I. Haïng Ngöôøi Ít Nghe (Taïp 12.7 Voâ Vaên, Ñaïi 2, 81c) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, Jetavana, taïi vöôøn oâng Anaøthapindika. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu coù theå nhaøm chaùn, vieãn ly, giaûi thoaùt thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy. 

3) Vì côù sao? Naøy caùc Tyû-kheo, vì hoï thaáy ñöôïc caùi thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy ñöôïc taêng, ñöôïc giaûm, ñöôïc thuû, ñöôïc xaû. 

Do vaäy, ôû ñaây keû voâ vaên phaøm phu coù theå nhaøm chaùn, vieãn ly, giaûi thoaùt. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, caùi goïi laø taâm, laø yù, laø thöùc, ôû ñaây, keû voâ vaên phaøm phu khoâng ñuû ñeå coù theå nhaøm chaùn, khoâng ñuû ñeå coù theå vieãn ly, khoâng ñuû ñeå coù theå giaûi thoaùt.  

5) Vì sao? Ñaõ laâu ngaøy, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu ñaém tröôùc, xem laø cuûa toâi, chaáp thuû: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi". 

Do vaäy, ôû ñaây, keû voâ vaên phaøm phu khoâng ñuû ñeå coù theå nhaøm chaùn, khoâng ñuû ñeå coù theå vieãn ly, khoâng ñuû ñeå coù theå giaûi thoaùt. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, thaät toát hôn cho keû voâ vaên phaøm phu ñi ñeán vôùi thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy xem nhö laø töï ngaõ, hôn laø ñoái vôùi taâm. 

7) Vì sao? Naøy caùc Tyû-kheo, thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy ñöôïc thaáy ñöùng vöõng moät naêm, ñöùng vöõng hai naêm, ñöùng vöõng ba naêm, ñöùng vöõng boán naêm, ñöùng vöõng naêm naêm, ñöùng vöõng möôøi naêm, ñöùng vöõng hai möôi naêm, ñöùng vöõng ba möôi naêm, ñöùng vöõng boán möôi naêm, ñöùng vöõng naêm möôi naêm, ñöùng vöõng moät traêm naêm, ñöùng vöõng nhieàu hôn nöõa. Coøn caùi goïi laø taâm naøy, laø yù naøy, laø thöùc naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caû ñeâm vaø ngaøy, khôûi leân laø khaùc, dieät ñi laø khaùc. 

8) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät con khæ trong khi ñi laïi trong röøng nuùi, naém laáy moät nhaønh caây, boû nhaønh caây aáy xuoáng, noù naém giöõ moät nhaønh khaùc. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùi goïi laø taâm, laø yù, laø thöùc naøy caû ñeâm vaø ngaøy, khôûi leân laø khaùc, dieät ñi laø khaùc. 

9) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû kheùo chôn chaùnh tö duy ñònh lyù duyeân khôûi: "Do caùi naøy coù maët, caùi kia coù maët. Do caùi naøy sanh, caùi kia sanh. Do caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng coù maët. Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät". Ví nhö do duyeân voâ minh, caùc haønh sanh khôûi. Do duyeân haønh, thöùc sanh khôûi... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

10) Do ñoaïn dieät, ly tham voâ minh moät caùch hoaøn toaøn neân haønh dieät. Do haønh dieät neân thöùc dieät... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

11) Thaáy vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû, nhaøm chaùn ñoái vôùi saéc, nhaøm chaùn ñoái vôùi thoï, nhaøm chaùn ñoái vôùi töôûng, nhaøm chaùn ñoái vôùi caùc haønh, nhaøm chaùn ñoái vôùi thöùc. Do nhaøm chaùn neân vieãn ly; do vieãn ly neân giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt, trí khôûi leân bieát ñöôïc: "Ta giaûi thoaùt", vò aáy bieát roõ: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

II. Haïng Ngöôøi Ít Nghe (Taïp 12,8 Voâ Vaên, Ñaïi 2, 82a) (S.ii,95) 

1) ... Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu coù theå nhaøm chaùn, coù theå vieãn ly, coù theå giaûi thoaùt ñoái vôùi caùi thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy. 

3) Vì sao? Naøy caùc Tyû-kheo, vì hoï thaáy thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy ñöôïc taêng, ñöôïc giaûm, ñöôïc thuû, ñöôïc xaû. Do vaäy, ôû ñaây, keå voâ vaên phaøm phu coù theå nhaøm chaùn, vieãn ly, giaûi thoaùt.  

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, caùi goïi laø taâm, laø yù, laø thöùc, ôû ñaây, keû voâ vaên phaøm phu khoâng ñuû ñeå coù theå nhaøm chaùn, khoâng ñuû ñeå coù theå vieãn ly, khoâng ñuû ñeå coù theå giaûi thoaùt. 

5) Vì sao? Ñaõ laâu ngaøy, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu ñaém tröôùc, xem laø cuûa toâi, chaáp thuû: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi". Do vaäy, ôû ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, keû voâ vaên phaøm phu khoâng ñuû ñeå coù theå nhaøm chaùn, khoâng ñuû ñeå coù theå vieãn ly, khoâng ñuû ñeå coù theå giaûi thoaùt. 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, thaät toát hôn cho keû voâ vaên phaøm phu ñi ñeán vôùi thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy, xem nhö laø töï ngaõ, hôn laø ñoái vôùi taâm. 

7) Vì sao? naøy caùc Tyû-kheo, thaân do boán ñaïi taïo thaønh naøy ñöôïc thaáy ñöùng vöõng moät naêm, ñöùng vöõng hai naêm, ñöùng vöõng ba naêm, ñöùng vöõng boán naêm, ñöùng vöõng naêm naêm, ñöùng vöõng möôøi naêm, ñöùng vöõng hai möôi naêm, ñöùng vöõng ba möôi naêm, ñöùng vöõng boán möôi naêm, ñöùng vöõng naêm möôi naêm, ñöùng vöõng moät traêm naêm, ñöùng vöõng nhieàu hôn nöõa. Coøn caùi goïi laø taâm naøy, laø yù naøy, laø thöùc naøy, naøy caùc Tyû-kheo, caû ñeâm vaø ngaøy, khôûi leân laø khaùc, dieät ñi laø khaùc. 

8) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû kheùo chôn chaùnh tö duy lyù duyeân khôûi: "Do caùi naøy coù maët, caùi kia coù maët. Do caùi naøy sanh caùi kia sanh. Do caùi naøy khoâng coù maët, caùi kia khoâng coù maët. Do caùi naøy dieät, caùi kia dieät". 

9) Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï, neân laïc thoï sanh khôûi. Do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï aáy dieät, neân laïc thoï ñöôïc khôûi leân do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï aáy dieät, laïc thoï aáy ñöôïc chaám döùt. 

10) Naøy caùc Tyû-kheo do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc khoå thoï, neân khoå thoï sanh khôûi. Do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc khoå thoï aáy dieät, neân khoå thoï ñöôïc khôûi leân do duyeân xuùc ñöa ñeán khoå thoï aáy dieät, khoå thoï aáy chaám döùt. 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, neân baát khoå baát laïc thoï sanh khôûi. Do xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï aáy dieät, neân baát khoå baát laïc thoï ñöôïc khôûi leân do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc aáy dieät, baát khoå baát laïc thoï aáy chaám döùt. 

12) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, do hai khuùc caây coï xaùt hoøa hôïp neân söùc noùng ñöôïc sanh, löûa ñöôïc khôûi leân. Do hai khuùc caây aáy xa lìa taùch bieät, neân söùc noùng aáy ñoaïn dieät, söùc noùng aáy chaám döùt. 

13) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï neân laïc thoï sanh khôûi. Do xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï aáy dieät, neân laïc thoï ñöôïc khôûi leân do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc laïc thoï aáy dieät, laïc thoï aáy chaám döùt. 

14) Do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc khoå thoï... 

15) Do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï, neân baát khoå baát laïc thoï sanh khôûi. Do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï aáy dieät, neân baát khoå baát laïc thoï aáy ñöôïc khôûi leân do duyeân xuùc ñöa ñeán caûm giaùc baát khoå baát laïc thoï aáy dieät, baát khoå baát laïc thoï aáy chaám döùt. 

16) Thaáy vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû nhaøm chaùn ñoái vôùi xuùc, nhaøm chaùn ñoái vôùi thoï, nhaøm chaùn ñoái vôùi töôûng, nhaøm chaùn ñoái vôùi thöùc. Do nhaøm chaùn neân vieãn ly; do vieãn ly neân giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt trí khôûi leân, bieát raèng: "Ta ñaõ giaûi thoaùt", vò aáy bieát roõ : "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng gì neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû laïi traïng thaùi naøy nöõa". 

III. Thòt Ñöùa Con (Taïp 15.11 Töû Nhuïc, Ñaïi 2, 102b) (S.ii,97) 

1) ...ÔÛ Saøvatthi. 

2) ...Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi ñoà aên naøy ñöa ñeán söï toàn taïi, hay söï chaáp thuû taùi sanh cho caùc loaøi höõu tình hay chuùng sanh. 

3) Theá naøo laø boán? Ñoaøn thöïc hoaëc thoâ, hoaëc teá; thöù hai laø xuùc; thöù ba laø tö nieäm; thöù tö laø thöùc. 

Naøy caùc Tyû-kheo, boán loaïi ñoà aên naøy ñöa ñeán söï toàn taïi, hay söï chaáp thuû taùi sanh cho caùc loaøi höõu tình hay caùc loaøi chuùng sanh. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ñoaøn thöïc caàn phaûi nhaän xeùt nhö theá naøo? 

5) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, hai vôï choàng ñem theo moät ít löông thöïc ñi qua moät quaûng ñöôøng hoang daõ, vôùi moät ñöùa con khaû aùi, thöông meán. 

6) Roài naøy caùc Tyû-kheo, trong khi hai vôï choàng aáy ñang ñi treân con ñöôøng hoang vu, soá löông thöïc ít oûi aáy ñi ñeán hao moøn, khaùnh taän. Vaø moät vuøng hoang vu coøn laïi chöa ñöôïc hoï vöôït qua. 

7) Roài naøy caùc Tyû-kheo, hai vôï choàng ngöôøi aáy suy nghó: "Ñoà löông thöïc ít oûi cuûa chuùng ta ñaõ bò hao moøn, khaùnh taän; coøn laïi vuøng hoang vu naøy chöa ñöôïc vöôït qua; vaäy chuùng ta haõy gieát ñöùa con moät, khaû aùi, deã thöông naøy, laøm thaønh thòt khoâ vaø thòt öôùp, aên thòt ñöùa con vaø vöôït qua vuøng hoang vu coøn laïi naøy, chôù ñeå taát caû ba chuùng ñeàu bò cheát haïi". 

8) Roài hai vôï choàng aáy gieát ñöùa con moät, khaû aùi, deã thöông aáy, laøm thòt khoâ vaø thòt öôùp, aên thòt ngöôøi con vaø vöôït qua vuøng hoang vu coøn laïi aáy. Hoï vöøa aên thòt con, vöøa ñaäp ngöïc (than khoùc): "Ñöùa con moät ôû ñaâu? Ñöùa con moät ôû ñaâu?" 

9) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Hoï aên moùn aên coù phaûi ñeå vui chôi? Hay hoï aên moùn aên ñeå tham ñaém? Hay hoï aên moùn aên ñeå trang söùc? Hay hoï aên moùn aên ñeå beùo toát? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, baïch Theá Toân. 

