(XXXVIII) Moät Tyû Kheo Ni Voâ Danh (Therì. 130)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Devadaha vaø trôû thaønh ngöôøi nöõ ñieàu döôõng cho Mahaøpajaøpati. Naøng teân laø Vaøddhesi nhöng teân gia toäc naøng khoâng ñöôïc bieát ñeán khi chuû naøng xuaát gia, naøng cuõng xin xuaát gia theo. Nhöng trong hai möôi laêm naêm naøng bò caùc duïc chi phoái aùm aûnh, khoâng ñöôïc thieàn ñònh daàu cho ñeán moät saùt-na. Naøng than van tình traïng cuûa naøng cho ñeán khi naøng ñöôïc nghe Dhammadinnaø thöyeát phaùp. Roài taâm naøng xa laùnh caùc duïc, naøng tu taäp thieàn ñònh vaø cuoái cuøng naøng chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Suy tö treân quaû chöùng cuûa mình, naøng noùi leân baøi keä:

67. Ñaõ ñöôïc hai laêm naêm,
Töø khi ta xuaát gia,
Cho ñeán buùng ngoùn tay,
Taâm ta khoâng laéng dòu.

68. Taâm khoâng ñöôïc an tònh,
Vì ñaày öù duïc tham,
Ta giô tay khoùc than,
Ta ñi vaøo tinh xaù.

69. Ta ñeán vò Ni aáy,
Ñoàng tín nöõ vôùi ta,
Naøng thuyeát phaùp cho ta,
Veà uaån, xöù vaø giôùi.

70. Nghe phaùp naøng giaûng daïy,
Ta ngoài vaøo moät beân,
Ta heát ñôøi quaù khöù,
Thieân nhaõn ñöôïc thanh tònh,
Vôùi trí bieát taâm ngöôøi,
Loã tai ñöôïc thanh tònh.

71. Ta chöùng thaàn tuùc thoâng,
Ta ñaït ñöôïc laäu taän,
Saùu thaéng trí ta chöùng,
Lôøi Phaät daïy ñaõ laøm.

(XXXIX) Vimala, Xöa Laøm Moät Kyõ Nöõ (Therì. 131)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh ôû Vesaøli laøm con gaùi moät ngöôøi baùn saéc ñeïp sinh soáng. Naøng ñöôïc ñaët teân laø Vimalaø. Khi naøng lôùn leân, vaø suy tö vôùi nhöõng tö töôûng öùc nhieãm, naøng thaáy Toân giaû Mahaø Moggallaøna ñang ñi khaát thöïc ôû Vesaøli, naøng caûm thaáy thöông yeâu Toân giaû vaø ñi theo veà tinh xaù ñeå caùm doã. Coù ngöôøi noùi naøng ñöôïc caùc ngoaïi ñaïo xuùi duïc neân laøm nhö vaäy. Toân giaû chæ trích haønh ñoäng khoâng toát ñeïp cuûa naøng vaø thuyeát phaùp cho naøng, nhö ñaõ ñöôïc ghi trong Tröôûng laõo Taêng Keä. (Theraø. 1150-57), naøng caûm thaáy xaáu hoå vaø trôû thaønh moät tín nöõ. Veà sau cuøng naøng xuaát gia, tinh taán tu taäp, vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn, nghó ñeán quaû chöùng cuûa mình, naøng phaán khôûi noùi leân baøi keä:

72. Say meâ vôùi giai caáp,
Vôùi dung saéc tuoåi xuaân,
Vôùi danh xöng, danh voïng,
Ta yû laïi tuoåi treû,
Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi khaùc,
Ta khinh bæ khinh thöôøng.

73. Thaân naøy ta trang ñieåm,
Ta kheâu gôïi keû ngu,
Ta ñöùng trong khung cöûa,
Taïi cöûa haøng buoân saéc,
Nhö thôï saên, aùc ñoäc,
Ñang gieo ñaët baãy moài.

74. Ta khoa tröông trang söùc,
Phoâ baøy nhieàu choã kín,
Ñeå chaâm bieám nhieàu ngöôøi,
Ta laøm nhieàu aûo thuaät,
Hoâm nay ta khaát thöïc,
Ñaàu troïc, ñaéc ñaïi y,
Ta ngoài döôùi goác caây,
Ta chöùng ñònh khoâng taàm.

75. Moïi khoå aùch ñoaïn taän,
Caû coõi trôøi, coõi ngöôøi,
Quaêng boû moïi laäu hoaëc,
Ta maùt laïnh tòch tònh.

(VL) Sìha (Therì. 131)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh ôû Vesaøli, con gaùi cuûa moät ngöôøi chò voõ töôùng Sìha. Do vaäy, naøng ñöôïc ñaët teân laø Sìha, nhö teân cuûa ngöôøi caäu cuûa naøng. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, naøng nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp cho ngöôøi caäu, Sìha trôû thaønh moät tín nöõ vaø ñöôïc pheùp cha meï cho xuaát gia. Khi naøng tu taäp thieàn quaùn, naøng khoâng theå chaän ñöùng taâm tö naøng chaïy theo nhöõng ngoaïi vaät khaû yù. Baûy naêm bò daøy voø, naøng keát luaän: 'Laøm sao ta thoaùt khoûi neáp soáng ueá nhieãm naøy. Ta haõy cheát, toát hôn'. Roài naøng coät sôïi daây treân caây, ñuùt coå vaøo thoøng loïng ñeå thaét coå cheát. Trong giaây phuùt cuoái cuøng vôùi söï coá gaéng tinh thaàn chaát chöùa töø tröôùc cho ñeán nay, naøng coá gaéng trieån khai thieàn quaùn. Ñoái vôùi naøng ñôøi soáng hieän taïi thaät söï laø ñôøi soáng cuoái cuøng, trong giôø phuùt cuoái cuøng, trí tueä naøng ñöôïc vieân maõn, vaø vôùi noäi taâm thieàn quaùn naøng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi phaùp tín thoï, nghóa tín thoï. Môû thoøng loïng ra naøng trôû veà laïi tinh xaù. Ñöôïc thaønh moät vò A-la-haùn, naøng sung söôùng phaán khôûi noùi leân baøi keä;

77. Khoâng nhö lyù taùc yù,
Bò duïc tham aùm aûnh,
Ta tröôùc bò dao ñoäng
Khoâng cheá ngöï ñöôïc taâm.

78. Bò phieàn naõo chi phoái,
Laïc töôûng ngöï trò ta
Taâm ta khoâng thaêng baèng,
Bò tham taâm chi phoái.

79. Baûy naêm soáng oám yeáu,
Vaøng da, dung saéc xaáu
Ñeâm ngaøy khoâng an laïc
Ta soáng chòu khoå ñau.

80. Do vaäy ta laáy daây,
Ñi vaøo giöõa khu röøng,
Toát hôn ta treo coå,
Coøn hôn soáng haï lieät.

81. Laøm chaéc daây thoøng loïng,
Ta coät ôû caønh caây,
Quaøng thoøng loïng quanh coå,
Taâm ta lieàn giaûi thoaùt.

(XLI) Sundarì Nandaø (Therì. 132)

Trong ñôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh trong moät gia ñình quyù toäc thuoäc doøng hoï Thích-ca. Ñöôïc teân laø Nandaø. Naøng coù danh laø Nandaø hoa khoâi. Khi baäc Theá Toân giaùc ngoä, ñi ñeán Kapilavatthu vaø ñoä cho Nandaø vaø Rahula xuaát gia. Khi vua Suddhodana (Tònh Phaïn) meänh chung vaø baø Mahaøpajaøpati xuaát gia, naøng Nandaø töï nghó: 'Anh tröôûng cuûa ta ñaõ choái töø khoâng thöøa töï quoác ñoä, xuaát gia vaø trôû thaønh ñaáng Theá Toân, moät baäc sieâu nhaân. Con cuûa Ngaøi laø Rahula cuõng xuaát gia, anh cuûa ta vua Nandaø cuõng xuaát gia. Meï cuûa ta Mahaøpajaøpati, chò cuûa ta, meï Rahula cuõng xuaát gia. Vaäy ta ôû nhaø laøm gì? Ta haõy xuaát gia'. Nhö vaäy naøng xuaát gia khoâng phaûi vì loøng tin, maø chính vì loøng thöông yeâu baø con trong gia ñình. Naøng xuaát gia nhö vaäy sau khi töø boû gia ñình, naøng vaãn töï kieâu vôùi saéc ñeïp cuûa mình vaø khoâng chòu ñeán yeát kieán ñöùc Phaät, sôï ñöùc Phaät quôû traùch naøng. Nhöng tröôøng hôïp cuûa naøng cuõng gioáng nhö tröôøng hôïp vôùi Tyû-kheo-ni Abhiruøpa Nandaø (xem keä XIX) vôùi söï sai khaùc nhau: khi naøng thaáy hoùa thaân cuûa moät nöõ nhaân do ñöùc Phaät hieän ra, nöõ nhaân aáy daàn daàn trôû thaønh giaø xaáu, taâm cuûa naøng döïa treân taùnh voâ thöôøng vaø ñau khoå, höôùng ñeán thieàn ñònh.

Roài ñöùc Phaät thuyeát phaùp cho naøng nhö sau:

82. Nandaø, haõy nhìn thaân,
Beänh baát tònh, hoâi thuùi,
Haõy tu taâm baát tònh,
Nhöùt taâm kheùo ñònh tænh.

83. Nhö thaân naøy thaân aáy,
Nhö thaân aáy thaân naøy,
Hoâi thoái vaø röõa naùt,
Chæ keû ngu thích thuù.

84. Nhö vaäy quaùn thaân naøy,
Ngaøy ñeâm khoâng meät moûi,
Vôùi trí tueä cuûa con,
Do vaäy haõy thoaùt ly,
Vôùi trí tueä cuûa con,
Thoaùt khoûi kieâu saéc ñeïp,
Vaø ngöôøi si nhìn thaáy,
Vôùi caùi nhìn nhö thaät.

85. Thaønh naøy laøm baèng xöông,
Queùt toâ baèng maùu thòt,
ÔÛ ñaây giaø vaø cheát,
Maïn, löøa ñaûo chaát chöùa.
(Phaùp Cuù. 150)

86. Vôùi taâm khoâng phoùng daät,
Nhö lyù, quaùn thaân aáy,
Taùnh nhö thaät thaân naøy,
Ñöôïc thaáy trong vaø ngoaøi.
Ta nhaøm chaùn thaân theå,
Noäi taâm ñöôïc ly tham,
Khoâng phoùng daät ly heä,
Ta an bình tòch tònh.

(XLII) Manduttara (Therì. 132)

Trong ñôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân, nöôùc Kuru thaønh Kammaøsadamma. Sau khi hoïc hoûi ngoaïi ñaïo, naøng xuaát gia theo phaùi Ni-kieàn-töû vaø vì naøng thuyeát phaùp gioûi, naøng caàm caønh caây dieâm phuø vaø ñi khaép xöù AÁn Ñoä nhö naøng Bhaddaø (XLVI). Naøng gaëp Toân giaû Mahaø-Moggallaøna vaø bò ngaøi chieán thaéng trong cuoäc tranh luaän. Naøng nghe theo lôøi daïy cuûa Toân giaû Moggallaøna, xuaát gia trong giaùo phaùp ñöùc Boån Sö vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn vôùi nghóa tín thoï, phaùp tín thoï. Suy tö treân chieán thaéng cuûa mình, naøng sung söôùng noùi leân baøi keä:

87. Tröôùc ta ñaûnh leã löûa,
Traêng, maët trôøi chö thieân
Ta ñi ñeán beán soâng,
Ta xuoáng nöôùc, leâ taém.

88. Chaáp nhaän nhieàu giôùi caám
Ta chæ caïo nöûa ñaàu
Ta naèm nguû döôùi ñaát,
Côm toái ta khoâng aên.

89. Thích trang ñieåm trang söùc,
Öa taém röûa, xoa boùp,
Thaân naøy ta cung döôõng,
Thoûa maõn caùc duïc tham,

90. Töø khi ñöôïc loøng tin
Khoâng nhaø ta xuaát gia,
Ta thaáy thaân nhö Phaät,
Nhôø saïch caùc duïc tham.

91. Moïi sanh höõu chaët ñöùt,
Caû ham muoán hy caàu,
Moïi aùch naïn giaûi toûa,
Ta ñaït taâm an tònh.

(XLIII) Mittakali (Therì. 132)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân, ôû xöù daân chuùng Kuru, taïi thaønh Kammaøsadamma. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, naøng ñöôïc nghe giaûng veà Boán nieäm xöù vaø xuaát gia laøm Tyû-kheo-ni. Trong baûy naêm naøng öa thích ñöôïc cuùng döôøng, ñöôïc troïng voïng vaø thöôøng hay gaây loän caõi vaõ veà sau naøng bieát nhö lyù taùc yù, trieån khai thieàn quaùn vaø chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi phaùp tín thoï, nghóa tín thoï. Nghó ñeán söï chieán thaéng cuûa mình, naøng noùi leân söï phaán khôûi cuûa naøng.

92. Vì loøng tin, xuaát gia,
Boû nhaø, soáng khoâng nhaø,
Ta soáng taâm höôùng maïnh,
Theo lôïi döôõng cung kính.

93. Töø boû ñích toái thöôïng,
Phuïc vuï ñích haï lieät,
Bò phieàn naõo ngöï trò,
Boû ñích Sa-moân haïnh.

94. Ngoài trong phoøng tinh xaù,
Ta caûm bò dao ñoäng
Ta ñi vaøo taø ñaïo,
Khaùt aùi ngöï trò ta.

95. Ngaén nguûi sinh maïng ta,
Giaø, beänh ñang ñeø naëng,
Tröôùc khi thaân huûy dieät,
Giôø phoùng daät khoâng coøn.

96. Nhö thaät ta quaùn saùt,
Sinh dieät cuûa caùc uaån,
Taâm giaûi thoaùt, ta chöùng,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(XLIV) Sakulaø (Therì. 133)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh laøm Baø-la-moân, ôû Saøvatthi, teân laø Sakulaø. Khi ñöùc Phaät nhaän tinh xaù Jetavana, naøng trôû thaønh ngöôøi tín nöõ, vaø veà sau ñöôïc nghe moät vò A-la-haùn thuyeát phaùp, naøng phaùt nguyeän xuaát gia, tinh caàn trieån khai thieàn quaùn vaø cuoái cuøng chöùng quaû A-la-haùn. Veà sau tuøy theo lôøi phaùt nguyeän, naøng ñöôïc Theá Toân taùn thaùn laø Thieân nhaõn ñeä nhaát. Sau khi suy tö ñeán keát quaû chöùng cuûa mình, naøng phaán khôûi hoan hyû vaø noùi leân baøi keä:

97. Khi soáng ôû gia ñình,
Nghe Tyû kheo thuyeát phaùp,
Ta thaáy phaùp voâ ueá,
Ñaïo Nieát-baøn baát töû.

98. Töø boû con trai, gaùi,
Caû taøi saûn luùa gaïo,
Caïo toùc ta xuaát gia
Soáng ñôøi soáng khoâng nhaø.

99. Ta laøm ngöôøi hoïc nöõ,
Tu taäp con ñöôøng chaùnh,
Ñoaïn taän tham vaø saân,
Ñoaïn töøng laäu hoaëc moät.

100. Thoï giôùi Tyû-kheo-ni,
Ta nhôù ñôøi quaù khöù,
Thieân nhaõn ta thanh tònh,
Khoâng ueá, kheùo tu taäp.

101. Thaáy caùc haøng ngoaïi dieän,
Do nhaân sanh bieán hoaïi,
Ta ñoaïn moïi laäu hoaëc,
Maùt laïnh ta tòch tònh.

(XLV) Sonaø (Therì. 133)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh trong moät gia ñình quyù toäc ôû Saøvatthi. Sau khi laäp gia ñình, naøng sanh ñöôïc möôøi ngöôøi con trai, con gaùi vaø ñöôïc bieät danh laø 'ngöôøi nhieàu con'. Khi ngöôøi choàng xuaát gia naøng giao laïi cho caùc con trai, con gaùi cai quaûn gia ñình vaø giao caû gia saûn cho caùc con trai, khoâng giöõ gì cho thaân mình. Caùc con trai vaø con daâu nuoâi döôõng naøng, khoâng bao laâu trôû maët khinh reû naøng. Naøng buoàn cho thaùi ñoä caùc daâu con, xuaát gia trôû thaønh Tyû-kheo-ni. Naøng suy nghó, naøng ñaõ lôùn tuoåi môùi xuaát gia, neân heát söùc tinh caàn,tinh taán. Trong khi haàu haï caùc Tröôûng laõo Ni, naøng thöùc ñeâm tu hoïc, naøng kieân trì hoïc taäp, khoâng bieáng nhaùc, khoâng xao nhaõng, nhö ngöôøi chuïp naém caùc coät trong maùi hieân, hay chuïp naém caønh caây trong ñeâm toái ñeå traùnh ñaàu khoûi va chaïm. Haïnh tinh taán cuûa naøng ñöôïc moïi ngöôøi bieát, vaø baäc Ñaïo Sö bieát ñöôïc trí tueä cuûa naøng ñaõ chín muoài, neân phoùng haøo quang, hoùa hieän tröôùc maët naøng vaø noùi leân baøi keä:

Ai soáng moät traêm naêm,
Khoâng thaáy caâu baát töû,
Toát hôn soáng moät ngaøy,
Thaáy ñöôïc caâu baát töû.
(Phaùp cuù. 114)

102. Ta sanh ñöôïc möôøi con,
Trong thaân chaát chöùa naøy,
Do vaäy ta giaø yeáu,
Ta ñeán Tyû-kheo-ni.

103. Naøng thuyeát phaùp cho ta,
Veà uaån xöù vaø giôùi,
Nghe phaùp naøng thuyeát giaûng.
Caét toùc ta xuaát gia.

104. Ta hoïc lôøi naøng daïy,
Thieân nhaõn ta thanh tònh,
Ta bieát caùc ñôøi tröôùc,
Choã ta soáng ñôøi tröôùc.

105. Ta tu phaùp voâ töôùng,
Nhaát taâm kheùo thieàn tònh,
Töùc thôøi ta giaûi thoaùt,
Khoâng chaáp thuû tòch tònh.

106. Naêm uaån ñöôïc lieãu tri,
Ñöùng laïi, goác bò caét,
Tham duïc, ta khoâng coù,
Caên cöù ñòa kieân trì?
Töø nay ta khoâng coøn
Vaán ñeà phaûi taùi sanh.

