaùp moân (phöông tieän) naøy, naøy Saøriputta, coù theå traû lôøi toùm taét nhö sau: Nhöõng caùi gì ñöôïc vò Sa-moân goïi laø laäu hoaëc, ta khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, chuùng ñaõ ñöôïc ta dieät taän. Ta khoâng coøn phaân vaân gì nöõa. 

33) Noùi vaäy xong, Theá Toân töø choã ngoài ñöùng daäy ñi vaøo tònh xaù. 

34) Roài Toân giaû Saøriputta, sau khi Theá Toân ñi chaúng lao laâu, lieàn baûo caùc Tyû-kheo: 

35) -- Naøy chö Hieàn giaû, Theá Toân hoûi ta caâu hoûi thöù nhaát maø ta chöa ñöôïc bieát tröôùc, luùc aáy trí ta coøn chaäm chaïp. Nhöng naøy chö Hieàn giaû, khi Theá Toân tuøy hyû (traû lôøi caâu) hoûi thöù nhaát cuûa ta, ta suy nghó nhö sau: 

36) "Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc, thôøi ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy cho ñeán troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân sai khaùc. 

37) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa troïn ñeâm vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc, thôøi ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy cho ñeán troïn ñeâm vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc. 

38) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa troïn ñeâm vaø troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc, thôøi ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy cho ñeán troïn ñeâm vaø troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc. 

39) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn hai ñeâm hai ngaøy, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy troïn hai ñeâm hai ngaøy. 

40) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn ba ñeâm ba ngaøy, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy troïn ba ñeâm ba ngaøy. 

41) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn boán ñeâm boán ngaøy, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy troïn boán ñeâm boán ngaøy. 

42) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn naêm ñeâm naêm ngaøy, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa naøy troïn naêm ñeâm naêm ngaøy. 

43) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn saùu ñeâm saùu ngaøy, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa naøy troïn saùu ñeâm saùu ngaøy. 

44) Neáu Theá Toân hoûi ta yù nghóa naøy troïn baûy ñeâm baûy ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa naøy troïn baûy ñeâm baûy ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân (phöông tieän) sai khaùc". 

45) Roài Tyû-kheo Kalaøra Khattiya töø choã ngoài ñöùng daäy, ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

46) Ngoài xuoáng moät beân, Tyû-kheo Kalaøra Khattiya baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, Toân giaû Saøriputta ñaõ roáng leân tieáng roáng con sö töû nhö sau: Naøy chö Hieàn giaû, Theá Toân hoûi ta caâu hoûi thöù nhaát, maø ta chöa ñöôïc bieát tröôùc, luùc aáy trí ta coøn chaäm chaïp. Nhöng naøy chö Hieàn giaû, khi Theá Toân tuøy hyû (traû lôøi caâu) hoûi thöù nhaát cuûa ta, ta suy nghó nhö sau: "Neáu Theá Toân hoûi ta veà yù nghóa naøy troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc, ta coù theå traû lôøi Theá Toân veà yù nghóa aáy cho ñeán troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân sai khaùc. Neáu Theá Toân hoûi ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ñeâm... cho ñeán troïn ñeâm vaø troïn ngaøy... cho ñeán troïn ba... troïn boán..., cho ñeán troïn naêm... troïn saùu... troïn baûy ñeâm ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc". 

47) -- Naøy caùc Tyû-kheo, phaùp giôùi aáy (Dhammadhaøtu) ñöôïc Saøriputta kheùo thaønh ñaït. Do kheùo thaønh ñaït phaùp giôùi aáy, neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy troïn ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc, thôøi Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ngaøy, vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ñeâm vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc, thôøi Sauïriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ñeâm vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phöông tieän sai khaùc. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ñeâm vaø troïn ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn ñeâm vaø troïn ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn caû hai ñeâm vaø hai ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn caû hai ñeâm hai ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn caû ba ñeâm ba ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán caû ba ñeâm ba ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn boán ñeâm boán ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán boán ñeâm boán ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn naêm ñeâm naêm ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn naêm ñeâm naêm ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn saùu ñeâm saùu ngaøy, Saøriputta coù theå traû lôøi Ta veà yù nghóa naøy cho ñeán troïn saùu ñeâm saùu ngaøy. Neáu Ta hoûi Saøriputta veà yù nghóa naøy troïn baûy ñeâm baûy ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân sai khaùc, Saøriputta coù theå traû lôøi cho Ta veà yù nghóa aáy cho ñeán troïn baûy ñeâm baûy ngaøy vôùi nhöõng vaên cuù sai khaùc, vôùi nhöõng phaùp moân sai khaùc. 

III. Nhöõng Caên Baûn Cuûa Trí (Taïp 14.15 Chuûng Trí, Ñaïi 2, 99c) (S.ii,56) 

1)... ÔÛ Saøvatthi. 

2). .. Naøy caùc Tyû-kheo. Ta seõ thuyeát veà boán möôi boán caên baûn cuûa trí cho caùc OÂng. Haõy nghe vaø kheùo suy nghieäm, Ta seõ noùi. 

-- Thöa vaâng, Baïch Theá Toân.  

Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. 

3) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø boán möôi boán caên baûn cuûa trí? 

4) Giaø cheát trí, giaø cheát taäp trí, giaø cheát dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát dieät. 

5) Sanh trí, sanh taäp trí, sanh dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán sanh dieät. 

6) Höõu trí, höõu taäp trí, höõu dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán höõu dieät. 

7) Thuû trí, thuû taäp trí, thuû dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán thuû dieät. 

8) AÙi trí, aùi taäp trí, aùi dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán aùi dieät. 

9) Thoï trí, thoï taäp trí, thoï dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán thoï dieät. 

10) Xuùc trí... 

11) Saùu xöù trí... 

12) Danh saéc trí... 

13) Thöùc trí... 

14) Haønh trí, haønh taäp trí, haønh dieät trí, trí veà con ñöôøng ñöa ñeán haønh dieät. 

Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø boán möôi boán caên baûn cuûa trí. 

15) Naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø giaø cheát? Caùi gì thuoäc veà chuùng sanh naøy hay chuùng sanh khaùc, thuoäc boä loaïi chuùng sanh naøy hay boä loaïi chuùng sanh khaùc, bò giaø yeáu, suy nhöôïc, raêng ruïng, toùc baïc, da nhaên, tuoåi thoï ñoài baïi, caùc caên chín muoài; ñaây goïi laø giaø. Caùi gì thuoäc chuùng sanh naøy hay chuùng sanh khaùc, thuoäc boä loaïi chuùng sanh naøy hay thuoäc boä loaïi chuùng sanh khaùc, bò moät dieät, huûy hoaïi, tieâu maát, töû vong, caùc uaån taøn luïn, thaân theå hoaïi dieät, vaát boû; ñaây goïi laø cheát. Nhö vaäy laø giaø, ñaây laø cheát. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø giaø cheát. 

16) Do sanh taäp khôûi neân giaø cheát taäp khôûi. Do sanh dieät neân giaø cheát dieät. Ñaây laø Thaùnh ñaïo taùm ngaønh ñöa ñeán giaø cheát dieät; töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû bieát giaø cheát nhö vaäy, bieát giaø cheát taäp khôûi nhö vaäy, bieát giaø cheát dieät nhö vaäy, bieát con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát dieät nhö vaäy. 

18) Ñaây laø phaùp trí cuûa vò aáy. Vò aáy vôùi phaùp naøy ñöôïc thaáy, ñöôïc bieát, ñöôïc quaû töùc thôøi, ñöôïc ñaït ñeán, ñöôïc theå nhaäp (pariyogathena) höôùng daãn thaùi ñoä (nayam) cuûa mình ñoái vôùi quaù khöù vaø töông lai. 

19) Nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo trong quaù khöù ñaõ hieåu roõ giaø cheát, ñaõ hieåu roõ giaø cheát taäp khôûi, ñaõ hieåu roõ giaø cheát dieät, ñaõ hieåu roõ con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát dieät, taát caû nhöõng vò aáy ñeàu hieåu bieát nhö vaäy, nhö vaäy; nhö hieän nay Ta vaäy. 

20) Nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo trong töông lai seõ hieåu roõ (abhijanissanti) giaø cheát, seõ hieåu roõ giaø cheát taäp khôûi, seõ hieåu roõ giaø cheát dieät, seõ hieåu roõ con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát dieät, taát caû nhöõng vò aáy seõ hieåu bieát nhö vaäy, nhö vaäy; nhö hieän nay Ta vaäy. Ñaây töùc laø tuøy trí (anvaye naønam) cuûa vò aáy. 

21) Naøy caùc Tyû-kheo, vì raèng vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc thanh tònh vaø thuaàn tònh hai loaïi trí, phaùp trí vaø tuøy trí; naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy ñöôïc goïi laø Thaùnh ñeä töû ñaït tri kieán, (dithisampanno) ñaït kieán, ñaõ ñi ñeán dieäu phaùp naøy, ñaõ thaáy dieäu phaùp naøy, ñaõ ñaày ñuû höõu hoïc trí, ñaõ ñaày ñuû höõu hoïc minh, ñaõ nhaäp ñöôïc phaùp löu, laø baäc Thaùnh minh ñaït tueä (nibbedhi kapanno), ñaõ ñöùng goõ vaøo cöûa baát töû. 

22) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø sanh?... 

23) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø höõu?... 

24) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thuû?... 

25) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø aùi?... 

26) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thoï?... 

27) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø xuùc?... 

28) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø saùu xöù?... 

29) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø danh saéc?... 

30) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø thöùc?... 

31) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø haønh? Coù ba haønh naøy, naøy caùc Tyû-kheo, thaân haønh, khaåu haønh, yù haønh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø haønh. 