10) -- Coù phaûi hoï aên caùc moùn aên chæ vôùi muïc ñích vöôït qua vuøng hoang vu? 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

11) -- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi ñoaøn thöïc caàn phaûi nhaän xeùt nhö vaäy. Naøy caùc Tyû-kheo, khi ñoaøn thöïc ñöôïc hieåu bieát, thôøi loøng tham ñoái vôùi naêm duïc tröôûng döôõng ñöôïc hieåu bieát. Khi loøng tham ñoái vôùi naêm duïc tröôûng döôõng ñöôïc hieåu bieát, thôøi khoâng coøn kieát söû, do kieát söû naøy, moät vò Thaùnh ñeä töû bò troùi buoäc ñeå phaûi sanh laïi ñôøi naøy. 

12) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, xuùc thöïc caàn phaûi nhaän xeùt nhö theá naøo? 

13) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät con boø caùi bò lôû da, neáu noù ñöùng döïa vaøo töôøng, thôøi caùc sanh vaät soáng ôû töôøng caén noù. Neáu noù ñöùng döïa vaøo caây, thôøi caùc sanh vaät soáng ôû caây caén noù. Neáu noù ñöùng ôû trong nöôùc, thôøi caùc sanh vaät soáng ôû trong nöôùc caén noù. Neáu noù ñöùng giöõa hö khoâng, thôøi caùc sanh vaät giöõa hö khoâng caén noù. Naøy caùc Tyû-kheo, con boø caùi aáy ñöùng döïa vaøo choã naøo, thôøi caùc sanh vaät trong caùc choã aáy caén noù. Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi xuùc thöïc caàn phaûi ñöôïc nhaän xeùt. 

14) Naøy caùc Tyû-kheo, khi xuùc thöïc ñöôïc hieåu bieát, thôøi ba caûm thoï ñöôïc hieåu bieát. Khi ba caûm thoï ñöôïc hieåu bieát, thôøi Ta noùi raèng vò Thaùnh ñeä töû khoâng coù gì caàn phaûi laøm theâm nöõa. 

15) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, tö nieäm thöïc caàn phaûi nhaän xeùt nhö theá naøo? 

16) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät hoá than höøng, saâu hôn moät thaân ngöôøi, chöùa ñaày than chaùy ñoû röïc, höøng chaùy khoâng coù khoùi. Roài moät ngöôøi ñi ñeán, muoán soáng, khoâng muoán cheát, muoán laïc, chaùn gheùt khoå. Roài hai ngöôøi löïc só ñi ñeán, naém chaët hai caùnh tay ngöôøi aáy, keùo ngöôøi aáy ñeán hoá than höøng aáy. Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy quyeát chí muoán laùnh xa, tinh caàn muoán laùnh xa, phaùt nguyeän muoán laùnh xa (hoá than höøng aáy). 

17) Vì sao? Naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy chæ nghó nhö sau: "Neáu ta rôi vaøo hoá than höøng naøy, do nhaân duyeân aáy, ta ñi ñeán cheát, hay ñi ñeán khoå gaàn nhö cheát". Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi raèng tö nieäm thöïc caàn phaûi nhaän xeùt. 

18) Naøy caùc Tyû-kheo, khi tö nieäm thöïc ñöôïc hieåu bieát, thôøi ba aùi ñöôïc hieåu bieát. Khi ba aùi ñöôïc hieåu bieát, Ta noùi raèng vò Thaùnh ñeä töû khoâng coù gì caàn phaûi laøm theâm nöõa. 

19) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, thöùc thöïc caàn phaûi nhaän xeùt nhö theá naøo? 

20) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi ta baét moät ngöôøi aên troäm, moät ngöôøi phaïm toäi, daãn ñeán vua vaø thöa: "Thöa Ñaïi vöông, ngöôøi naøy laø ngöôøi aên troäm, moät ngöôøi phaïm toäi. Haõy tröøng phaït ngöôøi aáy neáu nhö Ngaøi muoán". Vò vua noùi nhö sau veà ngöôøi aáy: "Caùc OÂng haõy ñi vaø ñaùnh ngöôøi naøy vôùi moät traêm heøo vaøo buoåi saùng". Vaø hoï ñaùnh ngöôøi aáy vôùi moät traêm heøo vaøo buoåi saùng. 

21) Roài vò vua vaøo buoåi tröa noùi: "Naøy caùc OÂng, ngöôøi aáy nhö theá naøo?" -- "Thöa Ñaïi vöông, ngöôøi aáy vaãn coøn soáng". Roài vua noùi veà ngöôøi aáy: "Naøy caùc OÂng, caùc OÂng haõy ñi vaø ñaùnh ngöôøi naøy moät traêm heøo vaøo buoåi tröa". Vaø hoï ñaùnh ngöôøi aáy moät traêm heøo vaøo buoåi tröa. 

22) Roài vò vua vaøo buoåi chieàu noùi: "Naøy caùc OÂng, ngöôøi aáy nhö theá naøo?" -- "Thöa Ñaïi vöông, ngöôøi aáy vaãn coøn soáng". Roài vua noùi veà ngöôøi aáy: "Naøy caùc OÂng, caùc OÂng haõy ñi vaø ñaùnh ngöôøi naøy moät traêm heøo vaøo buoåi chieàu". 

23) Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy trong ngaøy bò ñaùnh ñeán ba traêm heøo, do nhaân duyeân aáy coù caûm thoï khoå öu khoâng? 

-- Baïch Theá Toân, chæ bò ñaùnh moät heøo, do nhaân duyeân aáy coù caûm thoï khoå öu, coøn noùi gì bò ñaùnh ñeán ba traêm heøo! 

24) -- Nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta noùi thöùc thöïc caàn phaûi nhaän xeùt. 

25) Naøy caùc Tyû-kheo, khi thöùc thöïc ñöïôc hieåu roõ, thôøi danh saéc ñöôïc hieåu roõ. Khi danh saéc ñöôïc hieåu roõ, thôøi Ta noùi raèng vò Thaùnh ñeä töû khoâng laøm gì theâm nöõa. 

IV. Coù Tham (Taïp 15.12-4. Ñaïi 2,102c) (S.ii,101) 

1) ...Truù ôû Saøvatthi. 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù boán loaïi ñoà aên ñöa ñeán söï toàn taïi hay söï chaáp thuû taùi sanh cuûa caùc loaøi höõu tình hay caùc loaøi chuùng sanh. 

3) Theá naøo laø boán? Ñoaøn thöïc thoâ hoaëc teá, xuùc thöïc laø thöù hai, tö nieäm laø thöù ba, thöùc laø thöù tö. 

Naøy caùc Tyû-kheo, boán loaïi ñoà aên naøy ñöa ñeán söï toàn taïi hay söï chaáp thuû taùi sanh cho caùc loaøi höõu tình hay caùc loaøi chuùng sanh. 

4) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi ñoaøn thöïc, coù tham, coù hyû, coù aùi, thôøi coù thöùc ñöôïc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo thöùc ñöôïc an truù, taêng tröôûng, choã aáy coù danh saéc sanh. Choã naøo coù danh saéc sanh, choã aáy coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy höõu ñöôïc taùi sanh trong töông lai. Choã naøo höõu ñöôïc taùi sanh trong töông lai, choã aáy coù sanh, giaø cheát trong töông lai. Choã naøo coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi choã aáy coù saàu, coù khoå, coù naõo. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi xuùc thöïc... (nhö treân)... 

6) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi tö nieäm thöïc... 

7) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi thöùc thöïc, coù tham, coù hyû, coù aùi, thôøi coù thöùc ñöôïc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo coù thöùc ñöôïc an truù, taêng tröôûng, choã aáy coù danh saéc sanh. Choã naøo coù danh saéc sanh, choã aáy coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy höõu ñöôïc taùi sanh trong töông lai. Choã naøo höõu ñöôïc taùi sanh trong töông lai, choã aáy coù sanh, giaø cheát trong töông lai. Choã naøo coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi choã aáy coù saàu, coù khoå, coù naõo. 

8) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi thôï nhuoäm hay moät ngöôøi thôï veõ. Neáu coù thuoác nhuoäm hay sôn maøu ngheä, maøu xanh, hay maøu ñoû, coù moät taám baûng kheùo ñaùnh boùng, moät böùc töôøng hay taám vaûi, coù theå phaùc hoïa hình ngöôøi ñaøn baø hay ngöôøi ñaøn oâng coù ñaày ñuû chaân tay. 

9) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi ñoaøn thöïc, coù tham, coù hyû, coù aùi, thôøi coù thöùc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo coù thöùc an truù, taêng tröôûng choã aáy coù danh saéc sanh. Choã naøo coù danh saéc sanh, choã aáy coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy coù höõu taùi sanh trong töông lai. Choã naøo coù höõu taùi sanh trong töông lai, choã aáy coù sanh, giaø cheát trong töông lai. Choã naøo coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi choã aáy coù saàu, coù khoå, coù naõo. 

10) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi xuùc thöïc... 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi nieäm thöïc... 

12) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi thöùc thöïc, coù tham, coù hyû, coù aùi, thôøi coù thöùc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo coù thöùc an truù, taêng tröôûng, choã aáy coù danh saéc sanh. Choã naøo coù danh saéc sanh, choã aáy coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy coù höõu taùi sanh trong töông lai. Choã naøo coù höõu taùi sanh trong töông lai, choã aáy coù sanh, giaø, cheát trong töông lai. Choã naøo coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi choã aáy coù saàu, coù khoå, coù naõo. 

13) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi ñoaøn thöïc khoâng coù tham, khoâng coù hyû, khoâng coù aùi, thôøi khoâng coù thöùc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo khoâng coù thöùc an truù, taêng tröôûng, choã aáy khoâng coù danh saéc sanh. Choã naøo khoâng coù danh saéc sanh, choã aáy khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai. Choã naøo khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai, choã aáy khoâng coù sanh, giaø, cheát trong töông lai. Choã naøo khoâng coù sanh, giaø, cheát trong töông lai, Ta noùi raèng choã aáy khoâng coù saàu, khoâng coù khoå, khoâng coù naõo. 

14) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi xuùc thöïc... 

15) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi tö nieäm thöïc ... 

16) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi thöùc thöïc, khoâng coù tham, khoâng coù hyû, khoâng coù aùi, thôøi khoâng coù thöùc an truù, taêng tröôûng. Choã naøo khoâng coù thöùc an truù, taêng tröôûng, choã aáy khoâng coù danh saéc sanh. Choã naøo khoâng coù danh saéc sanh, choã aáy khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai. Choã naøo khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai, choã aáy khoâng coù sanh, giaø cheát trong töông lai. Choã naøo khoâng coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi raèng choã aáy khoâng coù saàu, khoâng coù khoå, khoâng coù naõo. 

17) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngoâi nhaø coù maùi hay moät daõy haønh lang coù maùi, coù cöûa soå phía Baéc, phía Nam, hay phía Ñoâng. Khi maët trôøi moïc leân, aùnh saùng ngang qua cöûa soå chieáu vaøo, thôøi chieáu vaøo choã naøo?  

-- Baïch Theá Toân, chieáu vaøo töôøng phía Taây. 

18) -- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù töôøng phía Taây, thôøi chieáu vaøo choã naøo? 