(XLVI) Bhadda Kundalakess (Therì. 134)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ra ôû Rajagaha (Vöông Xaù), trong gia ñình vò thuû khoá cuûa nhaø vua, vaø ñöôïc teân laø Bhaddaø. Lôùn leân vaø luoân luoân coù ngöôøi haàu haï, naøng thaáy ngang qua khe cöûa, Satthuka, con vò giaùo só cuûa vua, moät keû cöôùp bò daãn ñi haønh hình, theo leänh cuûa vua. Naøng boãng yeâu Satthuka vaø naèm treân giöôøng naøng noùi: 'Neáu ta khoâng ñöôïc chaøng, ta seõ cheát'. Ngöôøi cha vì thöông naøng, neân hoái loä cho nhöõng ngöôøi lính vaø ñöa Satthuka ñeán gaëp naøng. Satthuka khôûi loøng tham ñoà trang söùc cuûa naøng neân noùi vôùi naøng laø khi bò daãn ñeán 'hoøn nuùi cuûa keû troäm', chaøng coù phaùt nguyeän: Neáu chaøng ñöôïc tha, chaøng seõ laøm leã cuùng taï ôn vaø nhôø naøng söûa soaïn leã taï. Muoán ñöôïc chaøng baèng loøng, naøng vaâng theo yù muoán cuûa Satthuka, töï trang ñieåm vôùi caùc ñoà trang söùc, leân xe ñi vôùi chaøng vaø cuøng ñi ñeán 'hoøn nuùi cuûa keû troäm' Satthuka khoâng cho ngöôøi haàu haï ñi theo, laáy ñoà trang söùc cuùng döôøng, vaø leo leân nuùi moät mình vôùi naøng, nhöng khoâng noùi lôøi thaân aùi vôùi naøng. Do thaùi ñoä cuûa chaøng, naøng tìm ra ñöôïc möu keá cuûa chaøng. Roài Satthuka baûo naøng côûi aùo ngoaøi ra, duøng aùo goùi ñoà trang söùc naøng ñang mang theo, Naøng hoûi chaøng naøng coù laøm ñieàu gì saùi quaáy chaêng, vaø chaøng traû lôøi: 'Naøng thaät ngu si ta ñeán ñaây coù phaûi ñeå laøm leã cuùng döôøng ñaâu! Ta chæ ñeán ñaây ñeå laáy ñoà trang söùc cuûa naøng'. Naøng noùi: 'Naøy chaøng thaân yeâu, caùc ñoà trang söùc naøy cuûa ai, vaø ñoà trang söùc naøo thuoäc cuûa em'. Chaøng noùi: 'Ta khoâng bieát gì veà söï phaân chia naøy'. Naøng noùi: 'Thoâi ñöôïc, chaøng thaân yeâu, nhöng chaøng cho em moät sôû nguyeän, cho em mang ñoà trang söùc vaø ñöôïc hoân chaøng! Satthuka baèng loøng vaø naøng oâm hoân chaøng ñaøng tröôùc, roài oâm chaøng hoân ñaøng sau, vaø trong khi aáy xoâ chaøng ngaõ xuoáng vöïc nuùi. Moät Thieân nhaân ôû treân nuùi, thaáy naøng laøm vaäy lieàn khen raèng:

Khoâng phaûi laø luùc naøo,
Ñaøn oâng cuõng khoân hôn!
Nöõ nhaân khi lanh leï,
Cuõng toû khoân ngoan hôn,
Khoâng phaûi laø luùc naøo,
Ñaøn oâng cuõng khoân hôn!
Nöõ nhaân cuõng khoân ngoan,
Chæ nghó moät phuùt giaây!

Theá Toân trong khi ñi thuyeát giaûng, ñeán tinh xaù Jetavana gaàn Saøvatthi, ñuùng luùc Bhaddaø toùc quaên troàng nhaùnh caây aáy taïi cöûa thaønh Saøvatthi. Toân giaû Saøriputta vaøo thaønh, thaáy caønh caây aáy, muoán nhieáp phuïc naøng, baûo caùc ñöùa con nít daãm leân caønh caây aáy, ñeå môû ñaàu cuoäc tranh luaän, naøng nghó raèng cuoäc tranh luaän seõ khoâng coù keát quaû neáu khoâng coù quaàn chuùng ñôõ ñaàu. Vì vaäy naøng quy tuï moät soá ñoâng quaàn chuùng ñeán chöùng kieán cuoäc tranh luaän giöõa naøng vaø Toân giaû Saøriputta. Tröôùc heát Toân giaû Saøriputta ñeå cho naøng hoûi vaø Toân giaû traû lôøi, cho ñeán khi naøng khoâng coøn gì ñeå hoûi nöõa vaø ngoài im laëng.

Roài Toân giaû hoûi naøng: 'Theá naøo goïi laø moät?' Naøng Bhaddaø toùc quaên thuù nhaän khoâng theå traû lôøi ñöôïc. Toân giaû noùi, moät chuùt nhö vaäy maø naøng khoâng traû lôøi ñöôïc, thì naøng coù theå bieát theâm ñöôïc gì? Roài Toân giaû giaùo giôùi cho naøng vaø naøng xin quy y Toân giaû.Toân giaû Saøriputta khuyeân neân quy y Theá Toân, baäc Ñaïo Sö loaøi Ngöôøi vaø Trôøi. Naøng vaâng lôøi, chieàu laïi ñi ñeán yeát kieán Theá Toân khi ngaøi ñang thuyeát phaùp. Sau khi ñaûnh leã naøng ñöùng moät beân, Theá Toân thaáy caên cô naøng ñaõ thuaàn thuïc lieàn noùi:

Daàu noùi ngaøn caâu keä,
Nhöng khoâng chuùt lôïi ích,
Toát hôn noùi moät caâu,
Nghe xong ñöôïc tònh laïc. 
(Phaùp cuù 101)

Naøng xuaát gia, thoï giôùi vôùi quaû A-la-haùn vaø chính ñöùc Phaät trao ñaïi giôùi cho naøng. Roài naøng ñi ñeán tinh xaù Tyû-kheo-ni, soáng an laïc haïnh phuùc. Naøng sung söôùng phaán khôûi noùi leân nhöõng baøi keä:

107. Tröôùc ta soáng moät y,
Toùc caïo, thaân mang buøn,
Khoâng loãi xem coù loãi,
Coù loãi xem laø khoâng.

108. Ban ngaøy rôøi tinh xaù,
Treân ngoïn nuùi Linh Thöùu,
Ta thaáy Phaät voâ ueá,
Daãn ñaàu chuùng Tyû-kheo.

109. Quyø goái ta ñaûnh leã,
Ñoái dieän ta chaép tay,
Haõy ñeán naøy Bhaddaø,
Ta ñöôïc thoï ñaïi giôùi.

110. Ta ñi khaép Angaø,
Mogadhaø, Vajjì,
Quoác ñoä Kosala,
Möôøi laêm naêm khoâng nôï,
AÊn ñoà aên quoác ñoä.

111. Laøm ñöôïc nhieàu coâng ñöùc,
Tín nam naøy coù tueä,
Cho Bhaddaø chieác y,
Thoaùt khoûi moïi trieàn phöôïc.

(XLVII) Pataøcaøraø (Therì. 134)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh trong gia ñình vò thuû ngaân khoá nhaø vua ôû Saøvatthi. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh naøng giao du vôùi moät ngöôøi ñaày tôù trong nhaø. Khi cha meï naøng ñònh ngaøy gaû naøng cho moät chaøng trai xöùng ñoâi, naøng troán ñi vôùi ngöôøi tình nhaân vaø soáng taïi moät ngoâi laøng nhoû. Khi naøng saép sanh, naøng baûo choàng ñöa naøng veà nhaø cha meï, vì ôû ñaây khoâng coù ai saên soùc naøng, nhöng choàng naøng cöù heïn laàn heïn hoài cho ñeán khi naøng bieát choàng naøng khoâng muoán ñi veà. Naøng lieàn chôø choàng ñi vaéng, saép ñaët coâng vieäc, tin cho ngöôøi laùng gieàng bieát roài naøng boû veà nhaø cha meï. Khi ngöôøi choàng veà, ngöôøi choàng lieàn ñuoåi theo, sôï naøng khoâng coù ngöôøi saên soùc. Choàng naøng baét gaëp naøng vaø giöõa ñöôøng naøng sinh ñöôïc ngöôøi con, roài hai vôï choàng laïi ñi trôû veà laøng. Ñeán kyø sinh nôû thöù hai, söï vieäc xaûy ra nhö laàn tröôùc, nhöng coù ñieåm khaùc bieät nhö sau: giöõa ñöôøng möa to gioù lôùn noåi leân, ngöôøi choàng tìm laù vaø caây laøm caùi choøi cho naøng traùnh möa, nhöng bò con raén töø goø moái boø ra caén choàng naøng cheát taïi choã. Trong côn ñau khoå chôø ñôïi choàng naøng, naøng boàng ñöùa con treân ngöïc vaø giöõa möa to gioù lôùn naøng naèm phuïc xuoáng ñaát ñeå che chôû cho hai ñöùa con traûi qua moät ñeâm nhö vaäy cho ñeán saùng. Ñeán saùng, naøng ñi tìm choàng vaø thaáy choàng bò raén caén cheát roài. Naøng khoùc than suoát ñeâm. Vì möa to, nöôùc soâng daâng leân ñeán ñaàu goái, naøng laïi quaù yeáu neân khoâng theå boàng hai ñöùa con loäi qua soâng. Naøng ñeå ñöùa lôùn ôû bôø beân naøy vaø boàng ñöùa nhoû loäi qua soâng. Roài naøng ñaët ñöùa nhoû naèm treân khaên truøm ñaàu, duøng caønh caây che laïi ñeå noù treân bôø, coøn naøng loäi qua soâng laïi ñeå ñem ñöùa lôùn qua. Nhöng ñeán giöõa doøng, quay mình trôû laïi thôøi thaáy moät con dieàu haâu, töôûng ñöùa con nít laø moät mieáng thòt, neân bay xuoáng tha ñöùa nhoû ñi. Daàu cho ngöôøi meï coù xua ñuoåi vaø la leân nhöng vì quaù xa neân khoâng laøm gì ñöôïc. Coøn ñöùa lôùn beân bôø beân naøy, nghe tieáng meï la töôûng laø meï keâu lieàn loäi xuoáng nöôùc ñi qua vaø bò nöôùc cuoán troâi. Theá laø hai ñöùa con vaø caû ngöôøi choàng bò cheát. Naøng vöøa khoùc vöøa ñi veà thaønh Saøvatthi, laïi ñöôïc tin hoài hoâm möa to gioù lôùn laøm suïp ñoå caên nhaø cuûa cha meï naøng, gieát cheát caû cha meï vaø em naøng vöøa laøm leã hoûa taùng xong. Trong côn ñau khoå khuûng khieáp choàng chaát, naøng hoùa ñieân daïi, aên maëc hôû hang, naøng vöøa khoùc vöøa than:

Hai con ta ñaõ cheát,
Choàng ta cuõng cheát luoân,
Roài treân giaøn hoûa taùng,
Cha ta vaø meï ta,
Cuøng ñöùa em trai ta,
Vöøa laøm leã thieâu ñoát.

Nöôùc boán bieån ít hôn,
Nöôùc maét cuûa loaøi Ngöôøi,
Khoùc than vì ñau khoå,
Vaäy sao naøng huûy hoaïi,
Sanh maïng cuûa chính mình,
Trong khoùc than saàu khoå!

Caùc con, cha, baø con,
Khoâng phaûi choã nöông töïa,
Khi thaân hoaïi maïng chung,
Baø con huyeát thoáng naøng,
Khoâng theå che chôû naøng!
Thaáy ñöôïc söï thaät naøy.
Keû trí soáng giôùi ñöùc,
Vaø mau choùng thaønh töïu,
Con ñöôøng höôùng Nieát-baøn.

Roài naøng tinh taán tu haønh, coá gaéng thaønh ñaït nhöõng quaû vò cao hôn. Moät hoâm laáy nöôùc trong baùt röûa chaân, khi naøng ñoå nöôùc, thôøi nöôùc chaûy ñeán moät khoaûng ñöôøng ngaén roài bieán maát. Naøng ñoå theâm nöôùc, vaø con ñöôøng nöôùc chaûy daøi hôn, vaø laàn thöù ba, naøng laïi ñoå nuôùc vaø con ñöôøng nöôùc chaûy coøn daøi hôn tröôùc khi bieán maát. Döïa treân söï kieän naøy laøm neàn taûng suy tö, naøng nghó: 'Cuõng vaäy laø loaøi Ngöôøi, cheát treû, cheát nöûa chöøng vaø cheát giaø'. Vaø ñöùc Phaät ôû taïi höông phoøng cuûa Ngaøi phoùng haøo quang, hieän leân tröôùc maët naøng vaø daïy raèng: 'Hôõi naøng Pataøcaøraø, nhö vaäy laø cuoäc soáng cuûa loaøi Ngöôøi, cuoái cuøng cuõng phaûi maïng chung. Vaäy toát hôn laø soáng nhö theá naøo ñeå thaáy söï sanh dieät cuûa naêm uaån, daàu cho chæ thaáy ñöôïc moät ngaøy, hay chæ moät saùt-na, coøn hôn soáng moät traêm naêm maø khoâng thaáy ñöôïc söï thaät aáy: 

Ngöôøi soáng moät traêm naêm,
Khoâng thaáy phaùp sanh dieät,
Toát hôn soáng moät ngaøy,
Thaáy ñöôïc phaùp sanh dieät.
(Phaùp cuù. 113)

112. Vôùi caây, caøy ruoäng ñaát,
Gieo hoät gioáng treân ñaát,
Loaøi Ngöôøi ñöôïc taøi saûn,
Nuoâi döôõng vôï vaø con.

113. Sao ta, giôùi ñaày ñuû
Laøm theo Ñaïo Sö daïy,
Laïi khoâng chöùng Nieát-baøn,
Khoâng nhaùc, khoâng dao ñoäng.

114. Khi ta ñang röûa chaân,
Laøm cho doøng nöôùc chaûy,
Thaáy ñöôïc nöôùc röûa chaân
Töø cao chaûy xuoáng thaáp,
Nhôø vaäy, taâm ñöôïc ñònh,
Nhö ngöïa hieàn kheùo luyeän.

115. Roài ta caàm caây ñeøn,
Böôùc vaøo ngoâi tinh xaù,
Naèm treân chieác giöôøng nhoû,
Ta nhìn quaùn ngoïn ñeøn.

116. Roài laáy caây kim nhoû,
Dìm tim ñeøn xuoáng daàn,
Thaáy caây ñeøn Nieát-baøn,
Taâm ta ñöôïc giaûi thoaùt.

(XLVIII) 30 Tyû Kheo Ni Tuyeân Boá Veà Chaùnh Trí Döôùi Söï Laõnh Ñaïo Cuûa Pataøcaøraø (Therì. 135)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, chuùng sanh trong nhieàu gia ñình sai khaùc, ñöôïc nghe Pataøcaøraø thuyeát phaùp, trôû thaønh tín nöõ vaø cuoái cuøng xuaát gia. Trong khi hoï laøm troïn nhöõng phaän söï cuûa mình, vaø soáng ñaày ñuû giôùi haïnh, naøng thuyeát cho hoï lôøi giaùo huaán nhö sau:

117. Loaøi Ngöôøi trong tuoåi treû,
Caàm chaøy giaõ luùa gaïo,
Loaøi Ngöôøi ñöôïc taøi saûn,
Nuoâi döôõng vôï vaø con.

118. Haõy haønh lôøi Phaät daïy,
Khoâng laøm gì nhieät naõo,
Röûa chaân thaät mau leï,
Haõy ngoài xuoáng moät beân,
Chuù taâm tu taâm chæ,
Laøm theo lôøi Phaät daïy.

119. Sau khi nghe lôøi daïy,
Lôøi Pataøcaøraø,
Sau khi röûa chaân xong,
Hoï vaøo ngoài moät beân,
Chuù taâm tu taâm chæ,
Laøm theo lôøi Phaät daïy.

120. Trong ñeâm canh thöù nhaát,
Hoï nhôù ñôøi quaù khöù
Trong ñeâm canh chaëng giöõa,
Thieân nhaõn ñöôïc thanh tònh,
Trong ñeâm canh cuoái cuøng,
Khoái si aùm phaù tan.

121. Ñöùng daäy hoï leã chaân,
Vò giaùo giôùi cho hoï,
Nhö Chö Thieân ba möôi
Ñaûnh leã vò Sakka,
Vò khoâng bò ñaùnh baïi,
ÔÛ laïi choã chieán tröôøng,
Ñaët Pataøcaøraø,
Vaøo haøng baäc laõnh ñaïo,
Chuùng toâi seõ ñöôïc soáng,
Ba minh, khoâng laäu hoaëc.

(XLIX) Candaø (Therì. 135)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng laøm con moät vò Baø-la-moân, ít ñöôïc ngöôøi bieát ñeán, taïi moät laøng Baø-la-moân. Töø luùc nhoû, gia ñình bò maát heát taøi saûn, vaø naøng lôùn leân trong ñieàu kieän raát thieáu thoán.

Trong gia ñình, moät beänh thôøi khí phaùt ra gieát haïi caû nhaø, vaø naøng phaûi ñi xin nhaø naøy qua nhaø khaùc vôùi moät caùi baùt vôõ. Moät ngaøy kia, naøng ñeán choã Tyû-kheo-ni Pataøcaøraø khi vò naøy vöøa aên xong. Caùc Tyû-kheo-ni thaáy naøng trong tình caûnh ñaùng thöông haïi, tieáp naøng vôùi loøng töø maãn vaø cho naøng aên. Sung söôùng ñöôïc thaáy haïnh phuùc toát ñeïp cuûa caùc Tyû-kheo-ni, naøng ñeán gaàn Pataøcaøraø, ñaûnh leã, naøng ngoài xuoáng moät beân ñeå nghe phaùp. Naøng nghe vôùi taâm hoàn phaán khôûi, vaø lo laéng vì kieáp soáng luaân hoài, naøng xuaát gia. Naøng theo lôøi giaùo giôùi cuûa vò Tyû-kheo-ni, naøng an truù thieàn quaùn, nhieät taâm tinh caàn. Roài vôùi nghò löïc vaø lôøi phaùt nguyeän vaø söï chín muoài cuûa trí tueä, khoâng bao laâu naøng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi phaùp tín thoï, nghóa tín thoï. Suy tö ñeán quaû chöùng cuûa mình, naøng phaán khôûi noùi leân baøi keä:

122. Tröôùc ta soáng baát haïnh,
Khoâng choàng vaø khoâng con,
Khoâng beø baïn, baø con,
Khoâng coù côm, coù aùo.

123. Ta caàm gaäy bình baùt
Ñi aên xin töøng nhaø,
Bò laïnh noùng ñaøy ñoïa,
Baûy naêm ta soáng vaäy.

124. Thaáy ñöôïc Tyû-kheo-ni,
Ta nhaän ñoà aên uoáng,
Sau khi ñeán, ta xin,
Ñöôïc xuaát gia khoâng nhaø.

125. Naøng Pataøcaøaraø,
Thöông ta, cho xuaát gia,
Roài giaûng daïy cho ta,
Höôùng daãn ñeán chaân ñeá.

126. Nghe xong lôøi naøng giaûng.
Ta laøm theo lôøi daïy,
Lôøi giaûng baäc toân Ni,
Khoâng phaûi lôøi troáng khoâng,
Ta chöùng ñöôïc Ba minh,
Ta khoâng coøn laäu hoaëc.

(L) Naêm Traêm Pataøcaøraø (Therì. 136)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, chuùng sanh trong nhöõng gia ñình khaù giaû, taïi nhieàu choã khaùc nhau, laáy choàng, coù con, soáng lo vieäc beáp nöôùc trong gia ñình. Hoï ñeàu chòu söï ñau khoå khi con cuûa hoï bò cheát. Roài hoï ñi tìm ñeán Pataøcaøraø, ñaûnh leã naøng, ngoài xuoáng moät beân naøng vaø noùi cho naøng bieát noãi ñau khoå cuûa hoï. Pataøcaøraø, laøm cho hoï vôi bôùt söï ñau khoå, noùi leân nhöõng baøi keä nhö sau:

137. OÂng khoâng bieát con ñöôøng
Noù ñeán hay noù ñi,
Töø ñaâu con trai ñeán,
OÂng laïi khoùc: 'Con toâi'.

138. OÂng ñaâu bieát con ñöôøng,
Noù ñeán hay noù ñi,
OÂng khoùc noù laøm gì?
Phaùp höõu tình laø vaäy.

129. Khoâng coù ai yeâu caàu,
Töø choã kia, noù ñeán,
Khoâng coù ai cho pheùp,
Töø choã naøy, noù ñi,
Töø ñaâu, noù ñeán ñaây!
Ñöôïc soáng baáy nhieâu ngaøy.

130. Töø choã naøy noù ñeán,
Töø choã kia, noù ñi,
Noù ñeán moät con ñöôøng!
Noù ñi moät con ñöôøng,
Meänh chung, hình saéc ngöôøi,
Luaân hoài, noù seõ ñi!
Ñeán vaäy, ñi nhö kia,
ÔÛ ñaây, khoùc than gì?

131. Caây teân, khoù thaáy ñöôïc,
Töø tim ta, nhoå leân:
Naøng dieät saàu vì con,
Saàu aáy aùm aûnh ta.

132. Nay caây teân ñöôïc nhoå
Khoâng duïc caàu, tòch tònh
Ta quy y aån só,
Phaät, Phaùp vaø chuùng Taêng.

(LI) Vaøsitthi (Therì. 136)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh laøm con moät nhaø quyeàn quyù ôû Vesaøli. Khi naøng lôùn, naøng ñöôïc gaû cho moät ngöôøi choàng töông xöùng vaø naøng soáng vui veû vôùi ngöôøi choàng. Khi coù ñöôïc ñöùa con, môùi taäp chaïy, noù cheát ñi vaø naøng quaù ñau khoå vì ñöùa con cheát. Khi caùc ngöôøi baø con chöõa beänh cho choàng, naøng boû troán vaø lang thang khaép ñoù ñaây cho ñeán khi naøng ñeán Mithìlaø. Taïi ñaây, naøng thaáy ñöùc Phaät ñang ñi treân ñöôøng, töï taïi, töï cheá, laøm chuû caùc caên. Khi thaáy baäc Ñaïo Sö vaø nhôø Phaät löïc naøng laáy laïi ñöôïc söï bình tónh. Roài baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp vaén taét cho naøng, vaø naøng xin ñöôïc xuaát gia vaø baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän. Laøm taát caû caùc boån phaän cuûa mình, naøng an truù vaøo thieàn quaùn, vaø vôùi söï coá gaéng vöôït böïc, vôùi trí tueä chín muoài, naøng chöùng quaû A-la-haùn, voùi phaùp tín thoï, nghóa tín thoï. Suy tö treân quaû chöùng cuûa mình, naøng sung söôùng noùi leân nieàm haân hoan cuûa mình:

133. Ta saàu muoän vì con
Khoå, taâm cuoàng töôûng loaïn,
Loõa theå, toùc roái ren,
Ñôøi soáng vaäy, ta soáng.

134. Lang thang ñöôøng, ñoáng raùc,
Nghóa ñòa, ñöôøng xe ñi,
Ba naêm ta ñaõ soáng,
Kham khoå, chòu ñoùi khaùt.

135. Roài ta thaáy Thieän Theä,
Ñeán thaønh Mi-thi-la,
Ñieàu ngöï keû chöa ñieàu,
Baäc Giaùc Ngoä, voâ uùy.

136. Laáy lui taâm bình tónh,
Ta ñaûnh leã ñeán gaàn.
Thöông ta, Gotama,
Ngaøi thuyeát phaùp cho ta.

137. Nghe Ngaøi thuyeát phaùp xong,
Ta xuaát gia, khoâng nhaø,
Tuøy haønh lôøi Ñaïo Sö,
Ta chöùng ñaïo an oån.

138. Moïi saàu muoän chaët ñöùt,
Ñoaïn taän, ñöôïc chaám döùt,
Ta lieãu tri neàn goác,
Töø ñaáy saàu muoän sanh.

(LII) Khemaø (Therì. 137)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh nöôùc Magadha (Ma-kieät-ñaø) ôû Saøgala, thuoäc gia ñình hoaøng toäc, teân laø Khemaø. Nhan saéc ñeïp ñeõ, vôùi da nhö vaøng, naøng trôû thaønh hoaøng haäu Vua Bimbisaøra. Khi Theá Toân ôû taïi Veluvana (Truùc Laâm), naøng khoâng ñi ñeán yeát kieán ñöùc Phaät vì sôï Theá Toân chæ trích loãi cuûa mình. Vua muoán naøng ñi thaêm Truùc Laâm, neân nhôø ngöôøi taùn thaùn ngoâi vöôøn naøy, vaø cuoái cuøng naøng baèng loøng cuøng vua ñi ñeán tinh xaù, khoâng thaáy Theá Toân, nhöng muoán naøng thaáy cho ñöôïc Theá Toân, daàu phaûi baét naøng ôû laïi. Khi naøng saép söûa töø giaõ tinh xaù nhöng khoâng gaëp ñöôïc Theá Toân, caùc ngöôøi haàu caän giöõ naøng ôû laïi vaø ñöa naøng ñeán gaëp ñöùc Theá Toân moät caùch mieãn cöôõng. Ñöùc Theá Toân duøng thaàn löïc hoùa hieän moät tieân nöõ raát ñeïp ñang ñöùng quaït cho Ngaøi, saéc ñeïp thaéng xa saéc ñeïp cuûa naøng raát nhieàu. Roài tröôùc maét naøng, nhö nhaân ñöôïc hoùa hieän aáy lôùn leân trôû thaønh giaø yeáu raêng ruïng, toùc baïc, da nhaên vaø ngoài ngaõ xuoáng ñaát vôùi chieác quaït. Khemaø thaáy vaäy, töï hoûi khoâng bieát thaân mình coù chòu hoaøn caûnh töông töï hay khoâng. Theá Toân bieát ñöôïc taâm traïng cuûa naøng beøn noùi leân baøi keä:

Ngöôøi ñaém say caùc duïc,
Töï lao mình xuoáng doøng,
Nhö nheän sa löôùi deät,
Ngöôøi trí caét tröø noù,
Boû moïi keä khoâng maøng.
(Phaùp cuù, 347)

Sau ñoù, naøng tu taäp thieàn quaùn, coù danh tieáng veà moân tu naøy, vaø ñöùc Phaät khi ôû Jetavana (Kyø Vieân) ñaõ ñaët naøng vaøo haïng thieàn quaùn ñeä nhaát.

Moät ngaøy kia, naøng ngoài nghæ tröa döôùi moät goác caây, AÙc ma hieän leân, döôùi hình thöùc moät thanh nieân vaø caùm doã naøng vôùi loøng duïc nhö sau:

139. Naøng vöøa treû vöøa ñeïp,
Ta vöøa treû vöøa xuaân,
Vôùi cung ñaøn naêm ñieäu,
Haõy vui höôûng, Khemaø.

140. Vôùi thaân hoâi thoái naøy,
Beänh hoaïn vaø mong manh,
Ta nhaøm chaùn gheùt boû,
Duïc aùi ñaõ nhoå leân.

141. Duïc ví nhö göôm giaùo,
Caùc uaån ñoaïn ñaàu ñaøi,
Ñieàu ngöôøi noùi duïc laïc,
Nay ta ñaõ xa lìa.

142. Moïi nôi, hyû duyeät ñoaïn,
Khoái si aùm tan taønh,
Haõy bieát vaäy, AÙc ma!
Ngöôi bò haïi, Ma vöông.

143. Ngöôi ñaùnh leã vaàng sao!
Ngöôi thôø löûa röøng saâu,
Ngöôi khoâng bieát nhö thaät,
Keû ngu nghó raèng tònh.

144. Coøn ta, ta ñaûnh leã,
Baäc Giaùc ngoä, Thöôïng nhaân,
Giaûi thoaùt moïi khoå ñau,
Haønh lôøi Ñaïo Sö daïy.

(LIII) Sujaøtaø (Therì. 137)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Saøketa trong gia ñình thuû khoá nhaø vua. Ñöôïc gaû choàng vôùi con vò thuû khoá töông xöùng vôùi gia ñình, naøng soáng haïnh phuùc vôùi choàng. Moät hoâm, trong khi ñi döï leã caùc Sao (Nakkhatakìlam), naøng ñi veà vôùi nhöõng ngöôøi haàu haï, vaø naøng thaáy baäc Ñaïo Sö ôû vöôøn Anjana. Naøng caûm thaáy bò haáp daãn, ñeán gaàn ñaûnh leã ngaøi vaø nghe ngaøi thuyeát phaùp. Baäc Ñaïo Sö bieát caên cô naøng ñaõ chín muoài, neân ñaëc bieät thuyeát phaùp cho naøng, vaø thuyeát phaùp xong, naøng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi phaùp tín thoï, vôùi nghóa tín thoï. Ñaûnh leã baäc Ñaïo Sö, veà nhaø ñöôïc choàng vaø cha meï chaáp thuaän vaø vôùi söï ñoàng yù cuûa baäc Ñaïo Sö, naøng ñöôïc xuaát gia laøm Tyû-kheo-ni. Suy tö ñeán quaû chöùng cuûa mình, naøng sung söôùng noùi leân nhö sau:

145. Trang söùc, maëc aùo ñeïp
Voøng hoa, xöùc chieân ñaøn,
Ñeo moïi loaïi nöõ trang
Caàm ñaàu chuùng nöõ tyø.

146. Mang theo ñoà aên uoáng,
Nhieàu moùn aên cöùng meàm,
Töø nhaø ta ñi ra,
Ñi ñeán vöôøn thöôûng ngoaïn.

147. Taïi ñaây ta vui chôi,
Roài ta ñi veà nhaø,
Ta thaáy ngoâi tinh xaù,
Khi ta böôùc vaøo röøng,
Röøng teân Anjanaø,
Taïi xöù Saøketa.

148. Thaáy haøo quang theá giôùi,
Ñaûnh leã, ta tôùi gaàn,
Thöông ta, baäc Phaùp nhaõn,
Ngaøi thuyeát phaùp cho ta.

149. Nghe xong baäc Ñaïi tieân,
Ta theå nhaäp chaân lyù,
Taïi ñaáy ta chöùng phaùp,
Ly traàn taïo baát töû.

150. Do lieãu tri dieäu phaùp,
Ta xuaát gia, khoâng nhaø,
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Khoâng troáng roãng lôøi Phaät.

(LIV) Anopanaø (Therì. 138)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Saøketa, trong gia ñình vò thuû kho Majjha. Vì naøng raát ñeïp, naøng ñöôïc teân laø Anopanaø (khoâng ai saùnh noåi). Khi naøng ñeán tuoåi tröôûng thaønh, nhieàu con nhaø giaøu, caùc quan chöùc nhaø vua, caùc hoaøng töû, cöû caùc söù giaû ñeán xin cöôùi naøng. Nghe tin vaäy, naøng coù taâm nguyeän khaùc, naøng muoán soáng ñôøi soáng khoâng coù gì heát. Neân naøng tìm ñeán baäc Ñaïo Sö nghe ngaøi thuyeát phaùp, nhôø trí tueä chín muoài, nhôø nhôù ñeán lôøi daïy, nhôø nhieät taâm thieàn quaùn, naøng chöùng ñöôïc quaû thöù ba, quaû Baát lai. Xin pheùp baäc Ñaïo Sö cho xuaát gia, naøng ñöôïc nhaän laøm Tyû-kheo-ni. Vaø ñeán ngaøy thöù baûy, naøng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Suy tö treân quaû chöùng, naøng sung söôùng noùi leân söï phaán khôûi cuûa mình:

151. Sanh gia ñình cao quyù,
Nhieàu chaâu baùu, taøi saûn,
Ñaày ñuû dung saéc ñeïp,
Con gaùi cöng Majjha.

152. Ñöôïc con vua caàu hoân,
Con phuù gia xin cöôùi,
Söù giaû ñeán cha ta,
Cho toâi Anopham.

153. Coâng chuùa con gaùi ngaøi,
Caân naëng nhö theá naøo
Toâi seõ taëng taùm laàn
Baèng vaøng roøng chaâu baùu.

154. Ta thaáy ñaáng Giaùc ngoä,
Baäc Theá Toân voâ thöôïng,
Ta ñaûnh leã chaân Ngaøi,
Ñeán gaàn, ngoài moät beân.

155. Thöông ta, Gotama,
Ngaøi thuyeát phaùp cho ta.
Ngay taïi choã ngoài aáy,
Ta chöùng quaû thöù ba.

156. Roài ta caïo boû toùc,
Xuaát gia, soáng khoâng nhaø,
Hoâm nay, ñeâm thöù baûy,
Khaùt aùi ñöôïc goät saïch.

(LV) Mahaøpajaøpatì Gotamì (Therì. 138)

Tröôùc khi baäc Ñaïo Sö ra ñôøi, naøng ñöôïc sanh ôû Devadaha, trong gia ñình Mahaø-Suppabuddha. Teân gia ñình cuûa naøng laø Gotama, vaø naøng laø em gaùi cuûa Mahaømaøyaø. Caùc thaày ñoaùn töôùng tieân ñoaùn raèng caùc ngöôøi con cuûa hai chò em seõ laø vò chuyeån luaân vöông. Vua Suddhodana, khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, cöôùi caû hai chò em. Sau ñoù, baäc Ñaïo Sö ñaûn sanh, vaø trong khi chuyeån phaùp luaân, ngaøi ñi ñeán Vesaøli, vaø phuï vöông ñöôïc quaû A-la-haùn meänh chung.

Roài Mahaøpajaøpati muoán xuaát gia, xin pheùp baäc Ñaïo Sö nhöng khoâng ñöôïc chaáp nhaän. Roài naøng caét toùc, ñaép y, vaø sau thôøi gæaûng kinh veà tinh caàn noã löïc, naøng ra ñi vôùi naêm traêm Thích-ca nöõ maø caùc ngöôøi choàng ñaõ xuaát gia, ñi ñeán Vesaøli, vaø xin baäc Ñaïo Sö cho xuaát gia, vôùi söï can thieäp cuûa Toân giaû Ananda. Baäc Ñaïo Sö chaáp nhaän vaø daïy Taùm kænh phaùp cho caùc Tyû-kheo-ni.

Sau khi xuaát gia, Mahaøpajaøpati ñeán yeát kieán ñöùc Phaät vaø ñöùng moät beân Ngaøi thuyeát phaùp cho naøng, vaø naøng tinh caàn tinh taán chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi trí tueä tröïc giaùc vaø phaân tích naêm traêm Tyû-kheo-ni, sau khi nghe Nandaka giaùo giôùi, chöùng ñöôïc saùu thaéng trí.

Moät ngaøy kia, khi baäc Ñaïo Sö ngoài giöõa thaùnh chuùng taïi tinh xaù Jetavana (Kyø Vieân), Ngaøi xaùc nhaän Mahaøpajaøpati laø vò coù kinh nghieäm ñeä nhaát, soáng höôûng thoï haïnh phuùc giaûi thoaùt, Nieát-baøn. Ñeå noùi leân loøng bieát ôn cuûa mình, Mahaøpajaøpati tuyeân boá chaùnh trí cuûa mình tröôùc maët Theá Toân, taùn thaùn haïnh ñöùc cuûa Ngaøi ñaõ giuùp ñôõ hoä trì cho naøng maø tröôùc ñaây naøng khoâng ñöôïc gaëp:

157. Baäc Giaùc ngoä anh huøng!
Con xin ñaûnh leã Ngaøi,
Ngaøi laø baäc Toái thöôïng,
Giöõa moïi loaøi chuùng sanh,
Ngaøi giaûi khoå cho con,
Cuøng raát nhieàu ngöôøi khaùc.

158. Lieãu tri moïi ñau khoå,
Goät saïch nhaân khaùt aùi,
Con ñöôøng Thaùnh taùm ngaønh,
Ñoaïn dieät, ta chöùng ngoä.

159. Tröôùc ta soáng laø meï,
Laø con, laø cha, anh,
Laø oâng noäi, oâng ngoaïi,
Ñôøi soáng tröôùc laø vaäy,
Khoâng roõ bieát nhö thaät,
Luaân hoài, tìm khoâng gaëp.

160. Nay ta thaáy Theá Toân, 
Thaân naøy thaân toái haäu,
Sanh töû ñöôïc ñoaïn taän,
Nay khoâng coøn taùi sanh.
Sieâng, tinh caàn noã löïc,
Thöôøng, kieân trì tinh taán,
Haõy thaéng ñeä töû Phaät,
Hoøa hôïp, ñaûnh leã Ngaøi.
Vì haïnh phuùc nhieàu ngöôøi,
Ma-yaø sanh Cuø-ñaøm,
Giaûi toûa nhoùm khoå ñau
Cho ngöôøi bò beänh cheát?

(LVI) Guttaø (Therì. 139)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh ôû Saøvatthi trong moät gia ñình Baø-la-moân vaø teân laø Guttaø. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, naøng nhaøm chaùn ñôøi soáng gia ñình vaø ñöôïc pheùp gia ñình cho xuaát gia, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Mahaøpajaøpati. Sau ñoù daàu naøng haønh trì vôùi tín taâm, nhöng taâm cuûa naøng cöù chaïy theo ngoaïi caûnh vaø do vaäy naøng khoâng thieàn ñònh ñöôïc. Roài baäc Ñaïo Sö muoán khích leä naøng, phoùng haøo quang vaø hieän ra tröôùc maët naøng vaø noùi leân baøi keä nhö sau:

163. Vì muïc ñích toái thöôïng,
Guttaø, ngöôøi xuaát gia,
Töø boû caû con caùi,
Cho ñeán baûn thaân mình,
Haõy nhieät taâm haønh trì,
Chôù ñeå taâm chi phoái.

164. Taâm löøa ñaûo chuùng sanh,
Öa aùc ma laõnh vöïc,
Luaân hoài nhieàu ñôøi soáng,
Chuùng dong ruoåi, si meâ.

165. Duïc voïng vaø saân haän,
Keå caû vôùi thaân kieán,
Coäng theâm giôùi caám thuû
Vôùi nghi hoaëc thöù naêm.

166. Hôõi naøy, Tyû-kheo-ni,
Töø boû kieát söû naøy,
Laø haï phaàn kieát söû,
Ngöôi heát laïi ñôøi naøy.

167. Haõy traùnh xa tham maïn,
Voâ minh vaø traïo cöû,
Chaët ñöùt kieán söû xong,
Ngöôi seõ döùt ñau khoå.

168. Quaûng boû voøng sanh töû,
Lieãu tri söï taùi sanh,
Hieän taïi khoâng öôùc voïng,
Ngöôi seõ soáng an tònh.

(LVII) Vijjayaø (Therì. 139)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) trong moät gia ñình thöôøng daân, khi lôùn leân naøng trôû thaønh baïn cuûa Khemaø, ñöa naøng trôû thaønh Tröôûng laõo Ni, khi aáy coøn laø nöõ cö só. Khi nghe Khemaø xuaát gia, naøng noùi: 'Khemaø laø hoaøng haäu coøn xuaát gia ñöôïc, huoáng nöõa laø ta'. Naøng ñi ñeán Khemaø, vaø Khemaø bieát taâm nguyeän caên cô cuûa naøng neân thuyeát phaùp, khieán naøng suy tö ñeán sanh laõo beänh töû vaø tìm ñöôïc an oån trong ñaïo phaùp. Roài Khemaø cho naøng xuaát gia, naøng haàu haï, hoïc hoûi laøm troøn boån phaän cuûa mình, tu taäp thieàn quaùn vaø khi trí tueä thuaàn, naøng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn vôùi phaùp tín thoï, nghóa tín thoï. Roài suy tö treân quaû chöùng cuûa mình naøng noùi leân söï sung söôùng phaán khôûi cuûa naøng:

169. Boán laàn vaø naêm laàn
Ta ra khoûi tinh xaù,
Taâm khoâng ñöôïc an tònh,
Khoâng cheá ngöï ñöôïc taâm.

170. Ta ñeán Tyû-kheo-ni,
Ta hoûi, ñaøm luaän phaùp,
Naøng thuyeát phaùp cho ta,
Veà giôùi vaø veà xöù.

171. Boán söï thaät baäc Thaùnh
Veà caùc caên, caùc löïc,
Giaùc chi, taùm ñöôøng chaùnh,
Ñaït ñaïo toái thöôïng nghóa.

172. Nghe lôøi vò aáy daïy,
Ta laøm theo giaùo huaán,
Trong ñeâm canh thöù nhaát,
Ta nhôù ñeán ñôøi tröôùc.

173. Trong ñeâm canh chaëng giöõa
Thieân nhaõn ñöôïc thanh tònh,
Trong ñeâm canh cuoái cuøng,
Khoái si aùm tan taønh.

174. Töø ñaáy ta ñöôïc soáng,
Bieán maõn thaân hyû laïc,
Ñeâm thöù baûy, duoãi chaân,
Khoái si aùm tan taønh.

(LVIII) Uttaraø (Therì. 140)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình thöôøng daân, teân laø Uttaraø. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, naøng nghe Pataøcaøraø thuyeát phaùp, trôû thaønh moät tín nöõ, xuaát gia vaø trôû thaønh vò A-la-haùn. Roài suy tö treân quaû chöùng cuûa mình, naøng phaán khôûi noùi leân baøi keä:

175. Loaøi Ngöôøi trong tuoåi treû,
Caàm chaøy giaõ luùa gaïo,
Tuoåi treû ñöôïc taøi saûn,
Nuoâi döôõng vôï vaø con.

176. Haõy haønh lôøi Phaät daïy,
Khoâng laøm gì nhieät naõo,
Röûa chaân thaät mau leï,
Haõy ngoài xuoáng moät beân.

177. Sau khi an truù taâm,
Nhöùt taâm, kheùo ñònh tónh,
Haõy quaùn saùt caùc haønh,
Thuoäc ngoaïi, khoâng thuoäc ngaõ.

178. Ta nghe lôøi giaùo huaán,
Lôøi Pataøcaøraø;
Sau khi ta röûa chaân,
Böôùc vaøo, ngoài moät beân.

179. Trong ñeâm canh thöù nhaát,
Ta nhôù ñôøi quaù khöù,
Trong ñeâm canh chaëng giöõa
Thieân nhaõn ñöôïc thanh tònh.

180. Trong ñeâm canh cuoái cuøng,
Khoûi si aùm tan taønh,
Töø ba minh, ñöùng daäy
Giaùo huaán Ngaøi, laøm xong.

181. Nhö Thieân chuû Sakka,
ÔÛ coõi trôøi Ba möôi,
Khoâng bao giôø baïi traän,
ÔÛ taïi caùc chieán tröôøng,
Ta soáng, toân xöng Ngaøi,
Laø baäc Thaày laõnh ñaïo,
Ta chöùng ñöôïc ba minh,
Ta khoâng coøn laäu hoaëc.

(LIX) Calaø (Therì. 141)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng sanh ôû Magadha, taïi laøng Naølaka, con cuûa moät nöõ Baø-la-moân teân laø Suruøpasaørì. Khi ñeán tuoåi ñaët teân, naøng ñöôïc goïi laø Caølaø. Em gaùi naøng teân laø Upacaølaø vaø em nhoû nhaát teân laø Sìsuøpacaølaø vaø caû ba laø em cuûa Toân giaû Saøriputta. Khi ba ñöùa em nghe ngöôøi anh xuaát gia trôû thaønh vò Tyû-kheo chuùng suy nghó: 'Ñaây khoâng phaûi laø moät giaùo phaùp thöôøng tình, moät söï xuaát gia thöôøng tình, vì moät ngöôøi anh nhö ngöôøi anh chuùng ta ñaõ quyeát taâm tu haønh theo; ba naøng cuõng xuaát gia, daàu gia ñình than khoùc. Vôùi söï tinh taán, tinh caàn, caû ba tu haønh, chöùng quaû A-la-haùn vaø soáng an laïc giaûi thoaùt.

Roài Tyû-kheo-ni Caølaø, sau khi ñi khaát thöïc, ñi vaøo röøng Andho ñeå nghæ tröa vaø taïi ñaáy AÙc ma hieän ra ñeå caùm doã naøng. Trong kinh, coù ñeà caäp ñeán vaán ñeà naøy.

Tyû-kheo-ni Caølaø, sau khi ñi khaát thöïc ôû Saøvatthi, ñi vaøo trong röøng an laïc ñeå nghæ tröa. Ñi vaøo röøng Andho, naøng ngoài xuoáng moät goác caây, AÙc ma ñeán ñeå lung laïc naøng vaø hoûi naøng nhöõng caâu trong caùc baøi keä cuûa naøng. Sau khi naøng noùi leân nhöõng ñöùc haïnh cuûa vò Ñaïo Sö, vaø söùc maïnh cuûa Chaùnh phaùp, naøng laøm cho AÙc ma thaáy roõ söï voâ ích cuûa mình muoán caùm doã naøng vaø AÙc ma thaát voïng bieán maát. Roài naøng noùi leân söï sung söôùng phaán khôûi cuûa naøng vaø caâu chuyeän vôùi AÙc ma nhö sau:

182. Sau khi an truù nieäm,
Tyû-kheo-ni luyeän caên,
Theå nhaäp ñaïo an tònh,
An laïc tònh caùc haønh.

183. Vì ai, ngöôi ñaàu troïc,
Hieän töôùng, Sa-moân ni?
Khoâng theo heä phaùi naøo,
Sao soáng si meâ vaäy?

184. Caùc heä phaùi ngoaïi ñaïo
Nöông töïa treân taø kieán,
Hoï khoâng hieåu Chaùnh phaùp
Hoï khoâng thuaàn thuïc phaùp.

185. Sanh gia toäc Thích-ca,
Ñöùc Phaät, baäc voâ tyû
Ngaøi thuyeát phaùp cho ta,
Vöôït qua caùc taø kieán.

186. Ngaøi thuyeát Taùm thaùnh ñaïo,
Veà khoå, nguyeân nhaân khoå,
Veà vöôït qua ñau khoå
Vaø con ñöôøng khoå dieät.

187. Ta nghe lôøi Phaät daïy,
Soáng vui thích giaùo phaùp,
Ba minh ñaõ ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

188. Moïi nôi, hyû duyeät ñoaïn,
Khoûi si aùm tan taønh!
Haõy bieát vaäy, AÙc ma!
Ngöôøi bò haïi, Ma vöông.

(LX) Upacaølaø (Therì. 141)

Caâu chuyeän gioáng nhö Tyû-kheo-ni Caølaø. Nhö Caølaø, naøng chöùng quaû A-la-haùn, vaø bò AÙc ma caùm doã nhöng AÙc ma ñaõ thaát baïi:

189. Truù nieäm coù phaùp nhaõn
Tyû-kheo-ni luyeän caên,
Theå nhaäp ñaïo an tònh,
Baäc thöôïng nhaân haønh trì.

190. Sao ngöôi khoâng thích sanh,
Coù sanh môùi höôûng duïc,
Haõy höôûng thoï duïc laïc,
Chôù hoái tieác veà sau.

191. Ñaõ sanh, thôøi bò cheát,
Tay chaân bò ñöùt ñoaïn,
Bò gieát, troùi, phieàn naõo.
Sau ñöa ñeán khoå ñau.

192. Sanh gia baäc Thích-ca
Ñöùc Phaät khoâng chieán baïi.
Ngaøi thuyeát phaùp cho ta,
Vöôït qua khoûi söï sanh.

193. Ngaøi thuyeát Taùm thaùnh ñaïo,
Veà khoå, nguyeân nhaân khoå,
Veà vöôït qua ñau khoå,
Vaø con ñöôøng khoå dieät.

194. Ta nghe lôøi Ngaøi daïy,
Soáng vui thích giaùo phaùp,
Ba minh ñaõ ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

195. Moïi nôi, hyû duyeät ñoaïn,
Khoûi si aùm tan taønh,
Haõy bieát vaäy, AÙc ma!
Ngöôi bò haïi, Ma vöông.

(LXI) Sìsupacaølaø (Therì. 142)

Caâu chuyeän gioáng nhö hai caâu chuyeän tröôùc. Naøng theo göông ngöôøi anh, xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn. Höôûng thoï söï an laïc, naøng suy tö ñeán quaû chöùng, ñaõ laøm nhöõng ñieàu caàn laøm vaø noùi leân söï sung söôùng cuûa naøng:

196. Tyû-kheo-ni giöõ giôùi,
Kheùo hoä trì caùc caên,
Ñaït ñöôïc ñaïo an tònh,
Nöôùc cam loà thuaàn tònh.

197. Chö Thieân coõi Ba möôi,
Daï-ma vaø Ñaâu-suaát,
Chö Thieân trôøi Hoùa Laïc,
Chö Thieân coõi Töï Taïi.
Haõy höôùng taâm choã aáy,
Choã xöa kia naøng soáng.

198. Chö Thieân coõi Ba möôi,
Daï-ma vaø Ñaâu-suaát,
Chö Thieân trôøi Hoùa Laïc,
Chö Thieân coõi Töï Taïi.

199. Thôøi naøy ñeán thôøi khaùc,
Höõu naøy ñeán höõu khaùc,
Chuùng ñeàu bò thaân kieán,
Laõnh ñaïo vaø chi phoái,
Chuùng khoâng vöôït thaân kieán,
Luaân chuyeån voøng sanh töû,

200. Toaøn theá giôùi boác chaùy
Toaøn theá giôùi ñoàng chaùy,
Toaøn theá giôùi böøng chaùy,
Toaøn theá giôùi rung ñoäng.

201. Phaät thuyeát phaùp cho ta,
Phaùp baát ñoäng voâ tyû,
Ñöôïc baäc khoâng phaøm phu,
Phuïc vuï vaø nhieät haønh,
Choã aáy, taâm yù ta,
Haân hoan vaø öa thích.

202. Ta nghe lôøi vò aáy,
Soáng vui trong giaùo phaùp,
Ba minh ñaõ ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

203. Moïi choã, hyû dieät ñoaïn,
Khoûi si aùm tan taønh,
Haõy bieát vaäy, AÙc ma!
Ngöôøi bò baïi, Ma Vöông.

(LXII) Meï Cuûa Vaddha

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, naøng ñöôïc sanh ôû thaønh phoá Bhaørukaccha, trong moät gia ñình thöôøng daân. Sau khi laäp gia ñình, naøng sanh ñöôïc moät ngöôøi con, ñaët teân laø Vaddha vaø naøng ñöôïc bieát laø meï Vaddha. Nghe moät Tyû-kheo thuyeát phaùp, naøng trôû thaønh moät tín nöõ, vaø giao laïi con cho baø con. Naøng ñi ñeán caùc Tyû-kheo-ni vaø xuaát gia. Vaddha ñi thaêm meï, ñi moät mình vaøo tinh xaù Tyû-kheo-ni vaø bò meï khieån traùch nhö sau:

204. Vaddha, chôù bao giôø,
Rôi vaøo coõi tham duïc,
Naøy con, chôù chia phaàn,
Trong ñau khoå lieân tuïc.

205. Haïnh phuùc laø aån só,
Khoâng tham, nghi ñoaïn taän,
Soáng maùt laïnh, cheá ngöï,
Khoâng coøn caùc laäu hoaëc.

206. aån só aáy haønh trì,
Con ñöôøng ñaït chaùnh kieán,
Chaám döùt söï khoå ñau,
Vaddha! Haõy tieán tu.

207. Vôùi töï tín meï noùi,
Muïc ñích naøy cho con,
Meï thaân! Con nghó raèng,
Meï khoâng coøn tham duïc.

208. Vaddha! Phaøm haønh gì,
Thaáp, cao hay baäc trung,
Moät tí nhoû tham duïc,
Khoâng coù ôû nôi ta.

209. Ta ñoaïn moïi laäu hoaëc,
Khoâng phoùng daät, thieàn tu,
Ba minh ñaõ ñaït ñöôïc,
Laøm xong lôøi daïy.

210. Vi dieäu thay, meï ta,
Khích leä, thuùc ñaåy ta,
Nhöõng keä thuoäc chaân ñeá,
Vôùi loøng töø thöông töôûng.

211. Ta nghe lôøi meï daïy,
Lôøi giaùo giôùi meï hieàn,
Ta haønh phaùp caûm kích,
Ñaït an oån khoå aùch.

212. Ta tinh taán tinh caàn,
Ngaøy ñeâm khoâng bieáng nhaùc,
Ñöôïc meï kheùo khích leä,
Ta chöùng tònh toái töôïng.