(CLXXXVI) Naøgasamaøla (Thera. 33)

Sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, trong gia ñình hoaøng toäc Thích-ca, ngaøi quaùn saùt taùnh voâ thöôøng cuûa söï vaät vaø trieån khai thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi chöùng minh chaùnh trí cuûa ngaøi döïa treân kinh nghieäm rieâng cuûa ngaøi trong nhöõng baøi keä naøy:

267. Trang ñieåm, maëc aùo ñeïp,
Ñeo voøng hoa, thôm nöùc,
Muøi thôm goã chieân ñaøn,
Giöõa ñaùm ñoâng, ñöôøng lôùn,
Moät vuõ nöõ ñang muùa,
Muùa löôïn theo nhaïc khí.

268. Ta vaøo thaønh, khaát thöïc,
Ñi ngang, ta thaáy naøng
Trang ñieåm, maëc aùo ñeïp,
Gieo baãy moài thaàn cheát.

269. Roài ta töï taùc yù,
Nhö lyù khôûi tö duy,
Caùc hieåm nguy hieån loä,
Nhaøm chaùn, ta an truù.

270. Vaø taâm ta giaûi thoaùt,
Thaáy phaùp nhó laø vaäy,
Ba minh chöùng ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CLXXXVII) Bhagu (Thera. 33)

Sanh trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, trong moät gia ñình doøng hoï Sakya (Thích Ca), ngaøi xuaát gia vôùi Anuruddha vaø Kimbila, vaø soáng gaàn laøng Baølakalona. Moät ngaøy kia, khi ngaøi töø tinh xaù ra ngoaøi ñeå ñoái trò bònh buoàn nguû, ngaøi teù khi ngaøi böôùc leân ñöôøng kinh haønh. Xem ñaáy ñeå töï khích leä, ngaøi töï cheá ngöï vaø phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Töø ñaáy, soáng thoï höôûng an laïc giaûi thoaùt Nieát-baøn. Theá Toân ñeán, taùn thaùn coâ ñoäc cuûa ngaøi vaø hoûi: 'Naøy Tyû-kheo, sao cho ñeán nay, Thaày vaãn coøn tinh taán?'. Ngaøi traû lôøi, vôùi nhöõng baøi keä nhö sau:

271. Bò buoàn nguû chi phoái,
Ta ra khoûi tinh xaù,
Laïi leân ñöôøng kinh haønh,
Taïi ñaáy teù xuoáng ñaát.

272. Xoa boùp caû chaân tay,
Laïi leân ñöôøng kinh haønh,
Qua laïi ñöôøng kinh haønh,
Noäi taâm ta ñònh tænh.
Roài ta töï taùc yù,
Nhö lyù khôûi tö duy,
Caùc hieåm nguy hieån loä,
Nhaøm chaùn ta an truù.

273. Vaø taâm ta giaûi thoaùt
Thaáy phaùp nhó laø vaäy,
Ba minh chöùng ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CLXXXVIII) Sabhiya (Thera. 33)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong gia ñình con gaùi moät hoaøng toäc, ngöôøi con gaùi naøy ñöôïc cha meï giao cho moät vò du só höôùng daãn ñeå naøng coù theå hoïc giaùo lyù vaø neáp soáng tu haønh. Sabhiya khi lôùn leân cuõng trôû thaønh moät du só, hoïc hoûi nhieàu kinh keä tuïng, trôû thaønh moät nhaø lyù luaän saéc beùn, khoâng ai saùnh noåi. Döïng am beân cöûa thaønh, ngaøi daïy hoïc cho con chaùu caùc hoaøng toäc, ngaøi nghó ra hai möôi caâu hoûi ñeå ngaøi hoûi caùc vò tu só vaø Baø-la-moân. Trong khi Sabhiyasutta, coù ghi laø moät Baø-la-moân, töø coõi Tònh cö thieân, ñaõ nghó ra caùc caâu hoûi aáy. Theá Toân khi ñi ñeán Vöông Xaù, tinh xaù Truùc Laâm, ñaõ traû lôøi caùc caâu hoûi vaø Sabhiya khôûi loøng tin, xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn.

Khi ngaøi khuyeân daïy caùc Tyû-kheo ñaõ theo phe Devadatta, ngaøi noùi leân nhöõng baøi keä nhö sau:

274. Ngöôøi khaùc khoâng roõ bieát,
Ta ôû ñaây moät thôøi,
Taïi ñaây, baäc coù trí,
Bieát vaäy soáng tònh chæ.

275. Khi hoï khoâng roõ bieát,
Hoï laøm nhö baát töû;
Khi hoï roõ bieát phaùp,
Giöõa beänh, hoï khoâng beänh.

276. Ai sôû haønh phoùng ñaõng,
Caám giôùi bò ueá nhieãm,
Phaïm haïnh ñaùng nghi ngôø,
Vò aáy chöùng quaû lôùn,

277. Soáng giöõa ñoàng Phaïm haïnh, 
Khoâng ñöôïc troïng, toân kính,
Vò aáy xa Dieäu phaùp,
Nhö trôøi xa ñaát lieàn.

(CLXXXIX) Nandaka (Thera. 33)

Trong thôøi Ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong moät gia ñình coù gia toäc, vaø ñöôïc goïi laø Nandaka. Ngaøi xuaát gia, sau khi nghe Theá Toân thuyeát phaùp, vaø phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Sau ñoù khi ñang soáng trong an laïc giaûi thoaùt, ngaøi ñöôïc baäc Ñaïo Sö daïy thuyeát phaùp cho caùc Tyû-kheo-ni vaø khieán cho naêm traêm vò chöùng quaû A-la-haùn. Ñöùc Phaät aán chöùng cho ngaøi laø vò khuyeán giaùo Tyû-kheo, Tyû-kheo-ni ñeä nhaát.

Roài moät ngaøy kia, khi ñi khaát thöïc ôû Saøvatthi, moät nöõ nhaân tröôùc kia laäp gia ñình vôùi ngaøi, thaáy ngaøi vaø cöôøi lôùn tieáng vôùi moät taâm baát chaùnh. Vò Tröôûng laõo thaáy haønh ñoäng cuûa naøng lieàn daïy cho naøng veà thaân theå baát tònh, vôùi nhöõng baøi keä sau:

278. Gôùm thay, vaät hoâi thoái!
Ñaày saéc muøi hoâi tanh,
Vaät sôû höõu cuûa ma,
ÖÙ chaûy nhieàu doøng nöôùc,
Thaân naøy coù chín doøng,
Luoân luoân ñöôïc tuoân chaûy.