32) Do voâ minh taäp khôûi, haønh taäp khôûi. Do voâ minh taäp khôûi dieät, haønh dieät. Ñaây laø Thaùnh ñaïo taùm ngaønh, con ñöôøng ñöa ñeán haønh dieät; töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. 

33) Vì raèng naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû bieát haønh nhö vaäy, bieát haønh taäp khôûi nhö vaäy, bieát haønh dieät nhö vaäy, bieát con ñöôøng ñöa ñeán haønh dieät nhö vaäy. Ñaây laø phaùp trí cuûa vò aáy, vò aáy vôùi phaùp naøy ñöôïc thaáy, ñöôïc bieát, ñöôïc quaû töùc thôøi, ñöôïc ñaït ñeán, ñöôïc theå nhaäp, höôùng daãn thaùi ñoä (nayam) cuûa mình ñoái vôùi quaù khöù, töông lai. 

34) Nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo trong quaù khöù ñaõ hieåu roõ caùc haønh, ñaõ hieåu roõ haønh taäp khôûi, ñaõ hieåu roõ haønh dieät, ñaõ hieåu roõ con ñöôøng ñöa ñeán haønh dieät; taát caû nhöõng vò aáy ñeàu hieåu bieát nhö vaäy, nhö vaäy; nhö hieän nay Ta vaäy.  

35) Nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo trong töông lai seõ hieåu roõ caùc haønh, seõ hieåu roõ haønh taäp khôûi, seõ hieåu roõ haønh dieät, seõ hieåu roõ con ñöôøng ñöa ñeán haønh dieät, taát caû nhöõng vò aáy seõ hieåu bieát nhö vaäy; nhö vaäy, nhö hieän nay Ta vaäy. Ñaây töùc laø tuøy trí cuûa vò aáy. 

36) Naøy caùc Tyû-kheo, vì raèng vò Thaùnh ñeä töû ñöôïc thanh tònh, thuaàn tònh hai loaïi trí, phaùp trí vaø tuøy trí; naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy ñöôïc goïi laø vò Thaùnh ñeä töû ñaït tri kieán, ñaït kieán, ñaõ ñi ñeán dieäu phaùp naøy, thaáy dieäu phaùp naøy, ñaày ñuû höõu hoïc trí, ñaõ ñaày ñuû höõu hoïc minh, ñaõ nhaäp ñöôïc phaùp löu, laø baäc Thaùnh minh ñaït tueä, ñaõ ñöùng goõ vaøo cöûa baát töû. 

IV. Nhöõng Caên Baûn Cuûa Trí (Taïp 14.16 Chuûng Trí, Ñaïi 2, 99c) ( S.ii.59) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, Ta seõ giaûng cho caùc OÂng baûy möôi baûy caên baûn cuûa trí. Haõy nghe vaø kheùo tö nieäm... Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø baûy möôi baûy caên baûn cuûa trí? 

3) Trí bieát raèng giaø cheát do duyeân sanh. Trí bieát raèng khoâng coù sanh thôøi khoâng coù giaø. Trí bieát raèng trong quaù khöù giaø cheát cuõng do duyeân sanh. Trí bieát raèng khoâng coù sanh thôøi khoâng coù giaø cheát. Trí bieát raèng trong töông lai giaø cheát cuõng do duyeân sanh. Trí bieát raèng khoâng coù sanh thôøi seõ khoâng coù giaø cheát. Phaøm khi naøo coù trí veà truù phaùp, choã aáy cuõng coù trí taän phaùp, hoaïi phaùp, ly tham phaùp, dieät phaùp. 

4) Trí bieát raèng sanh do duyeân höõu... 

5) Trí bieát raèng höõu do duyeân thuû... 

6) Trí bieát raèng thuû do duyeân aùi... 

7) Trí bieát raèng aùi do duyeân thoï... 

8) Trí bieát raèng thoï do duyeân xuùc... 

9) Trí bieát raèng xuùc do duyeân saùu xöù... 

10) Trí bieát raèng saùu xöù do duyeân danh saéc... 

11) Trí bieát raèng danh saéc do duyeân thöùc... 

12) Trí bieát raèng thöùc do duyeân haønh... 

13) Trí bieát raèng haønh do duyeân voâ minh. Trí bieát raèng khoâng coù voâ minh thôøi khoâng coù haønh. Trí bieát raèng trong quaù khöù haønh cuõng do duyeân voâ minh. Trí bieát raèng khoâng coù voâ minh thôøi khoâng coù haønh. Trí bieát raèng trong töông lai haønh cuõng seõ do duyeân voâ minh. Trí bieát raèng khoâng coù voâ minh thôøi seõ khoâng coù haønh. Phaøm khi naøo coù trí veà truù phaùp, thôøi cuõng coù trí veà taän phaùp, hoaïi phaùp, ly tham phaùp, dieät phaùp. 

14) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø baûy möôi baûy caên baûn cuûa trí. 

V. Do Duyeân Voâ Minh (Taïp 14.17-8 Voâ Minh Taêng, Ñaïi 2, 100a) (S.ii,60) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân voâ minh coù haønh; do duyeân haønh coù thöùc... nhö vaäy laø taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

3) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø giaø cheát? Vaø giaø cheát naøy laø cuûa ai? 

Theá Toân ñaùp: 

-- Caâu hoûi khoâng thích hôïp. Naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Theá naøo laø giaø cheát, vaø giaø cheát naøy laø cuûa ai?", hay naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Giaø cheát laø khaùc vaø ngöôøi giaø vaø cheát laø khaùc", hai caâu hoûi naøy nghóa laø moät, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan naøy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo (vaø noùi): "Do duyeân sanh neân coù giaø cheát". 

4) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø sanh vaø sanh naøy laø cuûa ai? 

Theá Toân ñaùp: 

-- Caâu hoûi khoâng thích hôïp. Naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Theá naøo laø sanh, vaø sanh naøy laø cuûa ai?", hay naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Sanh laø khaùc vaø ngöôøi sanh laø khaùc", hai caâu hoûi naøy coù nghóa laø moät, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan naøy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo (vaø noùi): "Do duyeân höõu neân coù sanh". 

5) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø höõu vaø höõu naøy cuûa ai?  

Theá Toân noùi: 

-- Caâu hoûi khoâng thích hôïp. Naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå hoûi: "Theá naøo laø höõu vaø höõu naøy cuûa ai?", hay OÂng coù theå noùi: "Höõu khaùc vaø ngöôøi coù höõu naøy khaùc", hai caâu hoûi naøy laø moät, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan naøy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo (vaø noùi): "Do duyeân thuû neân coù höõu". 

6) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø thuû vaø thuû naøy cuûa ai?... (nhö treân)... Do duyeân aùi neân coù thuû. 

7)... Do duyeân thoï neân coù aùi... 

8)... Do duyeân xuùc neân coù thoï... 

9)... Do duyeân saùu xöù neân coù xuùc... 

10)... Do duyeân danh saéc neân coù saùu xöù... 

11)... Do duyeân thöùc neân coù danh saéc... 

12)... Do duyeân haønh neân coù thöùc... 

13) -- Baïch Theá Toân, theá naøo laø caùc haønh, vaø caùc haønh naøy laø cuûa ai? 

Theá Toân ñaùp: 

-- Caâu hoûi khoâng thích hôïp. Naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Theá naøo laø caùc haønh vaø caùc haønh naøy laø cuûa ai?", hay naøy Tyû-kheo, OÂng coù theå noùi: "Caùc haønh laø khaùc vaø ngöôøi coù caùc haønh naøy laø khaùc", hai caâu hoûi naøy laø moät, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan naøy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo vaø noùi: "Do duyeân voâ minh neân coù caùc haønh". Naøy Tyû-kheo, do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc taïp luaän (hyù luaän), dò thuyeát, xuyeân taïc lieân heä aáy hay baát cöù loaïi naøo (seõ ñöôïc ñoaïn taän...). 

14) Nhö caâu hoûi: "Theá naøo laø giaø cheát vaø giaø cheát naøy laø cuûa ai?". Hay "Giaø cheát laø khaùc vaø ngöôøi coù giaø cheát laø khaùc?" hay "Sinh maïng vaø thaân theå naøy laø moät", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", taát caû ñeàu ñöôïc ñoaïn taän, caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå hieän höõu, khieán cho töông lai khoâng theå sanh khôûi. Naøy Tyû-kheo, do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc taïp luaän, dò thuyeát, xuyeân taïc lieân heä aáy hay baát cöù loaïi naøo (seõ ñöôïc ñoaïn taän...). 

15) Nhö caâu hoûi: "Theá naøo laø sanh vaø sanh naøy laø cuûa ai?". Hay "Sanh laø khaùc vaø ngöôøi coù sanh laø khaùc", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", taát caû ñeàu ñöôïc ñoaïn taän, caét ñöùt töø goác reã laøm cho nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå hieän höõu, khieán trong töông lai khoâng theå sanh khôûi. Naøy caùc Tyû-kheo, do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc taïp luaän, dò thuyeát, xuyeân taïc lieân heä aáy hay baát cöù loaïi naøo (seõ ñöôïc ñoaïn taän...). 

16) Theá naøo laø höõu... 

17) Theá naøo laø thuû... 

18) Theá naøo laø aùi... 

19) Theá naøo laø thoï... 

20) Theá naøo laø xuùc... 

21) Theá naøo laø saùu xöù... 

22) Theá naøo laø danh saéc... 

23) Theá naøo laø thöùc... Naøy caùc Tyû-kheo, do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc taïp luaän, dò thuyeát, xuyeân taïc lieân heä aáy hay baát cöù loaïi naøo (seõ ñöôïc ñoaïn taän...). 

24) Nhö caâu hoûi: "Theá naøo laø caùc haønh vaø caùc haønh naøy laø cuûa ai?". Hay "Caùc haønh laø khaùc vaø ngöôøi coù caùc haønh naøy laø khaùc", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc"; taát caû ñeàu ñöôïc ñoaïn taän caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå hieän höõu, khieán cho trong töông lai khoâng theå sanh khôûi. 