-- Baïch Theá Toân, chieáu treân ñaát. 

19) -- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù ñaát, thôøi chieáu vaøo choã naøo? 

-- Baïch Theá Toân, chieáu treân nöôùc. 

20) -- Naøy caùc Tyû-kheo, neáu khoâng coù nöôùc, thôøi chieáu vaøo choã naøo? 

-- Baïch Theá Toân, khoâng coù chieáu ôû ñaâu caû. 

21) -- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi ñoaøn thöïc khoâng coù tham, khoâng coù hyû, khoâng coù aùi... 

22) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi xuùc thöïc... 

23) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi tö nieäm thöïc... 

24) Naøy caùc Tyû-kheo, neáu ñoái vôùi thöùc thöïc, khoâng coù tham, khoâng coù hyû, khoâng coù aùi, thôøi khoâng coù thöùc an truù. Choã naøo khoâng coù thöùc an truù, choã aáy khoâng coù danh saéc sanh. Choã naøo khoâng coù danh saéc sanh, choã aáy khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng. Choã naøo khoâng coù caùc haønh taêng tröôûng, choã aáy khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai. Choã naøo khoâng coù höõu taùi sanh trong töông lai, choã aáy khoâng coù sanh, giaø cheát trong töông lai. Choã naøo khoâng coù sanh, giaø cheát trong töông lai, Ta noùi raèng choã aáy khoâng coù saàu, khoâng coù khoå, khoâng coù naõo. 

V. Thaønh AÁp (Taïp 12.5, Ñaïi 2,80b) (Taêng 384, Ñaïi 2) (S.ii,104) 

1) ...Taïi Saøvatthi. 

2) -- Thuôû xöa, naøy caùc Tyû-kheo, tröôùc khi Ta giaùc ngoä, chöa chöùng Chaùnh Ñaúng Giaùc, coøn laø Boà-taùt, Ta suy nghó nhö sau: "Thaät söï theá giôùi naøy bò haõm trong khoå naõo, bò sanh, bò giaø, bò cheát, bò ñoaïn dieät, vaø bò taùi sanh; vaø töø nôi ñau khoå naøy, khoâng bieát xuaát ly khoûi giaø vaø cheát; töø nôi ñau khoå naøy, khoâng bieát khi naøo ñöôïc bieát ñeán xuaát ly khoûi giaø vaø cheát". 

3) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: " Do caùi gì coù maët, giaø cheát hieän höõu? Do caùi gì, giaø cheát sanh khôûi?" 

4) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau: "Do sanh coù maët neân giaø cheát hieän höõu. Do duyeân sanh, neân giaø cheát sanh khôûi". 

5) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: "Do caùi gì coù maët, höõu hieän höõu? Thuû hieän höõu ? AÙi hieän höõu ? thoï Hieän höõu? Xuùc hieän höõu? Saùu xöù hieän höõu? Danh saéc hieän höõu? Do duyeân caùi gì, danh saéc sanh khôûi?" 

6) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau: "Do thöùc coù maët neân danh saéc hieän höõu. Do duyeân thöùc neân danh saéc sanh khôûi". 

7) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: "Do caùi gì coù maët, thöùc hieän höõu. Do duyeân caùi gì, thöùc sanh khôûi?" 

8) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau : "Do danh saéc coù maët neân thöùc hieän höõu. Do duyeân danh saéc neân thöùc sanh khôûi". 

9) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta suy nghó nhö sau: "Thöùc naøy trôû lui, khoâng ñi xa hôn danh saéc. Xa ñeán nhö vaäy, chuùng ta bò sanh, bò giaø, bò cheát, bò ñoaïn dieät, bò taùi sanh, nghóa laø do duyeân danh saéc, thöùc sanh khôûi. Do duyeân thöùc, danh saéc sanh khôûi. Do duyeân danh saéc, saùu xöù sanh khôûi. Do duyeân saùu xöù, xuùc sanh khôûi..". Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. 

10) "Taäp khôûi, taäp khôûi". Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn khôûi leân, trí khôûi leân, tueä khôûi leân, minh khôûi leân, quang khôûi leân. 

11) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: "Do caùi gì khoâng coù maët giaø cheát khoâng hieän höõu? Do caùi gì dieät, giaø cheát dieät?" 

12) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau: "Do sanh khoâng coù maët, neân giaø cheát khoâng hieän höõu. Do sanh dieät, neân giaø cheát dieät". 

13) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: " Do caùi gì khoâng coù maët, sanh khoâng hieän höõu? Höõu khoâng hieän höõu? Thuû khoâng hieän höõu? AÙi khoâng hieän höõu? Thoï khoâng hieän höõu? Xuùc khoâng hieän höõu? Saùu xöù khoâng hieän höõu? Danh saéc khoâng hieän höõu? Do caùi gì dieät, danh saéc dieät?" 

14) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau: "Do thöùc khoâng coù maët, danh saéc khoâng hieän höõu. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät". 

15) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: "Do caùi gì khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu? Do caùi gì dieät, neân thöùc dieät ?" 

16) Roài naøy caùc Tyû-kheo, sau khi Ta nhö lyù tö duy, nhôø trí tueä, phaùt sinh minh kieán nhö sau: "Do danh saéc khoâng coù maët, thöùc khoâng hieän höõu. Do danh saéc dieät neân thöùc dieät". 

17) Roài naøy caùc Tyû-kheo, Ta laïi suy nghó nhö sau: "Ta ñaõ chöùng ñaéc con ñöôøng naøy ñöa ñeán giaùc ngoä, töùc laø do danh saéc dieät neân thöùc dieät. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät. Do saùu xöù dieät neân xuùc dieät. ..(nhö treân)...Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät". 

18) "Ñoaïn dieät, ñoaïn dieät". Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi caùc phaùp töø tröôùc Ta chöa töøng ñöôïc nghe, nhaõn sanh, trí sanh, tueä sanh, minh sanh, quang sanh. 

19) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät ngöôøi khi ñi qua moät khu röøng, moät chaëng nuùi, thaáy ñöôïc moät con ñöôøng cuõ, moät ñaïo loä cuõ do nhöõng ngöôøi xöa ñaõ töøng ñi qua. Ngöôøi aáy ñi theo con ñöôøng aáy, trong khi ñi theo con ñöôøng aáy, ngöôøi aáy thaáy ñöôïc moät coå thaønh, moät coá ñoâ do ngöôøi xöa ôû, vôùi ñaày ñuû vöôøn töôïc, ñaày ñuû röøng caây, ñaày ñuû hoà ao vôùi thaønh luõy ñeïp ñeõ. 

20) Roài naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy baùo caùo vôùi vua hay vò ñaïi thaàn: "Chö toân haõy bieát, trong khi ñi ngang moät khu röøng, moät chaëng nuùi, toâi thaáy ñöôïc moät con ñöôøng cuõ, moät ñaïo loä cuõ do nhöõng ngöôøi xöa ñaõ töøng ñi qua. Toâi ñaõ ñi theo con ñöôøng aáy vaø thaáy ñöôïc moät coå thaønh, moät coá ñoâ do ngöôøi xöa ôû, vôùi ñaày ñuû vöôøn töôïc, ñaày ñuû röøng caây, ñaày ñuû hoà ao, vôùi thaønh luõy ñeïp ñeõ. Thöa caùc Toân giaû, haõy xaây döïng laïi ngoâi thaønh aáy". 

21) Roài naøy caùc Tyû-kheo, vò vua hay vò ñaïi thaàn cho xaây döïng laïi ngoâi thaønh aáy. Vaø ngoâi thaønh aáy, sau moät thôøi gian lôùn leân vaø trôû thaønh moät thaønh phoá phoàn vinh, thònh vöôïng, ñoâng ñuùc, traøn ñaày ngöôøi ôû. 

Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Ta ñaõ thaáy moät con ñöôøng cuõ, moät ñaïo loä cuõ do caùc vò Chaùnh Ñaúng Giaùc thuôû xöa ñaõ ñi qua. 

22) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø con ñöôøng cuõ, ñaïo loä cuõ aáy do caùc vò Chaùnh Ñaúng Giaùc thuôû xöa ñaõ ñi qua? Ñaây chính laø con ñöôøng Thaùnh ñaïo taùm ngaønh, töùc laø chaùnh tri kieán... chaùnh ñònh. Con ñöôøng aáy, naøy caùc Tyû-kheo, laø con ñöôøng cuõ, ñaïo loä cuõ do caùc baäc Chaùnh Ñaúng Giaùc thuôû xöa ñaõ ñi qua. Ta ñaõ ñi theo con ñöôøng aáy. Ñi theo con ñöôøng aáy, Ta thaáy roõ giaø cheát; Ta thaáy roõ giaø, cheát taäp khôûi; Ta thaáy roõ giaø cheát ñoaïn dieät; Ta thaáy roõ con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. 

23-31) Ta ñaõ ñi theo con ñöôøng aáy. Ñi theo con ñöôøng aáy; Ta thaáy roõ sanh... Ta thaáy roõ höõu... Ta thaáy roõ thuû... Ta thaáy roõ aùi... Ta thaáy roõ thoï... Ta thaáy roõ xuùc... Ta thaáy roõ saùu xöù... Ta thaáy roõ danh saéc... Ta thaáy roõ thöùc... 

32) Ta ñi theo con ñöôøng aáy. Ñi theo con ñöôøng aáy, Ta thaáy roõ caùc haønh; Ta thaáy roõ caùc haønh taäp khôûi; Ta thaáy roõ caùc haønh ñoaïn dieät, Ta thaáy roõ con ñöôøng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät. 

33) Caùi ñöôïc Ta bieát roõ, Ta ñaõ tuyeân boá cho caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni, nam cö só, nöõ cö só ñöôïc bieát. Naøy caùc Tyû-kheo, töùc laø Phaïm haïnh naøy, phoàn vinh, thònh vöôïng, quaûng ñaïi, chuùng ña, ngöôøi nhieàu vaø ñöôïc chö Thieân, loaøi Ngöôøi kheùo leùo trình baøy. 

VI. Xuùc Chaïm, Bieát Roõ (Taïp 12.9, Xuùc Phaùp. Ñaïi 2.82a) (S.ii,107) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû giöõa daân chuùng Kuru, taïi thò traán daân chuùng Kuru teân laø Kammaøsadhamma. 

2) ÔÛ ñaây, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: -- "Naøy caùc Tyû-kheo". -- "Baïch Theá Toân". Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. 

3) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- Naøy caùc Tyû-kheo, caùc OÂng coù naém giöõ vôùi noäi xuùc hay khoâng? 

4) Ñöôïc noùi vaäy, moät Tyû-kheo baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, con coù naém giöõ, vôùi noäi xuùc. 

5) -- Naøy caùc Tyû-kheo, nhöng OÂng naém giöõ noäi xuùc nhö theá naøo? 

6) Tyû-kheo aáy traû lôøi. Vôùi caâu traû lôøi, Tyû-kheo aáy khoâng laøm taâm Theá Toân thoûa maõn. 

7) Khi ñöôïc noùi vaäy, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, nay ñaõ ñeán thôøi. Baïch Thieän Theä, nay ñaõ ñeán thôøi Theá Toân noùi veà noäi xuùc. Sau khi nghe, caùc Tyû-kheo seõ thoï trì. 

8) -- Vaäy naøy Ananda, haõy nghe vaø kheùo suy nghieäm, Ta seõ noùi. 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

Caùc Tyû-kheo aáy vaâng ñaùp Theá Toân. 

9) Theá Toân noùi nhö sau: 

-- ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo trong khi naém giöõ noäi xuùc, naém giöõ noäi xuùc nhö sau: "Söï ñau khoå ña loaïi, ña daïng naøy khôûi leân ôû ñôøi vôùi giaø cheát; söï ñau khoå naøy laáy caùi gì laøm nhaân, hay laáy caùi gì laøm taäp khôûi, laáy caùi gì laøm taùc sanh, laáy caùi gì laøm hieän höõu? Caùi gì coù maët, giaø cheát hieän höõu? Caùi gì khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu?". Vò aáy naém giöõ noäi xuùc, bieát nhö sau: "Söï ñau khoå ña loaïi, ña daïng naøy khôûi leân ôû ñôøi vôùi giaø cheát. Söï ñau khoå naøy laáy sanh y laøm nhaân, laáy sanh y laøm taäp khôûi, laáy sanh y laøm taùc sanh, laáy sanh y laøm hieän höõu. Do sanh y coù maët, giaø cheát hieän höõu. Do sanh y khoâng coù maët, giaø cheát khoâng hieän höõu". Vò aáy bieát giaø cheát. Vò aáy bieát giaø cheát taäp khôûi. Vò aáy bieát giaø cheát ñoaïn dieät. Vò aáy bieát con ñöôøng thích öùng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. Vaø nhôø thöïc haønh nhö vaäy, vò aáy trôû thaønh moät vò tuøy phaùp haønh. 

Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Tyû-kheo ñaõ thöïc haønh ñeå dieät taän khoå ñau, ñeå ñoaïn dieät giaø cheát moät caùch hoaøn toaøn. 

10) Vò aáy laïi naém giöõ theâm noäi xuùc vaø naém giöõ nhö sau: "Sanh y naøy laáy gì laøm nhaân, laáy gì laøm taäp khôûi, laáy gì laøm taùc sanh, laáy gì laøm hieän höõu? Caùi gì coù maët, sanh y hieän höõu? Caùi gì khoâng coù maët, sanh y khoâng hieän höõu?". Vò aáy naém giöõ noäi xuùc, bieát ñöôïc nhö sau: "Sanh y laáy aùi laøm nhaân, laáy aùi laøm taäp khôûi, laáy aùi laøm taùc sanh, laáy aùi laøm hieän höõu. Do aùi coù maët, sanh y hieän höõu. Do aùi khoâng coù maët, sanh y khoâng hieän höõu". Vò aáy bieát sanh y, bieát sanh y taäp khôûi, bieát sanh y ñoaïn dieät, vaø bieát con ñöôøng thích öùng ñöa ñeán sanh y ñoaïn dieät. Do thöïc haønh nhö vaäy, vò aáy ñöôïc goïi laø tuøy phaùp haønh. 

Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây goïi laø Tyû-kheo ñaõ chôn chaùnh thöïc haønh ñeå taän dieät ñau khoå vaø ñoaïn dieät sanh y moät caùch hoaøn toaøn. 

11) Vò aáy laïi naém giöõ theâm noäi xuùc vaø naém giöõ nhö sau: "Nhöng aùi naøy, khôûi leân taïi choã naøo ñöôïc khôûi leân, an truù taïi choã naøo ñöôïc an truù?". Vò aáy naém giöõ noäi xuùc, bieát ñöôïc nhö sau: "Taát caû nhöõng gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn, khôûi leân; taïi choã aáy, aùi ñöôïc sanh khôûi; taïi choã aáy, aùi ñöôïc an truù. Vaø caùi gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn? Con maét ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn khôûi leân; taïi choã aáy, aùi ñöôïc sanh khôûi; taïi choã aáy aùi ñöôïc an truù". 

12) ... Loã tai ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn... 

13) ... Loã muõi ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn... 

14) ... Löôõi ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn... 

15) ... Thaân ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn... 

16) ... Y Ù ôû ñôøi laø khaû aùi, haáp daãn khôûi leân; taïi choã aáy, aùi ñöôïc sanh khôûi; taïi choã aáy, aùi ñöôïc an truù. 

17) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong quaù khöù, laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn laø thöôøng coøn, thaáy laø laïc, thaáy laø voâ beänh, thaáy laø an oån, thaáy laø töï ngaõ, nhöõng ngöôøi aáy laøm aùi taêng tröôûng. 

18) Nhöõng ai laøm aùi taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm sanh y taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm sanh y taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm ñau khoå taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm ñau khoå taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy khoâng theå giaûi thoaùt sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi raèng hoï khoâng theå giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

19) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong töông lai laø Sa-moân hay Baø-la-moân thaáy nhöõng gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn laø thöôøng coøn, thaáy laø laïc, thaáy laø töï ngaõ, thaáy laø voâ beänh, thaáy laø an oån, nhöõng ngöôøi aáy seõ laøm aùi taêng tröôûng. 

20) Nhöõng ai laøm aùi taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy seõ laøm sanh y taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm sanh y taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy seõ laøm ñau khoå taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm ñau khoå taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy khoâng theå giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi hoï khoâng coù theå giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

21) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong hieän taïi laø Sa-moân hay Baø-la-moân thaáy nhöõng gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn laø thöôøng coøn, thaáy laø laïc, thaáy laø töï ngaõ, thaáy laø voâ beänh, thaáy laø an oån, nhöõng ngöôøi aáy laøm aùi taêng tröôûng. 

22) Nhöõng ai laøm aùi taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm sanh y taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm sanh y taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm ñau khoå taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm ñau khoå taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy khoâng theå giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi raèng hoï khoâng theå giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

23) Naøy caùc Tyû-kheo, ví nhö moät bình baèng ñoàng, ñöïng nöôùc uoáng coù saéc, coù höông, coù vò vaø nöôùc uoáng aáy coù pha thuoác ñoäc. Roài moät ngöôøi ñi ñeán, bò noùng böùc baùch, bò noùng aùp ñaûo, meät moûi, run raåy, khaùt nöôùc vaø coù nhöõng ngöôøi noùi vôùi ngöôøi aáy nhö sau: "Naøy Baïn, bình ñoàng ñöïng nöôùc uoáng naøy, coù saéc, coù höông, coù vò, vaø bình nöôùc uoáng aáy coù pha thuoác ñoäc. Neáu Baïn muoán, haõy uoáng. Trong khi uoáng, Baïn seõ ñöôïc thích thuù veà saéc, veà höông, veà vò. Sau khi uoáng, do nhaân duyeân aáy, Baïn coù theå ñi ñeán cheát, hay ñau khoå gaàn nhö cheát". Ngöôøi kia coù theå uoáng bình nöôùc baèng ñoàng aáy moät caùch haáp taáp khoâng suy nghó, khoâng töø boû. Ngöôøi kia do nhaân duyeân aáy, coù theå ñi ñeán cheát hay ñau khoå gaàn nhö cheát. 

24) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong quaù khöù, laø Sa-moân hay Baø-la-moân, phaøm vaät gì khaû aùi haáp daãn ôû ñôøi... 

25) ... Nhöõng ai trong töông lai... 

26) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong hieän taïi laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì ôû ñôøi khaû aùi, haáp daãn laø thöôøng coøn, thaáy laø laïc, thaáy laø töï ngaõ, thaáy laø voâ beänh, thaáy laø an oån, nhöõng ngöôøi aáy laøm aùi taêng tröôûng. 

27) Nhöõng ai laøm aùi taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm sanh y taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm sanh y taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy laøm ñau khoå taêng tröôûng. Nhöõng ai laøm ñau khoå taêng tröôûng, nhöõng ngöôøi aáy khoâng theå giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi hoï khoâng theå giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

28) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong quaù khöù laø Sa-moân hay Baø-la-moân thaáy nhöõng gì khaû aùi, haáp daãn ôû ñôøi laø voâ thöôøng, thaáy laø khoå, thaáy laø voâ ngaõ, thaáy laø beänh, thaáy laø ñaùng sôï haõi, nhöõng ngöôøi aáy töø boû aùi. 

Nhöõng ai töø boû aùi, nhöõng ngöôøi aáy töø boû sanh y. Nhöõng ai töø boû sanh y, nhöõng ngöôøi aáy töø boû ñau khoå. Nhöõng ai töø boû ñau khoå, nhöõng ngöôøi aáy ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi raèng hoï ñaõ giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

29) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong töông lai laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì khaû aùi, haáp daãn ôû ñôøi laø voâ thöôøng, thaáy laø khoå, thaáy laø voâ ngaõ, thaáy laø beänh, thaáy laø ñaùng sôï haõi, nhöõng ngöôøi aáy seõ töø boû aùi. 

30) Nhöõng ai töø boû aùi, nhöõng ngöôøi aáy töø boû sanh y... Ta noùi hoï coù theå giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

31) Coøn nhöõng ai, naøy caùc Tyû-kheo, trong hieän taïi laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì khaû aùi, haáp daãn ôû ñôøi laø voâ thöôøng, thaáy laø khoå, thaáy laø voâ ngaõ, thaáy laø beänh, thaáy laø ñaùng sôï haõi, hoï töø boû aùi. 

32) Nhöõng ai töø boû aùi, nhöõng ngöôøi aáy töø boû sanh y. Nhöõng ai töø boû sanh y, nhöõng ngöôøi aáy töø boû ñau khoå. Nhöõng ai töø boû ñau khoå, nhöõng ngöôøi aáy seõ giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi hoï seõ giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

33) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät bình nöôùc baèng ñoàng coù saéc, coù höông, coù vò, nhöng bò pha thuoác ñoäc. Roài coù ngöôøi ñi ñeán, bò noùng böùc baùch, bò noùng aùp ñaûo, meät moûi, run raåy, khaùt nöôùc. Coù nhöõng ngöôøi noùi vôùi ngöôøi aáy : "Naøy Baïn, bình nöôùc baèng ñoàng naøy coù saéc, coù höông, coù vò, nhöng bình nöôùc uoáng aáy bò pha thuoác ñoäc. Neáu Baïn muoán, haõy uoáng. Trong khi uoáng, Baïn seõ thích thuù veà saéc, veà höông, veà vò. Sau khi uoáng, do nhaân duyeân aáy Baïn coù theå ñi ñeán cheát, hay ñau khoå gaàn nhö cheát". 

34) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ngöôøi aáy coù theå suy nghó nhö sau: "ÔÛ ñaây, ta coù theå nhieáp phuïc khaùt nöôùc naøy vôùi uoáng röôïu, hay nhieáp phuïc vôùi aên söõa ñoâng (sanh toâ), hay nhieáp phuïc vôùi ngaäm muoái, hay nhieáp phuïc vôùi chaùo chua. Nhöng ta khoâng coù theå uoáng thöù naøy, noù khieán ta phaûi baát haïnh, ñau khoå laâu daøi". Ngöôøi aáy sau khi suy nghó, khoâng uoáng vaø töø boû thöù nöôùc uoáng aáy. Do nhaân duyeân naøy, ngöôøi aáy khoâng ñi ñeán cheát, hay söï ñau khoå gaàn nhö cheát. 

35) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong thôøi quaù khöù laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì khaû aùi haáp daãn ôû ñôøi laø voâ thöôøng, thaáy laø ñau khoå, thaáy laø voâ ngaõ, thaáy laø beänh, thaáy laø ñaùng sôï haõi, hoï ñoaïn tröø aùi. 

36) Nhöõng ai ñoaïn tröø aùi, nhöõng ngöôøi aáy ñoaïn tröø sanh y. Nhöõng ai ñoaïn tröø sanh y, nhöõng ngöôøi aáy ñoaïn tröø ñau khoå. Nhöõng ai ñoaïn tröø ñau khoå, nhöõng ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi hoï ñöôïc giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

37-38) Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng ai trong töông lai... 

39) Nhöõng ai trong thôøi hieän taïi laø Sa-moân hay Baø-la-moân, thaáy nhöõng gì khaû aùi, haáp daãn ôû ñôøi laø voâ thöôøng, thaáy laø khoå, thaáy laø voâ ngaõ, thaáy laø beänh, thaáy laø ñaùng sôï haõi, hoï töø boû aùi. 

40) Nhöõng ai töø boû aùi, nhöõng ngöôøi aáy töø boû sanh y. Nhöõng ai töø boû sanh y, nhöõng ngöôøi aáy töø boû ñau khoå. Nhöõng ai töø boû ñau khoå, nhöõng ngöôøi aáy ñöôïc giaûi thoaùt khoûi sanh, giaø, cheát, saàu, bi, khoå, öu, naõo. Ta noùi raèng hoï ñöôïc giaûi thoaùt khoûi ñau khoå. 

VII.Boù Lau (Taïp 12.6 Loâ, Ñaïi 2,81a) (S.ii,112) 

1) Moät thôøi, Toân giaû Saøriputta vaø Toân giaû Mahaøkotthita truù ôû Baøraønasi (Ba-la-naïi), taïi Isipatana (chö Tieân ñoïa xöù) ôû Migaødaøya (röøng nai). 

2) Roài Toân giaû Mahaøkotthita, vaøo buoåi chieàu töø choã Thieàn tònh ñoäc cö ñöùng daäy, ñi ñeán Toân giaû Saøriputta; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Toân giaû Saøriputta nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm; sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, beøn ngoài xuoáng moät beân. 

3) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Mahaøkotthita noùi vôùi Toân giaû Saøriputta:  

-- Naøy Hieàn giaû Saøriputta, giaø cheát do töï mình taïo ra, giaø cheát do ngöôøi khaùc taïo ra, giaø cheát do töï mình vaø do ngöôøi khaùc taïo ra, hay giaø cheát khoâng do töï mình taïo ra, khoâng do ngöôøi khaùc taïo ra, do töï nhieân sanh? 

4) -- Naøy Hieàn giaû Kotthita, giaø cheát khoâng do töï mình taïo ra, giaø cheát khoâng do ngöôøi khaùc taïo ra, giaø cheát khoâng do töï mình taïo ra vaø ngöôøi khaùc taïo ra, giaø cheát cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình taïo ra, khoâng do ngöôøi khaùc taïo ra, khoâng do töï nhieân sanh. Giaø cheát do duyeân sanh. 

5) -- Naøy Hieàn giaû Saøriputta, coù phaûi sanh do töï mình laøm ra, sanh do ngöôøi khaùc laøm ra, sanh do töï mình laøm ra vaø do ngöôøi khaùc laøm ra, hay sanh khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, do töï nhieân sanh? 

6) -- Naøy Hieàn giaû Kotthita, sanh khoâng do töï mình laøm ra, sanh khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, sanh khoâng do töï mình laøm ra vaø ngöôøi khaùc laøm ra, sanh cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï nhieân sanh. Sanh do duyeân höõu. 

7-18) -- Naøy Hieàn giaû Saøriputta, höõu coù phaûi do töï mình laøm ra... thuû coù phaûi do töï mình laøm ra... aùi coù phaûi do töï mình laøm ra... thoï coù phaûi do töï mình laøm ra... xuùc coù phaûi do töï mình laøm ra... saùu xöù coù phaûi do töï mình laøm ra... 

19) ... Danh saéc coù phaûi do töï mình laøm ra, danh saéc coù phaûi do ngöôøi khaùc laøm ra, danh saéc coù phaûi do töï mình laøm ra vaø do ngöôøi khaùc laøm ra, hay danh saéc coù phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, do töï nhieân sanh? 

20) -- Naøy Hieàn giaû Kotthita, danh saéc khoâng phaûi do töï mình laøm ra, danh saéc khoâng phaûi do ngöôøi khaùc laøm ra, danh saéc khoâng phaûi do töï mình laøm ra vaø do ngöôøi khaùc laøm ra, hay danh saéc cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï nhieân sanh. Danh saéc do duyeân thöùc. 

21) -- Naøy Hieàn giaû Saøriputta, coù phaûi thöùc do töï mình laøm ra, thöùc do ngöôøi khaùc laøm ra, thöùc do töï mình laøm ra vaø do ngöôøi khaùc laøm ra, hay coù phaûi thöùc khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, do töï nhieân sanh? 

22) -- Naøy Hieàn giaû Kotthita, thöùc khoâng do töï mình laøm ra, thöùc khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, thöùc khoâng do töï mình laøm ra vaø khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, hay thöùc cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï nhieân sanh. Thöùc do duyeân danh saéc. 

23) -- Nay chuùng toâi hieåu lôøi noùi cuûa Hieàn giaû Saøriputta nhö sau: "Naøy Hieàn giaû Kotthita, danh saéc khoâng do töï mình laøm ra, danh saéc khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, danh saéc khoâng do töï mình laøm ra vaø khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, danh saéc cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï nhieân sanh. Danh saéc do duyeân thöùc". 

24) Vaø nay chuùng toâi hieåu lôøi noùi cuûa Hieàn giaû Saøriputta nhö sau: "Naøy Hieàn giaû Kotthita, thöùc khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï mình laøm ra vaø ngöôøi khaùc laøm ra, cuõng khoâng phaûi khoâng do töï mình laøm ra, khoâng do ngöôøi khaùc laøm ra, khoâng do töï nhieân sanh. Thöùc do duyeân danh saéc". 

25) Naøy Hieàn giaû Saøriputta, caàn phaûi hieåu nhö theá naøo yù nghóa lôøi noùi naøy? 

-- Vaäy naøy Hieàn giaû, toâi seõ neâu moät ví duï. Nhôø coù ví duï, ngöôøi coù trí hieåu ñöôïc yù nghóa lôøi noùi. 

26) Ví nhö hai boù lau döïa vaøo nhau maø ñöùng. Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû, do duyeân danh saéc, thöùc sanh khôûi. Do duyeân thöùc, danh saéc sanh khôûi. Do duyeân danh saéc, saùu xöù sanh khôûi. Do duyeân saùu xöù, xuùc sanh khôûi... (nhö treân)... Nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy taäp khôûi. Naøy Hieàn giaû, neáu moät boù lau ñöôïc keùo qua (moät beân), boù lau kia lieàn rôi xuoáng. Neáu boù lau kia ñöôïc keùo qua (moät beân), boù lau naøy ñöôïc rôi xuoáng. Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû, do danh saéc dieät neân thöùc dieät. Do thöùc dieät neân danh saéc dieät. Do danh saéc dieät neân saùu xöù dieät. Do saùu xöù dieät neân xuùc dieät... (nhö treân)... nhö vaäy laø toaøn boä khoå uaån naøy ñoaïn dieät. 

27) -- Thaät vi dieäu thay, Hieàn giaû Saøriputta! Thaät hy höõu thay, Hieàn giaû Saøriputta! Lôøi noùi kheùo noùi naøy cuûa Hieàn giaû Saøriputta vaø lôøi noùi vôùi ba möôi saùu söï naøy cuûa Hieàn giaû Saøriputta, chuùng toâi xin tuøy hyû. 

28) -- Naøy Hieàn giaû, neáu moät Tyû-kheo thuyeát phaùp ñeå nhaøm chaùn, ly tham, ñoaïn dieät giaø cheát, thôøi ñuû ñeå ñöôïc goïi laø vò Tyû-kheo thuyeát phaùp. Naøy Hieàn giaû, neáu moät Tyû-kheo thöïc haønh ñeå nhaøm chaùn, ly tham, ñoaïn dieät, giaø cheát, thôøi ñuû ñeå ñöôïc goïi laø phaùp tuøy phaùp haønh. Naøy Hieàn giaû, neáu moät Tyû-kheo do nhaøm chaùn, ly tham, ñoaïn dieät, voâ minh ñöôïc giaûi thoaùt, khoâng coù chaáp thuû, thôøi ñuû ñeå ñöôïc goïi vò Tyû-kheo ñaõ ñaït ñöôïc hieän taïi Nieát-baøn. 

VIII. Kosambi (Taïp 14.9, Mieät-sö-la. Ñaïi 2,98c) (S.ii,115) 

1) Moät thôøi Toân giaû Musìla, Toân giaû Saøvittha, Toân giaû Naørada, Toân giaû Ananda truù ôû Kosambi, vöôøn Ghositaø. 

2) Roài Toân giaû Saøvittha noùi vôùi Toân giaû Musìla: 

-- Naøy Hieàn giaû Musìla, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï haønh töôùng (aøkaøraparivitakkaø), ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm (ditthinijjhaønakhanti), Toân giaû Musìla töï mình coù trí bieát ñöôïc: "Do duyeân sanh, giaø cheát sanh khôûi". 

3) -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï haønh töôùng, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, toâi coù bieát ñöôïc, toâi coù thaáy ñöôïc: "Do duyeân sanh, giaø cheát sanh khôûi". 

4) -- Naøy Hieàn giaû Musìla, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, Toân giaû Musìla töï mình coù trí bieát ñöôïc: "Do duyeân höõu, neân sanh sinh khôûi... (nhö treân)... 

5) ... "Do duyeân thuû neân höõu sanh khôûi". 

6) ... "Do duyeân aùi neân thuû sanh khôûi". 

7) ... "Do duyeân thoï neân aùi sanh khôûi". 

8) ... "Do duyeân xuùc neân thoï sanh khôûi". 

9) ... "Do duyeân saùu xöù neân xuùc sanh khôûi". 

10) ... "Do duyeân danh saéc neân saùu xöù sanh khôûi". 

11) ... "Do duyeân thöùc neân danh saéc sanh khôûi". 

12) ... "Do duyeân haønh neân thöùc sanh khôûi". 

13) ... "Do duyeân voâ minh neân haønh sanh khôûi". 

14) -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, toâi bieát ñöôïc, toâi thaáy ñöôïc: "Do duyeân voâ minh, caùc haønh sanh khôûi". 

15) -- Naøy Hieàn giaû Musaøa, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi söï thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, Toân giaû Musìla töï mình coù trí bieát nhö sau: "Do sanh dieät, neân giaø cheát dieät". 

16) -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, toâi bieát nhö sau, toâi thaáy nhö sau: "Do sanh dieät, neân giaø cheát dieät". 

17) -- Naøy Hieàn giaû Musaøa, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, Toân giaû Musìla töï mình coù trí bieát nhö sau: "Do höõu dieät, neân sanh dieät". 

18-24)... "Do thuû dieät, neân höõu dieät... Do aùi dieät, neân thuû dieät... Do thoï dieät, neân aùi dieät... Do xuùc dieät neân thoï dieät... Do saùu xöù dieät, neân xuùc dieät... Do danh saéc dieät, neân saùu xöù dieät... Do thöùc dieät, neân danh saéc dieät... Do haønh dieät, neân thöùc dieät... Do voâ minh dieät, neân haønh dieät". 

25) -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, toâi bieát nhö sau, toâi thaáy nhö sau: "Do voâ minh dieät, neân haønh dieät" 

26) -- Naøy Hieàn giaû Musìla, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, Toân giaû Musìla töï mình coù trí bieát nhö sau: " Do höõu dieät laø Nieát-baøn". 

27) -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin, ngoaøi öa thích, ngoaøi truyeàn thuyeát, ngoaøi thaåm löï, caùc ñieàu kieän, ngoaøi thaåm ñònh vaø chaáp nhaän quan ñieåm, toâi bieát nhö sau, toâi thaáy nhö sau: "Do höõu dieät laø Nieát-baøn". 

28) -- Nhö vaäy, Toân giaû Musìla laø baäc A-la-haùn ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc?. 

29) Khi nghe noùi vaäy, Toân giaû Musìla giöõ im laëng. 

30) Roài Toân giaû Naørada noùi vôùi Toân giaû Saøvittha: 

-- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, laønh thay neáu toâi ñöôïc hoûi caâu naøy. Haõy hoûi toâi caâu hoûi naøy, vaø toâi seõ traû lôøi cho Hieàn giaû caâu hoûi naøy. 

31) -- Toân giaû Naørada haõy laáy caâu hoûi naøy. Toâi seõ hoûi Toân giaû Naørada caâu hoûi naøy. Vaø Toân giaû Naørada haõy traû lôøi cho toâi caâu hoûi naøy. 

32-57)... -- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, ngoaøi loøng tin... toâi bieát nhö sau, toâi thaáy nhö sau: "Do höõu dieät laø Nieát-baøn". 

58) -- Nhö vaäy, Toân giaû Naørada laø baäc A-la-haùn, ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc? 

59) -- Naøy Hieàn giaû, "Do höõu dieät laø Nieát-baøn", toâi kheùo thaáy nhö chôn nhôø chaùnh trí tueä. Nhöng toâi khoâng phaûi laø vò A-la-haùn ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc. 

60) Ví nhö treân moät con ñöôøng hoang vaéng coù moät gieáng nöôùc. Taïi ñaáy khoâng coù daây, khoâng coù gaøu nöôùc. Roài coù ngöôøi ñi ñeán, bò noùng böùc baùch, bò noùng aùp ñaûo, meät moûi, run raåy, khaùt nöôùc. Ngöôøi aáy ngoù xuoáng gieáng vaø bieát ñöôïc: "Gieáng naøy coù nöôùc", nhöng ñöùng chòu, thaân theå khoâng chaïm nöôùc. 

61) Cuõng vaäy, naøy Hieàn giaû, "Höõu dieät laø Nieát-baøn", toâi kheùo thaáy nhö chôn nhôø chaùnh trí tueä, nhöng toâi khoâng phaûi laø vò A-la-haùn ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc. 

62) Khi ñöôïc noùi vaäy,Toân giaû Ananda noùi vôùi Toân giaû Saøvittha: 

-- Naøy Hieàn giaû Saøvittha, noùi nhö vaäy thôøi Hieàn giaû noùi gì veà Toân giaû Naørada? 

63) -- Naøy Hieàn giaû Ananda, noùi nhö vaäy, toâi khoâng noùi gì veà Toân giaû Naørada, ngoaøi söï toát laønh, ngoaøi söï toát ñeïp. 

IX. Nöôùc Thuûy Trieàu Daâng (S.ii,118) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, trong vöôøn oâng Anaøthapindika. 

2) Taïi ñaây... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo bieån lôùn daâng leân thôøi caùc soâng lôùn daâng leân; khi naøo caùc soâng lôùn daâng leân thôøi caùc soâng nhoû daâng leân; khi naøo caùc soâng nhoû daâng leân thôøi caùc hoà lôùn daâng leân; khi naøo caùc hoà lôùn daâng leân thôøi caùc hoà nhoû daâng leân. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, khi naøo voâ minh daâng leân thôøi caùc haønh daâng leân; khi naøo caùc haønh daâng leân thôøi thöùc daâng leân; khi naøo thöùc daâng leân thôøi danh saéc daâng leân; khi naøo danh saéc daâng leân thôøi saùu xöù daâng leân; khi naøo saùu xöù daâng leân thôøi xuùc daâng leân; khi naøo xuùc daâng leân thôøi thoï daâng leân; khi naøo thoï daâng leân thôøi aùi daâng leân; khi naøo aùi daâng leân thôøi thuû daâng leân; khi naøo thuû daâng leân thôøi höõu daâng leân; khi naøo höõu daâng leân thôøi sanh daâng leân; khi naøo sanh daâng leân thôøi giaø cheát daâng leân. 

5) Naøy caùc Tyû-kheo, bieån lôùn khoâng daâng leân thôøi soâng lôùn khoâng daâng leân; soâng lôùn khoâng daâng leân thôøi soâng nhoû khoâng daâng leân; soâng nhoû khoâng daâng leân thôøi hoà lôùn khoâng daâng leân; hoà lôùn khoâng daâng leân thôøi hoà nhoû khoâng daâng leân. 

6) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, voâ minh khoâng daâng leân thôøi caùc haønh khoâng daâng leân; caùc haønh khoâng daâng leân thôøi thöùc khoâng daâng leân; thöùc khoâng daâng leân thôøi danh saéc khoâng daâng leân; danh saéc khoâng daâng leân thôøi saùu xöù khoâng daâng leân; saùu xöù khoâng daâng leân thôøi xuùc khoâng daâng leân; xuùc khoâng daâng leân thôøi thoï khoâng daâng leân; thoï khoâng daâng leân thôøi aùi khoâng daâng leân; aùi khoâng daâng leân thôøi thuû khoâng daâng leân; thuû khoâng daâng leân thôøi höõu khoâng daâng leân; höõu khoâng daâng leân thôøi sanh khoâng daâng leân; sanh khoâng daâng leân thôøi giaø cheát khoâng daâng leân. 

X. Susìma (Taïp 14.5 Ñaïi 2,96b) (S.ii,119) 

1) Nhö vaäy toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), Veluvana (Truùc Laâm), taïi choã nuoâi döôõng con soùc. 

2) Luùc baáy giôø Theá Toân ñöôïc cung kính, ñöôïc toân troïng, ñöôïc kính leã, ñöôïc cuùng döôøng, ñöôïc toân suøng vaø Ngaøi nhaän ñöôïc caùc vaät duïng cuùng döôøng nhö y aùo, aåm thöïc, saøng toïa vaø döôïc phaåm trò beänh. 

3) Chuùng Tyû-kheo cuõng ñöôïc cung kính, ñöôïc toân troïng, ñöôïc kính leã, ñöôïc cuùng döôøng, ñöôïc toân suøng vaø cuõng nhaän ñöôïc caùc vaät cuùng döôøng nhö y aùo, aåm thöïc, saøng toïa vaø döôïc phaåm trò beänh. 

4) Nhöng caùc du só ngoaïi ñaïo khoâng ñöôïc cung kính, khoâng ñöôïc toân troïng, khoâng ñöôïc kính leã, khoâng ñöôïc cuùng döôøng, khoâng ñöôïc toân suøng vaø cuõng khoâng nhaän ñöôïc caùc vaät duïng cuùng döôøng nhö y aùo, aåm thöïc, saøng toïa vaø döôïc phaåm trò beänh. 

5) Luùc baáy giôø du só Susìma truù ôû Raøjagaha cuøng vôùi ñaïi chuùng du só. 

6) Roài hoäi chuùng du só cuûa Susìma noùi vôùi du só Susìma: 

-- Thöa Hieàn giaû Susìma, ngaøi haõy ñi ñeán vaø soáng Phaïm haïnh döôùi söï chæ daãn cuûa Sa-moân Gotama. Sau khi ngaøi hoïc Chaùnh phaùp xong haõy noùi laïi cho chuùng toâi. Sau khi chuùng toâi hoïc phaùp aáy chuùng toâi seõ noùi laïi vôùi caùc gia chuû. Nhö vaäy chuùng toâi seõ ñöôïc cung kính, ñöôïc toân troïng, ñöôïc kính leã, ñöôïc cuùng döôøng, ñöôïc toân suøng vaø chuùng toâi seõ nhaän ñöôïc caùc vaät duïng cuùng döôøng nhö y aùo, aåm thöïc, saøng toïa vaø döôïc phaåm trò beänh. 

7) -- Thöa vaâng, caùc Hieàn giaû. 

Du só Susìma nghe theo hoäi chuùng cuûa mình, lieàn ñi ñeán Toân giaû Ananda; sau khi ñeán noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm vôùi Toân giaû Ananda; sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. 

8) Ngoài xuoáng moät beân, du só Susìma noùi vôùi Toân giaû Ananda: 

-- Naøy Hieàn giaû Ananda, toâi muoán soáng Phaïm haïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy. 

9) Roài Toân giaû Ananda ñöa du só Susìma ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. 

10) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Ananda baïch Theá Toân: 

-- Baïch Theá Toân, du só Susìma naøy noùi nhö sau: "Naøy Hieàn giaû Ananda, toâi muoán soáng Phaïm haïnh trong Phaùp vaø Luaät naøy". 

11) -- Vaäy Ananda, haõy cho Susìma xuaát gia. 

12) Vaø du só Susìma ñöôïc xuaát gia döôùi söï chæ ñaïo cuûa Theá Toân vaø ñöôïc thoï ñaïi giôùi. 

13) Luùc baáy giôø nhieàu vò Tyû-kheo ôû tröôùc maët Theá Toân ñaõ tuyeân boá chaùnh trí nhö sau: "Chuùng toâi bieát raèng: 'Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa.' " 

14) Toân giaû Susìma ñöôïc nghe: Nhieàu Tyû-kheo tröôùc maët Theá Toân ñaõ tuyeân boá chaùnh trí nhö sau: "Chuùng toâi bieát roõ raèng: 'Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa.'" 

15) Roài Toân giaû Susìma ñi ñeán caùc Tyû-kheo; sau khi ñeán noùi leân vôùi nhöõng Tyû-kheo aáy nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm; sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu, lieàn ngoài xuoáng moät beân. 

16) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Susìma noùi vôùi caùc Tyû-kheo aáy: 

-- Coù ñuùng söï thaät chaêng, chö Toân giaû ôû tröôùc maët Theá Toân ñaõ tuyeân boá chaùnh trí nhö sau: "Chuùng con bieát roõ raèng: 'Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa'"? 

-- Thöa coù vaäy, naøy Hieàn giaû. 

17) -- Nhöng, chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy chaéc chöùng ñöôïc nhieàu loaïi thaàn thoâng khaùc nhau: Moät thaân hieän ra nhieàu thaân, nhieàu thaân hieän ra moät thaân; hieän hình bieán hình ñi ngang qua vaùch, qua töôøng, qua nuùi nhö ñi ngang hö khoâng; ñoän thoå troài leân ngang qua ñaát lieàn nhö ôû trong nöôùc; ñi treân nöôùc khoâng chìm nhö ñi treân ñaát lieàn; ngoài kieát-giaø ñi treân hö khoâng nhö con chim; vôùi baøn tay chaïm vaø rôø vaøo maët traêng vaø maët trôøi, nhöõng vaät coù oai löïc, ñaïi oai thaàn nhö vaäy. Coù theå söû duïng thaân moät caùch töï taïi cho ñeán coõi Phaïm thieân? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

18) -- Vaäy coù phaûi chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, chöùng ñöôïc thieân nhó thoâng thanh tònh sieâu nhaân, coù theå nghe hai loaïi tieáng: chö Thieân vaø loaøi Ngöôøi, xa vaø gaàn? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

19) -- Vaäy coù phaûi chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, vôùi taâm cuûa mình bieát ñöôïc taâm cuûa caùc chuùng sanh khaùc, caùc loaøi Ngöôøi khaùc: Taâm coù tham bieát laø taâm coù tham; taâm khoâng tham bieát laø taâm khoâng tham; taâm coù saân bieát laø taâm coù saân; taâm khoâng saân bieát laø taâm khoâng saân; taâm coù si bieát laø taâm coù si; taâm khoâng si bieát laø taâm khoâng si; taâm chuyeân chuù bieát laø taâm chuyeân chuù; taâm taùn loaïn bieát laø taâm taùn loaïn. Ñaïi haønh taâm bieát laø ñaïi haønh taâm; khoâng phaûi ñaïi haønh taâm bieát khoâng phaûi laø ñaïi haønh taâm. Taâm chöa voâ thöôïng bieát laø taâm chöa voâ thöôïng; taâm voâ thöôïng bieát laø taâm voâ thöôïng. Taâm Thieàn ñònh bieát laø taâm Thieàn ñònh; taâm khoâng Thieàn ñònh bieát laø taâm khoâng Thieàn ñònh. Taâm giaûi thoaùt bieát laø taâm giaûi thoaùt; taâm khoâng giaûi thoaùt bieát laø taâm khoâng giaûi thoaùt? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

20) -- Vaäy coù phaûi chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, nhôù ñöôïc nhieàu ñôøi quaù khöù. Nhö moät ñôøi, hai ñôøi, ba ñôøi, boán ñôøi, naêm ñôøi, möôøi ñôøi, hai möôi ñôøi, ba möôi ñôøi, boán möôi ñôøi, naêm möôi ñôøi, moät traêm ñôøi, hai traêm ñôøi, moät ngaøn ñôøi, moät traêm ngaøn ñôøi, nhieàu hoaïi kieáp, nhieàu thaønh kieáp, nhieàu hoaïi vaø thaønh kieáp. Vò aáy nhôù raèng: "Taïi choã kia ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, giai caáp nhö theá naøy, thoï khoå laïc nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã kia, ta ñöôïc sanh ra taïi choã noï. Taïi choã aáy, ta coù teân nhö theá naøy, doøng hoï nhö theá naøy, tuoåi thoï ñeán möùc nhö theá naøy. Sau khi cheát taïi choã noï, ta ñöôïc sanh ra ôû ñaây". Nhö vaäy, chö Toân giaû nhôù ñeán nhieàu ñôøi soáng quaù khöù cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

21) -- Vaäy coù phaûi chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, thaáy söï soáng vaø cheát cuûa chuùng sanh. Chö Toân giaû bieát roõ raèng chuùng sanh, ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï. Nhöõng chuùng sanh naøy laøm nhöõng aùc haïnh veà thaân, laøm nhöõng aùc haïnh veà lôøi noùi, nhöõng aùc haïnh veà yù, phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo taø kieán, taïo caùc nghieäp theo taø kieán. Nhöõng ngöôøi naøy sau khi thaân hoaïi maïng chung phaûi sanh vaøo coõi döõ, aùc thuù, ñoïa xöù, ñòa nguïc. Coøn nhöõng chuùng sanh naøy laøm nhöõng thieän haïnh veà thaân, laøm nhöõng thieän haïnh veà lôøi noùi, laøm nhöõng thieän haïnh veà yù, khoâng phæ baùng caùc baäc Thaùnh, theo chaùnh kieán, taïo caùc nghieäp theo chaùnh kieán. Nhöõng ngöôøi aáy sau khi thaân hoaïi maïng chung ñöôïc sanh leân caùc thieän thuù, coõi trôøi, treân ñôøi naøy. Nhö vaäy, vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, caùc vò thaáy söï soáng cheát cuûa chuùng sanh. Caùc vò bieát roõ raèng chuùng sanh ngöôøi haï lieät keû cao sang, ngöôøi ñeïp ñeõ keû thoâ xaáu, ngöôøi may maén keû baát haïnh, ñeàu do haïnh nghieäp cuûa hoï? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

22) -- Vaäy coù phaûi chö Toân giaû bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, sau khi vöôït khoûi Saéc giôùi, thaân caûm xuùc Voâ saéc giôùi, an truù vaøo tòch tònh giaûi thoaùt? 

-- Thöa khoâng phaûi vaäy, naøy Hieàn giaû. 

23) -- Hay ôû ñaây, coù phaûi chö Toân giaû vöøa traû lôøi nhö vaäy, vöøa khoâng chöùng ñöôïc caùc phaùp naøy? 

24) --Naøy Hieàn giaû, khoâng coù chöùng ñöôïc gì. 

25) -- Nhö theá naøo? 

-- Thöa Hieàn giaû Susìma, chuùng toâi chöùng ñöôïc tueä giaûi thoaùt. 

26) -- Toâi khoâng bieát ñöôïc yù nghóa moät caùch roäng raõi lôøi noùi vaén taét naøy cuûa chö Toân giaû. Laønh thay neáu ñöôïc chö Toân giaû noùi leân cho toâi, ñeå toâi coù theå hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi lôøi noùi vaén taét naøy cuûa chö Toân giaû! 

27) -- Naøy Hieàn giaû Susìma, duø cho OÂng coù bieát hay OÂng khoâng bieát, chuùng toâi chöùng ñöôïc tueä giaûi thoaùt. 

28) Roài Toân giaû Susìma töø choã ngoài ñöùng daäy ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân vaø ngoài xuoáng moät beân. 

29) Ngoài xuoáng moät beân, Toân giaû Susìma trình baøy leân Theá Toân taát caû caâu chuyeän vôùi caùc Tyû-kheo aáy. 

30) -- Naøy Susìma, tröôùc heát laø trí veà phaùp truù, sau laø trí veà Nieát-baøn. 

31) -- Baïch Theá Toân, con khoâng hieåu ñöôïc yù nghóa moät caùch roäng raõi lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân. Baïch Theá Toân, laønh thay neáu Theá Toân noùi leân cho con ñeå con coù theå hieåu yù nghóa moät caùch roäng raõi, lôøi noùi vaén taét naøy cuûa Theá Toân! 

32) -- Naøy Susìma, duø cho OÂng coù bieát hay OÂng khoâng coù bieát, tröôùc heát laø trí veà phaùp truù, sau laø trí veà Nieát-baøn. Naøy Susìma, OÂng nghó theá naøo? Saéc laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Laø voâ thöôøng, baïch Theá Toân? 

33) -- Caùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc? 

-- Laø khoå, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng khi chuùng ta quaùn vaät aáy laø: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi"? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

34) -- Thoï laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân. 

35) -- Töôûng laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân. 

36) -- Caùc haønh laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân. 

37) -- Thöùc laø thöôøng hay voâ thöôøng? 

-- Voâ thöôøng, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng laø khoå hay laïc? 

-- Laø khoå, baïch Theá Toân. 

-- Caùi gì voâ thöôøng, khoå, chòu söï bieán hoaïi, coù hôïp lyù chaêng neáu chuùng ta quaùn vaät aáy laø: "Caùi naøy laø cuûa toâi, caùi naøy laø toâi, caùi naøy laø töï ngaõ cuûa toâi"? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

38) -- Do vaäy, naøy Susìma, caùi gì thuoäc saéc phaùp quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, taát caû saéc phaùp caàn phaûi ñöôïc quaùn nhö chôn nhö sau: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

39) Caùi gì thuoäc thoï quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... (nhö treân)... 

40) Caùi gì thuoäc töôûng quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... (nhö treân)... 

41) Caùi gì thuoäc haønh quaù khöù, vò lai hay hieän taïi... (nhö treân)... 

42) Caùi gì thuoäc thöùc quaù khöù, vò lai hay hieän taïi, noäi hay ngoaïi, thoâ hay teá, lieät hay thaéng, xa hay gaàn, taát caû thöùc caàn phaûi quaùn nhö chôn vôùi chaùnh trí tueä nhö sau: "Caùi naøy khoâng phaûi cuûa toâi, caùi naøy khoâng phaûi laø toâi, caùi naøy khoâng phaûi töï ngaõ cuûa toâi". 

43) Naøy Susìma, thaáy nhö vaäy, vò Ña vaên Thaùnh ñeä töû nhaøm chaùn ñoái vôùi saéc, nhaøm chaùn ñoái vôùi thoï, nhaøm chaùn ñoái vôùi töôûng, nhaøm chaùn ñoái vôùi caùc haønh, nhaøm chaùn ñoái vôùi thöùc. Do nhaøm chaùn, vò aáy ly tham. Do ly tham, vò aáy giaûi thoaùt. Trong söï giaûi thoaùt, trí khôûi leân bieát raèng: "Ta ñaõ giaûi thoaùt". Vò aáy bieát roõ: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng: "Do duyeân sanh, giaø cheát sanh khôûi"? 

-- Thöa vaâng, baïch Theá Toân. 

44) ... 

45) -- "Do duyeân thuû, höõu sanh khôûi?" Naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

46) -- Naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng: "Do duyeân aùi, thuû sanh khôûi"? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

47) -- "Do duyeân thoï, aùi sanh khôûi. Do duyeân xuùc, thoï sanh khôûi. Do duyeân saùu xöù, thoï sanh khôûi. Do duyeân danh saéc, saùu xöù sanh khôûi. Do duyeân thöùc, danh saéc sanh khôûi. Do duyeân haønh thöùc sanh khôûi. Do duyeân voâ minh, haønh sanh khôûi". Naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

48) -- "Do sanh dieät, giaø cheát dieät", naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

49) -- "Do höõu dieät, neân sanh dieät", naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

50) -- "Do thuû dieät, neân höõu dieät. Do aùi dieät neân thuû dieät. Do thoï dieät neân aùi dieät. Do xuùc dieät neân thoï dieät. Do saùu xöù dieät neân xuùc dieät. Do danh saéc dieät, neân saùu xöù dieät. Do thöùc dieät, neân danh saéc dieät. Do haønh dieät neân thöùc dieät. Do voâ minh dieät, neân haønh dieät!". Naøy Susìma, OÂng coù thaáy chaêng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

51) -- Nhöng naøy, bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, OÂng coù chöùng ñöôïc caùc thaàn thoâng nhieàu loaïi sai khaùc: Moät thaân hieän ra nhieàu thaân; nhieàu thaân hieän ra moät thaân; hieän hình, bieán hình ñi ngang qua vaùch, qua töôøng, qua nuùi nhö ñi ngang hö khoâng; ñoän thoå, troài leân ngang qua ñaát lieàn nhö ôû trong nöôùc; ñi treân nöôùc khoâng chìm nhö ñi treân ñaát lieàn; ngoài kieát-giaø ñi treân hö khoâng nhö con chim; vôùi baøn tay chaïm vaø rôø maët traêng vaø maët trôøi, nhöõng vaät coù ñaïi oai löïc, ñaïi oai thaàn nhö vaäy. Coù theå söû duïng thaân moät caùch töï taïi cho ñeán coõi Phaïm thieân? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

52) -- Naøy Susìma, coù phaûi bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, vôùi thieân nhó thanh tònh sieâu nhaân, OÂng coù theå nghe hai loaïi tieáng, tieáng chö Thieân vaø tieáng loaøi Ngöôøi, tieáng xa vaø tieáng gaàn? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

53) -- Naøy Susìma, coù phaûi bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, vôùi taâm cuûa mình bieát ñöôïc taâm cuûa chuùng sanh sai khaùc, cuûa loaøi Ngöôøi sai khaùc. Vôùi taâm coù tham, OÂng bieát ñöôïc taâm coù tham... vôùi taâm khoâng giaûi thoaùt, OÂng bieát ñöôïc laø taâm khoâng giaûi thoaùt; vôùi taâm giaûi thoaùt, OÂng bieát ñöôïc laø taâm giaûi thoaùt? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

54) -- Naøy Susìma, coù phaûi bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, OÂng coù theå nhôù ñöôïc nhieàu ñôøi quaù khöù sai khaùc. Nhö moät ñôøi... (nhö treân)... OÂng coù theå nhôù ñöôïc nhieàu ñôøi quaù khöù sai khaùc cuøng vôùi caùc neùt ñaïi cöông vaø caùc chi tieát? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

55) -- Naøy Susìma, nhöng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, vôùi thieân nhaõn thanh tònh sieâu nhaân, OÂng coù theå thaáy caùc chuùng sanh cheát ñi sanh laïi... OÂng coù theå bieát caùc chuùng sanh tuøy theo haïnh nghieäp cuûa hoï? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

56) -- Naøy Susìma, nhöng bieát nhö vaäy, thaáy nhö vaäy, coù phaûi sau khi vöôït khoûi caùc saéc phaùp, vôùi thaân caûm thoï voâ saéc phaùp OÂng an truù vôùi tòch tònh giaûi thoaùt? 

-- Thöa khoâng, baïch Theá Toân. 

57) -- Nay ôû ñaây, naøy Susìma, vôùi caâu traû lôøi nhö vaäy, vôùi nhöõng phaùp naøy khoâng chöùng ñöôïc, naøy Susìma, coù phaûi OÂng khoâng laøm ñöôïc ñieàu naøy? 

58) Roài Toân giaû Susìma cuùi ñaàu ñaûnh leã chaân Theá Toân vaø baïch Theá Toân: 

-- Moät toäi loãi con ñaõ vi phaïm, baïch Theá Toân, vì ngu ñaàn, vì si meâ, vì baát thieän. Con ñaõ xuaát gia nhö moät ngöôøi aên troäm phaùp trong Phaùp vaø Luaät kheùo giaûng naøy. Baïch Theá Toân, mong Theá Toân chaáp nhaän con toäi loãi naøy laø moät toäi loãi ñeå con ngaên ngöøa trong töông lai! 

59) -- Naøy Susìma, thaät söï OÂng ñaõ phaïm toäi, vì ngu ñaàn, vì si meâ, vì baát thieän, OÂng ñaõ xuaát gia nhö ngöôøi aên troäm phaùp trong Phaùp vaø Luaät kheùo giaûng naøy. 

60) Ví nhö, naøy Susìma, ngöôøi ta baét ñöôïc moät ngöôøi aên troäm, moät ngöôøi phaïm toäi, daét ñeán cho vua vaø thöa: "Thöa Ñaïi vöông, ñaây laø ngöôøi aên troäm, ngöôøi phaïm toäi. Ñaïi vöông haõy gia phaït ngöôøi aáy theo hình phaït naøo nhö Ñaïi vöông muoán". Vua aáy noùi nhö sau: "Caùc OÂng haõy ñem ngöôøi naøy, laáy daây thaät chaéc troùi caùnh tay ngöôøi naøy thaät chaët veà phía sau, caïo ñaàu ngöôøi aáy ñi, daét ngöôøi aáy ñi xung quanh treân moät xe nhoû vôùi moät caùi troáng, ñi töø ñöôøng naøy tôùi ñöôøng khaùc, töø ngaû ba naøy ñeán ngaû ba khaùc, daét ngöôøi aáy ra khoûi cöûa thaønh phía Nam, vaø haõy chaët ñaàu ngöôøi aáy taïi thaønh phía Nam". 

Nhöõng ngöôøi kia vaâng theo lôøi vua daïy, laáy daây thaät chaéc troùi caùnh tay ngöôøi aáy thaät chaët veà phía sau, caïo troïc ñaàu, daét ngöôøi aáy ñi xung quanh treân moät xe nhoû vôùi moät caùi troáng, ñi töø ñöôøng naøy tôùi ñöôøng khaùc, töø ngaû ba naøy tôùi ngaû ba khaùc, daét ngöôøi aáy ra khoûi cöûa thaønh phía Nam, vaø chaët ñaàu ngöôøi aáy taïi thaønh phía Nam. 

61) Naøy Susìma, OÂng nghó theá naøo? Ngöôøi aáy do nhaân duyeân nhö vaäy coù caûm thoï khoå öu hay khoâng? 

-- Thöa coù, baïch Theá Toân. 

62) -- Naøy Susìma, duø cho ngöôøi aáy do nhaân duyeân nhö vaäy caûm thoï khoå öu, hay khoâng caûm thoï khoå öu, thôøi söï xuaát gia vôùi tö caùch aên troäm phaùp trong Phaùp vaø Luaät kheùo thuyeát naøy, do nhaân duyeân aáy phaûi rôi vaøo vaø chòu ñöïng khoå baùo coøn kòch lieät hôn vaø quaû baùo coøn ñau ñôùn hôn. 

63) Naøy Susìma, OÂng thaáy phaïm toäi laø phaïm toäi vaø nhö phaùp phaùt loä, neân chuùng ta chaáp nhaän toäi aáy cho OÂng. Naøy Susìma, nhö vaäy Luaät cuûa baäc Thaùnh ñöôïc taêng tröôûng, khi thaáy ñöôïc phaïm toäi laø phaïm toäi vaø nhö phaùp phaùt loä ñeå ngaên giöõ trong töông lai. 
 
 

71. I. Sa Moân, Baø La Moân (Taïp 14.12-3, Sa-moân, Baø-la-moân, Ñaïi 2,99b) (S.ii,129) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Jetavana, ôû vöôøn oâng Anaøthapindika. 

2) ÔÛ ñaây Theá Toân... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khoâng bieát giaø cheát, khoâng bieát giaø cheát taäp khôûi, khoâng bieát giaø cheát ñoaïn dieät, khoâng bieát con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân aáy, giöõa caùc Sa-moân khoâng ñöôïc chaáp nhaän laø Sa-moân, hay giöõa caùc Baø-la-moân khoâng ñöôïc chaáp nhaän laø Baø-la-moân; vaø nhöõng Toân giaû aáy khoâng töï mình vôùi thaéng trí ñaït ñöôïc, chöùng ñöôïc vaø an truù trong hieän taïi muïc ñích Sa-moân haïnh vaø muïc ñích Baø-la-moân haïnh. 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân naøo bieát giaø cheát... (nhö treân)... bieát con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. Naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng Sa-moân hay Baø-la-moân aáy, giöõa caùc Sa-moân ñöôïc chaáp nhaän laø Sa-moân, hay giöõa caùc Baø-la-moân ñöôïc chaáp nhaän laø Baø-la-moân; vaø nhöõng Toân giaû aáy töï mình vôùi thaéng trí ñaït ñöôïc, chöùng ñöôïc vaø an truù ngay trong hieän taïi muïc ñích Sa-moân haïnh vaø muïc ñích Baø-la-moân haïnh. 

72-80. (II-X). 

... Truù ôû Saøvatthi. 

Hoï khoâng bieát sanh... 

Hoï khoâng bieát höõu... 

Hoï khoâng bieát thuû... 

Hoï khoâng bieát aùi... 

Hoï khoâng bieát thoï... 

Hoï khoâng bieát xuùc... 

Hoï khoâng bieát saùu xöù... 

Hoï khoâng bieát danh saéc... 

Hoï khoâng bieát thöùc... 

XI. (S.ii,130) 

Hoï khoâng bieát haønh... Hoï khoâng bieát haønh taäp khôûi, hoï khoâng bieát haønh ñoaïn dieät, hoï khoâng bieát con ñöôøng ñöa ñeán haønh ñoaïn dieät.... .. töï mình vôùi thaéng trí ñaït ñöôïc, chöùng ñöôïc vaø an truù ngay trong hieän taïi muïc ñích Sa-moân haïnh vaø muïc ñích Baø-la-moân haïnh. 
 
 

...Truù ôû Saøvatthi. 

I. Ñaïo Sö... (S.ii,130) 

1) -- Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy giaø cheát, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi giaø cheát. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy giaø cheát taäp khôûi, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi giaø cheát taäp khôûi. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy giaø cheát ñoaïn dieät, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi giaø cheát ñoaïn dieät. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi con ñöôøng ñöa ñeán giaø cheát ñoaïn dieät. 

2) Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy sanh... 

3) Naøy caùc Tyû-kheo,. .. khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy höõu... 

4) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy thuû... 

5) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy aùi... 

6) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy thoï... 

7) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy xuùc... 

8) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy saùu xöù... 

9) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy danh saéc... 

10) Naøy caùc Tyû-kheo... khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy thöùc... 

11) Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy haønh, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi caùc haønh. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy caùc haønh taäp khôûi, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi caùc haønh taäp khôûi. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy caùc haønh ñoaïn dieät, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi caùc haønh ñoaïn dieät. Ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy con ñöôøng ñöa ñeán haønh ñoaïn dieät, ngöôøi aáy caàn phaûi tìm ñeán baäc Ñaïo Sö ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi con ñöôøng ñöa ñeán caùc haønh ñoaïn dieät. 

II. Hoïc Taäp (Taïp 15.4 Tu Taäp, Ñaïi 2,101b) (S.ii,131) 

... Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy giaø cheát, ngöôøi aáy caàn phaûi hoïc taäp ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi giaø cheát...(I.11) 

III. Tu Taäp (Yoga) (Taïp 15.5, Tam-ma-ñeà, Ñaïi 2,101b) (S.ii,131) 

... Naøy caùc Tyû-kheo, ñoái vôùi ai khoâng nhö thaät bieát vaø thaáy giaø cheát, ngöôøi aáy caàn phaûi tu taäp ñeå coù nhö thaät trí ñoái vôùi giaø cheát...(I.11) 

IV. Duïc (S.ii,132) 

... Duïc caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

V. Noã Löïc (S.ii,132) 

... Noã löïc caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

VI. Baát Thoái Chuyeån (S.ii,132) 

... Baát thoái chuyeån caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

VII. Nhieät Taâm (S.ii,132) 

... Nhieät taâm caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

VIII. Tinh Taán (S.ii,132) 

... Tinh taán caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

IX. Kieân Trì (S.ii,132) 

... Kieân trì caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

X. Chaùnh Nieäm (S.ii,132) 

... Chaùnh nieäm caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

XI. Chaùnh Tri (S.ii,132) 

... Chaùnh tri caàn phaûi thöïc haønh...(I.11) 

XII. Khoâng Phoùng Daät (S.ii,132) 

... Khoâng phoùng daät caàn phaûi thöïc haønh... (I.11)