279. Chôù khinh mieät coå nhaân!
Chôù xuùc phaïm Nhö Lai,
Hoï khoâng tham thieân giôùi,
Coøn noùi gì coõi ngöôøi.

280. Keû ngu, thieáu trí tueä,
Taø yù, si bao phuû,
Keû aáy ñaày tham ñaém,
Bò ma quaêng daây troùi.

281. Nhöõng ai ñaõ thoaùt ly,
Tham, saân vaø voâ minh,
Ñaây hoï khoâng tham ñaém,
Daây caét, khoâng troùi buoäc.

(CXC) Jambuka (Thera. 34)

Trong thôøi Ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình raát ngheøo. Nhö trong ñôøi tröôùc, ngaøi duøng phaân laøm ñoà aên, vaø rôøi boû gia ñình, laøm vò tu khoå haïnh. Thöïc haønh nhieàu khoå haïnh, aên töøng haït ñaäu moät, ñöôïc chaám treân ñaàu ngoïn rôm. Ngaøi ñaõ naêm laêm tuoåi khi ñöùc Phaät thaáy ngaøi caên cô thuaàn thuïc, nhö ngoïn ñeøn ñaët trong caøi gheø, ñi ñeán ngaøi, thuyeát phaùp vaø hoùa ñoä cho ngaøi. Roài Theá Toân goïi: 'Haõy ñeán, naøy Tyû-kheo' vaø cho ngaøi xuaát gia. Roài Jambuka phaùt trieån thieàn quaùn vaø Theá Toân aán chöùng ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Ñaây chæ laø sô löôïc, trong ñoaïn sôù giaûi caùc caâu keä cuûa Dhammapaøda, caâu chuyeän ñöôïc giaûi thích roäng raõi töø nôi caâu; 'AÊn töøng haït ñaäu moät, vôùi ngoïn rôm chaám ñaäu. Khi ñeán giôø meänh chung, ngaøi noùi leân raèng: daàu moät laàn soáng theo taø haïnh, nhöng neáu döïa vaøo ñöùc Phaät toái thöôïng, ngaøi cuõng coù theå chöùng quaû nhö caùc ñeä töû khaùc. Ngaøi noùi leân nhöõng baøi keä:

282. Traûi naêm möôi laêm naêm,
Thaân ñaày nhöõng buïi baëm,
AÊn côm thaùng moät laàn,
Toùc raâu ta nhoå saïch.

283. Ta ñöùng chæ moät chaân,
Ta khoâng duøng giöôøng naèm,
Ta aên phaân phôi khoâ,
Ta khoâng nhaän lôøi môøi.

284. Sôû haønh ta nhieàu vaäy,
Daãn ta ñeán aùc thuù,
Bò nöôùc lôùn cuoán troâi,
Cho ñeán khi quy Phaät.

285. Haõy nhìn Phaät ta quy
Haõy nhìn Phaùp, phaùp nhó
Ba minh ta ñaït ñöôïc
Lôøi Phaät daïy laøm xong

(CXCI) Senaka (Thera. 34)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình, con trai ngöôøi chò cuûa Tröôûng laõo Kassapa ôû Uruvela, vaø ñöôïc ñaët teân laø Senaka. Khi hoïc veà vaên hoùa Veä-ñaø Baø-la-moân, ngaøi ôû vôùi gia ñình. Trong thôøi aáy daân chuùng toå chöùc haøng naêm vaøo thaùng Thaggumaø (thaùng ba) moät leã quaùn ñaûnh moät beán nöôùc, leã aáy ñöôïc goïi laø Gayaø melaø (hay ngaøy trai giôùi Gayaø).

Theá Toân vì loøng thöông töôûng ñeán nhöõng ngöôøi coù theå giaùo hoùa, ôû laïi gaàn bôø soâng. Vaø khi quaàn chuùng tuï hoïp laïi, Senaka cuõng ñeán, nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát giaûng ñöôïc caûm hoùa xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Sau ñoù, suy tuôûng ñeán söï thaéng traän cuûa mình, ngaøi caûm thaáy haân hoan, vaø öùng khaåu noùi leân nhöõng baøi keä naøy

286. Thaät toát laønh cho ta,
Khi ôû thaønh Gayaø,
Trong thaùng leã muøa xuaân,
Thaùng teân Phagguna, 
Ta thaáy baäc Chaùnh Giaùc,
Thuyeát Chaùnh phaùp toái thöôïng.

287. Baäc coù haøo quang lôùn,
Laø Ñaïo Sö hoäi chuùng,
Ñaït ñöôïc vò toái thaéng,
Baäc laõnh ñaïo nhieáp chuùng,
Chieán thaéng giôùi Trôøi, Ngöôøi,
Baäc thaáy khoù caân löôøng.

288. Ñaïi long töôïng, ñaïi huøng,
Ñaïi quang minh, voâ laäu,
Moïi laäu hoaëc ñoaïn taän,
Ñaïo Sö, khoâng sôï haõi.

289. Laâu nay ta ueá nhieãm,
Bò taø kieán troùi buoäc,
Nay chính Theá Toân aáy,
Giaûi thoaùt Senaka,
Thoaùt khoûi moïi buoäc raøng,
Ñöôïc töï taïi , giaûi thoaùt.

(CXCII) Sambhuøta (Thera. 34)

Trong thôøi Ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình coù giai caáp, vaø sau khi baäc Ñaïo Sö tòch dieät, ngaøi ñöôïc Ananda giaùo hoùa, xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi soáng trong an laïc giaûi thoaùt, cho ñeán khi moät traêm naêm sau khi ñöùc Phaät nhaäp dieät, caùc Tyû-kheo Vajjì ñeà xöôùng möôøi taø phaùp bò Tröôûng laõo Niyasa vaø caùc Tyû-kheo Kaølanndaka choáng laïi vaø moät kyø kieát taäp ñöôïc toå chöùc vôùi baûy traêm vò A-la-haùn. Ngaøi Sambhuøta, bò xuùc ñoäng bôûi haønh ñoäng xuyeân taïc Phaùp vaø Luaät, noùi leân nhöõng baøi keä naøy vaø tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi:

290. Ai khi phaûi töø töø
Laïi loäi qua gaáp gaáp,
Ai khi phaûi loäi gaáp,
Laïi töø töø loäi qua,
Keû ngu thieáu chaùnh lyù,
Ñi ñeán caûnh khoå ñau.

291. Lôïi ích bò toån giaûm,
Nhö traêng vaøo thôøi ñen,
Gaëp phaûi söï oâ nhuïc,
Choáng ñoái caùc baïn beø.

292. Ai khi phaûi töø töø,
Loäi qua raát töø töø,
Ai khi phaûi loäi gaáp,
Loäi qua thaät gaáp gaùp,
Keû trí coù chaùnh lyù,
Ñi ñeán caûnh an laïc.

293. Lôïi ích ñöôïc vieân maõn,
Nhö traêng vaøo thôøi saùng,
Ñöôïc danh tieáng vinh döï,
Khoâng choáng ñoái baïn beø.

(CXCIII) Raøhula (Thera. 35)

Ngaøi laø con cuûa ñöùc Phaät vaø coâng chuùa Yasodhaøra, vaø ñöôïc nuoâi döôõng vôùi caùc hoaøng töû khaùc. Tröôøng hôïp ngaøi xuaát gia ñaõ ñöôïc ghi trong taäp Khandhaka. Nhôø nhöõng lôøi daïy trong nhieàu baøi kinh, trí tueä ngaøi thuaàn thuïc vaø phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Suy tö ñeán söï thaéng traän cuûa mình, ngaøi noùi leân chaùnh trí:

294. Nhôø ta ñöôïc ñaày ñuû,
Hai ñöùc taùnh toát ñeïp,
Ñöôïc baïn coù trí goïi,
'Ra-hu-la may maén'
Ta laø con ñöùc Phaät,
Ta laïi ñöôïc Phaùp nhaõn.

295. Caùc laäu hoaëc ta ñoaïn,
Khoâng coøn coù taùi sanh,
Ta laø baäc La-haùn,
Ñaùng ñöôïc söï cuùng döôøng.
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Thaáy ñuôïc giôùi baát töû.

296. Bò duïc laøm muø quaùng,
Bò löôùi taø bao truøm,
Khaùt aùi laøm maøn che,
Bao truøm che phuû kín.
Do phoùng daät troùi buoäc,
Nhö caù maéc maét löôùi.

297. Ta vöôït qua duïc aáy,
Caét ñöùt ma troùi buoäc,
Nhoå leân goác khaùt aùi,
Ta maùt laïnh tòch tònh.

(CXCIV) Candana (Thera. 35)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi taùi sanh trong moät gia ñình giaøu coù vaø ñaët teân laø Candana, ngaøi soáng moät ñôøi soáng gia ñình cho ñeán khi ngaøi ñöôïc nghe baäc Ñaïo Sö thuyeát phaùp. Vaø chöùng quaû Döï Löu. Khi ngaøi sanh ñöôïc moät ngöôøi con, ngaøi xuaát gia, choïn löïa moät ñeà taøi thieàn quaùn vaø soáng ôû trong röøng. Ñi ñeán Saøvatthi ñeå yeát kieán baäc Ñaïo Sö, ngaøi ôû trong moät baõi tha ma, vôï ngaøi nghe tin ngaøi ñeán, lieàn trang ñieåm, ñem con theo, nghó raèng: 'Vôùi nhan saéc naøng coù theå khieán ngaøi töø boû xuaát gia'. Ngaøi thaáy naøng töø xa ñi ñeán nghó caùch ñeå thoaùt khoûi bò naøng caùm doã, phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng ñöôïc saùu thaéng trí. Ngaøi thuyeát giaûng cho naøng, khieán naøng qui y vaø thoï caùc giôùi. Roài ngaøi trôû lui ôû choã cuõ cuûa ngaøi. Khi caùc Tyû-kheo baïn hoûi ngaøi: 'Caùc caên cuûa baïn choùi saùng, baïn ñaõ chöùng söï thöïc gì?'. Ngaøi noùi leân quaû chöùng cuûa mình, vaø vôùi nhöõng baøi keä naøy, chöùng minh chaùnh trí cuûa mình.

298. Vôùi vaøng che phuû kín,
Chuùng nöõ tyø vaây quanh,
Mang theo ñöùa con thô,
Ngöôøi vôï ñeán vôùi ta.

299. Thaáy meï cuûa con ta,
Töø xa ñang ñi ñeán,
Kheùo trang ñieåm ñeïp ñeõ,
Nhö ma gieo baãy moài.

300. Roài ta töï taùc yù,
Nhö lyù khôûi tö duy,
Caùc hieåm nguy hieån loä,
Nhaøm chaùn, ta an truù.

301. Vaø taâm ta giaûi thoaùt,
Thaáy phaùp nhó laø vaäy,
Ba minh chöùng ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CXCV) Dhammika (Thera. 35)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân ôû Kosala, teân laø Dhammika. Khi Jetavana (Kyø Vieân) ñöôïc daâng cuùng, ngaøi khôûi loøng tin, vaø xuaát gia. Soáng taïi moät tinh xaù ôû laøng, ngaøi caûm thaáy baát maõn vaø khoù chòu ñoái vôùi caùc coâng vieäc caùc Tyû-kheo ñeán tinh xaù. Do vaäy caùc Tyû-kheo ñeàu boû ñi vaø ngaøi laøm chuû moät mình moät ngoâi tinh xaù. Moät cö só baùo caùo söï vieäc leân baäc Ñaïo Su, baäc Ñaïo Sö cho goïi ngaøi leân ñeå giaûi thích. Theo lôøi caùc Tyû-kheo yeâu caàu, ngaøi noùi leân nhöõng baøi keä nhö sau:

302. Phaùp che chôû hoä trì,
Ngöôøi haønh trì Chaùnh phaùp,
Phaùp ñem laïi an laïc,
Cho ngöôøi kheùo haønh phaùp,
Ñaây laø nhöõng lôïi ích,
Khi phaùp kheùo haønh trì,
Ngöôøi haønh trì Chaùnh phaùp,
Khoâng ñi xuoáng aùc thuù.

303. Caû hai phaùp, phi phaùp,
Keát quaû khoâng gioáng nhau;
Phi phaùp, daãn ñòa nguïc,
Phaùp ñöa ñeán coõi laønh.

304. Do vaäy, ñoái Chaùnh phaùp,
Khôûi yù muoán haønh trì,
Taâm tö sanh hoan hyû,
Kheùo thieän lai nhö vaäy.
Vöõng truù treân Chaùnh phaùp,
Ñeä töû baäc Thieän Theä,
Saùng suoát tieán böôùc leân,
Quy y baäc toái thöôïng.

305. Phaù vôõ coäi ung nhoït,
Nhoå leân löôùi aùi trieàn,
Luaân hoài ñöôïc ñoaïn taän,
Khoâng coøn coù sanh y,
Nhö traêng vaøo ngaøy raèm,
Trong ñeâm thanh trong saùng.

(CXCVI) Sabbaka (Thera. 35)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi trong moät gia ñình Baø-la-moân, ngaøi nghe Theá Toân thuyeát phaùp, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Löïa choïn moät ñeà taøi ñeå thieàn quaùn, ngaøi ñi ñeán tinh xaù Lonagiri, treân bôø soâng Ajakaranì vaø taïi ñaáy, sau moät thôøi gian chöùng quaû A-la-haùn. Ñi ñeán Saøvatthi ñeå yeát kieán baäc Ñaïo Sö, ngaøi ôû laïi moät thôøi gian vaø ñöôïc baø con ñoùn tieáp. Sau khi khuyeân caùc baø con quy y vaø giöõ giôùi, ngaøi muoán trôû veà choã cuõ. Caùc baø con yeâu caàu ngaøi ôû laïi ñeå ñöôïc baø con cuùng döôøng, nhöng ngaøi noùi cho hoï roõ vì sao ngaøi ñeán ñaây, vaø söï öa thích ñôøi soáng ñoäc cö. Ngaøi noùi leân baøi keä taùn thaùn truù xöù cuûa ngaøi:

306. Khi ta thaáy con coø,
Tröông ñoâi caùnh traéng tinh,
Sôï haõi ñaùm maây ñen,
Tìm choã kín aån naáp;
Khi aáy chính con soâng,
Ajakaranì,
Ñem hoan hyû cho ta.

307. Khi ta thaáy con coø,
Tröông ñoâi caùnh traéng saïch,
Sôï haõi ñaùm maây ñen,
Tìm hang ñeå aån naáp,
Nhöng tìm khoâng coù thaáy.
Khi aáy chính con soâng,
Ajakaranì,
Ñem hoan hyû cho ta.

308. Ai laïi khoâng thích thuù,
Khi thaáy ôû taïi ñaây,
Treân caû hai daõy bôø,
Coù haøng caây Jambu,
Laøm choùi saùng bôø soâng,
Sau löng caùi hang lôùn.

309. Haõy nghe nhöõng con nhaùi,
Kheùo thoaùt nhöõng ñaøn raén,
Keâu leân nieàm hoan hyû,
Vôùi tieáng keâu nheï nhaøng:
Nay khoâng phaûi laø thôøi,
Buoâng thaû vôùi suoái röøng,
Thaät an oån con soâng
Ajakaranì,
Thoaûi maùi vaø yeân laønh,
Thaät an vui thích thuù!

(CXVII) Mudita (Thera 36)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình thöôøng daân vaø ñöôïc ñaët teân laø Mudita. Khi ngaøi ñeán tuoåi tröôûng thaønh , doøng hoï ngaøi vì moät vaøi nguyeân nhaân, bò vua choáng ñoái Mudita, quaù sôï vua neân boû chaïy, ñi vaøo röøng vaø soáng gaàn truù xöù cuûa moät Tröôûng laõo ñaõ chöùng quaû A-la-haùn. Vò naøy thaáy ngaøi quaù sôï haõi, baûo ngaøi chôù coù sôï. Ngaøi hoûi caàn phaûi bao nhieâu thôøi gian môùi khoûi tai naïn, vò A-la-haùn noùi caàn phaûi baûy hay taùm thaùng, ngaøi noùi ngaøi khoâng theå ñôïi laâu nhö theá neân xin xuaát gia. Vò Tröôûng laõo cho pheùp ngaøi ñöôïc xuaát gia. Ngaøi xuaát gia, hoïc ñaïo, khôûi loøng tin, khoâng coøn sôï haõi nöõa, vaø tu taäp thieàn quaùn. Chöa chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn, ngaøi nguyeän khoâng rôøi khoûi tinh xaù cho ñeán khi chöùng quaû vaø cuoái cuøng ngaøi ñaõ thaønh coâng. Sau ñoù, ngaøi soáng trong an laïc giaûi thoaùt, caùc Tyû-kheo ñoàng Phaïm haïnh hoûi ngaøi laøm sao ngaøi thaønh ñaït ñöôïc chí nguyeän, ngaøi noùi leân kinh nghieäm cuûa ngaøi trong nhöõng baøi keä nhö sau:

310. Ñeå cöùu maïng soáng ta,
Ta xuaát gia tu haønh,
Ta ñöôïc thoï ñaïi giôùi,
Nhôø vaäy ñöôïc loøng tin,
Ta kieân trì tinh taán, 
Haêng haùi ta tieán böôùc.

311. Daàu thaân naøy huûy hoaïi,
Töøng mieáng thòt tieâu moøn,
Ñaàu khôùp xöông hai goái,
OÁng chaân laøm ta ngaõ.

312. Ta seõ khoâng aên uoáng,
Khoâng ra ngoaøi tinh xaù,
Ta seõ khoâng naèm xuoáng,
Khoâng naèm moät beân hoâng,
Neáu muõi teân tham aùi,
Chöa ñöôïc ruùt nhoå leân.

313. Haïnh ta soáng nhö vaäy,;
Haõy nhìn ta tinh caàn,
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CXCVIII) Raøjadatta (Thera. 37)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình cuûa nhöõng ngöôøi löõ haønh, cha meï goïi ngaøi laø Raøjadatta (Vua ban cho), vì raèng sinh ñöôïc ngaøi laø nhôø cha meï caàu nguyeän Vesavana, moät vò thieân thaàn hö khoâng. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi moät laàn daãn naêm traêm coã xe haøng hoùa ñeán Raøjagaha (Vöông Xaù); taïi ñaáy ngaøi tieâu taát caû tieàn, tieâu moät ngaøn ñoàng cho moät kyõ nöõ ñeïp, ñeán noãi ngaøi heát caû tieàn, khoâng coù ñuû aên, phaûi ñi lang thang trong ñoùi khoå. Roài ngaøi ñeán tinh xaù Truùc Laâm (Veluvana) vôùi caùc cö só khaùc, taïi ñaáy baäc Ñaïo Sö ñang thuyeát phaùp vôùi moät thính chuùng raát lôùn. Roài Rajadatta, ngoài ôû phía ngoaøi thính chuùng nghe, khôûi loøng tin vaø xuaát gia. Thöïc haønh haïnh ñaàu ñaø, ngaøi soáng trong moät nghóa ñòa.

Roài moät nhaø löõ haønh khaùc cuõng tieâu heát moät ngaøn ñoàng cho ngöôøi kyø nöõ, nhöng treân tay ngöôøi naøy coù moät chieác nhaãn raát coù giaù trò vaø ngöôøi kyõ nöõ theøm muoán laáy chieác nhaãn. Naøng cho ngöôøi ñaùnh caép. Nhöng ngöôøi haàu haï cuûa ngöôøi löõ haønh tin cho caûnh saùt bieát, ñeán luïc soaùt nhaø naøng gieát naøng vaø quaêng thaân naøng trong nghóa ñòa.

Tröoûng laõo Rajadatta, ñang ñi tìm moät ñoái töôïng ñeå quaùn töôûng, thaáy ñöôïc thi haøi cuûa ngöôøi kyõ nöõ. Ngaøi taäp trung tö töôûng, nhöng caùc phaàn thi haøi naøng chöa bò choù hay choù röøng aên, laøm ngaøi dao ñoäng vaø chi phoái ngaøi. Ngaøi laáy laøm aûo naõo buoàn phieàn, laùnh xa ñi moät luùc roài laïi baét ñaàu töï mình khích leä, tu thieàn, phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn.

Roài suy tö treân thaønh coâng cuûa mình, caûm thaáy hoan hyû phaán khôûi, ngaøi noùi:

314. Moät Tyû-kheo ñi ñeán
Taïi moät baõi tha ma,
Thaáy thaân moät ñaøn baø,
Bò quaêng taïi choã aáy,
Vaát boû trong nghóa ñòa,
Laøm moài cho saâu aên.

315. Coù keû sinh nhaøm chaùn,
Thaáy thaân cheát khoán naïn,
Trong ta, duïc tham hieän,
Nhö muø, ta bò troùi.

316. Mau hôn côm soâi traøo,
Choã aáy, ta ñi thoaùt,
Chaùnh nieäm, ta tænh giaùc,
Ta ñeán, ngoài moät beân.

317. Roài ta töï yù taùc,
Nhö lyù khôûi tö duy,
Caùc hieåm nguy hieån loä,
Nhaøm chaùn ta an truù.

318. Vaø taâm ta giaûi thoaùt,
Thaáy Phaùp nhó laø vaäy,
Ba minh chöùng ñaït ñöôïc, 
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CXCIX) Subhuøta (Thera. 37)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình thöôøng daân ôû Magadha, teân laø Subhuøta, ngaøi khoâng theå soáng trong gia ñình, neân boû nhaø laøm nguôøi du só. Khoâng thaáy trong boä phaùi cuûa mình caùi gì laø chaân lyù vaø thaáy Upatissa, Kolita, Sela soáng haïnh phuùc hoan hyû sau khi tu haønh, ngaøi khôûi loøng tin giaùo lyù ñöùc Phaät vaø xin xuaát gia. Sau khi laáy ñöôïc caûm tình caùc vò giaùo thoï sö vaø truyeàn phaùp söï, ngaøi vaøo nhaäp thaát vôùi moät ñeà taøi thieàn quaùn. Nhôø phaùt trieån thieàn quaùn, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn.

Roài ngaøi tuyeân boá chaùnh trí cuûa ngaøi baèng caùch oân laïi söï ñau khoå khi tu haønh vaø söï hoan hyû khi ngaøi ñöôïc tu thieàn, ngaøi noùi leân baøi keä:

319. Ñaët mình vaøo taïi choã,
Khoâng ñöôïc cho thích ñaùng,
Moät ngöôøi muoán laøm vieäc,
Nhöng khoâng ñöôïc thaønh töïu
Nhö vaäy coâng vieäc aáy,
Ñöôïc xem bò thaát baïi.

320. Neáu töø boû phaàn thaéng,
Goác khoå ñöôïc ruùt leân, 
Noù gioáng keû ñaùnh baïc,
Vaän ruûi quaêng con baøi,
Neáu noù quaêng taát caû,
Noù chaúng khaùc ngöôøi muø,
Khoâng nhìn thaáy con ñöôøng,
Baèng phaúng, khoâng baèng phaúng.

321. Haõy noùi ñieàu coù laøm,
Khoâng noùi ñieàu khoâng laøm,
Baäc Hieàn trí roõ bieát,
Ngöôøi chæ noùi khoâng laøm.

322. Nhö boâng hoa töôi ñeïp,
Coù saéc nhöng khoâng höông,
Cuõng vaäy lôøi kheùo noùi, 
Coù laøm, coù keát quaû.

323. Nhö boâng hoa töôi ñeïp,
Coù saéc laïi khoâng höông,
Cuõng vaäy lôøi kheùo noùi
Khoâng laøm khoâng keát quaû.

(CC) Girimaønanda (Thera. 38)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi ñöôïc sanh ôû Raøjagaha (Vöông Xaù) con trai cuûa vò coá vaán nghi leã cho vua Bimbisaøra (Taàn-baø-sa-la). Ngaøi thaáy uy löïc vaø uy nghi cuûa ñöùc Phaät khi ñöùc Phaät döï hoäi ôû Raøjagaha, vaø xin xuaát gia. Trong thôøi kyø hoïc taäp, ngaøi soáng trong moät thôøi gian taïi moät ngoâi laøng roài trôû lui laïi thaønh phoá ñeå ñaûnh leã Ñöùc Phaät. Vua Bimbisaøra nghe tin ngaøi tôùi, ñeán yeát kieán ngaøi vaø noùi ngaøi haõy ôû laïi ñaây, vua xin lo lieäu taát caû. Vì vua nhieàu vieäc neân queân ñi lôøi höùa, vaø ngaøi phaûi soáng giöõa trôøi. Vaø thaàn möa khoâng möa sôï laøm ngaøi öôùt. Roài vua Bimbisaøra, thaáy trôøi haïn haùn neân xaây döïng moät am thaát cho ngaøi. Vaø ngaøi soáng trong am thaát aáy coá gaéng tu haønh tinh taán, quyeát taâm noã löïc, tu taäp thieàn ñònh, thieàn quaùn, chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Roài hoan hyû vôùi söï kieän naøy, ngaøi noùi leân lôøi chaùnh trí cuûa ngaøi trong khi trôøi baét ñaàu ñoå möa.

324. Trôøi möa nhö baøi ca,
Kheùo haùt vôùi nhaïc ñieäu,
Ta ngoài trong am thaát,
An laïc, ñöôïc che chôû,
Taïi ñaáy ta an truù,
Thoaûi maùi vaø an tònh,
Thaàn möa, neáu ngöôi muoán,
Haõy möa, haõy möa ñi.

325. Trôøi möa nhö baøi ca
Kheùo haùt vôùi nhaïc ñieäu,
Ta ngoài trong am thaát,
An laïc, ñöôïc che chôû. 
Taïi ñaáy ta an truù,
Taâm tö thaät tònh chæ,
Thaàn möa, neáu ngöôi muoán,
Haõy möa, haõy möa ñi.

326. Trôøi möa nhö baøi ca,
Kheùo haùt vôùi nhaïc ñieäu,
Ta ngoài trong am thaát,
An laïc, ñuôïc che chôû.
Taïi ñaáy ta an truù,
Taâm tö, ly tham aùi,
Thaàn möa neáu ngöôi muoán,
Haõy möa, haõy möa ñi.

327. Trôøi möa nhö baøi ca,
Kheùo haùt vôùi nhaïc ñieäu,
Ta ngoài trong am thaát,
An laïc ñöôïc che chôû.
Taïi ñaáy ta an truù,
Taâm tö ly saân haän,
Thaàn möa neáu ngöôi muoán,
Haõy möa, haõy möa ñi.

328. Trôøi möa nhö baøi ca,
Kheùo haùt vôùi nhaïc ñieäu,
Ta ngoài trong am thaát,
An laïc, ñöôïc che chôû.
Taïi ñaáy ta an truù,
Taâm tö ly si meâ,
Thaàn möa neáu ngöôi muoán,
Haõy möa, haõy möa ñi.

(CCI) Sumana (Thera. 38)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình thöôøng daân, ôû Kosala, teân laø Sumana, ngaøi lôùn leân trong hoaøn caûnh may maén. Anh meï ngaøi trôû thaønh vò A-la-haùn, soáng ôû trong röøng, vaø khi Sumana ñeán tuoåi tröôûng thaønh, caäu ngaøi cho ngaøi xuaát gia vaø trao cho ngaøi ñeà taøi ñeå thieàn quaùn veà phía giôùi haïnh. Cuoái cuøng, khi Boán thieàn vaø Naêm thaéng trí ñaõ chöùng ñöôïc, vò Tröôûng laõo chæ cho ngaøi phöông phaùp thieàn quaùn, vaø nhôø vaäy ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Khi ñi ñeán ngöôøi caäu cuûa ngaøi, ngaøi ñöôïc hoûi veà söï thaønh coâng vaø ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi nhö sau:

329. Ñieàu giaùo thoï sö muoán,
Toâi bieát trong chaùnh phaùp,
Vôùi toâi mong baát töû,
Ñieàu phaûi laøm, laøm xong.

330. Phaùp toâi ñaït, töï chöùng,
Khoâng phaûi chæ nghe suoâng,
Trí toâi ñöôïc thanh tònh,
Khoâng coøn coù nghi ngôø,
Mong toâi ñöùng gaàn ngaøi, 
Noùi leân ñieàu xaùc chöùng.

331. Toâi bieát caùc ñôøi tröôùc,
Thieân nhaõn toâi thanh tònh,
Muïc ñích toâi ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

332. Hoïc taäp, khoâng phoùng daät,
Kheùo nghe lôøi ngaøi daïy,
Moïi laäu hoaëc, toâi ñoaïn,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

333. Ngaøi giaûng toâi thaùnh giôùi,
Töø maãn ngaøi hoä trì.
Ngaøi daïy, khoâng voâ ích,
Toâi ñeä töû hoïc ngaøi.

(CCII) Vaddha (Thera. 38)

Sanh trong ñôøi ñöùc Phaät hieän taïi, taïi thaønh Dhamkaccha trong moät doøng hoï thöôøng daân, ngaøi ñöôïc ñaët teân laø Vaddha. Khi lôùn leân, meï ngaøi caûm thaáy aâu lo vì vaán ñeà taùi sanh vaø cheát, giao con laïi cho baø con, roài baø xuaát gia giöõa caùc Tyû-kheo-ni. Sau baø trôû thaønh moät vò A-ha-haùn. Con baø, cuõng xuaát gia döôùi söï höôùng daãn cuûa Veludanta, hoïc lôøi daïy ñöùc Phaät, trôû thaønh moät phaùp sö gioûi coù tieáng. Moät hoâm, suy nghó ñeán traùch nhieäm cuûa mình, ngaøi nghó: 'Nay ta seõ ñeán thaêm meï ta moät mình vaø khoâng ñaép y ngoaøi'. Roài ngaøi ñi ñeán truù xöù caùc Tyû-kheo-ni. Meï ngaøi thaáy ngaøi vaäy, chæ trích ngaøi sao ñi ñeán truù xöù Tyû-kheo-ni moät mình vaø khoâng ñaép y ngoaøi. Ngaøi nhaän thaáy mình coù loãi, trôû veà tinh xaù, ngoài trong phoøng thieàn ñònh vaø chöùng quaû A-la-haùn. Ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa ngaøi, nhôø lôøi chæ trích cuûa meï ngaøi:

334. Laønh thay, baø meï ta,
Kích thích, khích leä ta,
Nghe lôøi daïy cuûa baø,
Ñöôïc daïy bôûi baø meï,
Ta tinh caàn, tinh taán,
Chöùng Boà-ñeà voâ thöôïng.

335. Ta xöùng ñöôïc cuùng döôøng,
Ba minh, thaáy baát töû.
Ta chöùng quaû La-haùn,
Xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng,
Ba minh ñaõ chöùng ñaït,
Thaáy ñöôïc quaû baát töû,
Chieán thaéng quaân Ma vöông,
Ta soáng, khoâng laäu hoaëc.

336. Caùc laäu hoaëc, noäi, ngoaïi,
Tröôùc ñaõ coù trong ta,
Taát caû bò nhoå saïch,
Khoâng coøn khôûi teân nöõa.

337. Baø chò taâm nhu thuaän,
Noùi leân yù nghóa naøy,
Trong con vaø trong ta,
Coû röøng khoâng coøn nöõa.

338. Khoå ñaõ ñöôïc chaám döùt,
Thaân naøy thaân cuoái cuøng,
Ñöôøng sanh töû ñöùt ñoaïn,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

(CCIII) Nadikassapa (Thera. 39)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân ôû Magadha (Ma-kieät-ñaø), laø anh cuûa Kassapa. Ngaøi thieân haún ñôøi soáng xuaát gia, khoâng öa thích ñôøi soáng gia ñình, vaø ngaøi trôû thaønh moät aån só. Vôùi ba traêm ñoà chuùng, ngaøi soáng moät ñôøi soáng aån só treân bôø soâng Neranjaraø (Ni-lieân-thieàn), vaø do vaäy ngaøi ñöôïc bieát vaø ñöôïc goïi laø Kassapa ôû beân soâng (Nadi-Kassapa). Ngaøi ñöôïc Theá Toân giaùo hoùa cuøng vôùi hai anh em, nhö ñaõ ñöôïc ghi trong Luaät taïng. Sau khi Theá Toân thuyeát kinh Löûa Boác Chaùy, ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Sau ñoù, suy tö treân thieàn chöùng, ngaøi noùi leân chaùnh trí cuûa mình, baèng caùch nhoå leân caùc sai laàm:

339. Thaät lôïi ích cho ta
Ñöùc Phaät ñeán taïi ñaây,
Ñeán con soâng teân goïi
Soâng Neâ-raên-ja-ra,
Ta nghe phaùp ngaøi giaûng
Ñoaïn taän caùc taø kieán

340. Ta haønh leã teá töï,
Ñoïc cao lôøi teá leã,
Ta ñoát leân löûa thieâng,
Ñoå cuùng döôøng vaøo löûa,
Nghó raèng ta thanh tònh,
Ta thaät muø, phaøm phu.

341. Lang thang röøng taø kieán,
Bò giôùi caám, môø maét,
Khoâng tònh, nghó thanh tònh,
Muø loøa, ta khoâng thaáy

342. Ta ñoaïn taän taø kieán,
Moïi sanh höõu phaù tan,
Ta ñoát leân ngoïn löûa,
Xöùng ñaùng ñöôïc cuùng döôøng,
Ta cuùi mình ñaûnh leã,
Baäc Nhö Lai Ñieàu Ngöï.

343. Moïi si meâ, ta ñoaïn,
Höõu aùi ñöôïc phaù huûy,
Ñöôøng sanh töû ñoaïn taän,
Nay khoâng coøn taùi sanh.

(CCIV) Gayaø-Kassapa (Thera. 39)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân, caâu chuyeän ngaøi gioáng nhö caâu chuyeän cuûa Nadì-Kassapa, chæ khaùc ngaøi chæ coù hai traêm ñeä töû vaø soáng ôû Gayaø, ngaøi noùi leân chaùnh trí baèng caùch taùn thaùn taåy saïch caùc ñieàu aùc nhö sau:

344. Buoåi saùng, tröa, buoåi chieàu,
Ba laàn trong moät ngaøy,
Ta xuoáng doøng Gaø-yaø,
Soâng Ga-ya-phay-gu.

345. Caùc ñieàu aùc, ta laøm
Trong caùc ñôøi soáng tröôùc,
Nay ñaây ta röûa saïch,
Xöa ta tin laø vaäy.

346. Nghe lôøi noùi kheùo giaûng,
Con ñöôøng ñuû phaùp nghóa,
Vôùi yù nghóa chaân thaät,
Ta nhö lyù quaùn saùt.

347. Ta taém saïch moïi aùc,
Ta khoâng ueá, trong saïch.
Ta trong saïch thuaàn tònh,
Thöøa töï baäc trong saïch,
Ta chính laø con trai,
Con chính toâng ñöùc Phaät.