VI. Do Duyeân Voâ Minh (S.ii,63) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân voâ minh neân coù caùc haønh. Do duyeân haønh neân coù thöùc... nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå noùi: "Theá naøo laø giaø cheát vaø giaø cheát naøy cuûa ai?" Hay naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå noùi: "Giaø cheát laø khaùc vaø ngöôøi coù giaø cheát laø khaùc" hai caâu naøy ñoàng moät nghóa, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy caùc Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng laø khaùc, thaân theå laø khaùc", choã aáy khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy caùc Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan aáy Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo, noùi raèng: "Do duyeân sanh coù giaø cheát..".. 

4) Theá naøo laø sanh?... 

5) Theá naøo laø höõu?... 

6) Theá naøo laø thuû?... 

7) Theá naøo laø aùi?... 

8) Theá naøo laø thoï?... 

9) Theá naøo laø xuùc?... 

10) Theá naøo laø saùu xöù?... 

11) Theá naøo laø danh saéc?... 

12) Theá naøo laø thöùc?... 

13) -- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå noùi: "Theá naøo laø caùc haønh vaø caùc haønh naøy laø cuûa ai?" Hay naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù theå noùi: "Caùc haønh vaø ngöôøi coù caùc haønh naøy khaùc", hai caâu hoûi aáy ñoàng nghóa, chæ coù vaên sai khaùc. Naøy caùc Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", choã aáy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy caùc Tyû-kheo, choã naøo coù (taø) kieán: "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc", choã aáy, naøy caùc Tyû-kheo, khoâng coù Phaïm haïnh truù. Naøy caùc Tyû-kheo, töø boû hai cöïc ñoan aáy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo noùi raèng: "Do duyeân voâ minh, coù caùc haønh". 

14) Do söï ñoaïn dieät, ly tham voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc taïp luaän, dò thuyeát, xuyeân taïc lieân heä aáy hay baát cöù loaïi naøo... 

15) Theá naøo laø sanh?... 

16) Theá naøo laø höõu?... 

17) Theá naøo laø thuû?... 

18) Theá naøo laø aùi?... 

19) Theá naøo laø thoï?... 

20) Theá naøo laø xuùc?... 

21) Theá naøo laø saùu xöù?... 

22) Theá naøo laø danh saéc?... 

23) Theá naøo laø thöùc?... 

24) "Theá naøo laø haønh vaø nhöõng haønh naøy laø cuûa ai?" Hay "Caùc haønh laø khaùc vaø coù ai coù nhöõng haønh naøy laø khaùc", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø moät", hay "Sinh maïng vaø thaân theå laø khaùc"; taát caû nhöõng loaïi lieân heä naøy ñöôïc ñoaïn taän, caét ñöùt töø goác reã, laøm cho nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå hieän höõu, khieán cho trong töông lai khoâng theå sanh khôûi. 

VII. Khoâng Phaûi Cuûa OÂng (Taïp 12.13, Phi Nhöõ Sôû Höõu, Ñaïi 2, 84a) (S.ii,64) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, thaân theå naøy khoâng phaûi cuûa caùc OÂng, khoâng phaûi cuûa ngöôøi khaùc. 

3) Thaân naøy, naøy caùc Tyû-kheo, phaûi ñöôïc xem laø do haønh ñoäng, do saép ñaët, do söï coá yù, do söï caûm thoï trong quaù khöù. 

4) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû ña vaên kheùo leùo chaân chaùnh suy nghieäm ñònh lyù duyeân khôûi nhö sau: 

5) "Caùi naøy coù maët caùi kia coù maët. Do caùi naøy sanh khôûi, caùi kia sanh khôûi. Caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng coù maët. Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät. "Töùc laø do duyeân voâ minh coù caùc haønh. Do duyeân haønh coù thöùc... nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. Do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn, caùc haønh dieät. Do caùc haønh dieät neân thöùc dieät... nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

VIII. Cetanaø: Tö Taâm Sôû (Taïp 14.19, Tö Löôøng. Ñaïi 2,100a) (S.ii,65) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, caùi chuùng ta tö nieäm, tö löôøng, coù thaàm yù, caùi aáy trôû thaønh sôû duyeân cho thöùc an truù. Khi naøo sôû duyeân coù maët thôøi thöùc coù an truù. Do thöùc aáy an truù, taêng tröôûng, neân trong töông lai, taùi höõu sanh khôûi. Do sanh khôûi taùi höõu coù maët trong töông lai, neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù tö nieäm, khoâng coù tö löôøng nhöng neáu coù thaàm yù, (canuseti), caùi aáy trôû thaønh sôû duyeân cho thöùc an truù. Khi naøo sôû duyeân coù maët thôøi thöùc coù an truù. Do thöùc aáy an truù, taêng tröôûng, neân trong töông lai, taùi höõu sanh khôûi. Do sanh khôûi taùi höõu coù maët trong töông lai, neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu chuùng ta khoâng coù tö nieäm, khoâng coù tö löôøng, khoâng coù thaàm yù, thôøi khoâng coù sôû duyeân cho thöùc an truù. Khi naøo sôû duyeân khoâng coù maët thôøi thöùc khoâng an truù. Do thöùc aáy khoâng an truù vaø khoâng taêng tröôûng, neân trong töông lai taùi höõu khoâng sanh khôûi. Do sanh khôûi taùi höõu khoâng coù maët trong töông lai, neân sanh, giaø cheát, saàu, bi, öu, naõo ñöôïc ñoaïn dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

IX. Tö Taâm Sôû (Taïp 14.20 Tö Löôøng, Ñaïi 2, 100b) (S.ii,66) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, caùi gì chuùng ta tö nieäm, chuùng ta tö löôøng, chuùng ta coù thaàm yù, caùi aáy trôû thaønh (sôû duyeân) cho thöùc an truù. Do sôû duyeân coù maët neân thöùc coù an truù. Do thöùc aáy an truù vaø taêng tröôûng neân coù söï haï sanh danh saéc. 

3) Do duyeân danh saéc neân coù saùu xöù. Do duyeân saùu xöù neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï... aùi... thuû... höõu... sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu chuùng ta khoâng tö nieäm, khoâng tö löôøng nhöng coù thaàm yù, thôøi caùi aáy trôû thaønh sôû duyeân cho thöùc an truù. Do sôû duyeân coù maët neân thöùc coù an truù. Do thöùc aáy an truù vaø taêng tröôûng neân coù söï haï sanh danh saéc. 

5) Do duyeân danh saéc neân coù saùu xöù... nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu chuùng ta khoâng tö nieäm, khoâng tö löôøng, khoâng coù thaàm yù, thôøi khoâng coù sôû duyeân cho thöùc an truù. Do sôû duyeân khoâng coù maët neân thöùc khoâng an truù. Do thöùc aáy khoâng an truù vaø khoâng taêng tröôûng neân danh saéc khoâng haï sanh. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät... nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

X. Tö Taâm Sôû (Taïp 14.21 Tö Löôøng, Ñaïi 2, 100b) (S.ii,66) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, caùi gì chuùng ta tö nieäm, caùi gì chuùng ta tö löôøng, caùi gì chuùng ta coù thaàm yù, caùi aáy trôû thaønh sôû duyeân cho thöùc an truù. Do sôû duyeân coù maët neân thöùc an truù. 

3) Do thöùc aáy an truù vaø taêng tröôûng neân coù thieân veà, höôùng veà (heä tröôùc: nati). Do coù thieân veà, höôùng veà neân coù söï ñi ñeán taùi sanh. Do coù söï ñi ñeán taùi sanh neân coù töø boû vaø sanh khôûi. Do coù töø boû vaø sanh khôûi neân trong töông lai sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, sanh khôûi. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù tö nieäm, khoâng coù tö löôøng, nhöng chæ coù thaàm yù, thôøi caùi aáy laø sôû duyeân cho thöùc an truù. Do söï coù maët cuûa sôû duyeân neân thöùc an truù. 

5) Do thöùc aáy an truù vaø taêng tröôûng neân coù thieân veà, höôùng veà. Do coù thieân veà, höôùng veà neân coù söï ñi ñeán taùi sanh. Do coù söï ñi ñeán taùi sanh neân coù töø boû vaø sanh khôûi. Do coù töø boû vaø sanh khôûi, neân trong töông lai sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù tö nieäm, tö löôøng, khoâng coù thaàm yù, thôøi khoâng coù sôû duyeân cho thöùc an truù. Do sôû duyeân khoâng coù maët neân thöùc khoâng coù an truù. 

7) Do thöùc aáy khoâng an truù, khoâng taêng tröôûng neân khoâng coù thieân veà, höôùng veà. Do khoâng coù thieân veà, höôùng veà neân khoâng coù ñi ñeán taùi sanh. Do khoâng coù söï ñi ñeán taùi sanh neân khoâng coù töø boû vaø sanh khôûi. Do khoâng coù töø boû vaø sanh khôûi neân trong töông lai sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñoaïn dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 
 
 

I. Naêm Haän Thuø Sôï Haõi (S.ii,68) 

1) Truù ôû Saøvatthi... 

2) Roài Gia chuû Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc) ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

Theá Toân noùi vôùi Gia chuû Anaøthapindika ñang ngoài xuoáng moät beân : 

3) -- Khi naøo, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû nhieáp phuïc ñöôïc naêm sôï haõi, haän thuø, khi naøo ñöôïc ñaày ñuû boán döï löu chi, khi naøo Thaùnh lyù (naøya) nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp, khi aáy, vò aáy neáu muoán coù theå töï mình tuyeân boá cho mình: "Ta laø ngöôøi ñoaïn dieät ñöôïc ñòa nguïc, ñoaïn dieät ñöôïc baøng sanh, ñoaïn dieät ñöôïc ngaï quyû, ñoaïn dieät ñöôïc coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù. Ta laø baäc Döï löu, ta khoâng coøn bò ñoïa laïc, ta ñaõ ñöôïc quyeát ñònh, Chaùnh Ñaúng Giaùc laø muïc tieâu toái haäu (cuûa ta)". 

