41. I. Giaø (S.v,216) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøvatthi, taïi Pubbaøraøma, trong laâu ñaøi cuûa meï Migaøra. 

2) Luùc baáy giôø, Theá Toân, vaøo buoåi chieàu, töø choã ñoäc cö ñöùng daäy, ngoài söôûi aám löng trong aùnh naéng phöông Taây. 

3) Roài Toân giaû Ananda ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân, vôùi tay xoa boùp chaân tay cho Theá Toân, thöa raèng: 

-- Thaät kinh hoaøng thay, baïch Theá Toân! Thaät kyø dò thay, baïch Theá Toân! Baïch Theá Toân, maøu da Theá Toân nay khoâng coøn thanh tònh, trong saùng, tay chaân raõ rôøi (sithilaøni), nhaên nheo, thaân ñöôïc thaáy coøm veà phía tröôùc, vaø caùc caên ñang bò ñoåi khaùc, nhaõn caên, nhó caên, tyû caên, thieät caên, thaân caên. 

4) -- Söï theå laø vaäy, naøy Ananda, taùnh giaø naèm trong tuoåi treû; taùnh beänh ôû trong söùc khoûe; taùnh cheát ôû trong söï soáng. Nhö vaäy, maøu da khoâng coøn thanh tònh, trong saùng, tay chaân raõ rôøi, nhaên nheo, thaân coøm veà phía tröôùc, vaø caùc caên ñang bò ñoåi khaùc, nhaõn caên, nhó caên, tyû caên, thieät caên, thaân caên. 

5) Theá Toân thuyeát nhö vaäy. Thieän Theä noùi nhö vaäy xong, baäc Ñaïo Sö laïi noùi theâm: 

-- Baát haïnh thay tuoåi giaø! Ñaùng sôï thay cuoäc soáng! Tuoåi giaø laøm phai nhaït saéc dieän cuûa maøu da. Hình boùng tröôùc khaû yù, nay giaø ñaõ phaù tan! Ai soáng ñöôïc traêm tuoåi, cuoái cuøng cuõng phaûi cheát, khoâng boû soùt ai, taát caû bò phaù saäp. 

42. II. Baø La Moân Unnaøbha (S.v,217) 

1) ÔÛ Saøvatthi... 

2) Roài Baø-la-moân Unnaøbha ñi ñeán Theá Toân; sau khi ñeán, noùi leân vôùi Theá Toân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm, sau khi noùi leân nhöõng lôøi chaøo ñoùn hoûi thaêm thaân höõu lieàn ngoài xuoáng moät beân. Ngoài moät beân, Baø-la-moân Unnaøbha thöa Theá Toân: 

3) -- Coù naêm caên naøy, thöa Toân giaû Gotama, ñoái caûnh khaùc nhau (naønavisayaøni), haønh caûnh khaùc nhau (naønaø - gocaraøni), chuùng khoâng dung naïp (paccanubhoniti) haønh caûnh ñoái caûnh cuûa nhau. Theá naøo laø naêm? Nhaõn caên, nhó caên, tyû caên, thieät caên, thaân caên. Thöa Toân giaû Goama, naêm caên naøy, ñoái caûnh khaùc nhau, haønh caûnh khaùc nhau, chuùng khoâng dung naïp haønh caûnh ñoái caûnh cuûa nhau, thôøi caùi gì laøm choã quy töïa cho chuùng? Vaø caùi gì dung naïp haønh caûnh ñoái caûnh cuûa chuùng? 

4) -- Naøy Baø-la-moân, coù naêm caên naøy, ñoái caûnh khaùc nhau, haønh caûnh khaùc nhau, chuùng khoâng dung naïp haønh caûnh ñoái caûnh cuûa nhau. Theá naøo laø naêm? Nhaõn caên... thaân caên. Naøy Baø-la-moân, naêm caên naøy, ñoái caûnh khaùc nhau, haønh caûnh khaùc nhau, chuùng khoâng dung naïp haønh caûnh ñoái caûnh cuûa nhau, yù laøm choã quy töïa cho chuùng, yù dung naïp haønh caûnh ñoái caûnh cuûa chuùng. 

5) -- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, caùi gì laøm choã quy töïa cho yù? 

-- Naøy Baø-la-moân, nieäm laø choã quy töïa cho yù. 

6) -- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, caùi gì laøm choã quy töïa cho nieäm? 

-- Naøy Baø-la-moân, giaûi thoaùt laø choã quy töïa cho nieäm. 

7) -- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, caùi gì laøm choã quy töïa cho giaûi thoaùt? 

-- Naøy Baø-la-moân, Nieát-baøn laø choã quy töïa cho giaûi thoaùt. 

8) -- Nhöng thöa Toân giaû Gotama, caùi gì laø choã quy töïa cho Nieát-baøn? 

-- Naøy Baø-la-moân, caâu hoûi ñi quaù xa (ajjhaparam) khoâng theå naém ñöôïc choã taän cuøng cuûa caâu hoûi. Naøy Baø-la-moân, Phaïm haïnh ñöôïc soáng ñeå theå nhaäp Nieát-baøn, Phaïm haïnh laáy Nieát-baøn laøm muïc ñích, laáy Nieát-baøn laøm cöùu caùnh. 

9) Roài Baø-la-moân Unnaøbha hoan hyû, tín thoï lôøi Theá Toân thuyeát, töø choã ngoài ñöùng daäy, ñaûnh leã Theá Toân, thaân beân höõu höôùng veà Ngaøi roài ra ñi. 

10) Sau khi Baø-la-moân ra ñi khoâng bao laâu, Theá Toân baûo caùc Tyû-kheo: 

11) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät caùi nhaø coù noùc nhoïn, hay moät giaûng ñöôøng coù noùc nhoïn, vôùi cöûa soå höôùng veà phía Ñoâng, khi maët trôøi moïc vaø caùc tia naéng chieáu vaøo ngang qua cöûa soå, chuùng döïa vaøo choã naøo? 

-- Chuùng döïa treân böùc töôøng phía Taây, baïch Theá Toân. 

12) -- Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, loøng tin cuûa Baø-la-moân Unnaøbha höôùng veà, caên cöù, ñöôïc an truù treân Nhö Lai. Loøng tin aáy kieân coá, khoâng bò Sa-moân, Baø-la-moân, Thieân, Ma, Phaïm thieân hay moät ai ôû ñôøi coù theå chieám ñoaït. Neáu trong luùc naøy, naøy caùc Tyû-kheo, Baø-la-moân Unnaøbha bò meänh chung, khoâng coù moät kieát söû naøo coù theå coät ñeå keùo Baø-la-moân Unnaøbha trôû lui veà ñôøi naøy. 

43. III. Saøketa (S.v,219) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Saøketa, taïi röøng Anjana, vöôøn Loäc Uyeån. 

2) Luùc baáy giôø, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: 

-- Naøy caùc Tyû-kheo, coù phaùp moân naøo, y theo phaùp moân aáy, naêm caên töùc laø naêm löïc, vaø naêm löïc trôû thaønh naêm caên? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

3) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù phaùp moân, y theo phaùp moân aáy, naêm caên töùc laø naêm löïc, vaø naêm löïc trôû thaønh naêm caên. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, phaùp moân aáy laø gì, y theo phaùp moân aáy, naêm caên töùc laø naêm löïc, vaø naêm löïc trôû thaønh naêm caên? 

4) Caùi gì laø tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, caùi aáy laø tín löïc. Caùi gì laø tín löïc, caùi aáy laø tín caên. Caùi gì laø taán caên, caùi aáy laø taán löïc. Caùi gì laø taán löïc, caùi aáy laø taán caên... Caùi gì laø tueä caên, caùi aáy laø tueä löïc. Caùi gì laø tueä löïc, caùi aáy laø tueä caên. 

5) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, moät con soâng thieân veà phöông Ñoâng, höôùng veà phöông Ñoâng, xuoâi veà phöông Ñoâng, vaø giöõa con soâng coù hoøn ñaûo. Naøy caùc Tyû-kheo, coù phaùp moân, y theo phaùp moân aáy, doøng con soâng aáy ñöôïc tính laø moät. Nhöng naøy caùc Tyû-kheo, laïi coù phaùp moân, y theo phaùp moân aáy, doøng con soâng aáy ñöôïc tính laø hai. 

6) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, phaùp moân aáy laø gì, y theo phaùp moân aáy, ñöôïc tính laø moät? Naøy caùc Tyø-kheo, nöôùc cuoái phía Ñoâng vaø nöôùc cuoái phía Taây cuûa hoøn ñaûo aáy ñöôïc tính laø moät doøng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phaùp moân, y theo phaùp moân aáy, doøng con soâng aáy ñöôïc tính laø moät. 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, phaùp moân aáy laø gì, y theo phaùp moân aáy, doøng con soâng aáy ñöôïc tính laø hai? Naøy caùc Tyû-kheo, nöôùc cuoái phía Baéc vaø nöôùc cuoái phía Nam cuûa hoøn ñaûo aáy ñöôïc tính laø hai doøng. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø phaùp moân, y theo phaùp moân aáy, doøng soâng aáy ñöôïc tính laø hai. 

8) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, caùi gì laø tín caên, caùi aáy laø tín löïc. Caùi gì laø tín löïc, caùi aáy laø tín caên... Caùi gì laø tueä caên, caùi aáy laø tueä löïc. Caùi gì laø tueä löïc, caùi aáy laø tueä caên. 

9) Naøy caùc Tyû-kheo, do tu taäp, do laøm cho sung maõn naêm caên naøy, Tyû-kheo ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc, ngay trong hieän taïi, vôùi thaéng trí töï mình chöùng ñaït vaø an truù taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt, khoâng coù laäu hoaëc. 

44. IV. Pubbakotthaka (Ngoâi nhaø phía Ñoâng) (S.v,220) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi, taïi Pubbakotthaka. 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân baûo Toân giaû Saøriputta: 

3) -- OÂng coù tin khoâng, naøy Saøriputta, tín caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh...? OÂng coù tin khoâng, naøy Saøriputta, tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh? 

4) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, con khoâng ñi vôùi loøng tin cuûa Theá Toân, raèng tín caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. Vôùi nhöõng ai, baïch Theá Toân, khoâng chöùng trí, khoâng thaáy, khoâng hieåu, khoâng chöùng ngoä, khoâng ñaït tôùi vôùi trí tueä; hoï caàn ñi vôùi loøng tin cuûa keû khaùc (tin raèng) : "Tín caên... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". Coøn vôùi nhöõng ai, baïch Theá Toân, ñaõ chöùng tri, ñaõ thaáy, ñaõ hieåu, ñaõ chöùng ngoä, ñaõ ñaït tôùi vôùi trí tueä; nhöõng ngöôøi aáy, ôû ñaây, khoâng coù nghi ngôø, khoâng coù phaân vaân (tin raèng): "Tín caên... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". Coøn con, baïch Theá Toân, ñaõ chöùng tri, ñaõ thaáy, ñaõ hieåu, ñaõ chöùng ngoä, ñaõ ñaït tôùi vôùi trí tueä; con ôû ñaây, khoâng coù nghi ngôø, khoâng coù phaân vaân (tin raèng): "Tín caên... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". 

5) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Saøriputta! Vôùi nhöõng ai, naøy Saøriputta, khoâng chöùng tri, khoâng thaáy, khoâng hieåu, khoâng chöùng ngoä, khoâng ñaït tôùi vôùi trí tueä; ôû ñaây, hoï caàn ñi vôùi loøng tin cuûa keû khaùc (tin raèng): "Tín caên... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". Vaø coøn vôùi nhöõng ai, naøy Saøriputta, ñaõ chöùng tri, ñaõ thaáy, ñaõ hieåu, ñaõ chöùng ngoä, ñaõ ñaït tôùi vôùi trí tueä; nhöõng ngöôøi aáy, ôû ñaây khoâng coù nghi ngôø, khoâng coù phaân vaân (tin raèng): "Tín caên... tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". 

45. V. Vöôøn Phía Ñoâng (1) (S.v, 222) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân ôû Saøvatthi, taïi Ñoâng Vieân, ôû laàu ñaøi cuûa meï Migaøra. 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: 

-- Bao nhieâu caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa"? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

3) -- Do tu taäp, do laøm cho sung maõn chæ moät caên, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Moät caên aáy laø caên gì? 

4) Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, taát nhieân (tadanvayaø) tín ñöôïc an truù, taát nhieân tinh taán ñöôïc an truù, taát nhieân nieäm ñöôïc an truù, taát nhieân ñònh ñöôïc an truù. 

5) Do tu taäp, do laøm cho sung maõn chæ moät caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

46. VI. Vöôøn Phía Ñoâng (2) (S.v, 222) 

1) Nhaân duyeân nhö treân. 

2) -- Bao nhieân caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa"? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

3) -- Hai caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Theá naøo laø hai? 

4) Thaùnh trí tueä vaø Thaùnh giaûi thoaùt. Caùi gì trong vò aáy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Thaùnh trí tueä, caùi aáy laø tueä caên. Caùi gì trong vò aáy, naøy caùc Tyû-kheo, laø Thaùnh giaûi thoaùt, caùi aáy laø ñònh caên. 

5) Hai caên naøy ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc, coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

47. VII. Vöôøn Phía Ñoâng (3). (S.v, 223) 

1) Nhaân duyeân nhö treân. 

2) -- Coù bao nhieâu caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc coù theå traû lôøi vôùi chaùnh trí raèng: "Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa"? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

3-5) ... (nhö treân, chæ khaùc laø kinh naøy noùi ñeán boán caên töùc taán caên, nieäm caên, ñònh caên, tueä caên...) 

48. VIII. Vöôøn Phía Ñoâng (4) (S.iv,223) 

... (nhö kinh tröôùc, chæ khaùc laø ñaây chæ naêm caên töùc tín caên, taán caên, nieäm caên, ñònh caên, tueä caên) ... 

49. IX. Pindolo (Keû tìm toøi caùc ñoáng raùc) (S.iv,224) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Kosambi, taïi khu vöôøn Ghosita. 

2) Luùc baáy giôø, Toân giaû Pindolabhaøradvaøja tuyeân boá vôùi chaùnh trí nhö sau: "Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa. Ta roõ bieát nhö vaäy". 

3) Roài moät soá ñoâng Tyû-kheo ñi ñeán Theá Toân, sau khi ñeán, ñaûnh leã Theá Toân roài ngoài xuoáng moät beân. Ngoài moät beân, caùc Tyû-kheo aáy baïch Theá Toân: 

-- Toân giaû Pindolabhaøradvaøja ñaõ tuyeân boá vôùi chaùnh trí nhö sau: "Ta roõ bieát raèng: Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Do thaáy lyù do gì (althavasam), baïch Theá Toân, Toân giaû Pindolabhaøradvaøja laïi tuyeân boá vôùi chaùnh trí raèng: "Ta roõ bieát: Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa"? 

4) -- Do tu taäp, do laøm cho sung maõn ba caên, naøy caùc Tyû-kheo, khieán Tyû-kheo Pindolabhaøradvaøja tuyeân boá vôùi chaùnh trí raèng: "Ta roõ bieát: Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". Ba caên aáy laø gì? 

5) Nieäm caên, ñònh caên, tueä caên. 

6) Chính do tu taäp, do laøm cho sung maõn ba caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, khieán cho Tyû-kheo Pindolabhaøradvaøja ñaõ tuyeân boá vôùi chaùnh trí raèng: "Ta roõ bieát: Sanh ñaõ taän... khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, ba caên naøy, chuùng ñi ñeán taän cuøng ôû ñaâu? Taän cuøng ñi ñeán ñoaïn dieät. Ñi ñeán ñoaïn dieät caùi gì? Ñi ñeán ñoaïn dieät gì? -- Sanh giaø vaø cheát. Vì thaáy sanh giaø vaø cheát ñoaïn dieät, naøy caùc Tyû-kheo, neân Tyû-kheo Pindolabhaøradvaøja ñaõ tuyeân boá vôùi chaùnh trí raèng: "Ta roõ bieát: Sanh ñaõ taän, Phaïm haïnh ñaõ thaønh, nhöõng vieäc neân laøm ñaõ laøm, khoâng coøn trôû lui traïng thaùi naøy nöõa". 

50. X. Tín, hay Ngoâi Chôï (S.v,225) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû giöõa daân chuùng Anga, taïi thò traán cuûa daân chuùng Anga teân laø Apana. 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân baûo Toân giaû Saøriputta: 

-- Naøy Saøriputta, coù vò Thaùnh ñeä töû naøo ñi ñeán nhöùt taâm vaø hoaøn toaøn tin töôûng ôû Nhö Lai; vò aáy coù theå coù phaân vaân hay nghi ngôø ñoái vôùi Nhö Lai, hay ñoái vôùi lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai? 

3) -- Vò Thaùnh ñeä töû naøo, baïch Theá Toân, ñi ñeán nhöùt taâm vaø hoaøn toaøn tin töôûng ôû Nhö Lai; vò aáy khoâng coù theå phaân vaân hay nghi ngôø ñoái vôùi Nhö Lai, hay ñoái vôùi lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, ñöôïc chôø ñôïi raèng: Vò aáy seõ truù tinh caàn, tinh taán ñeå ñoaïn taän caùc phaùp baát thieän, ñeå laøm sanh khôûi caùc thieän phaùp, noã löïc, kieân trì, tinh taán, khoâng coù quaêng boû gaùnh naëng ñoái vôùi thieän phaùp. 

4) Söï tinh taán cuûa vò aáy, baïch Theá Toân, laø taán caên cuûa vò aáy. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin vaø tinh caàn, tinh taán, baïch Theá Toân, ñöôïc chôø ñôïi raèng: Vò aáy coù nieäm, thaønh töïu nieäm tueä toái thaéng, öùc nieäm, tuøy nieäm nhöõng ñieàu laøm ñaõ laâu, noùi ñaõ laâu ngaøy. 

5) Söï nieäm cuûa vò aáy, baïch Theá Toân, laø nieäm caên cuûa vò aáy. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, tinh caàn, tinh taán, vôùi nieäm ñöôïc an truù, baïch Theá Toân, ñöôïc chôø ñôïi raèng: Sau khi töø boû phaùp sôû duyeân, vò aáy seõ ñöôïc ñònh, ñöôïc nhöùt taâm. 

6) Ñònh cuûa vò aáy, baïch Theá Toân, laø ñònh caên cuûa vò aáy. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin, an truù chaùnh nieäm, vôùi taâm Thieàn ñònh, baïch Theá Toân, ñöôïc chôø ñôïi nhö sau: Vò aáy roõ bieát raèng voâ thæ laø luaân hoài, khôûi ñieåm ñaàu tieân khoâng theå chæ roõ. Chuùng sanh bò voâ minh che laáp, bò khaùt aùi troùi buoäc, löu chuyeån luaân hoài. Söï ly tham, ñoaïn dieät voâ minh khoâng coù dö taøn, oå nhoùm u aùm aáy, laø tòch tònh cuûa vò naøy, laø thuø thaéng cuûa vò naøy, töùc laø söï tònh chæ taát caû haønh, söï töø boû taát caû sanh y, söï ñoaïn taän tham aùi, ly tham, ñoaïn dieät, Nieát-baøn. 

7) Trí tueä cuûa vò aáy, baïch Theá Toân, laø tueä caên cuûa vò aáy. Vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin aáy, tinh taán, tinh caàn nhö vaäy; öùc nieäm, öùc nieäm nhö vaäy; ñònh tónh, ñònh tónh nhö vaäy; roõ bieát, roõ bieát nhö vaäy; loøng thaâm tín nhö sau sanh khôûi: "Nhöõng phaùp naøy maø tröôùc kia ta töøng ñöôïc nghe, nay ta truù, töï thaân chöùng ñaït nhöõng phaùp aáy. Nay vôùi trí tueä, ta theå nhaäp chuùng, ta thaáy chuùng roõ raøng". 

8) Loøng tin cuûa vò aáy, baïch Theá Toân, laø tín caên cuûa vò aáy. 

9) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Saøriputta! Vò Thaùnh ñeä töû naøo, naøy Saøriputta, ñi ñeán nhöùt taâm vaø hoaøn toaøn tin töôûng ôû Nhö Lai; vò aáy khoâng coù phaân vaân, khoâng coù nghi ngôø gì ñoái vôùi Nhö Lai, hay ñoái vôùi lôøi daïy cuûa Nhö Lai. Vò Thaùnh ñeä töû naøo coù loøng tin, naøy Saøriputta, ñöôïc chôø ñôïi nhö sau: Vò aáy seõ truù tinh caàn, tinh taán, ñeå ñoaïn taän caùc phaùp baát thieän, ñeå laøm sanh khôûi caùc thieän phaùp, noã löïc, kieân trì tinh taán, khoâng quaêng boû gaùnh naëng ñoái vôùi thieän phaùp. 

10-13) Söï tinh taán cuûa vò aáy, naøy Saøriputta, laø taán caên cuûa vò aáy. Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin vaø tinh caàn, tinh taán, naøy Saøriputta... Vò Thaùnh ñeä töû coù loøng tin aáy, tinh caàn, tinh taán nhö vaäy; roõ bieát, roõ bieát nhö vaäy; loøng thaâm tín nhö sau sanh khôûi: "Nhöõng phaùp naøy tröôùc kia ta töøng ñöôïc nghe, nay ta truù, töï thaân chöùng ñaït nhöõng phaùp aáy. Nay vôùi trí tueä, ta theå nhaäp chuùng, ta thaáy chuùng roõ raøng". 

14) Loøng tin cuûa vò aáy, naøy Saøriputta töùc laø tín caên cuûa vò aáy. 

51. I. Saølaø (S.v,227) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù giöõa daân chuùng Kosala, taïi moät laøng Baø-la-moân teân Saølaø. 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo... 

3) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùc loaøi baøng sanh, con sö töû, vua caùc loaøi thuù, ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà söùc maïnh, veà toác löïc, veà doõng maõnh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùc phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø caùc phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä? 

4) Tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì ñöa ñeán giaùc ngoä. Taán caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì ñöa ñeán giaùc ngoä. Nieäm caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì ñöa ñeán giaùc ngoä. Ñònh caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì ñöa ñeán giaùc ngoä. Tueä caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì ñöa ñeán giaùc ngoä. 

5) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùc loaøi baøng sanh, con sö töû, vua caùc loaøi thuù, ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà söùc maïnh, veà toác löïc, veà doõng maõnh. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong caùc phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. 

52. II. Mallikaø (Taïp 26,13, Ñaïi 2,183b) (S.v,228) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû giöõa daân chuùng Mallikaø, taïi moät thò traán cuûa daân chuùng Mallikaø teân laø Uruvelakappa. 

2) ÔÛ ñaáy, Theá Toaân goïi caùc Tyû-kheo... 

3) -- Cho ñeán khi naøo Thaùnh trí chöa khôûi leân nôi vò Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi aáy, boán caên chöa ñöôïc ñaúng truù (santhiti), cho ñeán khi aáy, boán caên chöa ñöôïc an truù (avatthiti). Vaø cho ñeán khi naøo Thaùnh trí khôûi leân nôi Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi aáy, boán caên ñöôïc ñaúng truù, cho ñeán khi aáy, boán caên ñöôïc an truù. 

4) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo xaø ngang cuûa moät nhaø coù maùi nhoïn chöa ñöôïc gaùc qua, cho ñeán khi aáy, caùc keøo nhaø chöa ñöôïc ñaúng truù, cho ñeán khi aáy, caùc keøo nhaø chöa ñöôïc an truù. Vaø naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo xaø ngang cuûa moät noùc nhaø coù maùi nhoïn ñöôïc gaùc qua, cho ñeán khi aáy, caùc keøo nhaø ñöôïc ñaúng truù, cho ñeán khi aáy, caùc keøo nhaø ñöôïc an truù. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi naøo Thaùnh trí chöa khôûi leân nôi vò Thaùnh ñeä töû, cho ñeán khi aáy, boán caên chöa ñöôïc ñaúng truù, cho ñeán khi aáy, boán caên chöa ñöôïc an truù. Vaø cho ñeán khi naøo Thaùnh trí khôûi leân nôi vò Thaùnh ñeä töû, naøy caùc Tyû-kheo, cho ñeán khi aáy, boán caên ñöôïc ñaúng truù, cho ñeán khi aáy, boán caên ñöôïc an truù. Theá naøo laø boán? Tín caên, taán caên, nieäm caên, ñònh caên. 

5) Vôùi vò Thaùnh ñeä töû coù trí tueä, naøy caùc Tyû-kheo, taát nhieân loøng tin ñöôïc ñaúng truù, taát nhieân tinh taán ñöôïc ñaúng truù, taát nhieân nieäm ñöôïc ñaúng truù, taát nhieân ñònh ñöôïc ñaúng truù. 

53. III. Höõu Hoïc (S.v,229) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Kosambi, taïi khu vöôøn Ghosita. 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân goïi caùc Tyû-kheo: 

-- Coù phaùp moân naøo, naøy caùc Tyû-kheo, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo höõu hoïc ñöùng treân höõu hoïc ñòa coù theå roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc", Tyû-kheo voâ hoïc (asekha) ñöùng treân voâ hoïc ñòa coù theå roõ bieát: "Toâi laø baäc voâ hoïc"? 

-- Baïch Theá Toân, caùc phaùp laáy Theá Toân laøm caên baûn... 

3) -- Coù phaùp moân, naøy caùc Tyû-kheo, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo höõu hoïc ñöùng treân höõu hoïc ñòa coù theå roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc", Tyû-kheo voâ hoïc ñöùng treân voâ hoïc ñòa, coù theå roõ bieát: "Toâi laø baäc voâ hoïc". 

4) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, phaùp moân aáy laø gì, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo höõu hoïc truù treân höõu hoïc ñòa roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc". ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo höõu hoïc nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå", nhö thaät roõ bieát : "Ñaây laø khoå taäp khôûi", nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø khoå ñoaïn dieät", nhö thaät roõ bieát: "Ñaây laø con ñöôøng ñöa ñeán khoå ñoaïn dieät". Ñaây laø phaùp moân, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo höõu hoïc ñöùng treân höõu hoïc ñòa roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc". 

5) Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo höõu hoïc suy nghó nhö sau: "Ngoaøi Taêng chuùng naøy, coù moät Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khaùc coù theå thuyeát phaùp thöïc nhö vaäy, chaân nhö vaäy, nhö thò nhö vaäy, nhö Theá Toân hay khoâng?". Vaø vò aáy roõ bieát nhö sau: "Ngoaøi Taêng chuùng naøy, khoâng coù moät Sa-moân hay Baø-la-moân naøo khaùc coù theå thuyeát phaùp thöïc nhö vaäy, chaân nhö vaäy, nhö thò nhö vaäy, nhö Theá Toân". Ñaây laø phaùp moân, naøy caùc Tyû-kheo, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo höõu hoïc ñöùng treân höõu hoïc ñòa roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc".  

6) Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo höõu hoïc roõ bieát naêm caên: tín caên... tueä caên. Nhöng veà sanh thuù, veà toái thaéng, veà quaû, veà muïc ñích cuûa chuùng, vò aáy khoâng coù theå truù, töï thaân thoâng ñaït ñöôïc, vaø khoâng theå vôùi trí tueä, thoâng suoát chuùng vaø thaáy chuùng roõ raøng. Ñaây laø phaùp moân, naøy caùc Tyû-kheo... roõ bieát: "Toâi laø baäc höõu hoïc". 

7) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, phaùp moân aáy laø gì, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo voâ hoïc ñöùng treân voâ hoïc ñòa roõ bieát: "Ta laø baäc voâ hoïc"? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo voâ hoïc roõ bieát naêm caên: tín caên... tueä caên vôùi sanh thuù cuûa chuùng, vôùi toái thaéng cuûa chuùng, vôùi quaû cuûa chuùng, vôùi muïc ñích cuûa chuùng. Vaø vò aáy truù, vôùi töï thaân thoâng ñaït ñöôïc, vaø vôùi trí tueä thoâng suoát chuùng vaø thaáy chuùng roõ raøng. Ñaây laø phaùp moân, naøy caùc Tyû-kheo, y cöù phaùp moân aáy, Tyû-kheo voâ hoïc ñöùng treân voâ hoïc ñòa roõ bieát: "Toâi laø baäc voâ hoïc". 

8) Laïi nöõa, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo voâ hoïc roõ bieát saùu caên: nhaõn caên, nhó caên, tyû caên, thieät caên, thaân caên, yù caên. Vò aáy roõ bieát: "Saùu caên naøy ñöôïc ñoaïn dieät, khoâng coù dö taøn, toaøn boä vaø toaøn dieän. Vaø seõ khoâng coù saùu caên khaùc khôûi leân, taïi moät choã naøo vaø nhö theá naøo". Vò aáy roõ bieát nhö vaäy. Ñaây laø phaùp moân, naøy caùc Tyû-kheo, do phaùp moân aáy. Tyû-kheo voâ hoïc ñöùng treân voâ hoïc ñòa, roõ bieát: "Toâi laø baäc voâ hoïc". 

54. IV. Veát Chaân (S.v,234) 

1) ... 

2)-- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù caùc baøn chaân cuûa loaøi höõu tình boä haønh (jangalaønam paønaønam), taát caû baøn chaân aáy naèm goïn trong baøn chaân con voi. Baøn chaân con voi ñöôïc xem laø toái thöôïng, trong caùc loaïi baøn chaân, töùc laø veà to lôùn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, trong taát caû baøn chaân naøo (padaøni) ñöa ñeán giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng veà phöông dieän giaùc ngoä. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng baøn chaân naøo ñöa ñeán giaùc ngoä? Tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, laø baøn chaân ñöa ñeán giaùc ngoä. Taán caên... nieäm caên... ñònh caên... tueä caên laø baøn chaân ñöa ñeán giaùc ngoä. 

4) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong baát cöù loaïi chaân naøo cuûa nhöõng loaøi boä haønh, taát caû loaïi chaân ñeàu naèm goïn trong baøn chaân cuûa con voi. Baøn chaân con voi ñöôïc xem laø toái thöôïng trong caùc loaïi baøn chaân, töùc laø veà to lôùn. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù baøn chaân naøo ñöa ñeán giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng trong taát caû baøn chaân, töùc laø veà giaùc ngoä. 

55. V. Loõi Caây (S.v,231) 

1) ... 

2) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng loõi höông naøo, caây chieân-ñaøn ñoû ñöôïc xem laø toái thöôïng trong taát caû loõi höông. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên laø phaùp toái thöôïng trong taát caû phaùp aáy, töùc laø veà phaàn giaùc ngoä. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø caùc phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä? Tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, phaùp aáy ñöa ñeán giaùc ngoä... Tueä caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, phaùp aáy ñöa ñeán giaùc ngoä. 

4) Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng loõi höông naøo, caây chieân-ñaøn ñoû ñöôïc xem laø toái thöôïng trong caùc loõi höông. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng trong caùc phaùp aáy, töùc laø veà giaùc ngoä. 

56. VI. Y Chæ , An Truù (S.v,232) 

1) Taïi Saøvatthi... 

2) -- Tyû-kheo y chæ moät phaùp, naøy caùc Tyû-kheo, naêm caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc kheùo tu taäp. Moät phaùp aáy laø gì? Laø khoâng phoùng daät. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø phaùp khoâng phoùng daät? ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo hoä trì taâm ñoái vôùi caùc laäu hoaëc vaø caùc phaùp höõu laäu. Do vò aáy hoä trì taâm ñoái vôùi caùc laäu hoaëc vaø caùc phaùp höõu laäu, neân tín caên ñöôïc tu taäp ñi ñeán vieân maõn... tueä caên ñöôïc tu taäp ñi ñeán vieân maõn. 

4) Tyû-kheo y chæ moät phaùp nhö vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, naêm caên ñöôïc tu taäp, ñi ñeán vieân maõn. 

57. VII. Phaïm Thieân (S.v,232) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Uruvela, treân bôø soâng Neranjara, döôùi caây baøng Ajapaøla, khi vöøa môùi giaùc ngoä. 

2) Roài Theá Toân trong khi ñoäc cö Thieàn ñònh, taâm tö suy töôûng sau ñaây ñöôïc khôûi leân: "Naêm caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. Theá naøo laø naêm? Tín caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. Taán caên... Nieäm caên... Ñònh caên... Tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. Naêm caên naøy ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". 

3) Roài Phaïm thieân Sahampati vôùi taâm cuûa mình bieát ñöôïc taâm tö suy töôûng cuûa Theá Toân, ví nhö ngöôøi löïc só duoãi baøn tay ñang co laïi, hay co laïi baøn tay ñang duoãi ra, cuõng vaäy, Phaïm thieân bieán maát ôû Phaïm thieân giôùi vaø hieän ra tröôùc maët Theá Toân. 

4) Roài Phaïm thieân Sahampati, ñaép thöôïng y vaøo moät beân vai, chaép tay vaùi chaøo Theá Toân vaø baïch Theá Toân: 

-- Thöa vaäy laø phaûi, baïch Theá Toân. Thöa vaäy laø phaûi, baïch Thieän Theä. Naêm caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. Theá naøo laø naêm? Tín caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh... Tueä caên ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh. 

5) Thuôû xöa, baïch Theá Toân, con soáng Phaïm haïnh trong thôøi ngaøi Kassapa Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Taïi ñaáy moïi ngöôøi bieát con laø: "Tyû-kheo Sahaka, Tyû-kheo Sahaka". Vaø con, baïch Theá Toân, nhôø tu taäp, nhôø laøm cho sung maõn naêm caên naøy, sau khi töø boû duïc tham ñoái vôùi caùc duïc, sau khi thaân hoaïi maïng chung, con ñöôïc sanh leân thieän thuù, Phaïm thieân giôùi. Taïi ñaáy, hoï goïi con laø: "Phaïm thieân Sahampati, Phaïm thieân Sahampati". 

6) Nhö vaäy laø phaûi, baïch Theá Toân. Nhö vaäy laø phaûi baïch Thieän Theä. Con bieát nhö sau, con thaáy nhö sau: "Naêm caên naøy ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, theå nhaäp vaøo baát töû, laáy baát töû laøm muïc ñích, laáy baát töû laøm cöùu caùnh". 

58. VIII. Hang Con Gaáu (S.v,233) 

1) Nhö vaày toâi nghe. 

Moät thôøi Theá Toân truù ôû Raøjagaha (Vöông Xaù), taïi Gijjhakuuta (nuùi Linh Thöùu) trong hang Con Gaáu (suukarakhataø). 

2) Taïi ñaáy, Theá Toân baûo Toân giaû Saøriputta: 

-- Do thaáy lyù do gì, naøy Saøriputta, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai? 

-- Vì thaáy voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, baïch Theá Toân, neân Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

3) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Saøriputta! Do thaáy voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, naøy Saøriputta, neân Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

4) Theá naøo laø voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, naøy Saøriputta, do thaáy vaäy, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai? 

5) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc tu taäp tín caên, ñöa ñeán an tònh, ñöa ñeán giaùc ngoä... taán caên... nieäm caên... ñònh caên... tu taäp tueä caên, ñöa ñeán an tònh, ñöa ñeán giaùc ngoä. Ñaây laø voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, baïch Theá Toân, do thaáy vaäy, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

6) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Saøriputta! Caùi naøy laø voâ thöôïng an oån khoûi caùc khoå aùch, naøy Saøriputta, do thaáy vaäy, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay ñoái vôùi lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

7) Vaø naøy Saøriputta, theá naøo laø söï toái thöôïng toân kính maø Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai hay ñoái vôùi lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai? 

8) -- ÔÛ ñaây, baïch Theá Toân, Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc soáng toân troïng, cung kính baäc Ñaïo Sö; soáng toân troïng, cung kính Phaùp; soáng toân troïng, cung kính chuùng Taêng; soáng toân troïng, cung kính hoïc giôùi; soáng toân troïng, cung kính Thieàn ñònh. Ñaây laø söï toái thöôïng toân kính, baïch Theá Toân, maø Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc; baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

9) -- Laønh thay, laønh thay, naøy Saøriputta! Caùi naøy laø toái thöôïng toân kính maø Tyû-kheo ñaõ ñoaïn taän caùc laäu hoaëc baøy toû söï toái thöôïng toân kính ñoái vôùi Nhö Lai, hay ñoái vôùi lôøi giaûng daïy cuûa Nhö Lai. 

59. IX Sanh (1) (S.v,235) 

1) Taïi Saøvatthi... 

2) -- Naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, neáu chöa sanh khôûi, seõ ñöôïc sanh khôûi, nhöng khoâng theå khoâng coù söï hieän höõu cuûa Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. 

3) Theá naøo laø naêm? Tín caên, taán caên, nieäm caên, ñònh caên, tueä caên. Naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, neáu chöa sanh khôûi, seõ ñöôïc sanh khôûi, nhöng khoâng theå khoâng coù söï hieän höõu cuûa Nhö Lai, baäc A-la-haùn, Chaùnh Ñaúng Giaùc. 

60. X. Sanh (2) (S.v,235) 

1-2) Taïi Saøvatthi. Taïi ñaáy, Theá Toân noùi nhö sau: 

3-4) -- (Nhö kinh treân, chæ khaùc, ôû ñaây laø khoâng theå khoâng coù söï hieän höõu giôùi luaät cuûa baäc Thieän Theä) ... 

61. I. Kieát Söû (S.v,236) 

1) Taïi Saøvatthi... 

2) -- Coù naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, ñöa ñeán ñoaïn taän caùc kieát söû. 

62. II. Tuøy Mieân (S.v,236) 

1-2) ... ñöa ñeán söï nhoå saïch caùc tuøy mieân. 

63. III. Lieãu Tri hay Con Ñöôøng Ra Khoûi (S.v,236) 

1-2) ... ñöa ñeán lieãu tri con ñöôøng ra khoûi. 

64. IV. Ñoaïn Dieät Caùc Laäu Hoaëc (S.v,236) 

1) ... 

2) ... ñöa ñeán söï ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. 

3) -- Theá naøo laø naêm? Tín caên... tueä caên. Naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc tu taäp, ñöôïc laøm cho sung maõn, ñöa ñeán ñoaïn taän caùc kieát söû, ñöa ñeán nhoå saïch caùc tuøy mieân, ñöa ñeán lieãu tri con ñöôøng ra khoûi, ñöa ñeán ñoaïn dieät caùc laäu hoaëc. 

65. V. Hai Quaû (Taïp 27.23,27, Ñaïi 2,196b) (S.v,236) 

1) ... 

2) -- Coù naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo. Theá naøo laø naêm? Tín caên... tueä caên. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm caên naøy. 

3) Do tu taäp, laøm cho sung maõn naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, moät trong hai quaû ñöôïc chôø ñôïi nhö sau: Ngay trong hieän taïi ñöôïc chaùnh trí; hay neáu coù dö taøn, ñöôïc quaû Baát lai. 

66. VI. Baûy Lôïi Ích (S.v,237) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm caên naøy. Theá naøo laø naêm? Tín caên... tueä caên. Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm caên naøy. 

3) Do tu taäp, laøm cho sung maõn naêm caên naøy, baûy quaû, baûy lôïi ích ñöôïc chôø ñöôïc. Theá naøo laø baûy quaû, baûy lôïi ích? 

4) Ngay trong hieän taïi, laäp töùc (patihacca) thaønh töïu chaùnh trí. Neáu ngay trong hieän taïi khoâng laäp töùc thaønh töïu chaùnh trí, thôøi khi laâm chung, thaønh töïu ñöôïc chaùnh trí. Neáu ngay trong hieän taïi khoâng laäp töùc thaønh töïu chaùnh trí, thôøi sau khi ñoaïn dieät naêm haï phaàn kieát söû, chöùng ñöôïc Trung gian Baùt-nieát-baøn, chöùng ñöôïc Toån haïi Baùt-nieát-baøn (Upahacca), chöùng ñöôïc Voâ haønh Nieát-baøn, chöùng ñöôïc Höõu haønh Nieát-baøn, chöùng ñöôïc thöôïng löu, ñaït ñöôïc Saéc cöùu caùnh thieân. 

Do tu taäp, laøm cho sung maõn naêm caên naøy, naøy caùc Tyû-kheo, ñöôïc chôø ñôïi baûy quaû naøy, baûy lôïi ích naøy. 

67. VII. Caây (1) (S.v,237) 

1) ... 

2) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, trong taát caû caây soáng ôû Jambudipa (Dieâm-phuø-ñeà), caây Jambu (Dieâm-phuø) ñöôïc xem laø toái thöôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø caùc phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä? Tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì phaùp aáy ñöa ñeán giaùc ngoä... Taán caên... Nieäm caên... Ñònh caên... Tueä caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì phaùp aáy ñöa ñeán giaùc ngoä. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, nhöõng caây soáng treân coõi Dieâm-phuø-ñeà, caây Jambu ñöôïc xem laø toái thöôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. 

68. VIII. Caây (2) (S.v,238) 

1) ... 

2) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng caây cuûa chö Thieân coõi Ba möôi ba, caây Paøricchattaka ñöôïc xem laø toái thöôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. 

3) Vaø naøy caùc Tyû-kheo, theá naøo laø nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä? Tín caên, naøy caùc Tyû-kheo, laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä... Tueä caên laø phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, vì phaùp aáy ñöa ñeán giaùc ngoä. Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng caây gì cuûa chö Thieân coõi Ba möôi ba, caây Paøaricchattaka ñöôïc xem laø toái thöôïng. Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, phaøm coù nhöõng phaùp thuoäc phaàn giaùc ngoä, tueä caên ñöôïc xem laø toái thöôïng, töùc laø veà giaùc ngoä. 

69. IX. Caây (3) (S.v,238) 

1-2-3) ... (nhö kinh 68, chæ khaùc, ôû ñaây laø nhöõng caây cuûa caùc loaøi A-tu-la vaø caây Cittapaøtali ñöôïc xem laø toái thöôïng, vôùi nhöõng thay ñoåi caàn thieát). 

70. X. Caây (4) (S.v,238) 

1-2-3) ... (nhö kinh 68, chæ khaùc, ôû ñaây laø nhöõng caây cuûa caùc Supannaø (Kim xí ñieåu) vaø caây Kuutasimbali ñöôïc xem laø toái thöôïng, vôùi nhöõng thay ñoåi caàn thieát) ... 

71. I. Vieãn Ly (S.v,239) 

1) ... 

2) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, soâng Haèng thieân veà phöông Ñoâng, höôùng veà phöông Ñoâng, xuoâi veà phöông Ñoâng. Cuõng vaäy, Tyû-kheo tu taäp naêm caên, thieân veà Nieát-baøn, höôùng veà Nieát-baøn, xuoâi veà Nieát-baøn. Vaø theá naøo... xuoâi veà Nieát-baøn? 

3) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo tu taäp tín caên lieân heä ñeán vieãn ly, lieân heä ñeán ly tham, lieân heä ñeán ñoaïn dieät, höôùng ñeán töø boû... taán caên... nieäm caên... ñònh caên.... tueä caên.... höôùng ñeán töø boû. 

4) Cuõng vaäy, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo... thieân veà Nieát-baøn, höôùng veà Nieát-baøn, xuoâi veà Nieát-baøn. 

72-82 II-XII. (S.v,240) 

... (gioáng nhö chöông Ñaïo Töông Öng) ... 

83-92 I-X Vieãn Ly (S.v,240)  

Goàm caùc kinh: 

Nhö Lai, Chaân, Noùc Nhaø, Goác, Loõi, Haï Sanh Hoa, Vua, Maët Traêng, Maët Trôøi, Y; taát caû laø möôøi. (Ñöôïc thuyeát roäng nhö caùc caên). 

93-104. I-XII Vieãn Ly (S.v,240)  

Goàm caùc kinh: 

Löïc, Chuûng Töû, Roàng, Caây, Gheø, Maët Trôøi, Hö Khoâng, hai kinh Maây, Thuyeàn, Khaùch, Soâng. (Ñöôïc thuyeát roäng nhö Caên Töông Öng). 

105-117. I-XII. Vieãn Ly (S.v,240)  

Goàm caùc kinh: 

Taàm Caàu, Maïn, Laäu Hoaëc, HöõuK Khoå (ba kinh), Chöôùng Ngaïi, Caáu Ueá, Dao Ñoäng, Thoï, Khaùt aùi. (Ñöôïc thuyeát roäng nhö Caên Töông Öng) 

118-127. I-IX. Vieãn Ly (S.v,241)  

128. X. Thöôïng Phaàn (S.v,241) 

1) ... 

2) -- Naøy caùc Tyû-kheo, coù naêm thöôïng phaàn kieát söû naøy. Theá naøo laø naêm? Saéc tham, voâ saéc tham, maïn, traïo cöû, voâ minh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø naêm thöôïng phaàn kieát söû. Ñeå thaéng tri, ñeå lieãu tri, ñeaï ñoaïn dieät, ñeå ñoaïn taän caùc thöôïng phaàn kieát söû naøy, naêm caên caàn phaûi tu taäp. Theá naøo laø naêm? 

3) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo tu taäp tín caên lieân heä ñeán vieãn ly... tu taäp tueä caên lieân heä ñeán vieãn ly... höôùng ñeán töø boû. Naøy caùc Tyû-kheo, ñeå thaéng tri, lieãu tri, ñoaïn dieät, ñoaïn taän naêm thöôïng phaàn kieát söû naøy, naêm caên naøy caàn phaûi tu taäp. 

(Roäng thuyeát nhö Caên Töông Öng, phaåm Boäc Löu) 

129. I Tham (S.v,241)  

1) ... 

2) -- Ví nhö, naøy caùc Tyû-kheo, soâng Haèng... 

3) ÔÛ ñaây, naøy caùc Tyû-kheo, Tyû-kheo tu taäp tín caên vôùi cöùu caùnh nhieáp phuïc tham, vôùi cöùu caùnh nhieáp phuïc saân, vôùi cöùu caùnh nhieáp phuïc si... tu taäp tueä caên vôùi cöùu caùnh... nhieáp phuïc si. Cuõng vaäy, Tyû-kheo... thieân veà Nieát-baøn, höôùng veà Nieát-baøn, xuoâi veà Nieát-baøn. 

130-140. II-XII. (S.v,242) 

(Toùm taét ñeà kinh : Saùu thieân veà phía Ñoâng, saùu thieân veà bieån, soâng Haèng thaønh möôøi hai, phaåm ñöôïc ñaët teân nhö vaäy). 

141-150. I-X. Tham (S.v,242)  

151-162. I-XII. Tham (S.v,212) 

163-175. I-XII. Tham (S.v,242) 

176-184. I-IX. Tham (S.v,242) 

185. X. Thöôïng Phaàn Kieát Söû (S.v,242) 

1) ... 

2) -- Coù naêm thöôïng phaàn kieát söû naøy. Theá naøo laø naêm? Saéc tham, voâ saéc tham, maïn, traïo cöû, voâ minh. Naøy caùc Tyû-kheo, ñaây laø naêm thöôïng phaàn kieát söû. Naøy caùc Tyû-kheo, ñeå thaéng tri, ñeå lieãu tri, ñeå ñoaïn dieät, ñeå ñoaïn taän naêm thöôïng phaàn kieát söû naøy, naêm caên naøy caàn phaûi tu taäp. 

(Phaåm Boäc Löu ñöôïc thuyeát roäng theo Caên Töông Öng veà nhieáp phuïc tham)