348. Laën vaøo doøng Taùm chaùnh,
Ta goät saïch moïi aùc,
Ba minh ta ñaït ñöôïc,
Lôøi Phaät daïy laøm xong.

(CCV) Vakkali (Thera. 39)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû Saøvatthi, trong moät doøng hoï Baø-la-moân vaø ñöôïc goïi teân Vakkali. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, vaø hoïc xong ba taäp Veä-ñaø, trôû thaønh thuaàn thuïc trong nhöõng thaønh tích Baø-la-moân, ngaøi thaáy baäc Ñaïo Sö, ngaøi nhìn khoâng chaùn thaân hình tuyeät vôøi cuûa ñöùc Phaät, vaø ngaøi ñi theo baäc Ñaïo Sö. Khi ngaøi trôû veà nhaø, ngaøi nghó neáu ôû laïi nhaø, ngaøi seõ khoâng coù dòp luoân luoân thaáy ñöôïc ñöùc Phaät. Do vaäy, ngaøi xuaát gia, vaø töø khi aên uoáng vaø taém röûa, ngaøi ñeå toaøn thì giôø ñeå chieâm ngöôõng ñöùc Phaät. Baäc Ñaïo Sö, chôø ñôïi thieàn quaùn cuûa ngaøi ñöôïc chín muoài, neân trong moät thôøi gian daøi, ñöùc Phaät khoâng noùi gì. Moät hoâm ñöùc Phaät hoûi: 'Naøy Vakkali, thaân baát tònh naøy maø Thaày thaáy, ñoái vôùi Thaày nhö theá naøo? Ai thaáy Phaùp ngöôøi aáy töùc thaáy Ta. Vì raèng thaáy Phaùp töùc laø thaáy Ta, vaø thaáy ta töùc laø thaáy Phaùp'. Nghe lôøi noùi ñöùc Phaät, ngaøi khoâng chieâm ngöôõng thaân ñöùc Phaät nöõa, nhöng ngaøi chöa boû ñi xa ñöôïc. Baäc Ñaïo Sö nghó raèng: 'Tyû-kheo naøy, neáu khoâng ñöôïc xuùc ñoäng maïnh, seõ khoâng thöùc tænh", neân vaøo cuoái ngaøy an cö muøa möa, ñöùc Phaät noùi: 'Naøy Vakkali, haõy ñi ñi'. Nghe baäc Ñaïo Sö noùi vaäy, ngaøi töï nghó ngaøi phaûi ñi, nhöng nghó raèng ñôøi ngaøi coù yù nghóa gì, neáu khoâng ñöôïc gaëp baäc Ñaïo Sö, neân ngaøi coù yù ñònh leo leân nuùi Linh Thöùu ñeå gieo mình xuoáng vöïc nuùi töï töû. Ñöùc Phaät bieát ñöôïc Vakkali coù yù ñònh nhö vaäy, neân sôï ngaøi phaù hoaïi nhöõng ñieàu kieän chöùng ñöôïc thaùnh quaû, neân hieän ra tröôùc maët ngaøi vaø ñoïc leân baøi keä:

Tyû-kheo nhieàu haân hoan,
Tònh tín giaùo phaùp Phaät,
Chöùng caûnh giôùi tòch tònh,
Caùc haïnh an tònh laïc.

Theo nhöõng taøi lieäu khaùc, Vakkali chöa chöùng quaû A-la-haùn, sau khi nghe lôøi daïy cuûa baäc Ñaïo Sö, ngaøi ôû treân nuùi Linh Thöùu, phaùt trieån thieàn quaùn. Theá Toân cho ngaøi moät ñeà taøi tu taäp, nhöng vì quaù ñoùi vaø bò teâ lieät neân ngaøi khoâng chöùng quaû ñöôïc. Bieát vaäy, Theá Toân noùi vôùi ngaøi nhö sau:

349. Bò beänh gioù chi phoái,
Thaày soáng trong röøng saâu,
Choã khaát thöïc haïn cheá,
Thaân gaày moøn oám yeáu,
Tyû-kheo seõ laøm gì?
Vôùi thaân theå nhö vaäy?

350. Thaân con ñöôïc traøn ngaäp,
Vôùi hyû laïc toûa roäng,
Daàu coù bò gaày oám,
Con seõ soáng trong röøng.

351. Tu taäp Boán nieäm xöù,
Naêm caên vaø Naêm löïc,
Tu taäp caùc Giaùc chi,
Con seõ soáng trong röøng.

352. Con thaáy baïn ñoàng tu,
Soáng hoøa hieäp, doõng maõnh,
Luoân kieân trì tinh taán,
Con seõ soáng trong röøng.

353. Tuøy nieäm Phaät thieàn ñònh,
Baäc Toái thöôïng Ñieàu Ngöï,
Ngaøy ñeâm khoâng bieáng nhaùc,
Con seõ soáng trong röøng.

(CCVI) Vigitasena (Thera. 39)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ra trong moät gia ñình huaán luyeän voi ôû nöôùc Kosala, vaø ñöôïc ñaët teân laø Vigitasena. Nhöõng ngöôøi caäu beân ngoaïi, Sena vaø Upasena caû hai ñaõ xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn. Vigitasena sau khi ñaõ thuaàn thuïc ngheà cuûa mình, thaáy thaàn thoâng song haønh cuûa baäc Ñaïo Sö khôûi loøng tin, vaø theo baûn naêng töï nhieân, xin xuaát gia döôùi söï höôùng daãn cuûa caùc ngöôøi caäu. Nhôø caùc ngöôøi caäu giaûng daïy, ngaøi ñaït ñeán thieàn quaùn, nhöng taâm trí ngaøi thieân veà lyù luaän chaïy theo nhöõng vaät beân ngoaøi, neân ngaøi giaûng daïy cho taâm trí ngaøi nhö sau:

354. Ta seõ cheá ngöï ngöôi,
Nhö cöûa khoùa ngaên voi,
Ta seõ khoâng thuùc ngöôi,
Naøy taâm trong ñieàu aùc,
Ngöôi chính laø löôùi duïc,
Ngöôi do thaân sanh ra.

355. Cheá ngöï ngöôi khoâng ñi,
Nhö voi, khoâng cöûa môû,
Naøy taâm, keû phuø thuûy,
Daàu ngöôi coá gaéng maõi,
Ngöôi khoâng coøn lang thang,
Öa thích laøm ñieàu aùc.

356. Nhö ngöôøi caàm caâu moùc,
Ngaên maõi voi chöa thuaàn,
Nhö ngöôøi duøng söùc maïnh,
Caûi hoùa keû khoâng muoán,
Cuõng vaäy ñoái vôùi ngöôi,
Ta seõ caûi hoùa ngöôi.

357. Nhö baùnh xe tuyeät haûo,
Kheùo huaán luyeän ngöïa hay,
Cuõng vaäy ta ñieàu ngöôi,
Döïa leân treân Naêm löïc.

358. Ta seõ coät chaët ngöôi,
Vôùi chaùnh nieäm vöõng chaéc,
Töï mình ñaõ cheá ngöï,
Ta seõ cheá ngöï ngöôi,
Nhôø söùc naëng tinh taán,
Ngöôi ñöôïc ta aùp löïc,
Do vaäy, hôõi naøy taâm,
Ngöôi seõ khoâng xa ta.

(CCVII) Yasadatta (Thera. 40)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong doøng hoï vua Malla, ñöôïc ñaët teân laø Yasadatta, ngaøi ñöôïc hoïc ôû Takkasilaø. Sau khi ñi du haønh voùi du só Sabhiya, caû hai ñeán Saøvatthi, taïi ñaây hoûi Theá Toân moät soá caâu hoûi. Yasadatta ngoài nghe nhöõng caâu traû lôøi, yù muoán öa chæ trích: 'Ta seõ neâu leân nhöõng khuyeát ñieåm trong nhöõng caâu traû lôøi cuûa Sa-moân Gotama'. Theá Toân hieåu taâm tö cuûa Yasadatta, neân sau khi noùi kinh Sabhiya, Theá Toân giaùo huaán Yasadatta nhö sau:

359. Vôùi taâm, muoán chæ trích,
Keû ngu nghe lôøi daïy
Cuûa baäc ñaõ thaéng traän,
Ngöôøi aáy, thaùi ñoä vaäy,
Raát xa vôøi Chaùnh phaùp,
Nhö ñaát xa baàu trôøi.

360. Vôùi taâm muoán chæ trích,
Keû ngu nghe lôøi daïy
Cuûa baäc ñaõ chieán thaéng,
Ngöôøi aáy thaùi ñoä vaäy,
Toån giaûm xa Chaùnh phaùp,
Nhö traêng nöûa thaùng ñen.

361. Vôùi taâm muoán chæ trích,
Keû ngu nghe lôøi daïy
Cuûa baäc ñaõ chieán thaéng, 
Ngöôøi aáy thaùi ñoä vaäy,
Khoâ caïn trong dieäu phaùp,
Nhö caù maéc nöôùc caïn.

362. Vôùi taâm muoán chæ trích,
Keû ngu nghe lôøi daïy
Cuûa baäc ñaõ chieán thaéng, 
Ngöôøi aáy thaùi ñoä vaäy,
Khoâng lôùn trong dieäu phaùp,
Nhö gioáng thoái trong ruoäng.

363. Ai taâm tö thoûa maõn,
Nghe baäc Thaùnh giaûng daïy,
Töø boû moïi laäu hoaëc,
Chöùng ngoä khoâng dao ñoäng,
Ñaït tòch tònh toái thöôïng,
Chöùng Nieát-baøn voâ laäu.

(CCVIII) Sonakutikanna (Thera. 40)

Trong thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh ôû xöù Avanti, trong moät gia ñình raát giaøu coù, vaø ñöôïc ñaët teân laø Sona. Vì ñeo moät boâng tai ñaét giaù, ngaøi cuõng ñöôïc goïi laø Koti hay Kutikanna (ngöôøi coù loã tai ñaét giaù). Lôùn leân, ngaøi trôû thaønh moät ñieàn chuû, vaø khi Tröôûng laõo Mahaø Kaccaøna ôû gaàn beân nhaø, ngaøi cung caáp caùc vaät duïng nhu yeáu, nghe Chaùnh phaùp, cuoái cuøng caûm thaáy dao ñoäng, xin xuaát gia vôùi Tröôûng laõo Kaccaøna. Ruû theâm möôøi ngöôøi moät caùch khoù khaên, ngaøi xin pheùp vò Tröôûng laõo ñi ñeán Saøvatthi ñeå yeát kieán Theá Toân. Ñöôïc pheùp nguû ñeâm trong chaùi phoøng ñöùc Phaät, vaø buoåi saùng ñöôïc môøi tuïng ñoïc, ngaøi ñöôïc khen khi ñoïc möôøi saùu Athaka. Khi ñoïc ñeán caâu: 'Thaáy söï nguy hieåm cuûa moät ñôøi theá tuïc', ngaøi phaùt trieån thieàn quaùn vaø chöùng quaû A-la-haùn.

Khi ngaøi ñöôïc ñöùc Boån Sö baèng loøng veà ba vaán ñeà maø vò Tröôûng laõo Mahaø Kaccaøna giao cho ngaøi hoûi, ngaøi trôû veà choã cuõ vaø thöa laïi vôùi baäc giaùo thoï sö cuûa mình (Söï kieän naøy ñöôïc ghi cheùp ñaày ñuû trong taäp Udaøna vaø taäp sôù Anguttara, nhöng ôû ñaây laïi noùi ngaøi chöùng quaû A-la-haùn khi coøn hoïc taäp vôùi vò giaùo thoï sö cuûa mình).

Roài, trong khi soáng, thoï höôûng an laïc giaûi thoaùt, ngaøi oân laïi söï thanh ñaït cuûa mình, vaø vôùi taâm hoan hyû, ngaøi noùi leân nhöõng baøi keä nhö sau:

364. Ta thoï ñöôïc ñaïi giôùi,
Ta giaûi thoaùt voâ laäu,
Theá Toân, ta ñöôïc thaáy,
Ta soáng chung tinh xaù.

365. Theá Toân, traûi nhieàu ngaøy
Soáng ngay ôû ngoaøi trôøi,
Ñaïo Sö kheùo an truù,
Roài môùi vaøo tònh xaù.

366. Traûi y Taêng-giaø-leâ
Gotama naèm xuoáng,
Nhö sö töû hang ñaù,
Ñoaïn taän moïi sôï haõi.

367. Kheùo löïa lôøi toát laønh,
Ñeä töû baäc Chaùnh Giaùc,
Tröôùc ñöùc Phaät tuyeät haûo,
Sona thuyeát dieäu phaùp.

368. Lieãu Tri Naêm thuû uaån,
Tu taäp con ñöôøng Thaùnh
Ñaït an tònh toái thöôïng,
Chöùng Nieát-baøn voâ laäu.

(CCIX) Kosiya (Thera. 41)

Trong thôøi Ñöùc Phaät hieän taïi, ngaøi sanh trong moät gia ñình Baø-la-moân ôû Magadha vaø ñöôïc ñaët teân laø Sona. Khi ñeán tuoåi tröôûng thaønh, ngaøi hay ñeán nghe Tröôûng laõo Saøriputta thuyeát phaùp, tin töôûng ôû nôi giaùo lyù, xuaát gia vaø khoâng bao laâu chöùng quaû A-la-haùn. Roài oân laïi quaù trình giaûi thoaùt cuûa mình, ngaøi taùn thaùn ñöùc haïnh vaø söùc maïnh quyeát ñònh haønh thieän cuûa caùc baäc Thaùnh vôùi nhöõng baøi keä sau ñaây:

369. Ai hieåu nhöõng lôøi daïy
Cuûa caùc baäc Ñaïo Sö,
Baäc trí soáng an truù,
Phaùt sanh loøng aùi nieäm,
Baäc trí coù loøng tin,
Bieát thuø thaéng trong Phaùp.

370. Vò khi naïn lôùn khôûi,
Suy tö khoâng teâ lieät,
Baäc trí coù kieân trì,
Bieát thuø thaéng trong Phaùp.

371. Ai vöõng truù nhö bieån,
Khoâng duïc, trí tueä saâu,
Thaáy roõ chaân nghóa lyù,
Teá nhò vaø vi dieäu,
Baäc trí truù baát ñoäng,
Bieát thuø thaéng trong Phaùp.

372. Baäc nghe nhieàu, trì Phaùp,
Haønh phaùp vaø Tuøy phaùp,
Baäc trí goïi nhö thò,
Bieát thuø thaéng trong Phaùp.

373. Ai hieåu nghóa lôøi noùi,
Bieát nghóa, haønh nhö thaät,
Baäc trí goïi noäi nghóa,
Bieát thuø thaéng trong Phaùp.