4) Theá naøo laø naêm sôï haõi, haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc? 

5) Naøy Gia chuû, sôï haõi, haän thuø do ngöôøi saùt sinh, vì duyeân saùt sinh ñöa ñeán trong hieän taïi; sôï haõi, haän thuø ñöa ñeán trong töông lai, keå caû taâm khoå, taâm öu ngöôøi aáy caûm thoï. Ñoái vôùi vò ñoaïn tuyeät saùt sanh, nhö vaäy sôï haõi, haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc. 

6) Naøy Gia chuû, sôï haõi, haän thuø do ngöôøi laáy cuûa khoâng cho, vì duyeân laáy cuûa khoâng cho ñöa ñeán trong hieän taïi; sôï haõi, haän thuø ñöa ñeán trong töông lai, keå caû taâm khoå, taâm öu ngöôøi aáy caûm thoï. Ñoái vôùi vò ñoaïn tuyeät laáy cuûa khoâng cho, nhö vaäy sôï haõi, haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc. 

7) Naøy Gia chuû, sôï haõi, haän thuø do ngöôøi soáng taø haïnh trong caùc duïc, vì duyeân soáng taø haïnh trong caùc duïc ñöa ñeán trong hieän taïi; sôï haõi, haän thuø ñöa ñeán trong töông lai, keå caû taâm khoå, taâm öu ngöôøi aáy caûm thoï. Ñoái vôùi vò ñoaïn tuyeät soáng taø haïnh trong caùc duïc voïng, nhö vaäy sôï haõi, haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc. 

8) Naøy Gia chuû, sôï haõi, haän thuø do ngöôøi noùi laùo, vaø duyeân noùi laùo ñöa ñeán trong hieän taïi; sôï haõi, haän thuø ñöa ñeán trong töông lai, keå caû taâm khoå, taâm öu ngöôøi aáy caûm thoï. Ñoái vôùi vò ñoaïn tuyeät noùi laùo, nhö vaäy sôï haõi, haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc. 

9) Naøy Gia chuû, sôï haõi, haän thuø do ngöôøi ñaém say röôïu men, röôïu naáu, vaø duyeân ñaém say röôïu men, röôïu naáu ñöa ñeán trong hieän taïi; sôï haõi haän thuø ñöa ñeán trong töông lai, keå caû taâm khoå, taâm öu ngöôøi aáy caûm thoï. Ñoái vôùi vò ñoaïn tuyeät ñaém say röôïu men röôïu naáu, nhö vaäy sôï haõi haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc.  

Naêm söï sôï haõi oaùn thuø naøy ñöôïc nhieáp phuïc. 

10) -- Theá naøo laø boán Döï löu chi ñöôïc ñaày ñuû? 

11) ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû ñaày ñuû loøng tin baát ñoäng, ñoái vôùi ñöùc Phaät: "Ñaây laø vò öùng Cuùng, Chaùnh Bieán Tri, Minh Haïnh Tuùc, Thieän Tueä, Theá Gian Giaûi, Voâ Thöôïng Só, Ñieàu Ngöï Töôïng Phu, Thieân Nhaân Sö, Phaät, Theá Toân". 

12) Vò aáy ñaày ñuû loøng tin baát ñoäng ñoái vôùi Phaùp: "Ñaây laø Phaùp do Theá Toân kheùo thuyeát, thieát thöïc hieän taïi, coù quaû töùc thôøi, ñeán ñeå maø thaáy, coù khaû naêng höôùng thöôïng, do ngöôøi trí töï mình giaùc hieåu". 

13) Vò aáy ñaày ñuû loøng tin baát ñoäng ñoái vôùi chuùng Taêng: "Chuùng Taêng ñeä töû Theá Toân laø baäc Thieän haïnh, chuùng Taêng ñeä töû Theá Toân laø baäc Tröïc haïnh, chuùng Taêng ñeä töû Theá Toân laø baäc Chaùnh haïnh; chuùng Taêng ñeä töû Theá Toân laø baäc Nhö phaùp haïnh; töùc laø boán ñoâi, taùm chuùng. Chuùng Taêng ñeä töû cuûa Theá Toân ñaùng ñöôïc cuùng döôøng, ñaùng ñöôïc hieán daâng, ñaùng ñöôïc boá thí, ñaùng ñöôïc chaáp tay, laø phöôùc ñieàn voâ thöôïng ôû treân ñôøi". 

14) Vò aáy ñaày ñuû caùc giôùi ñöùc, ñöôïc baäc Thaùnh quyù meán, khoâng bò beå vuïn, khoâng bò huûy hoaïi, khoâng coù tyø veát, khoâng coù veát nhô, ñöa ñeán töï do, ñöôïc ngöôøi trí taùn thaùn, khoâng bò nhieãm tröôùc, ñöa ñeán Thieàn ñònh, boán Döï löu chi naøy ñöôïc ñaày ñuû. 

15) Theá naøo laø Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp? 

16) ÔÛ ñaây, naøy Gia chuû, vò Thaùnh ñeä töû kheùo chaùnh tö duy ñònh lyù Duyeân khôûi nhö sau: "Do caùi naøy coù maët, caùi kia coù maët. Do caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng coù maët. Do caùi naøy sanh, caùi kia sanh. Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät". 

17) Nhöng do duyeân voâ minh coù haønh. Do duyeân haønh coù thöùc... (nhö treân)... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. Do ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn neân haønh dieät. Do haønh dieät neân thöùc dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

Ñaây laø Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp. 

18) Naøy Gia chuû, khi naøo vò Thaùnh ñeä töû nhieáp phuïc ñöôïc naêm sôï haõi haän thuø naøy, khi naøo ñaày ñuû boán Döï löu chi naøy, khi naøo Thaùnh lyù naøy nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp, khi aáy vò aáy neáu muoán, coù theå töï mình tuyeân boá cho mình: "Ta laø ngöôøi ñoaïn dieät ñöôïc ñòa nguïc, ñoaïn dieät ñöôïc baøng sanh, ñoaïn dieät ñöôïc ngaï quyû, ñoaïn dieät ñöôïc coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù. Ta laø baäc Döï löu, ta khoâng coøn bò ñoïa laïc, ta ñaõ ñöôïc quyeát ñònh; Chaùnh Ñaúng Giaùc laø muïc tieâu toái haäu cuûa ta". 

II. Naêm Sôï Haõi Haän Thuø (S.ii,70) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân... (nhö treân)... Theá Toân noùi nhö sau: 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo vò Thaùnh ñeä töû nhieáp phuïc ñöôïc naêm sôï haõi haän thuø, ñaày ñuû boán Döï löu chi, vaø khi naøo Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp, khi aáy vò aáy neáu muoán, coù theå töï mình tuyeân boá cho mình: "Ta laø ngöôøi ñoaïn dieät ñöôïc ñòa nguïc... (nhö treân)... Chaùnh Ñaúng Giaùc laø muïc tieâu toái haäu cuûa ta". 

Theá naøo laø naêm sôï haõi haän thuø ñöôïc nhieáp phuïc? 

Naøy caùc Tyû-kheo, sôï haõi haän thuø do ngöôøi saùt sanh... naøy caùc Tyû-kheo, söï sôï haõi, haän thuø do ngöôøi laáy cuûa khoâng cho... 

Naøy caùc Tyû-kheo, söï sôï haõi, haän thuø do ngöôøi soáng taø haïnh trong caùc duïc... 

Naøy caùc Tyû-kheo, söï sôï haõi, haän thuø do ngöôøi noùi laùo... 

Naøy caùc Tyû-kheo, söï sôï haõi, haän thuø do ngöôøi ñaém say röôïu men, röôïu naáu. 

Naêm söï sôï haõi haän thuø naøy ñöôïc nhieáp phuïc. 

4) Theá naøo laø boán Döï löu chi ñöôïc ñaày ñuû? 

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû ñoái vôùi Phaät... ñoái vôùi Phaùp... ñoái vôùi chuùng Taêng... Ñaày ñuû caùc giôùi ñöùc ñöôïc baäc Thaùnh quyù meán... 

Boán Döï löu chi naøy ñöôïc ñaày ñuû. 

5) Theá naøo laø Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp? 

ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû kheùo chaùnh tö duy ñònh lyù Duyeân khôûi nhö sau:... Ñaây laø Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo vò Thaùnh ñeä töû nhieáp phuïc ñöôïc naêm sôï haõi haän thuø, ñöôïc ñaày ñuû boán Döu löu chi, Thaùnh lyù nhôø trí tueä ñöôïc kheùo thaáy, ñöôïc kheùo thaâm nhaäp, vò aáy neáu muoán coù theå töï mình tuyeân boá cho mình: "Ta laø ngöôøi ñoaïn dieät ñöôïc ñòa nguïc, ñoaïn ñieät ñöôïc baøng sanh, ñoaïn dieät ñöôïc ngaï quyû, ñoaïn dieät ñöôïc coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù. Ta laø baäc Döï löu, ta khoâng coøn bò ñoïa laïc, ta ñaõ ñöôïc quyeát ñònh, Chaùnh Ñaúng Giaùc laø muïc tieâu toái haäu cuûa ta". 

III. Khoå. (S.ii,71) 

1) ... Truù Taïi Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, Ta seõ giaûng söï taäp khôûi vaø söï ñoaïn dieät cuûa khoå. Haõy nghe... 

3) -- Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø khoå taäp khôûi? 

4) Do duyeân con maét vaø caùc saéc, nhaõn thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoäi neân xuùc khôûi. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø khoå taäp khôûi. 

5) Do duyeân tai vaø caùc tieáng... 

6) Do duyeân muõi vaø caùc höông... 

7) Do duyeân löôõi vaø caùc vò... 

8) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc... 

9) Do duyeân yù vaø caùc phaùp, yù thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoäi, neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø khoå taäp khôûi. 

10) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø khoå ñoaïn dieät? 

11) Do duyeân con maét vaø caùc saéc, nhaõn thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoäi, neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñeàu ñoaïn dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø khoå ñoaïn dieät. 

12) Do duyeân loã tai vaø caùc tieáng, neân nhó thöùc sanh khôûi... 

13) Do duyeân muõi vaø caùc höông, neân tyû thöùc sanh khôûi... 

14) Do duyeân löôõi vaø caùc vò neân thieät thöùc sanh khôûi... 

15) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc neân thaân xuùc sanh khôûi... 

16) Do duyeân yù vaø caùc phaùp neân yù thöùc sanh khôûi. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do söï ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñoaïn dieät. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø khoå ñoaïn dieät. 

IV. Theá Giôùi (S.ii,73) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, Ta seõ giaûng veà söï taäp khôûi vaø söï ñoaïn dieät cuûa theá giôùi. Haõy nghe... 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø theá giôùi taäp khôûi? 

4) Do duyeân con maét vaø caùc saéc, nhaõn thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoïp, neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do duyeân aùi neân coù thuû. Do duyeân thuû neân coù höõu. Do duyeân höõu neân coù sanh. Do duyeân sanh, neân coù giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Ñaây laø theá giôùi taäp khôûi. 

5) Do duyeân loã tai vaø caùc tieáng... 

6) Do duyeân loã muõi vaø caùc höông... 

7) Do duyeân löôõi vaø caùc vò... 

8) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc... 

9) Do duyeân yù vôùi caùc phaùp, yù thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï... Do duyeân sanh neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo, sanh khôûi. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø söï taäp khôûi cuûa theá giôùi. 

10) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø theá giôùi ñoaïn dieät? 

11) Do duyeân con maét vaø caùc saéc, nhaõn thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do söï ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät... Ñaây laø söï ñoaïn dieät toaøn boä khoå uaån naøy. Ñaây laø theá giôùi ñoaïn dieät. 

12) Do duyeân loã tai vaø caùc tieáng... 

13) Do duyeân loã muõi vaø caùc höông... 

14) Do duyeân löôõi vaø caùc vò... 

15) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc... 

16) Do duyeân yù vaø caùc phaùp, yù thöùc sanh khôûi. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do söï ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät... Ñaây laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø theá giôùi ñoaïn dieät. 

V. Naøtika (S.ii,84) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Naøtika, trong caên nhaø gaïch. 

2) Roài Theá Toân trong khi ñoäc cö Thieàn toïa tuyeân thuyeát phaùp moân naøy: 

3) -- Do duyeân con maét vaø caùc saéc neân nhaõn thöùc sanh khôûi. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do duyeân aùi neân coù thuû... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

4) Do duyeân loã tai vaø caùc tieáng... 

5) Do duyeân loã muõi vaø caùc höông... 

6) Do duyeân löôõi vaø caùc vò... 

7) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc... 

8) Do duyeân yù vaø caùc phaùp neân yù thöùc khôûi leân. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do duyeân aùi neân coù thuû... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

9) Do duyeân con maét vaø caùc saéc neân nhaõn thöùc sanh khôûi. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do söï ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

10) Do duyeân loã tai vaø caùc tieáng... 

11) Do duyeân loã muõi vaø caùc höông... 

12) Do duyeân löôõi vaø caùc vò... 

13) Do duyeân thaân vaø caùc xuùc... 

14) Do duyeân yù vaø caùc phaùp neân yù thöùc sanh khôûi. Do ba caùi tuï hoïp neân coù xuùc. Do duyeân xuùc neân coù thoï. Do duyeân thoï neân coù aùi. Do söï ly tham, ñoaïn dieät aùi aáy moät caùch hoaøn toaøn neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

15) Luùc baáy giôø moät vò Tyû-kheo ñang ñöùng nghe troäm Theá Toân. 

16) Theá Toân thaáy vò Tyû-kheo ñang ñöùng nghe troäm. 

17) Sau khi thaáy, Theá Toân noùi vôùi vò Tyû-kheo aáy: 

-- Naøy Tyû-kheo, OÂng coù nghe phaùp moân naøy khoâng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

18) -- Naøy Tyû-kheo, OÂng haõy hoïc phaùp moân naøy. Naøy Tyû-kheo, OÂng haõy hoïc thuoäc loøng phaùp moân naøy. Naøy Tyû-kheo, phaùp moân (naøy) lieân heä ñeán muïc ñích vaø caên baûn Phaïm haïnh. 

VI. Moät Vò (Baø-La-Moân) (Taïp 12.18 Tha, Ñaïi 2,85c) (S.ii,75) 

1) ... Truù Taïi Saøvatthi. 

2) Roài moät vò Baø-la-moân ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm; sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu beøn ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, vò Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân: 

-- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi ngöôøi haønh ñoäng laø ngöôøi caûm thoï? 

-- Naøy Baø-la-moân, ngöôøi haønh ñoäng laø ngöôøi caûm thoï, aáy laø moät cöïc ñoan. 

4) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi ngöôøi haønh ñoäng khaùc, ngöôøi caûm thoï khaùc? 

-- Ngöôøi haønh ñoäng khaùc, vaø ngöôøi caûm thoï khaùc, aáy laø cöïc ñoan thöù hai. Naøy Baø-la-moân, töø boû hai cöïc ñoan aáy, Theá Toân thuyeát phaùp theo trung ñaïo. 

5) Do duyeân voâ minh neân coù haønh. Do duyeân haønh neân coù thöùc. Do duyeân thöùc neân coù danh saéc... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

Do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn neân haønh dieät. Do haønh dieät... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

6) Khi ñöôïc noùi vaäy, vò Baø-la-moân aáy baïch Theá Toân: 

-- Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama! Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama!... Mong Toân giaû Gotama nhaän con laøm ñeä töû, töø nay cho ñeán maïng chung, con xin troïn ñôøi quy ngöôõng. 

VII. Jaønussoni (S.ii,76) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) Roài Baø-la-moân Jaønussoni ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm... 

Ngoài xuoáng moät beân, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân: 

3) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu coù? 

-- Naøy Baø-la-moân, taát caû ñeàu coù, aáy laø moät cöïc ñoan. 

4) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu khoâng coù? 

-- Naøy Baø-la-moân taát caû ñeàu khoâng coù, aáy laø cöïc ñoan thöù hai. Naøy Baø-la-moân, töø boû hai cöïc ñoan aáy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo trung ñaïo. 

5) Do duyeân voâ minh neân coù haønh. Do duyeân haønh neân coù thöùc... (nhö treân)... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

Do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh aáy moät caùch hoaøn toaøn neân haønh dieät. Do haønh dieät neân thöùc dieät... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

6) Khi ñöôïc noùi vaäy, Baø-la-moân Jaønussoni baïch Theá Toân: 

-- Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama! Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama!... 

VIII. Thuaän Theá Phaùi (S.ii,77) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) Roài moät Baø-la-moân thuoäc phaùi Thuaän Theá ñi ñeán Theá Toân... 

Ngoài xuoáng moät beân, vò Baø-la-moân thuoäc phaùi Thuaän Theá baïch Theá Toân: 

3) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu coù? 

-- Naøy Baø-la-moân, taát caû ñeàu coù, laø chaáp kieán thöù nhaát cuûa theá gian. 

4) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu khoâng coù? 

-- Taát caû ñeàu khoâng coù, naøy Baø-la-moân, laø chaáp kieán thöù hai cuûa theá gian. 

5) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu laø moät? 

-- Taát caû ñeàu laø moät, naøy Baø-la-moân, laø chaáp kieán thöù ba cuûa theá gian. 

6) -- Thöa Toân giaû Gotama, coù phaûi taát caû ñeàu laø nhieàu? 

-- Taát caû ñeàu laø nhieàu, naøy Baø-la-moân, laø chaáp kieán thöù tö cuûa theá gian. 

Naøy Baø-la-moân, töø boû hai cöïc ñoan aáy, Nhö Lai thuyeát phaùp theo con ñöôøng trung ñaïo. 

7) Do duyeân voâ minh neân coù haønh. Do duyeân haønh neân coù thöùc... Nhö vaäy laø söï taäp khôûi cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

Do söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh moät caùch hoaøn toaøn neân haønh dieät. Do haønh dieät neân thöùc dieät... Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa toaøn boä khoå uaån naøy. 

8) Khi nghe noùi vaäy, vò Baø-la-moân thuoäc phaùi Thuaän Theá baïch Theá Toân: 

-- Thaät laø vi dieäu, thöa Toân giaû Gotama!... con xin troïn ñôøi quy ngöôõng. 

IX. Thaùnh Ñeä Töû (Taïp 14,8 Thaùnh ñeä töû. Ñaïi 2,98b) (S.ii,77) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng coù suy nghó nhö sau: "Do caùi gì coù maët, caùi gì hieän höõu? Do caùi gì sanh khôûi, caùi gì sanh khôûi? Do caùi gì coù maët, caùc haønh hieän höõu? Do caùi gì coù maët, danh saéc hieän höõu? Do caùi gì coù maët, saùu xöù hieän höõu? Do caùi gì coù maët, xuùc hieän höõu? Do caùi gì coù maët, thoï hieän höõu? Do caùi gì coù maët, aùi hieän höõu? Do caùi gì coù maët, thuû hieän höõu? Do caùi gì coù maët, höõu hieän höõu? Do caùi gì coù maët, sanh hieän höõu? Do caùi gì coù maët, giaø cheát hieän höõu?" 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng duyeân ngöôøi khaùc, ôû ñaây coù trí nhö sau: "Do caùi naøy coù maët, caùi kia hieän höõu. Do caùi naøy sanh khôûi, caùi kia sanh khôûi. Do duyeân voâ minh neân coù haønh. Do duyeân haønh neân coù thöùc. Do duyeân thöùc neân coù danh saéc... Do duyeân sanh neân coù giaø cheát. Vò aáy hieåu bieát nhö vaäy. Nhö vaäy laø söï sanh khôûi cuûa theá giôùi naøy". 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng coù suy nghó nhö sau: "Do caùi gì khoâng coù maët, caùi gì khoâng hieän höõu? Do caùi gì dieät, caùi gì dieät? Do caùi gì khoâng coù maët, haønh khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, danh saéc khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, saùu xöù khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, xuùc khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, thoï khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, aùi khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, thuû khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, höõu khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, sanh khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu?". 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng duyeân theo ngöôøi khaùc, ôû ñaây coù trí nhö sau: "Do caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng hieän höõu. Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät. Do voâ minh khoâng coù maët, caùc haønh khoâng hieän höõu. Do caùc haønh khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu. Do thöùc khoâng coù maët, danh saéc khoâng hieän höõu. Do danh saéc khoâng khoâng coù maët, saùu xöù khoâng hieän höõu. Do saùu xöù khoâng coù maët, xuùc khoâng hieän höõu. Do xuùc khoâng coù maët, thoï khoâng hieän höõu. Do thoï khoâng coù maët, aùi khoâng hieän höõu. Do aùi khoâng coù maët, thuû khoâng hieän höõu. Do thuû khoâng coù maët, höõu khoâng hieän höõu. Do höõu khoâng coù maët, sanh khoâng hieän höõu. Do sanh khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu". Vò aáy hieåu bieát nhö vaäy. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa theá giôùi naøy. 

6) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, vì raèng vò Thaùnh ñeä töû nhö thaät bieát söï taäp khôûi vaø söï ñoaïn dieät cuûa theá gian nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû naøy ñöôïc goïi laø kieán ñaït... (nhö treân)... ñaõ ñöùng goõ cöûa baát töû. 

X. Thaùnh Ñeä Töû (S.ii,79) 

1) ... Taïi Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng coù suy nghó nhö sau: "Coù phaûi do caùi gì coù maët, caùi gì hieän höõu? Do caùi gì sanh khôûi, caùi gì sanh khôûi? Do caùi gì coù maët, caùc haønh hieän höõu? Do caùi gì coù maët, thöùc hieän höõu? Do caùi gì coù maët, danh saéc hieän höõu? Do caùi gì coù maët, saùu xöù hieän höõu? Do caùi gì coù maët, xuùc hieän höõu? Do caùi gì coù maët, thoï hieän höõu? Do caùi gì coù maët, aùi hieän höõu? Do caùi gì coù maët, thuû hieän höõu? Do caùi gì coù maët, höõu hieän höõu? Do caùi gì coù maët, sanh hieän höõu? Do caùi gì coù maët, giaø cheát hieän höõu?". 

3) Roài naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng duyeân moät ai khaùc, ôû ñaây coù trí nhö sau: "Do caùi naøy coù maët, caùi kia hieän höõu. Do caùi naøy sanh khôûi, caùi kia sanh khôûi. Do voâ minh coù maët, haønh hieän höõu. Do haønh coù maët, thöùc hieän höõu. Do thöùc coù maët, danh saéc hieän höõu. Do danh saéc coù maët, saùu xöù hieän höõu. Do saùu xöù coù maët, xuùc hieän höõu. Do xuùc coù maët, thoï hieän höõu. Do thoï coù maët, aùi hieän höõu. Do aùi coù maët, thuû hieän höõu. Do thuû coù maët, höõu hieän höõu. Do höõu coù maët, sanh hieän höõu. Do sanh coù maët, giaø cheát hieän höõu". Vò aáy hieåu bieát nhö vaäy. Nhö vaäy laø söï sanh khôûi cuûa theá giôùi naøy. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng suy nghó nhö sau: "Coù phaûi, do caùi gì khoâng coù maët, caùi gì khoâng hieän höõu? Do caùi gì dieät, caùi gì dieät? Do caùi gì khoâng coù maët, caùc haønh khoâng hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu... (nhö treân)... Do caùi gì khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu?" 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû khoâng duyeân moät ai khaùc, ôû ñaây coù trí nhö sau: "Do caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng hieän höõu? Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät. Do voâ minh khoâng coù maët, caùc haønh khoâng hieän höõu. Do caùc haønh khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu. Do thöùc khoâng coù maët, danh saéc khoâng hieän höõu. Do danh saéc khoâng coù maët,saùu xöù khoâng hieän höõu. Do saùu xöù khoâng coù maët, xuùc khoâng hieän höõu... (nhö treân)... Do sanh khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu". Vò aáy hieåu bieát nhö vaäy. Nhö vaäy laø söï ñoaïn dieät cuûa theá giôùi naøy. 

6) Vì raèng naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû nhö thaät bieát söï taäp khôûi vaø söï ñoaïn dieät cuûa theá giôùi naøy nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Thaùnh ñeä töû aáy ñöôïc goïi laø kieán ñaït, vò aáy thaáy dieäu phaùp naøy, vò aáy ñaày ñuû trí cuûa baäc höõu hoïc, vò aáy ñaày ñuû minh cuûa baäc höõu hoïc, ñaõ nhaäp ñöôïc Phaùp löu, laø baäc Thaùnh minh ñaït tueä, laø vò ñaõ ñöùng goõ cöûa baát töû. 
 
 

I. Tö Löôøng (Taïp 12.10, Ñaïi 2,82c) (S.ii,80) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi (Xaù-veä), Jetavana (Thaéng Laâm), taïi vöôøn oâng Anaøthapindika (Caáp Coâ Ñoäc). 

2) ÔÛ ñaáy Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: "Naøy caùc Tyû-kheo". "Thöa vaâng, baïch Theá Theá Toân". Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. 

3) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc Tyû-kheo tö löôøng, phaûi tö löôøng nhö theá naøo ñeå chôn chaùnh dieät khoå moät caùch troïn veïn? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn, laáy Theá Toân laøm laõnh ñaïo, laáy Theá Toân laøm ñieåm töïa. Laønh thay, baïch Theá Toân, neáu Theá Toân noùi leân yù nghóa cuûa lôøi noùi naøy. Sau khi nghe Theá Toân thuyeát giaûng, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì. 

4) -- Vaäy naøy caùc Tyû-kheo, haõy nghe vaø kheùo suy nghieäm, Ta seõ noùi. 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. Theá Toân noùi nhö sau: 

5) -- ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Tyû-kheo ñang tö löôøng, tö löôøng nhö sau: "Söï ñau khoå nhieàu loaïi vaø ña daïng naøy khôûi leân treân ñôøi nhö giaø vaø cheát; söï ñau khoå naøy laáy gì laøm nhaân, laáy gì taäp khôûi, laáy gì taùc sanh, laáy gì laøm hieän höõu? Do caùi gì coù maët, giaø cheát hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu?" 

6) Tö löôøng nhö vaäy, vò aáy bieát nhö sau: "Söï ñau khoå nhieàu loaïi vaø ña daïng naøy khôûi leân treân ñôøi nhö giaø vaø cheát, söï ñau khoå naøy laáy sanh laøm nhaân, laáy sanh laøm taäp khôûi, laáy sanh laøm taùc sanh, laáy sanh laøm hieän höõu. Do sanh coù maët, giaø cheát hieän höõu. Do sanh khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu". 

7) Vaø vò aáy bieát giaø cheát, bieát giaø cheát taäp khôûi, bieát giaø cheát ñoaïn dieät, vaø vò aáy bieát con ñöôøng thích öùng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. Do thöïc haønh nhö vaäy, vò aáy trôû thaønh vò Tuøy phaùp haønh. 

8) Naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy ñöôïc goïi laø vò Tyû-kheo ñaõ thöïc haønh moät caùch troïn veïn ñeå chôn chaùnh ñoaïn taän khoå ñau vaø ñoaïn dieät giaø cheát. 

9) Tö löôøng theâm nöõa, vò aáy tö löôøng nhö sau: "Coøn höõu naøy, do caùi gì laøm nhaân? Coøn thuû naøy, do caùi gì laøm nhaân? Coøn aùi naøy, do caùi gì laøm nhaân? Coøn thoï naøy, do caùi gì laøm nhaân? Coøn xuùc naøy... Coøn saùu xöù naøy... Coøn danh saéc naøy... Coøn thöùc naøy... Coøn caùc haønh naøy, do caùi gì laøm nhaân, caùi gì taäp khôûi, caùi gì taùc sanh, caùi gì laøm hieän höõu? Do caùi gì coù maët, caùc haønh hieän höõu? Do caùi gì khoâng coù maët caùc haønh khoâng hieän höõu?" 

10) Tö löôøng nhö vaäy, vò aáy bieát nhö sau: "Caùc haønh laáy voâ minh laøm nhaân, laáy voâ minh laøm taäp khôûi, laáy voâ minh laøm taùc sanh, laáy voâ minh laøm hieän höõu. Do voâ minh coù maët, caùc haønh hieän höõu. Do voâ minh khoâng coù maët, caùc haønh khoâng hieän höõu". 

11) Vaø vò aáy bieát caùc haønh, bieát caùc haønh taäp khôûi, bieát caùc haønh ñoaïn dieät, vaø vò aáy bieát con ñöôøng thích öùng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät. Do thöïc haønh nhö vaäy, vò aáy trôû thaønh vò Tuøy phaùp haønh. Naøy caùc Tyû-kheo, vò aáy ñöôïc goïi laø vò Tyû-kheo ñaõ thöïc haønh moät caùch troïn veïn ñeå chôn chaùnh ñoaïn taän khoå ñau vaø ñoaïn dieät caùc haønh. 

12) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ngöôøi naøo bò voâ minh chi phoái, döï tính laøm phöôùc laønh, thöùc (cuûa ngöôøi aáy) ñi ñeán phöôùc. Neáu ngöôøi aáy döï tính laøm phi phöôùc haønh, thöùc (cuûa ngöôøi aáy) ñi ñeán phi phöôùc. Neáu ngöôøi aáy döï tính laøm baát ñoäng haønh, thöùc (cuûa ngöôøi aáy) ñi ñeán baát ñoäng. 

13) Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo vò Tyû-kheo ñoaïn taän voâ minh, minh ñöôïc sanh khôûi. Vò aáy do voâ minh ñoaïn taän, minh sanh khôûi, khoâng döï tính laøm phöôùc haønh, khoâng döï tính laøm phi phöôùc haønh, khoâng döï tính laøm baát ñoäng haønh. 

14) Khoâng coù döï tính, khoâng coù duïng yù, vò aáy khoâng chaáp thuû moät söï gì ôû ñôøi. Khoâng chaáp thuû, vò aáy khoâng sôï haõi. Khoâng sôï haõi, vò aáy hoaøn toaøn tòch tònh. Vò aáy bieát roõ: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

15) Neáu vò aáy caûm giaùc laïc thoï, vò aáy bieát laïc thoï aáy voâ thöôøng, vò aáy bieát khoâng neân tham ñaém, vò aáy bieát khoâng neân hoan hyû. Neáu vò aáy caûm giaùc khoå thoï, vò aáy bieát khoå thoï voâ thöôøng, vò aáy bieát khoâng neân tham ñaém, vò aáy bieát khoâng neân hoan hyû. Neáu vò aáy caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, vò aáy bieát thoï aáy voâ thöôøng, vò aáy bieát khoâng neân tham ñaém, vò aáy bieát khoâng neân hoan hyû. 

16) Neáu vò aáy caûm giaùc laïc thoï, thoï aáy ñöôïc caûm giaùc vôùi nieäm thoaùt ly. Neáu vò aáy caûm giaùc khoå thoï, thoï aáy ñöôïc caûm giaùc vôùi nieäm thoaùt ly. Neáu vò aáy caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, thoï aáy ñöôïc caûm giaùc vôùi nieäm thoaùt ly (visannutto). 

17) Khi vò aáy caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa thaân, vò aáy bieát: "Ta caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa thaân". Khi vò aáy caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa sinh maïng, vò aáy bieát: "Ta caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa sinh maïng". Vò aáy bieát: "Sau khi thaân hoaïi maïng chung, ôû ñaây taát caû nhöõng caûm thoï khoâng laøm cho coù hyû laïc, seõ trôû thaønh vaéng laïnh, caùi thaân ñöôïc boû qua moät beân". 

18) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät ngöôøi töø trong loø nung cuûa ngöôøi thôï goám laáy ra moät caùi gheø noùng vaø ñaët treân moät khoaûng ñaát baèng phaúng ñeå söùc noùng ôû ñaáy ñöôïc nguoäi daàn, vaø caùc mieáng saønh vuïn ñöôïc gaït boû moät beân. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khi caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa thaân, vò aáy bieát: "Ta caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa thaân". Khi vò aáy caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa sinh maïng, vò aáy bieát: "Ta caûm giaùc moät caûm thoï taän cuøng cuûa sinh maïng". Vò aáy bieát: "Sau khi thaân hoaïi maïng chung, ôû ñaây taát caû nhöõng caûm thoï khoâng laøm cho coù hyû laïc, seõ trôû thaønh vaéng laïnh, caùi thaân ñöôïc boû qua moät beân". 

19) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Vò Tyû-kheo ñaõ ñoaïn tröø caùc laäu hoaëc coù döï tính laøm caùc phöôùc haønh, hay coù döï tính laøm caùc phi phöôùc haønh, hay coù döï tính laøm caùc baát ñoäng haønh? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

20) -- Hay neáu caùc haønh khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do caùc haønh ñoaïn dieät, thôøi thöùc coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

21) -- Hay neáu thöùc khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do thöùc ñoaïn dieät, thôøi danh saéc coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

22) -- Hay neáu danh saéc khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do danh saéc ñoaïn dieät, thôøi saùu xöù coù hieän haønh khoâng?  

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

23) -- Hay neáu saùu xöù khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do saùu xöù ñoaïn dieät, thôøi xuùc coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

24) -- Hay neáu xuùc khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do xuùc ñoaïn dieät, thôøi thoï coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

25) -- Hay neáu thoï khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do thoï ñoaïn dieät, thôøi aùi coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

26) -- Hay neáu aùi khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do aùi ñoaïn dieät, thôøi thuû coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

27) -- Hay neáu thuû khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do thuû ñoaïn dieät, thôøi höõu coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

28) -- Hay neáu höõu khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do höõu ñoaïn dieät, thôøi sanh coù hieän haønh khoâng? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

29) -- Hay neáu sanh khoâng coù maët moät caùch troïn veïn, do sanh ñoaïn dieät, thôøi giaø cheát coù hieän haønh khoâng?  

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

30) -- Laønh thay, laønh thay, naøy caùc Tyû-kheo! Phaûi laø nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo! Khoâng theå khaùc vaäy. Haõy tin ôû Ta, naøy caùc Tyû-kheo! Haõy quyeát ñònh, chôù coù nghi ngôø, chôù coù phaân vaân! Ñaây laø khoå ñöôïc ñoaïn taän. 

II. Thuû (Taïp 12.4 Thuû, Ñaïi 2,80b) (S.ii,84) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng, thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû (upaødaøniyadhammaø), aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi neân thuû coù maët. Do duyeân thuû neân höõu coù maët. Do duyeân höõu neân sanh coù maët. Do duyeân sanh neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät ñoáng löûa lôùn laøm baèng möôøi xe cuûi, hay hai möôi xe cuûi, hay ba möôi xe cuûi, hay boán möôi xe cuûi ñang chaùy ñoû. Taïi ñaây coù ngöôøi thænh thoaûng neùm coû khoâ vaøo, vaø neùm cuûi khoâ vaøo. Naøy caùc Tyû-kheo, nhö vaäy ñoáng löûa lôùn aáy ñöôïc nuoâi döôõng, ñöôïc tieáp teá, coù theå chaùy ñoû trong moät thôøi gian daøi. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi neân thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo dieät. Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät ñoáng löûa lôùn laøm baèng möôøi xe cuûi, hay hai möôi xe cuûi, hay ba möôi xe cuûi, hay boán möôi xe cuûi ñang chaùy ñoû. Taïi ñaáy khoâng coù ngöôøi thænh thoaûng neùm coû khoâ vaøo, hay phaân khoâ, hay cuûi khoâ vaøo. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ñoáng löûa lôùn aáy do (nhieân lieäu) ñöôïc tieáp teá tröôùc tieâu dieät, do (nhieân lieäu) khaùc khoâng ñöôïc ñem laïi, khoâng ñöôïc nuoâi döôõng, bò taét. 

7) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

III. Kieát Söû (Taïp 12.3, Phaät Phöôùc, Ñaïi 2,79c) (S.ii,86) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi neân thuû coù maët. Do duyeân thuû neân höõu coù maët. Do duyeân höõu neân sanh coù maët. Do duyeân sanh neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân daàu vaø duyeân tim, ngoïn ñeøn daàu ñöôïc chaùy ñoû. Taïi ñaây coù ngöôøi thænh thoaûng roùt daàu theâm vaø khôi tim leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ngoïn ñeøn daàu aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå chaùy ñoû trong moät thôøi gian daøi. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi neân thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi.  

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñöôïc ñoaïn dieät. Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

6) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân daàu vaø do duyeân tim, ngoïn ñeøn daàu ñöôïc chaùy ñoû. Taïi ñaáy khoâng coù ngöôøi thænh thoaûng roùt theâm daàu vaøo vaø khoâng khôi tim leân. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngoïn ñeøn aáy do (nhieân lieäu) ñöôïc tieáp teá tröôùc tieâu dieät vaø do (nhieân lieäu) khaùc khoâng ñöôïc ñem theâm, khoâng ñöôïc nuoâi döôõng, seõ bò taét. 

7) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

IV. Kieát Söû (S.ii,87) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö duyeân daàu vaø duyeân tim, ngoïn ñeøn daàu ñöôïc chaùy ñoû. Taïi ñaáy coù ngöôøi thænh thoaûng roùt theâm daàu vaø khôi tim leân. Naøy caùc Tyû-kheo, ngoïn ñeøn daàu aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå chaùy ñoû trong moät thôøi gian daøi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö duyeân daàu vaø duyeân tim, ngoïn ñeøn daàu ñöôïc chaùy ñoû. Taïi ñaáy khoâng coù ngöôøi thænh thoaûng roùt theâm daàu vaø khôi tim leân. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ngoïn ñeøn daàu aáy do chính (nhieân lieäu) ñöôïc tieáp teá tröôùc tieâu dieät, do (nhieân lieäu) khaùc khoâng ñöôïc ñem theâm, khoâng ñöôïc nuoâi döôõng, seõ bò taét. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. .. (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

V. Caây Lôùn (Taïp 12,2 Ñaïi Thoï, Ñaïi 2,79b) (S.ii,87) 

1) ... Truù taïi Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caây lôùn, caùc reã cuûa caây aáy ñaâm saâu xuoáng döôùi vaø ñaâm ngang, taát caû reã aáy ñeàu ñem leân nhöïa soáng cho caây aáy. Naøy caùc Tyû-kheo, caây lôùn aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå ñöùng vöõng trong moät thôøi gian daøi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, coù moät ngöôøi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû. Ngöôøi aáy chaët ñöùt reã cuûa caây aáy. Sau khi ñaøo caùi möông, ngöôøi aáy nhoå caùc reã lôùn cho ñeán caùc reã con, caùc reã phuï. Roài ngöôøi aáy chaët caây aáy thaønh töøng khuùc. Sau khi chaët caây thaønh töøng khuùc, ngöôøi aáy böûa, sau khi böûa, ngöôøi aáy cheû thaønh töøng mieáng nhoû. Sau khi cheû thaønh töøng mieáng nhoû, ngöôøi aáy phôi giöõa gioù vaø naéng. Sau khi ngöôøi aáy phôi giöõa gioù vaø naéng, ngöôøi aáy laáy löûa ñoát. Sau khi laáy löûa ñoát, ngöôøi aáy vun thaønh ñoáng tro. Sau khi vun thaønh ñoáng tro, ngöôøi aáy saøng tro aáy giöõa gioù lôùn hay ñoå tro aáy vaøo doøng nöôùc maïnh cho nöôùc cuoán ñi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caây lôùn aáy, reã bò caét ñöùt, laøm thaønh nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå taùi sanh, trong töông lai khoâng theå soáng laïi ñöôïc. 

6) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy ñöôïc söï nguy hieåm trong caùc phaùp chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

VI. Caây Lôùn (S.ii,88) 

1) ... Truù taïi Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö coù moät caây lôùn, caùc reã cuûa caây aáy ñaâm saâu xuoáng döôùi vaø ñaâm ngang, taát caû reã aáy ñeàu ñem leân nhöïa soáng cho caây aáy. Naøy caùc Tyû-kheo, caây lôùn aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå ñöùng vöõng trong moät thôøi gian daøi. 

3) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi neân thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, coù ngöôøi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû. Ngöôøi aáy chaët ñöùt reã cuûa caây aáy. Sau khi chaët ñöùt reã, ngöôøi aáy ñaøo moät caùi möông. Sau khi ñaøo caùi möông, ngöôøi aáy nhoå caùc reã lôùn... (nhö treân)... hay ñoå tro vaøo doøng nöôùc maïnh cho nöôùc cuoán ñi. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caây lôùn aáy, reã bò caét ñöùt, laøm thaønh nhö thaân caây ta-la, laøm cho caây aáy khoâng theå taùi sanh, trong töông lai khoâng theå soáng laïi ñöôïc. 

5) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

VII. Caây Non (Taïp 12,1 Chuûng Thoï, Ñaïi 2, 79a) (S.ii.89) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû ñöôïc sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây non, coù ngöôøi thænh thoaûng vun xôùi caùc reã, thænh thoaûng boû theâm phaân, thænh thoaûng töôùi theâm nöôùc. Naøy caùc Tyû-kheo, caây non aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå lôùn leân, taêng tröôûng, lôùn maïnh. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây non, coù ngöôøi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû. Ngöôøi aáy chaët ñöùt reã cuûa caây aáy, sau khi chaët ñöùt, ngöôøi aáy ñaøo caùi möông. Sau khi ñaøo caùi möông, ngöôøi aáy nhoå leân caùc reã lôùn cho ñeán caùc reã con vaø reã phuï. Roài ngöôøi aáy chaët caây aáy thaønh töøng khuùc. Sau khi chaët töøng khuùc, ngöôøi aáy böûa. Sau khi böûa, ngöôøi aáy cheû thaønh töøng mieáng nhoû. Sau khi cheû thaønh töøng mieáng nhoû, ngöôøi aáy phôi giöõa gioù vaø naéng. Sau khi phôi giöõa naéng vaø gioù, ngöôøi aáy laáy löûa ñoát. Sau khi laáy löûa ñoát, ngöôøi aáy vun thaønh ñoáng tro. Sau khi vun thaønh ñoáng tro, ngöôøi aáy saøng tro aáy giöõa gioù lôùn hay ñoå tro aáy vaøo doøng nöôùc maïnh cho nöôùc cuoán ñi. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caây non aáy, reã bò caét ñöùt, laøm thaønh nhö thaân caây ta-la, laøm cho khoâng theå taùi sanh, trong töông lai khoâng theå soáng laïi ñöôïc. 

7) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï nguy hieåm trong caùc phaùp kieát söû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

VIII. Danh Saéc (S.ii, 90) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) ... Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, danh saéc ñöôïc sanh khôûi. Do duyeân danh saéc, saùu xöù sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, caùc reã cuûa caây aáy ñaâm thaúng xuoáng döôùi vaø ñaâm ngang ra, taát caû reã aáy ñem leân nhöïa soáng. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caây lôùn aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå ñöôïc ñöùng vöõng trong moät thôøi gian daøi. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, danh saéc ñöôïc sanh khôûi... (nhö treân)... 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï tai haïi trong caùc phaùp kieát söû, danh saéc khoâng coù sanh khôûi. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, coù moät ngöôøi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû... (nhö treân)... Trong töông lai khoâng theå soáng laïi ñöôïc. 

7) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï tai haïi trong caùc phaùp kieát söû, danh saéc khoâng coù sanh khôûi. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

IX. Thöùc (S.ii, 91) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, thöùc ñöôïc sanh khôûi. Do duyeân thöùc, neân danh saéc sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

3) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, reã cuûa caùc caây aáy... (nhö treân)... 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp kieát söû, thöùc ñöôïc sanh khôûi. Do duyeân thöùc neân danh saéc sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï tai haïi trong caùc phaùp kieát söû, thöùc khoâng sanh. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät caây lôùn, coù ngöôøi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû... (nhö treân)... trong töông lai khoâng theå soáng laïi ñöôïc. 

7) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, ai soáng thaáy söï tai haïi trong caùc phaùp kieát söû, thöùc khoâng coù sanh khôûi. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

X. Nhaân (S.ii, 92) 

1) Moät thôøi Theá Toân truù giöõa daân chuùng Kuru, taïi moät thò traán cuûa daân chuùng Kuru teân laø Kammaøsadamma. 

2) Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân: 

-- Thaät vi dieäu thay, baïch Theá Toân! Thaät hy höõu thay, baïch Theá Toân! Baïch Theá Toân, saâu xa thay laø ñònh lyù Duyeân khôûi naøy, vaø saâu xa thaät laø ñònh nghóa naøy. Nhöng ñoái vôùi con ñònh lyù aáy coù veû roõ raøng, minh baïch! 

4) -- Chôù coù noùi vaäy, naøy Ananda! Chôù coù noùi vaäy, naøy Ananda! Saâu xa thay, naøy Ananda laø ñònh lyù Duyeân khôûi naøy, vaø saâu xa thaät laø ñònh nghóa naøy. Naøy Ananda, chính vì khoâng hieåu roõ phaùp naøy, khoâng giaùc ngoä, khoâng chöùng nhaäp (phaùp naøy) maø chuùng sanh nay bò roái ren nhö cuoän chæ, bò phuû ñaày bôûi beänh caèn coãi, nhö coû munjaø, nhö caây lau, khoâng thoaùt khoûi söï luaân hoài trong coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù. 

5) Naøy Ananda, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, höõu coù maët. Do duyeân höõu, sanh coù maët. Do duyeân sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo sanh khôûi. Nhö vaäy laø toaøn khoå uaån naøy taäp khôûi. 

6) Naøy Ananda, ví nhö moät caây lôùn, caùc reã cuûa caây aáy ñaâm xuoáng vaø ñaâm ngang, taát caû reã aáy ñeàu huùt leân nhöïa soáng cho caây aáy. Naøy Ananda, caây lôùn aáy ñöôïc nuoâi döôõng nhö vaäy, ñöôïc tieáp teá nhö vaäy, coù theå ñöùng vöõng trong moät thôøi gian daøi. 

7) Cuõng vaäy, naøy Ananda, ai soáng thaáy vò ngoït trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc taêng tröôûng. Do duyeân aùi, thuû coù maët. Do duyeân thuû, höõu coù maët... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

8) Naøy Ananda, ai soáng thaáy söï tai haïi trong caùc phaùp chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

9) Naøy Ananda, ví nhö moät caây lôùn, roài coù ngöôøi ñi ñeán, caàm caùi cuoác vaø caùi gioû. Ngöôøi aáy chaët ñöùt reã caây aáy. Sau khi chaët ñöùt reã, ngöôøi aáy ñaøo moät caùi möông. Sau khi ñaøo möông, ngöôøi aáy nhoå leân caùc reã lôùn cho ñeán caùc reã con, reã phuï. Ngöôøi aáy chaët caây aáy ra töøng khuùc. Sau khi chaët ra töøng khuùc, ngöôøi aáy böûa. Sau khi böûa, ngöôøi aáy cheû ra töøng mieáng nhoû. Sau khi cheû ra töøng mieáng nhoû, ngöôøi aáy phôi giöõa gioù vaø naéng. Sau khi phôi giöõa gioù vaø naéng, ngöôøi aáy laáy löûa ñoát. Sau khi laáy löûa ñoát, ngöôøi aáy vun laïi thaønh ñoáng tro. Sau khi vun laïi thaønh ñoáng tro, hoaëc ngöôøi aáy saøng trong gioù lôùn hay ñoå vaøo doøng nöôùc chaûy maïnh ñeå nöôùc cuoán ñi. Nhö vaäy, naøy Ananda, caây lôùn aáy seõ bò chaët ñöùt, laøm thaønh nhö caây ta-la, khoâng theå naøo taùi sanh, khoâng theå sanh khôûi laïi trong töông lai. 

10) Nhö vaäy, naøy Ananda, ai soáng thaáy tai haïi trong caùc phaùp ñöôïc chaáp thuû, aùi ñöôïc ñoaïn dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thuû dieät neân höõu dieät. Do höõu dieät neân sanh dieät. Do sanh dieät, neân giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo ñeàu dieät. Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät.