IV.
Phaåm Hoa
1.
Ñaát Cuûa Taâm
Ai
chinh phuïc ñaát naøy...
Theá
Toân noùi nhö treân khi ngaøi ôû
Xaù-veä ñeå daïy naêm traêm Tyø-kheo
ñang phí thì giôø baøn luaän
veà ñaát.
Moät
buoåi chieàu, caùc Tyø-kheo trôû
veà Kyø-vieân sau cuoäc haønh trình
khaép xöù vôùi ñöùc
Theá Toân vaø tuï taäp taïi giaûng
ñöôøng. Hoï baét ñaàu
baøn veà daïng ñaát khaùc nhau
töø laøng naøy ñeán laøng
noï, töùc laø baèng phaúng vaø
khoâng baèng phaúng, nhieàu buøn, nhieàu
soûi, ñaát seùt ñen, ñaát
seùt ñoû.
Ñöùc
Phaät ñeán, hoûi chuyeän vaø daïy
raèng:
-
Caùc Tyø-kheo! ñoù laø ñaát
ôû beân ngoaøi. Caùc oâng coù
boån phaän laøm saïch maûnh ñaát
taâm beân trong.
Roài
ngaøi noùi Phaùp Cuù:
(44)
Ai chinh phuïc ñaát naøy,
Daï-ma,
thieân giôùi naøy,
Ai
kheùo giaûng Phaùp cuù,
Nhö
ngöôøi kheùo haùi hoa?
(45)
Höõu hoïc chinh phuïc ñaát,
Daï-ma,
Thieân giôùi naøy,
Höõu
hoïc giaûng Phaùp Cuù,
Nhö
ngöôøi kheùo haùi hoa.
2.
Moät Tyø Kheo Chöùng A-La-Haùn
Bieát
thaân nhö boït nöôùc...
Ñöùc
Phaät daïy caâu treân cho moät Tyø-Kheo
ñang quaùn chieáu veà aûo aûnh
khi Ngaøi nguï taïi Xaù-veä.
Moät
Tyø-kheo nhaän ñeà taøi thieàn
quaùn töø Phaät, vaøo röøng
ñeå haønh thieàn. Duø ñaõ
doác heát söùc löïc phaán ñaáu
vaãn chöa chöùng quaû A-la-haùn, oâng
beøn ñeán Theá Toân xin ñeå
taøi thieàn quaùn khaùc thích hôïp
hôn.
Treân
ñöôøng ñi oâng thaáy aûo
aûnh, vaø bieát raèng vaøo muøa
naéng ôû xa ta thöôøng thaáy
nhöõng hình aûnh troâng nhö thaät,
nhöng ñeán gaàn thì bieán maát,
cuoäc ñôøi naøy cuõng vaäy,
khoâng thaät vì coù sanh coù dieät.
Vaø chuù taâm vaøo aûo aûnh oâng
Thieàn quaùn. Treân ñöôøng
veà meät moûi, oâng taém trong doøng Aciravatì,
roài ngoài döôùi boùng caây
treân bôø soâng gaàn moät thaùc
nöôùc. OÂng nhìn nhöõng boït
nöôùc to, noåi leân roài vôõ
toang do söùc nöôùc ñaäp maïnh
vaøo ñaù. OÂng nhaän ra raèng cuoäc
ñôøi cuõng vaäy, sinh roài dieät,
vaø oâng laáy ñoù laøm ñeà
taøi thieàn quaùn.
Ñöùc
Theá Toân ngoài trong höông thaát,
thaáy bieát vò Tyø-kheo nhö vaäy
lieàn baûo:
-
Naøy Tyø-kheo, ñuùng vaäy. Cuoäc
ñôøi naøy cuõng gioáng nhö
boït nöôùc hoaëc aûo aûnh, coù
sinh vaø coù dieät.
Vaø
ngaøi noùi Phaùp cuù:
(46)
Bieát thaân nhö boït nöôùc,
Ngoä
thaân laø nhö huyeãn,
Beû
teân hoa cuûa ma,
Thoaùt
taàm maét thaàn cheát.
3.
Vua Viduødabha Traû Thuø Hoï Thích Ca
Ngöôøi
nhaët caùc loaïi hoa ...
Theá
Toân daïy caâu naøy ôû Xaù-veä
do caâu chuyeän vua Löu Ly (Viduødabha)
cuøng binh lính bò luõ luït cuoán
cheát.
Taïi
Xaù-veä coù hoaøng töû Ba-tö-naëc
con vuaKosala, taïi
Tyø-xaù-ly coù hoaøng töû Mahaøli
thuoäc doøng Leä-xaù, taïi Caâu-thi-na
coù hoaøng töû Bandhuala
con vua nöôùc Mallas.
Caû ba ñeàu ñeán moät vò
thaày loãi laïc ôû thaønh Hoa Thò
ñeå hoïc taäp. Tình côø gaëp
nhau trong moät quaùn troï ngoaïi thaønh,
hoï hoûi thaêm nhau lyù do ñeán ñaây,
teân tuoåi, doøng hoï, vaø sau ñoù
hoï keát baïn vôùi nhau. Hoï cuøng
hoïc chung moät thaáy, chaúng bao laâu sôû
ñaéc nhieàu hoïc thuaät, hoï rôøi
thaày cuøng leân ñöôøng veà
nhaø.
OÂng
hoaøng Ba-tö-naëc ñaõ laøm vua cha
maõn nguyeän vôùi taøi ngheä cuûa
mình neân ñöôïc truyeàn ngoâi.
OÂng hoaøng Mahaøli
thì taän tuïy giaùo hoùa caùc oâng
hoaøng Leä-xaù ñeán noãi muø
maét. Caùc oâng hoaøng ñoàng loøng
caáp döôõng cho oâng, vaø oâng
tieáp tuïc daïy naêm traêm oâng hoaøng
Leä-xaù nhieàu moân hoïc thuaät khaùc
nhau. Rieâng oâng hoaøngBandhuala thì
bò caùc oâng hoaøng doøng Mallas thaùch
thöùc baûo chaët nhöõng boù tre
goàm saùu möôi caây tre, moãi boù
coù cheøn theâm moät thanh saéc vaøo
giöõa vaø ñöôïc treo lô
löûng treân khoâng. Bandhula
nhaûy cao taùm möôi cubits (khuyûu tay) duøng
kieám cheùm. Khi chaët ñeán boù
cuoái, nghe tieáng saét laùch caùch
oâng khoâng bieát taïi sao, vaø khi hieåu
töï söï oâng quaêng kieám baët
khoùc, traùch baø con vaø baïn beø
chaúng ai baùo cho oâng bieát, vì neáu
bieát, oâng seõ coù caùch chaët
maø khoâng laøm cho mieáng saét keâu.
Xong oâng thöa vôùi cha meï oâng xin
gieát heát caùc oâng hoaøng Mallas,
vaø seõ thay hoï cai trò daân. Cha meï
oâng ngaên caûn vôùi lyù do laø
vöông quoác phaûi ñöôïc
cha truyeàn con noái vaø duøng moïi caùch
thuyeát phuïc oâng boû yù ñònh
naøy. OÂng beøn boû ñi ñeán
Xaù-veä soáng vôùi baïn mình.
Vua
Ba-tö-naëc nghe tin ñoùn oâng vaøo
thaønh vôùi vinh döï ñaëc bieät,
vaø taán phong chöùc thoáng laõnh
quaân ñoäi. Bandhula cho
môøi cha meï ñeán vaø nguï
luoân taïi Xaù-veä.
Moät
hoâm, vua Ba-tö-naëc ñöùng treân
saân thöôïng nhìn xuoáng ñöôøng,
thaáy haøng ngaøn Tyø-kheo ñi thoï
thöïc veà höôùng nhaø oâng
Caáp Coâ Ñoäc, tieåu Caáp Coâ
Ñoäc, Tyø-xaù-khö vaø Suppavaøsaø.
Vua ngaïc nhieân hoûi vaø khi bieát raèng
moãi ngaøy coù hai ngaøn Tyø-kheo ñeán
nhaø oâng Caáp Coâ Ñoäc, naêm
traêm ñeán nhaø oâng Tieåu Caáp
Coâ Ñoäc vaø cuõng khoaûng soá
ñoù ñeán nhaø cuûa Tyø-xaù-khö
vaø Suppavaøsaø
ñeå nhaän cuùng ñöôøng
thöùc aên, thuoác men vaø nhieàu
thöù khaùc, vua cuõng muoán cuùng
ñöôøng neân ñeán tinh-xaù
thænh Phaät vaø moät ngaøn Tyø-kheo
ñeán hoaøng cung thoï thöïc. Vua daâng
cuùng baûy ngaøy vaø ñeán ngaøy
cuoái ñaûnh leã vaø thænh Phaät
vôùi naêm traêm Tyø-kheo tieáp tuïc
thöôøng xuyeân ñeán thoï thöïc.
Vì chö Phaät khoâng bao giôø ñeán
thoï thöïc thöôøng xuyeân moät
choã, neân Theá Toân cöû tröôûng
laõo A-nan daãn Taêng Chuùng.
Trong
baûy ngaøy, nhaø vua ñích thaân
sôùt baùt cho chuùng Taêng, khoâng
cho pheùp ai laøm theá. Ñeán ngaøy
thöù taùm vua xao laõng boån phaän.
Caùc Tyø-kheo ñeán cung vua thoï trai
nghó raèng vua khoâng haï leänh cho ai laøm
theá neân khoâng coù ai lo choã ngoài
vaø phuïc vuï chuùng Taêng. Nhieàu
vò boû ñi. Ngaøy keá tieáp cuõng
vaäy vaø theâm moät soá nöõa
ra ñi. Ñeán hoâm sau nöõa, caùc
Tyø-kheo ñi heát tröø Tröôûng
laõo A-nan.
Nhöõng
ngöôøi thöïc söï haèng soáng
vôùi chaùnh kieán thì laøm chuû
ñöôïc moïi tình huoáng ñeå
giöõ vöõng nieàm tin cho thí chuû.
Theá Toân coù hai ñeä töû taêng
noøng coát laø Tröôûng laõo
Xaù-lôïi-Phaát vaø Muïc-kieàn-lieân,
hai ni noàng coát laø Khemaø
vaø Lieân Hoa Saéc, hai nam cö só noàng
coát tröôûng giaû Cittavaø Hatthaka
Alavaka, hai nöõ cö só noàng
coát Velukantakì,
meï cuûa ngaøi Nan-ñaø vaø Khujjutaraø.
Toùm laïi, taát caû nhöõng moân
ñeä, baét ñaàu vôùi taùm
vò naøy, nhöõng vò naøo ñaõ
laäp nguyeän, ñaõ vieân maõn Thaäp
ñoä Ba-la-maät vaø nhö theá laø
nhöõng baäc ñaïi coâng ñöùc.
Tröôûng laõo A-nan cuõng vaäy, ñaõ
laäp nguyeän, ñaõ vieân maõn Thaäp
ñoä suoát moät traêm ngaøn kieáp,
vaø ñaõ laø moät baäc ñaïi
coâng ñöùc. Do ñoù Ngaøi
khoâng sôøn loøng tröôùc baát
cöù caûnh naøo, vaø ñaõ ôû
laïi ñeå giöõ tín taâm cho nhaø
vua. Nhö vaäy, chæ moät mình ngaøi A-nan
ñöôïc daâng choã ngoài vaø
cuùng ñöôøng.
Maõn
giôø thoï trai, vua ñeán vaø thaáy
thöùc aên coøn nguyeân chöa ñuïng
ñeán, beøn hoûi lyù do. Ñöôïc
bieát caùc Tyø-kheo ñaõ veà heát,
ngoaïi tröø ngaøi A-nan, oâng giaän
döõ thaáy söï thieät haïi vaø
ñeán ngay Phaät thöa:
-
Baïch Theá toân, con ñaõ chuaån bò
cho naêm traêm Tyø-kheo maø hieän giôø
chæ coù moät mình ngaøi A-nan. Thöùc
aên coøn nguyeân khoâng ai ñuïng ñeán,
maø khoâng thaáy boùng daùng caùc
Tyø-kheo taïi hoaøng cung. Xin Theá toân
cho con bieát lyù do.
Ñöùc
Phaät khoâng quy loãi cho caùc Tyø-kheo,
chæ traû lôøi:
-
Ñaïi vöông, ñeä töû cuûa
Ta khoâng tin caäy nôi Ñaïi vöông.
Ñoù laø lyù do hoï khoâng ñeán.
Roài
Phaät daïy caùc Tyø-kheo trong nhöõng
ñieàu kieän naøo caùc Tyø-kheo
khoâng baét buoäc phaûi ñeán nhaø
thí chuû, vaø ñieàu kieän naøo
thích ñaùng ñeå caùc Tyø-kheo
neân ñeán, trong baøi kinh nhö sau:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, moät gia ñình
thí chuû neáu coù chín ñieåm
khoâng ñuû tö caùch thì Tyø-kheo
khoâng neân ñeán vieáng. Nhö vaäy
Tyø-kheo khoâng ñeán vieáng gia ñình
aáy vì hoï khoâng coù boån phaän
phaûi ñeán. Neáu hoï coù ñeán
thaêm thì cuõng khoâng coù boån
phaän phaûi ngoài laïi. Chín ñieåm
aáy laø gì? Ñoù laø:
1)
Ngöôøi trong gia ñình khoâng ñöùng
leân ñoùn caùc Tyø-kheo moät caùch
vui veû.
2) Hoï
khoâng chaøo môøi caùc Tyø-kheo
moät caùch vui veû.
3) Hoï
khoâng môøi ngoài moät caùch vui
veû.
4) Hoï
giaáu gieám nhöõng gì hoï coù.
5) Coù
nhieàu, cho ít.
6) Coù
thöùc aên thöôïng haïng, cho thöùc
aên toài taøn.
7) Thay
vì cuùng döôøng moät caùch
toân kính, hoï cuùng döôøng
moät caùch voâ leã.
8) Hoï
khoâng ngoài nghe phaùp.
9) Hoï
khoâng noùi chuyeän vôùi gioïng hoan
hyû.
Ngöôïc
laïi, moät gia ñình coù chín ñieåm
ñuû tö caùch thì coù quyeàn
nhaän söï thaêm vieáng cuûa caùc
Tyø-kheo. Caùc Tyø-kheo chöa ñeán
gia ñình aáy thì neân ñeán,
ñaõ ñeán roài thì neân
ngoài. Chín ñieåm aáy laø gì?
1)
Hoï ñöùng leân ñeå gaëp
caùc Tyø-kheo moät caùch vui veû.
2) Hoï
chaøo hoûi moät caùch vui veû.
3) Hoï
môøi ngoài moät caùch vui veû.
4) Hoï
khoâng giaáu dieám nhöõng gì hoï
coù.
5) Coù
nhieàu, cho nhieàu.
6) Coù
thöùc aên thöôïng haïng, cho thöùc
aên thöôïng haïng.
7) Hoï
khoâng cuùng döôøng moät caùch
voâ leã. Hoï cuùng döôøng moät
caùch toân kính.
8) Hoï
ngoài nghe phaùp.
9) Hoï
noùi chuyeän vôùi gioïng hoan hyû.
Phaät
noùi tieáp:
-
Ñaïi vöông, vì lyù do naøy
ñeä töû cuûa Ta thieáu loøng
tin nôi oâng, vì lyù do naøy hoï
ñaõ khoâng ñeán. Ngay caû nhöõng
baäc minh trieát thuôû xöa ôû
nhaèm moät nôi khoâng an vui, tin töôûng,
duø ñöôïc phuïc vuï ñaày
ñuû vaãn bò khoå sôû ñeán
laâm troïng beänh, phaûi boû ñeán
moät nôi loøng hoï thaáy an vui, tin caäy.
Vua
hoûi chuyeän xaûy ra luùc naøo, Theà
Toân keå laïi:
Chuyeän
quaù khöù:
3A. Kesava,
Kappa, Naørada  Vaø
Vua Thaønh Ba La Naïi.
Thuôû
xöa khi Phaïm-ma-ñaït cai trò xöù
Ba-la-naïi coù moät nhaø vua teân Kesava töø
boû ngai vaøng, ñi tu cuøng vôùi
naêm traêm tuøy tuøng soáng ñôøi
aån só. Kappa,
ngöôøi giöõ kho baùu cho vua cuõng
ñi tu vaø trôû thaønh ñeä
töû cuûa vua. Kesava vaø
ñoaøn tuøy tuøng ôû taùm
thaùng trong xöù Hy-maõ-laïp-sôn.
Muøa möa, hoï ñeán thaønh Ba-la-naïi
tìm muoái, giaám, vaø vaøo thaønh
khaát thöïc. Vua Ba-la-naïi haân hoan ñoùn
hoï, ñöôïc Kesava
höùa ôû laïi suoát boán thaùng
möa. Vua caát nhaø trong vöôøn vaø
saùng chieàu lui tôùi phuïc vuï.
Nhöõng
aån só ñeä töû cuûa Kesava,
ôû ñoù ñöôïc vaøi
ngaøy thì raát böïc mình vì
tieáng voi vaø thuù khaùc neân ñeán
gaëp Kesavacaèn
nhaèn vaø ñoøi ñi veà Hy-maõ-laïp-sôn. Kesava khoâng
thuaän vì ñaõ höùa ôû
laïi boán thaùng möa, nhöng hoï vaãn
khaêng khaêng xin ñi, vieän côù hoï
khoâng ñöôïc thaày hoï cho bieát
tröôùc. Cuoái cuøng hoï xin ñeán
moät nôi caùch ñaây khoâng xa, ñeå
coù theå bieát ñöôïc tin töùc
veá thaày hoï. Roài hoï ñaûnh
leã Kesava, leân
ñöôøng, ñeå laïi moät mình Kesava
ôû laïi trong cung vua. Khoâng bao laâu Kappa cuõng
baát maõn. Duø vò thaày coá gaéng
thuyeát phuïc nhieàu laàn, Kappa cuõng
boû ñi vaø gaëp laïi nhöõng ngöôøi
tröôùc.
Vò
thaày nhôù nghó lieân mieân ñeán
caùc ñeä töû cuûa mình. Sau
moät thôøi gian, oâng nhuoám beänh
vì noäi taâm baát an. Vua môøi thaày
thuoác nhöng khoâng thuyeân giaûm. Cuoái
cuøng aån só Kesavabaûo
vua neáu muoán cho oâng ñöôïc
khoûe thì ñöa oâng ñeán caùc
ñeä töû. Vua chaáp thuaän, ñaët
aån só leân giöôøng, sai boán
quan ñaïi thaàn daãn ñaàu bôûi Naørada khieâng
oâng ñeán nhoùm ñeä töû,
khoâng queân daën hoï cho vua bieát tin aån
só soáng ra sao.
Kappa nghe
tin ñeán gaëp oâng, vaø caùc ñeä
töû cuõng tuï taäp laïi, daâng thaày
nöôùc noùng, nhieàu loaïi traùi
caây. OÂng khoûi beänh chæ trong vaøi
ngaøy, thaân theå trôû laïi maøu
vaøng choùi.
Naørada hoûi
oâng:
Ngaøi
boû vò vua giaøu maïnh.
Saün
loøng ñaùp ñuû nhu caàu.
Ñeán
Kappa, choán Röøng saâu.
Thieáu
thoán, Ngaøi sao an oån?
-
Caây coái ñaây xanh töôi, eâm
aû,
Laøm
loøng ta khoan khoaùi voâ cuøng.
Lôøi
Kappa dòu ngoït, khieâm cung.
Ta maõn
nguyeän, Naørada aï.
-
Gaïo naøng höông naáu chung thòt ngoït.
Ngaøi
töøng quen vò toät ñaäm ñaø.
Nay keâ
cuøng gaïo laït röøng giaø.
Muøi
thanh ñaïm Ngaøi Kham coù noåi?
-
Vaät thöïc cho duø ngon duø dôû.
Ít
oi hay laø ñöôïc phong nhieâu.
Tin töôûng
nhau, vui soáng thöông yeâu
Loøng
tin töôûng, vò ngon naøo saùnh noåi?
Theá
Toân keát thuùc baøi hoïc vaø hôïp
nhaát.
-
Vua luùc ñoù laø Muïc-kieàn-lieân, Naørada
laø Xaù-lôïi-phaát, ñeä töû Kappa laø
A-nan vaø AÅn só laø Ta. Nhö theá,
Ñaïi Vöông, thuôû xöa ngöôøi
trí cuõng phaûi chòu ñöïng
söï ñau ñôùn vaø caàn
ñeán nôi xöùng ñaùng vôùi
loøng tin. Ñeä töû cuûa Ta khoâng
tin caäy oâng, khoâng coøn nghi ngôø
gì nöõa.
(Heát
chuyeän quaù khöù)
Nhaø
vua vì muoán mua chuoäc laïi loøng tin cuûa
Taêng ñoaøn neân nghó caùch laø
cöôùi moät coâ gaùi thaân toäc
cuûa Theá Toân. Nhö theá caùc Sa-di
vaø nhöõng ngöôøi taäp tu seõ
ñeán cung vua, vì baây giôø laø
thaân toäc vôùi Theá Toân.
Vua
gôûi söù giaû ñeán. Hoï
Thích boái roái khoâng bieát tính
sao vì vua laø keû thuø cuûa hoï,
neáu töø choái seõ bò vua phaù
hoaïi, hôn nöõa vua laïi khoâng cuøng
ñaúng caáp.
Vua
Thích Mahaønaøma
ñeà nghò gaû con gaùi cuûa mình
teân Vaøsabhakhattiyaø,
laø moät con cuûa moät tyø thieáp.
Söù giaû veà thuaät laïi. Vua haân
hoan vì bieát Thích Mahaønaøma
laø anh em chuù baùc vôùi Theá
Toân. Vua cöû söù giaû ñi ñoùn
coâ gaùi, khoâng queân daën doø.
-
Nhöõng oâng hoaøng thuoäc giai caáp
chieán só naøy raát doái traù,
ngöôi chæ ñöa coâ ta veà khi
chaéc chaén coâ ta cuøng ngoài aên
vôùi cha.
Moïi
vieäc xong xuoâi, vaø sau ñoù Vaøsabhakhattihaø
ñöôïc taán phong hoaøng haäu
vôùi naêm traêm cung nöõ theo haàu.
Chaúng bao laâu baø sanh moät hoaøng nam.
Vua vui söôùng sai ngöôøi haàu
ñem tin ñeán cho Thaùi Thaùi haäu,
töùc laø baø noäi vua ñeå xin
ñaët teân. Thaùi thaùi haäu thoát
leân:
-
Tröôùc khi sanh hoaøng nam, hoaøng haäu
ñaõ ñöôïc loøng moïi ngöôøi.
Baây giôø chaéc vua caøng phaûi
"suûng aùi" hoaøng haäu hôn heát.
Nhöng
ngöôøi haàu naøy laõng tai, do anh
ta nghe laàm chöõ "Vallbhaø"
laø suõng aùi thaønh "Viduødabha"
(töùc löu ly) neân veà taâu vôùi
vua.
-
Thaùi thaùi haäu baûo ñaët teân
cho hoaøng töû laø Löu Ly.
Vua
tuaân theo, vì nghó raèng ñoù
laø moät teân raát xöa trong hoaøng
toäc. Duø coøn nhoû, hoaøng töû
ñöôïc ban chöùc cho thoáng laõnh
quaân ñoäi vì vua tin raèng nhö theá
seõ laøm vui loøng Theá toân.
Hoaøng
töû luùc baûy tuoåi thaáy caùc
hoaøng töû khaùc ñöôïc
baø ngoaïi taëng voi, ngöïa vaø nhieàu
quaø khaùc, theøm thuoàng hoûi meï
sao mình khoâng coù. Hoaøng haäu ñaønh
traû lôøi laø oâng baø ngoaïi
thuoäc doøng hoï Thích ôû xa laém.
Leân möôøi saùu tuoåi chaøng
laïi noùi vôùi meï muoán ñi
thaêm beân ngoaïi, baø laïi thoái thaùc
baûo xa laém ñi laøm gì, chaøng
ñoøi maõi, cuoái cuøng baø meï
xieâu loøng cho ñi vôùi ñoaøn
tuøy tuøng ñoâng ñaûo vaø
moät laù thö daën doø. Duø vaäy,
hoï Thích vaãn ñoái xöû vôùi
chaøng laïnh nhaït, hoï cho caùc oâng
hoaøng nhoû veà queâ heát neân khoâng
ai ñeán chaøo kính chaøng. Hoï
giôùi thieäu vôùi chaøng coäc
loác:
-
Ñaây laø oâng ngoaïi baïn, ñaây
laø chuù baïn.
ÔÛ
laïi vaøi ngaøy, hoaøng töû Löu
ly cuøng ñoaøn tuøy tuøng leân
ñöôøng trôû veà. Moät
tyø nöõ lau chuøi choã ngoài cuûa
chaøng taïi nhaø nghæ hoaøng gia vôùi
nöôùc vaø söõa, ñaõ
noùi gioïng khinh bæ:
-
Ñaây laø choã ngoài cuûa con trai
naøng haàuVaøsabhakhattyyaø.
Moät
ngöôøi lính boû queân thanh kieám
trôû laïi laáy, nghe heát lôøi
coâ tyø nöõ. Ñieàu tra vaø
bieát raèng Vaøsabhakhattyyaø
laø con gaùi cuûa moät tyø nöõ
cuûa Thích Mahaønaøma,
anh ta loan tin trong quaân ñoäi laøm naùo
ñoäng moïi ngöôøi. Hoaøng töû
Löu Ly bieát chuyeän theà raèng: "Baây
giôø hoï Thích lau choã ngoài cuûa
ta baèng söõa vôùi nöôùc,
khi ta laøm vua trong vöông quoác cuûa ta,
ta seõ lau choã ngoài cuûa ta baèng maùu
phun ra töø coå hoïng hoï."
Ñoaøn
quaân veà ñeán Xaù-veä thì
tin töùc cuõng ñeán tai vua. Töùc
giaän gioøng hoï Thích, oâng truaát
pheá hoaøng haäu vaø hoaøng töû,
giaùng xuoáng laøm ngöôøi haàu.
Vaøi
ngaøy sau, Theá Toân ñeán hoaøng
cung, vua baïch laïi töï söï. Theá
Toân khuyeân vua:
-
Ñaïi vöông! hoï Thích laøm theá
khoâng ñuùng. Muoán gaû con cho vua hoï
phaûi löïa ngöôøi cuøng ñaúng
caáp. Nhöng naøy Ñaïi vöông!
Ta caàn noùi theâm cho oâng roõ Vaøsabhakhattyyaø
laø con gaùi cuûa vò vua ñaõ nhaän
leã phong vöông thuoäc giai caáp chieán
só, vaø Viduødabha
cuõng laø con cuûa vua. Coù quan troïng
gì gia ñình ngöôøi meï? Chæ
coù gia ñình ngöôøi cha môùi
thaät laø thöôùc ño ñòa
vò xaõ hoäi. Minh quaân thôøi xöa
vaãn phong hoaøng haäu cho moät coâ gaùi
löôïm cuûi ngheøo naøn, vaø
hoaøng töû con cuûa coâ laø vua xöù
Ba-la-naïi, moät thaønh roäng möôøi
hai daëm, teân vua laø Katthavaøhana.
Roài
Theá Toân keå chuyeän boån sanh Katthavaøhana.
Vua nghe phaùp sanh taâm hoan hyû vaø phuïc
hoài vöông töôùc cho hoaøng
haäu vaø hoaøng töû.
Taïi
Caâu-thi-na, coâ Mallikaø
con gaùi cuûa oâng Mallikaø,
vaø baø vôï cuûa Bandhula vò
thoáng laõnh quaân ñoäi, ñaõ
töø laâu hieám muoän khoâng sinh nôû. Bandhula
ñuoåi coâ veà nhaø. Tröôùc
khi veà coâ vaøo kyø-vieân ñaûnh
leã Theá Toân vaø ñöùng haàu.
Theá Toân hoûi thaêm, coâ keå laïi
vaø ñöôïc Ngaøi khuyeân haõy
trôû laïi nhaø choàng. Bandhula
ñöôïc naøng thuaät lôøi
daïy cuûa ñaáng thaäp löïc, bieát
raèng Phaät coù lyù do naøo ñoù
neân chaáp thuaän.
Chaúng
bao laâu Mallikaø
mang thai, vaø chôït theøm ñöôïc
taém vaø uoáng nöôùc trong hoà
sen ôû Veä-xaù-ly cuûa caùc oâng
hoaøng Leä-xaù thöôøng daønh
cho buoåi leã ñaêng quang. Bandhula chieàu
yù laáy caây cung maø moät ngaøn
ngöôøi môùi giöông noåi,
ñaët vôï leân xe vaø ñaùnh
xe töø Xaù-veä ñeán Veä-xaù-ly,
vaøo thaønh baèng coång daønh cho oâng
hoaøng Leä-xaù Mahaøli.
Nghe tieáng xe cuûa Bandhula,
Mahaøli ñang ôû trong ngoâi
nhaø saùt beân coång, hieåu ngay laø
caùc oâng hoaøng Leä-xaù saép bò
phieàn nhieãu.
Hoà
sen ñöôïc canh gaùc kyõ löôõng
töø trong laãn ngoaøi. Beân treân
hoà coù giaêng moät löôùi saét,
maét nhoû ñeán noãi chim bay khoâng
loït. Töôùng laõnh Bandhula
ngang nhieân xuoáng xe, taán coâng lính
canh, ñuoåi hoï chaïy roài xeù löôùi
saét, xuoáng hoà sen cuøng taém vôùi
vôï. Xong oâng ra khoûi thaønh, theo con
ñöôøng cuõ trôû veà.
Lính
canh baùo ñoäng cho caùc oâng hoaøng
Leä-xaù. Hoï phaãn noä mang naêm traêm
xe ñuoåi theo, quyeát baét cho kyø ñöôïc Bandhula
vaø Mallikaø.
Nhöng Mahaøli ngaên
laïi vì sôï hoï bò gieát heát.
Maëc, hoï vaãn ra ñi. Mahaøli
laïi caûnh caùo hoï, haõy quay laïi
khi thaáy xe cuûa Bandhulaluùn
xuoáng ñaát treân truïc xe, neáu
hoï vaãn chaïy tieáp seõ nghe tieáng
seùt noå tröôùc maët, neáu hoï
khoâng quay laïi seõ thaáy moät loã
hoång treân aùch xe cuûa hoï, khi ñoù
hoï chôù neân ñi xa hôn. Maëc,
hoï vaãn ñuoåi theo khoâng quay laïi.
Mallikaø
troâng thaáy xe ñuoåi phía sau, baùo
vôùi choàng, Bandhula daën
khi taát caû xe xeáp thaønh haøng chöõ
nhaát thì cho bieát. Luùc ñoù
oâng trao daây cöông cho vôï roài
naâng cung leân, baùnh xe cuûa oâng lieàn
luùn xuoáng ñaát ñeán truïc
xe. Caùc oâng hoaøng vaãn ñuoåi
theo. OÂng buùng daây cung, tieáng noå
vang leân nhö seùt ñaùnh. Hoï vaãn
khoâng quay laïi. OÂng baén moät muõi
teân thaønh moät loã hoång tröôùc
moãi xe, xuyeân qua thaét löng cuûa naêm
traêm oâng hoaøng vaø chui xuoáng ñaát.
Caùc oâng hoaøng Leä-xaù khoâng bieát
laø mình ñaõ bò baén, laïi
coá la to:
-
Döøng laïi! Döøng laïi!
Vaø
hoï vaãn tieáp tuïc ñuoåi theo. Bandhula
döøng xe noùi:
-
Caùc anh toaøn laø ngöôøi cheát.
Ta khoâng ñaùnh nhau vôùi ngöôøi
cheát!
-
Chuùng ta laø ngöôøi cheát sao?
-
Haõy nôùi loûng thaét löng cuûa
vò chæ huy tröôûng caùc anh!
Hoï
nôùi loûng thaét löng oâng hoaøng
kia. Ngay luùc aáy, oâng ta ngaû xuoáng
cheát.
Bandhula
noùi:
-
Taát caû caùc anh cuøng chung caûnh ngoä.
Haõy veà nhaø giaûi quyeát moïi
vieäc caàn thieát, daën doø vôï
con laàn cuoái, sau ñoù haõy côûi
giaùp.
Hoï
laøm theo lôøi, vaø cuoái cuøng
nhöõng oâng hoaøng aáy ngaõ ra cheát
heát.
Bandhula
daãn Mallikaø veà
xaù-veä.
Mallikaø sinh
ñeû taát caû möôøi saùu
laàn, laàn naøo cuõng sinh ñoâi.
Con cuûa baø ñeàu duõng kieän, söùc
maïnh phi thöôøng thaønh ñaït
nhieàu hoïc thuaät. Moãi ngöôøi
coù moät ngaøn tuøy tuøng. Moãi
khi theo cha ñeán hoaøng cung, saân chaùnh
ñieän chaät ních ngöôøi cuûa
hoï.
Coù
laàn trong moät vuï aùn löøa ñaûo, Bandhula xöû
laïi vuï kieän saùng suoát vaø coâng
baèng, ngöôøi chuû thaät söï
ñöôïc quyeàn hôïp phaùp.
Daân chuùng hoan hoâ vaø taùn thaùn
oâng. Chuyeän ñeán tai vua, caùc quan toøa
bò caùch chöùc, moïi quyeàn haønh
ñöôïc vua giao laïi cho Bandhula.
Thaáy quyeàn lôïi bò thieät haïi,
caùc quan toøa gaây chia reõ trong hoaøng
toäc beøn loan tin Bandhula
muoán chieám ngai vaøng. Vua tin lôøi
hoï, muoán tröø khöû Bandhula
neân mua chuoäc moät soá ngöôøi,
baûo hoï noåi loaïn ôû bieân giôùi
vaø phaùi Bandhula
ñi deïp loaïn, ñoàng thôøi
ngaàm sai moät nhoùm lính huøng maïnh
ñi theo oâng ñeå chaët ñaàu
oâng vaø ba möôi hai ngöôøi con
mang veà. Keát quaû xaûy ra ñuùng
nhö vua mong muoán.
Ngaøy
hoâm aáy, Mallikaø môøi
hai ñaïi ñeä töû cuûa Phaät
cuøng naêm traêm Tyø-kheo ñeán
nhaø trai taêng. Baø nhaän thö baùo
hung tin, xem xong thaûn nhieân caát thö vaøo
tuùi aùo, vaø tieáp tuïc theát
ñaõi taêng chuùng nhö khoâng coù
vieäc gì xaûy ra. Luùc baáy giôø
caùc tyø nöõ ñang daâng thöùc
aên, saåy tay laøm beå huõ maät tröôùc
maët caùc Tröôûng Laõo. Ngaøi
xaù-lôïi-phaát khuyeân baø ñöøng
quan taâm ñeán ñoà vaät vì
baûn chaát cuûa chuùng laø beå naùt. Mallikaø ruùt
böùc thö trong tuùi ra thöa:
-
Con vöøa nhaän ñöôïc tin choàng
vaø caùc con ñeàu bò chaët ñaàu,
loøng con chaúng heà xao xuyeán, huoáng
hoà moät caùi huõ beå, thöa toân
Giaû?
Vò
thoáng soaùt cuûa nieàm tin ñoïc
baøi keä baét ñaàu nhö sau: "Tuoåi
thoï chuùng sanh ñaây, bao laâu thaät
khoù bieát...".
Thuyeát
phaùp xong ngaøi ñöùng daäy trôû
veà tinh xaù, Mallikaø
goïi ba möôi hai naøng daâu ñeán
khuyeân nhuû:
-
Choàng caùc con khoâng coù toäi loãi
gì, chæ laõnh quaû baùo nghieäp aùc
ñôøi tröôùc. Ñöøng
ñau buoàn, ñöøng than khoùc! Haõy
yeâu thöông, ñöøng oaùn giaän
nhaø vua!
Giaùn
ñieäp cuûa vua nghe ñöôïc, taâu
laïi, vua caûm ñoäng voâ cuøng, ñeán
gaëp Mallikaø
xin baø vaø caùc con daâu tha thöù,
vaø vua seõ ban cho baø moät aân hueä.
Baø nhaän lôøi.. Cuùng gioã cho
choàng vaø caùc con xong, baø ñi taém
roài ñeán cung vua xin ñöôïc
aân hueä laø trôû veà queâ vôùi
caùc con daâu. Caùc con daâu veà nhaø
hoï, coøn baø veà nhaø mình ôû
Caâu-thi-na. Vua ban chöùc thoáng laõnh
quaân ñoäi cho Dìghakaøraøyana,
moät ngöôøi chaùu cuûa Bandhula.
Nhöng oâng naøy ñi ñaâu cuõng
maéng nhieác vua laø ñaõ gieát
chuù cuûa mình.
Keå
töø ngaøy gieát oan Bandhula,
vua aên naên ñau khoå, loøng baát
an vaø chaúng coøn nieàm vui naøo trong
vieäc an daân trò nöôùc. Thôøi
gian ñoù ñaáng Ñaïo sö ñang
nguï gaàn ngoâi laøng nhoû Ulumpa cuûa
hoï Thích. Vua caém traïi caùch ñoù
khoâng xa. OÂng ñeán tinh xaù ñaûnh
leã Theá Toân vôùi soá ít
ngöôøi haàu thaân tín. Vua böôùc
vaøo höông thaát moät mình, sau khi
giao naêm thöù bieåu tröng vöông
vò cho Dìghakaøraøyana
(Kinh Dhammacetiya ñaõ
keå nhö vaäy).
OÂng
naøy nhaän naêm moùn aáy xong lieàn
toân hoaøng töû Löu Ly leân ngoâi,
trôû veà Xaù-veä, chæ ñeå
laïi moät con ngöïa vaø moät tyø
nöõ.
Vua
thaêm hoûi Theá Toân xong trôû ra
khoâng thaáy quaân lính, hoûi tyø
nöõ bieát töï söï, beøn ñònh
cuøng vôùi chaùu baét Löu ly. OÂng
ñi Vöông-xaù, ñeán coång thaønh
trôøi ñaõ toái. Kieät söùc
vì phôi mình ngoaøi naéng gioù,
vua Ba-tö-naëc naèm nghæ trong moät quaùn
troï vaø taét thôû ngay ñeâm
aáy.
Trôøi
höøng saùng, ngöôøi ta nghe tieáng
ñaøn baø than khoùc:
-
Vua cuûa xöù Kosala
hôõi! Ngaøi chæ coøn moät mình,
maát heát ngöôøi che chôû roài!
Taân
vöông thaønh Vöông Xaù ñöôïc
hoï ñeán baùo tin beøn cöû
haønh tang leã troïng theå.
Nhôù
laïi thuø xöa, vua Löu Ly daãn moät ñoaøn
quaân ra khoûi thaønh coát gieát caû
doøng hoï Thích. Theá Toân quan saùt
theá gian vaøo buoåi saùng, thaáy thaân
toäc saép bò tieâu dieät, coù yù
muoán baûo veä. Ngaøi ñi khaát thöïc,
trôû veà naèm nghieâng beân phaûi
nhö sö töû trong höông thaát. Chieàu,
Ngaøi bay leân trôøi vaø ngoài
xuoáng moät goác caây trô troïi, ít
boùng maùt, trong vuøng laân caän Ca-tyø-la-veä.
Caùch ñoù khoâng xa, coù moät caây
ña thaät to, boùng maùt che rôïp,
naèm ôû beân bieân giôùi cuûa
vöông quoác Löu Ly. Vua Löu Ly ngaïc nhieân
taïi sao Theá Toân khoâng ngoài döôùi
boùng maùt caây ña khi trôøi quaù
noùng böùc, beøn hoûi Theá Toân
vaø ñöôïc Ngaøi traû lôøi:
-
Ñöøng lo laéng! Ñaïi vöông!
Boùng maùt cuûa thaân baèng quyeán
thuoäc laø Ta maùt meû.
Vua
bieát yù Theá Toân muoán che chôû
doøng hoï neân ñaûnh leã Ngaøi,
quay veà Xaù-veä. Theá Toân cuõng
ñöùng leân bay veà Kyø Vieân.
Loøng
thuø haän hoïc Thích vaãn chöa nguoâi
ngoai, vua laïi ra ñi laàn thöù hai. Thaáy
Theá Toân coøn ôû choã cuõ,
vua ñaønh quay veà. Laàn thöù ba
cuõng vaäy. Ñeán laàn thöù
tö, Phaät quaùn saùt thaáy roõ haønh
ñoäng quaù khöù cuûa doøng
hoï Thích laø ñaõ neùm thuoác
ñoäc xuoáng soâng; bieát khoâng theå
ngaên chaën ñöôïc quaû baùo
neân Ngaøi khoâng ñi ñeán goác
caây trô troïi nöõa. Theá laø
vua Löu Ly vôùi binh löïc huøng haäu
maëc tình tieán tôùi.
Thaân
toäc cuûa Theá Toân giöõ giôùi
neân khoâng gieát haïi keû thuø mình,
hoï thaø cheát hôn ñoaït maïng
soáng keû khaùc. Hoï maëc giaùp leân
ñöôøng chieán ñaáu, hy voïng
duøng taøi ba cuûa mình khieán keû
ñòch boû chaïy. Nhöõng xaï thuû
taøi gioûi hoï Thích kheùo leùo
ñieàu khieån muõi teân baén xuyeân
qua khieân vaø keõ hôû loã tai,
maø khoâng truùng ai caû. Vua Löu Ly thaáy
teân bay khoâng tin raèng hoï Thích giöõ
lôøi höùa khoâng saùt haïi keû
thuø, nhöng khi ñeám laïi soá ngöôøi
cuûa mình coøn nguyeân, oâng môùi
heát nghi ngôø. Tuy vaäy oâng vaãn
ra leänh boä haï gieát heát hoï Thích,
tröø nhöõng ngöôøi theo Thích Mahaønamaø.
Hoï
Thích ñöùng treân ñaát cuûa
mình, khoâng coøn bieát caùch xoay sôû
naøo khaùc neân moät nhoùm ngaäm laù
coû trong raêng, nhoùm khaùc caàm lau
saäy chöïc saün. Khi ñöôïc hoûi
coù phaûi hoï Thích Saøkiyas
khoâng, thì hoï traû lôøi hoaëc
khoâng phaûi Saøka (rau)
maø laø coû, hoaëc khoâng phaûi Saøka
(rau) maø laø saäy. Nhôø vaäy, hai
nhoùm naøy thoaùt cheát. Sau, nhöõng
ngöôøi caàm lau saäy coù teân
laø Thích-lau. Vì chöõ saøka
(rau) coù aâm töông töï chöõ Saøkiyas (Thích)
neân hoï noùi trôù ñeå khoûi
phaïm giôùi voïng ngöõ. Vua Löu
Ly chæ tha nhöõng ngöôøi ñi
theo Thích Mahaønamaø,
ngoaøi ra tröø tieät heát hoï Thích
khoâng chöøa ñöùa treû naèm
noâi. Vua Löu Ly ñaõ gaây ra moät doøng
soâng maùu, lau choã ngoài cuûa mình
baèng maùu phun töø coå hoï Thích.
Vua
trôû veà, baét theo Thích Mahaønama.
Ñeán giôø aên saùng, vua muoán
cuøng aên vôùi oâng ngoaïi Mahaønama.
Giai caáp chieán só thaø chòu cheát
hôn cuøng aên vôùi con cuûa noâ
leä, vì vaäy oâng töø choái,
nhöng laïi sôï vua gieát mình, taán
thoaùi löôõng nan ñaønh choïn
töï keát lieãu ñôøi mình.
OÂng vieän côù tay chaân laám baån
xin ñi taém. Roài oâng xoûa toùc
xuoáng, thaét guùt ôû ñuoâi,
thoùc ngoùn chaân to lôùn cuûa oâng
vaøo toùc, lao mình xuoáng nöôùc.
Do coâng ñöùc cuûa oâng, long cung
bò noùng leân. Long vöông ngaïc nhieân
beøn ñeán choã oâng, ñaët
oâng ngoài treân vaây vaø ñöa
oâng ñeán long cung.OÂng ôû laïi
ñoù möôøi hai naêm. Vua Löu
Ly ñôïi maõi khoâng thaáy oâng,
cho leänh roïi ñeøn xuoáng hoà tìm,
khaùm xeùt trong môù quaàn aùo
cuûa boä haï oâng nhöng khoâng thaáy
oâng ñaâu caû. Cho raèng oâng ñaõ
ñi, vua Löu Ly leân ñöôøng.
Vua ñeán soâng Aciravatì
trong ñeâm vaø caém traïi ôû
laïi. Ñoaøn tuøy tuøng cuûa vua
moät soá naèm treân bôø treân
caùt trong loøng soâng caïn, moät soá
naèm treân bôø ñaát cöùng.
Ngöôøi naèm treân bôø caùt
laø nhöõng ngöôøi khoâng phaïm
toäi aùc ñôøi tröôùc,
bò kieán caén neân loäi khoûi bôø
caùt leân naèm treân bôø ñaát;
coøn nhöõng ngöôøi naèm treân
bôø ñaát laø nhöõng ngöôøi
phaïm toäi caùc ñôøi tröôùc,
neân khieán loäi xuoáng bôø caùt
trong loøng soâng. Ngay luùc aáy moät côn
baõo thoåi ñeán, möa truùc xuoáng
khoâng ngôùt. Luõ luït traøn ngaäp
con soâng, cuoán vua Löu Ly vaø ñoaøn
tuøy tuøng xuoáng bieån laøm moài
cho caù vaø ruøa.
Dö
luaän xoân xao veà vieäc hoï Thích bò
taøn saùt vaø cho ñoù laø baát
coâng. Ñöùc Phaät giaûi thích
laø khoâng phaûi baát coâng neáu
bieát nghieäp quaù khöù, vì kieáp
tröôùc hoï ñaõ aâm möu
neùm thuoác ñoäc xuoáng soâng. Caùc
Tyø-kheo cuõng laïi baøn taùn trong Phaùp
ñöôøng, Phaät lieàn daïy:
-
Caùc Tyø-kheo! Trong luùc caùc chuùng
sanh naøy lo thoûa maõn tham voïng cuûa
hoï, Dieâm vöông caét ngaén maïng
soáng cuûa hoï vaø neùm hoï vaøo
boán bieån phieàn naõo, gioáng nhö
luõ luït cuoán troâi ngoâi laøng
ñang say nguõ.
Vaø
Ngaøi noùi Phaùp Cuù:
(47)
Ngöôøi nhaët caùc loaïi hoa,
Y
Ù ñaém say, tham nhieãm,
Bò
thaàn cheát mang ñi,
Nhö
luïc troâi laøng nguõ.
4.
Ngöôøi Toân Vinh Choàng
Ngöôøi
nhaët caùc loaïi hoa ....
Theá
Toân noùi leân caâu naøy luùc ôû
Xaù-veä, lieân quan ñeán coâ Patipuøjikaø,
töùc laø ngöôøi toân vinh choàng.
ÔÛ
coõi trôøi ba möôi ba coù moät
vò trôøi teân laø Maølabhaørì
- ngöôøi mang voøng hoa - vaøo vöôøn
caûnh cuøng vôùi moät ngaøn thieân
nöõ. Moät nöûa soá thieân nöõ
treøo leân caây neùm hoa xuoáng, moät
nöûa ôû döôùi ñaát
nhaët hoa rôi, trang ñieåm cho vua trôøi.
Moät thieân nöõ ñang ngoài treân
caønh caây thì qua ñôøi, thaân
bieán maát nhö moät aùnh ñeøn
taét, vaø taùi sanh trong moät gia ñình
coù ñòa vò taïi Xaù-veä. Coâ
nhôù laïi tieàn kieáp neân lôùn
leân thöôøng daâng cuùng höông
hoa, ñeå caàu nguyeän ñöôïc
taùi sanh veà vôùi ngöôøi
choàng kieáp tröôùc.
Möôøi
saùu tuoåi coâ ñöôïc gaû
choàng. Baát cöù khi naøo cuùng
döôøng chö Tyø-kheo thöùc aên
theo phieáu ruùt thaêm, thöùc aên
ngaøy raèm vaø ba möôi moãi thaùng
hay suoát muøa möa, coâ ñeàu nguyeän
ñöôïc trôû veà vôùi
ngöôøi choàng kieáp tröôùc.
Caùc Tyø-kheo baûo coâ luoân tích
cöïc vaø baän roän chæ vì öôùc
muoán ñoù, vaø goïi coâ laø Patipuøjikaø,
ngöôøi toân vinh choàng. Coâ thöôøng
phuïc vuï taïi hoäi ñöôøng,
lo nöôùc uoáng vaø choã ngoài
cho caùc Tyø-kheo. Moãi khi coù ai muoán
cuùng döôøng thöùc aên theo
phieáu ruùt thaêm, hoaëc thöùc aên
ngaøy raèm vaø ba möôi, hoï ñeàu
ñöa ñeán cho coâ ñeå daâng
leân Taêng chuùng. Phuïc vuï nhö theá,
coâ ñaõ ñöôïc naêm möôi
saùu thieän phaùp cuøng moät luùc.
Veà ñôøi soáng gia ñình,
coâ laàn löôït sanh ñöôïc
boán ngöôøi con.
Moät
hoâm sau khi cuùng döôøng vaø ñaûnh
leã caùc Tyø-kheo, nghe phaùp vaø thoï
trì giôùi xong, ñeán chieàu toái,
coâ thình lình maéc beänh, qua ñôøi
vaø taùi sanh veà vôùi choàng
tröôùc. Suoát thôøi gian ñoù
caùc thieân nöõ vaãn ñang nhaët
hoa trang ñieåm cho vua trôøi. Maølabhaørì
thaáy coâ hoûi thaêm coâ ñi ñaâu,
coâ keå laïi ñaàu ñuoâi vaø
soáng buoâng lung thay vì boá thí cuùng
döôøng, vaø cöù luaân hoài
voâ soá kieáp, khoâng bieát ñeán
giaø vaø cheát. Vua trôøi toäi nghieäp
vaø thay cho theá gian, cöù soáng say
cheát nguû, khoâng
bieát ñeán bao giôø môùi
thoaùt khoûi phieàn naõo ñau khoå.
(Moät traêm naêm coõi ngöôøi
baèng moät ngaøy ñeâm coõi trôøi.
Ba möôi ngaøy ñeâm coõi trôøi
thaønh moät thaùng, möôøi hai thaùng
laø moät naêm vaø moät kieáp trôøi
daøi moät ngaøn naêm trôøi, töùc
ba möôi saùu trieäu naêm ôû coõi
ngöôøi).
Hoâm
sau caùc Tyø-kheo vaøo laøng, ñeán
hoäi ñöôøng khoâng coù ai chaêm
lo, khoâng choã ngoài, khoâng nöôùc
uoáng vaø ñöôïc bieát laø Patipuøjikaø
ñaõ qua ñôøi. Tyø-kheo naøo
chöa chöùng Sô quaû, nhôù laïi
laàn aân caàn tieáp ñaõi cuûa
coâ, khoâng caàm ñöôïc nöôùc
maét; coøn nhöõng Toân giaû ñaõ
chöùng A-la-haùn thì thaám thía
phaùp vò.
Caùc
Tyø-kheo sau giôø tieåu thöïc, thöa
hoûi Theá Toân veà coâ, vaø ñöôïc
bieát coâ ñaõ taùi sanh veà coõi
trôøi ba möôi ba vôùi ngöôøi
choàng tröôùc ñuùng theo sôû
nguyeän. Hoï ngaäm nguøi cho kieáp ngöôøi
quaù ngaén nguûi, môùi saùng nay
daâng thöùc aên cho Taêng chuùng,
chieàu ñaõ beänh vaø qua ñôøi.
Ñöùc Phaät beøn daïy:
-
Caùc Tyø-kheo! Theá gian naøy maïng soáng
cuûa chuùng sanh raát ngaén nguûi. Do
ñoù trong khi hoï ñang coøn mong muoán
danh lôïi theá gian, vaø tham ñaém
duïc laïc chöa thoûa maõn, thì töû
thaàn ñaõ aùp ñaûo hoï mang
ñi trong tieáng khoùc than.
Roài
Theá Toân noùi keä:
(48)
Ngöôøi nhaët caùc loaïi hoa,
Y
Ù ñaém say tham nhieãm,
Caùc
duïc chöa thoûa maõn,
Ñaõ
bò cheát chinh phuïc.
5. Kosiya Keo
Kieät
Nhö
ong ñeán vôùi hoa ...
Khi
nguï taïi Xaù-veä, Theá Toân daïy
caâu naøy, lieân quan ñeán chöôûng
khoá Niggardly Kosiya.
Taïi
thaønh phoá Jaggery,
gaàn Vöông Xaù coù chöôûng
khoá Niggardly Kosiya taøi
saûn leân ñeán taùm traêm trieäu
ñoàng, nhöng chaúng bao giôø boá
thí, duø chæ moät gioït daàu nhoû
xíu ñuû ñoïng treân ñaàu
ngoïn coû, thaäm chí coøn khoâng daùm
aên. Cuûa caûi nhieàu nhö theá maø
con trai, con gaùi vaø caû Tyø-kheo, Baø-la-moân
ñeàu khoâng ñöôïc höôûng
cöù coøn nguyeân veïn, gioáng nhö
moät hoà nöôùc bò ma aùm.
Saùng
sôùm ñöùc Phaät xuaát ñònh
Ñaïi bi Tam-muoäi, duøng Phaät nhaõn
quaùn saùt haøng tín höõu cuûa
Ngaøi trong khaép vuõ truï, vaø thaáy
caùch Ngaøi boán möôi laêm daëm
coù vò chöôûng khoá vaø baø
vôï ñuû duyeân laønh ñöôïc
hoùa ñoä.
Ngaøy
tröôùc ñoù, chöôûng khoá
ñeán hoaøng cung chaàu vua. Treân ñöôøng
veà oâng thaáy moät ngöôøi nhaø
queâ gaàn cheát ñoùi, ñang aên
caùi baùnh troøn ñaày chaùo chua.
OÂng phaùt ñoùi buïng. Khi veà nhaø,
oâng nghó neáu noùi ra chuyeän mình
ñoùi ngöôøi khaùc cuõng ñoùi
aên theo, thì seõ toán bieát bao, naøo
meø, maät mía, ñöôøng thoâ
vaø nhieàu thöù khaùc, chi baèng
im ñi. OÂng ñi baùch boä, chòu ñöïng
côn ñoùi. Haøng giôø troâi
qua, maët oâng taùi meùt, caøng luùc
caøng xanh xao vaøng voït, gaân noåi khaép
ngöôøi. Cuoái cuøng heát chòu
noåi, oâng veà phoøng, naèm vaät
xuoáng oâm chaët thanh giöôøng. Tuy
quaù ñau ñôùn vì ñoùi,
nhöng nghó ñeán cuûa caûi bò
toán keùm hao phí, oâng chaúng daùm
heù moâi.
Vôï
oâng ñeán thaêm oâng, xoa löng hoûi
han:
-
Phu chuû, coù vieäc gì vaäy?
-
Khoâng.
-
Nhaø vua laøm oâng buoàn böïc?
-
Khoâng.
-
Neáu theá thì ... hay laø oâng caàn
gì, theøm gì?
OÂng
nhaûy nhoåm vì ñuùng ngay veát
thöông loøng. Nhöng loøng tieác cuûa
cuõng böøng daäy khieán oâng moät
laàn nöõa oâm buïng im laëng chòu
traän.
Baø
vôï, chaéc nghó raèng mình ñoaùn
gaàn ñuùng neân naên næ tieáp:
-
Phu chuû, noùi cho toâi nghe ñi! OÂng theøm
moùn gì?
Chöôûng
khoá chòu heát noåi, theàu thaøo
chöõ coøn chöõ maát:
-
Ö Ø, toâi theøm moät thöù.
-
Theøm gì naøo, phu chuû?
-
Toâi muoán aên moät caùi baùnh chieân!
-
OÀ! sao khoâng noùi sôùm? OÂng coù
ngheøo tuùng gì ñaâu! Toâi ñuû
söùc bao aên heát caû thaønh Jaggery.
-
Trôøi! Ai baûo baø lo cho thieân haï
vaäy? Hoï muoán aên thì raùng laøm
ra tieàn maø mua chöù?
-
Theá thì, toâi chæ ñaõi baø
con doïc ñöôøng naøy.
-
Baø laïi phung phí quaù!
-
Neáu theá thì mình môøi trong
nhaø thoâi!
-
Toán keùm laém!
-
Ñeå toâi nöôùng ñuû cho
vôï choàng con caùi mính aên thoâi.
-
Sao baø tính chi nhieàu döõ vaäy?
-
Ñöôïc roài, chæ coù toâi
vôùi oâng aên nhe!
-
Baø cuõng caàn aên sao?
-
Ñöôïc laém, moät mình oâng
thoâi.
Ñeå
traùnh caëp maét nhieàu ngöôøi,
oâng daën vôï ñeå laïi haït
gaïo nguyeân, chæ duøng haït beå, laáy
loø than, khuoân nöôùng baùnh, moät
chuùt söõa vôùi maät mía, maät
ong vaø ñöôùng thoâ, roài
leo leân taàng choùt toøa nhaø baûy
taàng nöôùng baùnh, vaø oâng
seõ ngoài aên taïi choã. Baø vôï
chæ bieát vaâng theo.
Saùng
sôùm, Theá Toân baûo Tröôûng
laõo Muïc-kieàu-lieân ñeán thaønh Jaggery treân
taàng thöù baûy nhaø chöôûng
khoá ñeå ñoä oâng ta, daïy cho
oâng bieát xaû boû, roài ñem caû
hai oâng baø veà Kyø Vieân cuøng
vôùi baùnh, söõa, maät, ñöôøng
baèng thaàn thoâng. Phaät seõ cuøng
naêm traêm Tyø-kheo ngoài trong tinh xaù
thoï thöïc baùnh chieân.
Chæ
trong khoaûnh khaéc, Tröôûng laõo
ñaõ ñöùng lô löûng giöõa
trôøi, tröôùc cöûa soå
laàu baûy, haøo quang röïc rôõ.
Chöôûng khoá troâng thaáy Ngaøi,
run nhö caày saáy. OÂng ñaõ troán
leân taän ñaây cuõng vì sôï
coù ngöôøi ñeán khaát thöïc.
Vaäy maø oâng baïn naøy laïi luø
luø hieän ra. Khoâng bieát raèng Tröôûng
laõo muoán laø ñöôïc, chöôûng
khoá thôû phì phoø giaän döõ,
nghe nhö muoái vaø ñöôøng neùm
vaøo löûa. OÂng quaùt leân:
-
OÂng Tyø-kheo! OÂng muoán gì maø
ñöùng lô löûng treân khoâng
vaäy? OÂng coù tôùi tôùi lui
lui cho ñeán khi vaïch thaønh moät con ñöôøng
treân trôøi cuõng chaúng ñöôïc
gì ñaâu!
Tröôûng
laõo vaãn thaûn nhieân ñi tôùi
ñi lui tröôùc cöûa soå nhö
tröôùc. Chöôûng khoá quaùt
tieáp:
-
OÂng chôø ñôïi gì maø
ñi tôùi ñi lui hoaøi vaäy? OÂng
coù ngoài kieát giaø ñi nöõa
cuõng chaúng ñöôïc gì.
Tröôûng
laõo baét chaân ngoài kieát giaø.
-
Duø oâng coù ñöùng treân thaønh
cöûa soå cuõng theá thoâi.
-
Duø oâng phun ra khoùi cuõng theá thoâi.
Chöôûng
khoá noùi theá naøo laø Tröôûng
laõo laøm ñuùng y. Cho neân, cuoái
cuøng toaøn boä ngoâi nhaø khoùi
phuû muø mòt. Chöôûng khoá
caûm thaáy nhö maét bò kim ñaâm.
Sôï chaùy nhaø, oâng raùng neùn
khoâng daùm noùi: "Duø oâng coù
phun ra löûa cuõng theá thoâi." OÂng
nghó thaàm: "OÂng thaày naøy baùm
dai nhö keo. Neáu khoâng cho caùi gì, oång
khoâng chòu ñi ñaâu." OÂng ñaønh
baûo vôï laøm moät caùi baùnh
nhoû ñeå toáng khöù tröôûng
laõo. Baø laáy cuïc boät nhoû boû
vaøo noài. Boät phoàng leân thaønh
caùi baùnh to ñaày traøn caû chaûo.
OÂng voø ñaàu böùt tai:
-
Trôøi! Baø laáy cuïc boät lôùn
quaù!
Roài
ñích thaân oâng dích moät cuïc
boät nhoû xíu treân ñaàu muoãng
boû vaøo noài. Boät laïi phình to
hôn caùi tröôùc. Cöù theá,
caùi baùnh nöôùng sau to hôn caùi
tröôùc. Cuoái cuøng röùt caùi
baùnh ra khoûi roå, nhöng taát caû
dính laïi vôùi nhau. Baø caàu cöùu
oâng, nhöng coá heát söùc oâng
cuõng khoâng taùch ra ñöôïc.
Moà hoâi tuoân khaép mình, oâng
heát theøm, lieàn baûo baø ñöa
heát roå baùnh cho Tyø-kheo. Tröôûng
laõo thuyeát phaùp cho hai oâng baø,
neâu coâng haïnh cuûa Tam baûo, baét
ñaàu vôùi caâu "Söï boá
thí laø caùch teá leã chôn chaùnh
nhaát". Ngaøi giaûi thích phöôùc
baùo cuûa haïnh boá thí vaø caùc
coâng ñöùc khaùc, roõ raøng
nhö maët traêng trong baàu trôøi.
Nghe
xong oâng phaùt tín taâm, môøi Tröôûng
laõo ñeán gaàn, ngoài xuoáng
giöôùng thoï thöïc. Muïc-kieàn-lieân
baûo oâng baø mang baùnh ñeán choã
Theá Toân cuùng döôøng. Ngaøi
seõ mang caû hai ñi baèng thaàn thoâng.
Ñaàu caàu thang trong laâu ñaøi
seõ vaãn ôû choã cuõ nhöng
chaân caàu thang seõ naèm ngay coång tinh
xaù kyø Vieân. Ngaøi seõ mang hai oâng
baø ñeán Kyø vieân nhanh hôn laø
ñi töø taàng laàu treân xuoáng
taàng laàu döôùi.
Chöôûng
khoá ñoàng yù ñeà nghò
aáy. Tröôûng laõo beøn ñeå
ñaàu caàu thang yeân choã cuõ
vaø ra leänh:
-
Chaân thang haõy naèm taïi coång Kyø
Vieân.
Thang
hieän ra y nhö theá. Hai vôï choàng
Chöôûng khoá ñeán Kyø Vieân
beøn ñeán tröôùc Theá Toân
thöa ñaõ ñeán giôø thoï
trai. Theá Toân vaøo phoøng aên, ngoài
treân Phaät toøa soaïn saün cuøng vôùi
Taêng ñoaøn vaây quanh. Chöôûng
khoá daâng nöôùc khai maïc buoåi
cuùng döôøng Phaät vaø chö Taêng.
Baø vôï ñaët baùnh vaøo bình
baùt Nhö Lai. Theá Toân laáy vöøa
ñuû duøng, caùc Tyø-kheo duøng
xong, caû hai oâng baø cuõng aên no, nhöng
baùnh vaãn coøn. Sau khi chia baùnh cho toaøn
theå Tyø-kheo trong tinh xaù vaø cho nhöõng
ngöôøi xin aên ñoà thöøa,
baùnh vaãn khoâng giaûm. Phaät daïy
ñem baùnh ra ñoå ngoaøi coång Kyø
Vieân. Ñeán ngaøy nay choã ñoù
coù teân laø Hang Baùnh.
Hai
oâng baø ñeán choã Theá Toân,
ñöùng kính caån moät beân. Theá
Toân hoài höôùng coâng ñöùc,
döùt lôøi caû hai chöùng quaû
Döï löu. Roài hoï chaøo Phaät, leân
caàu thang ôû coång Kyø Vieân vaø
veà nhaø. Töø ñoù veà sau
Chöôûng khoá duøng gia saûn taùm
traêm trieäu ñoàng daønh rieâng phuïc
vuï cho Giaùo ñoaøn cuûa Phaät.
Chieàu
hoâm sau, caùc Tyø-kheo ñeán phaùp
ñöôøng baøn taùn thaàn thoâng
cuøng oai löïc cuûa Muïc-kieàn-lieân
ñaõ chieâu phuïc chöôûng khoá.
Phaät nghe qua daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo! Moät Tyø-kheo muoán
giaùo hoùa moät gia chuû khoâng laøm
haïi ñöùc tin, khoâng laøm hao cuûa
caûi, khoâng aùp cheá cuõng khoâng
laøm hoï ñeå giaûng cho hoï hieåu
coâng haïnh cuûa Phaät, nhö con ong ñaäu
treân hoa huùt maät. Con ta, Muïc-kieân-lieân,
ñuùng laø moät Tyø-kheo nhö theá.
Ñeå
taùn thaùn Tröôûng laõo Muïc-kieàn-lieân,
Phaät noùi Phaùp cuù:
(49)
Nhö ong ñeán vôùi hoa,
Khoâng
haïi saéc vaø höông,
Che
chôû hoa, laáy nhuïy,
Baäc
thaùnh ñi vaøo laøng.
Ñöùc
Phaät noùi tieáp veà coâng haïnh cuûa
Ngaøi, vaø cho bieát ñaây khoâng
phaûi laàn ñaàu maø trong kieáp
tröôùc Ngaøi ñaõ töøng
caûi hoùa chöôûng khoá Niggardly khi
thuyeát giaûng moái töông quan giöõa
haønh nghieäp vaø quaû baùo. Vaø
Phaät keå laïi chuyeän Boån sanh Illìsa.
Caû
hai ñeàu chaân voøng kieàng
Caû
hai cuõng laïi khaäp khieàng queø luoân
Noát
ruoài, maét laùc ñuùc khuoân
Ta
khoâng theå noùi ai laø Illìsa.
6.
AÅn Só Loõa Theå Paøthika.
Khoâng
neân nhìn loãi ngöôøi...
Taïi
Xaù-veä Phaät ñaõ daïy caâu treân
lieân quan ñeán aån só loõa theå Paøthika.
Vôï
moät gia chuû taïi Xaù-veä lo cung caáp
moïi nhu caàu cho aån só loõa theå Paøthika,
xem oâng nhö con ñeû cuûa mình. Baø
ñöôïc ngöôøi laùng gieàng
ca tuïng phaùp nhuõ cuûa Phaät neân
muoán ñeán tinh xaù nghe Phaùp. Nhöng
maáy laàn ñeán xin aån só ñeàu
bò oâng khuyeân khoâng neân ñi. Vì
vaäy baø ñònh seõ môøi Theá
Toân ñeán tö gia ñeå thuyeát
phaùp.
Chieàu
hoâm ñoù, baø cho caäu con trai ñeán
tinh xaù ñeå thænh Theá Toân saùng
mai. Caäu beù ñi ngang qua thaát aån só
chaøo, bò oâng ta baûo ñöøng
ñi. Caäu khoâng daùm caõi leänh meï
sôï bò raày. OÂng ta beøn baûo
caäu ñöøng chæ cho Theá Toân
ñuùng ñöôøng ñi ñeán
nhaø maø chæ giaû boä nhö nhaø
caäu ôû gaàn ñoù. Roài khi
veà thì caäu phaûi chaïy thaät mau,
laøm nhö ñònh ñi ñöôøng
khaùc. Sau ñoù, haõy ñeán gaëp
aån só. Caäu beù vaâng lôøi
laøm theo. Khi caäu thi haønh moïi vieäc xong
xuoâi vaø trôû laïi nhaø aån
só, oâng khen ngôïi caäu beù vaø
höùa heïn seõ cuøng nhau aên phaàn
daønh cuùng döôøng Phaät.
Saùng
tinh mô ngaøy hoâm sau, aån só ñeán
nhaø baø thí chuû, cuøng vôùi
caäu beù ngoài phoøng beân trong. Caùc
ngöôøi laùng gieàng treùt phuï
nhaø vôùi phaân boø, toâ ñieåm
baèng naêm thöù hoa, coù caû hoa Laøja,
vaø soaïn saün choã ngoài thöôïng
haïng cho Theá Toân. (Nhöõng ngöôøi
chöa thaân caän vôùi chö Phaät khoâng
bieát caùch söûa soaïn Phaät toøa.
Chö Phaät cuõng khoâng bao giôø caàn
ñeán moät ngöôøi daãn ñöôøng.
Khi chö Phaät giaùc ngoä döôùi
coäi Boà-ñeà, laøm ruùng ñoäng
möôøi ngaøn theá giôùi, moïi
con ñöôøng ñeàu trôû
neân roõ raøng ñoái vôùi
caùc Ngaøi: ñöôøng xuoáng
ñòa nguïc, ñöôøng ñeán
coõïi suùc sanh, coõïi ngaï
quyû; leân coõi ngöôøi, coõi
trôøi; ñeán coõi baát töû,
Nieát-baøn. Chö Phaät khoâng caàn
phaûi ñöôïc chæ ñöôøng
ñeán laøng maïc, phoá thò hay baát
cöù choã naøo).
Do
ñoù saùng sôùm ñöùc
Phaät caàm baùt, ñaép y ñeán
thaúng nhaø baø thí chuû. Baø
ra khoûi nhaø moät ñoaïn thaät xa ñeå
ñoùn Phaät, naêm voùc gieo xuoáng
kính leõ vaø theo Phaät veà nhaø.
Baø xoái nöôùc leân tay phaûi
cuûa Phaät vaø cuùng döôøng
thöùc aên haûo haïng cöùng vaø
meàm. Baø ñôõ laáy baùt
khi Theá Toân thoï thöïc xong, vaø thænh
Ngaøi hoài höông coâng ñöùc.
Baø laéng nghe phaùp vaø taùn thaùn
Nhö lai:
-
Hay thay! Hay thay!
AÅn
só ngoài phía sau nghe theá noåi caùu,
khoâng nhaän baø laø ñeä töû
mình nöõa, vaø ñöùng daäy
ra veà, khoâng queân haêm he:
-
Ñoà phuø thuûy! Mi seõ thieät haïi
vì taùn thaùn oâng ta.
Sau
ñoù oâng ta duøng ñuû lôøi
laêng maï vò tín nöõ vaø Theá
Toân, Roài boû ñi. Baøng hoaøng
vì nhöõng lôøi maéng chöûi
cuûa aån só loõa theå, baø taùn
taâm, khoâng theå chuù yù nghe Theá
Toân thuyeát phaùp. Baø thuù thaät
vôùi Theá Toân vaø ñöôïc
Ngaøi khuyeân:
-
Ñöøng baän taâm ñeán lôøi
cuûa keû ngoaïi ñaïo, khoâng caàn
chuù yù ñeán moät ngöôøi
nhö theá. Chæ neân nhìn loãi mình;
ñaõ phaïm hay chöa phaïm.
Vaø
noùi Phaùp cuù:
(50)
Khoâng neân nhìn loãi ngöôøi,
Ngöôøi
laøm hay khoâng laøm,
Neân
nhìn töï chính mình,
Coù
laøm hay khoâng laøm.
7.
Vua Vaø Vua Caùc Vua
Nhö
boâng hoa ñeïp töôi...
Theá
Toân daïy caâu naøy lieân quan ñeán
cö sóChattapaøni khi
ngaøi nguï taïi Xaù-Veä.
Cö
só Chattapaøni
ôû Xaù-veä laøu thoâng Tam taïng
Kinh ñieån vaø ñaõ chöùng
Nhò quaû. Moät saùng sôùm, tuaân
giöõ Baùt quan trai giôùi, ñeán
ñaûnh leã Theá Toân. Ñoái
vôùi nhöõng vò chöùng Nhò
quaû vaø caùc Thaùnh ñeä töû
cuûa Phaät, vì ñaõ theä nguyeän
tröôùc, khoâng caàn giöõ giôùi
Baùt quan trai. Nhöõng vò aáy, chæ
do coâng haïnh cuûa ñaïo quaû, soáng
ñôøi thaùnh thieän, aên ngaøy
chæ moät böõa. Do ñoù, ñöùc
Theá Toân noùi: "Ñaïi Vöông!
Ngöôøi thôï goám Ghatikaøra aên
ngaøy chæ moät böõa, soáng ñôøi
phaïm haïnh, thì ñaõ laø ngöôøi
ñaïo ñöùc, chính thöïc."
Do ñoù, nhöõng vò ñaõ chöùng
Nhò quaû ñöông nhieân aên ngaøy
moät böõa vaø soáng ñôøi
thaùnh thieän).
Nhöng Chattapaøni
cuõng vaãn giöõ giôùi Baùt
quan trai. OÂng ñeán ñaûnh leã
Theá Toân roài cung kính ngoài xuoáng
nghe phaùp.
Luùc
baáy giôø vua Ba-tö-naëc ôû Kosala cuõng
ñeán ñeå ñaûnh leã Theá
Toân, Chattapaøni troâng
thaáy thoaùng lo nghó khoâng bieát phaûi
xöû söï theá naøo. OÂng ñang
ngoài vôùi söï hieän dieän cuûa
Phaät, töùc vua cuûa caùc vua, thì
khoâng theå ñöùng leân chaøo
vua cuûa moät nöôùc ñöôïc.
Theá roài oâng quyeát ñònh ngoài
yeân khoâng ñöùng daäy, duø
vua Ba-tö-naëc coù baát bình cuõng
ñaønh chòu. Quaû nhieân, vua ñaûnh
leã Theá Toân xong cung kính ngoài moät
beân, maët khoâng vui. Theá Toân thaáy
vaäy beøn baûo:
-
Ñaïi vöông, cö só Chattapaøni
laø baäc Thieän trí, hieåu bieát giaùo
phaùp vaø thoâng thuoäc Tam taïng kinh ñieån,
bình thaûn caû luùc thaønh coâng
hay thaát baïi.
Vua
nghe Ngaøi ca tuïng ñöùc haïnh cuûa
oâng, loøng dòu laïi heát giaän.
Sau
ñoù, moät hoâm, ñieåm taâm
xong, vua ñöùng treân laàu hoaøng
cung thaáy Chattapaøni ñi
qua saân, tay caàm duø chaân mang deùp
lieàn ra leänh goïi oâng ñeán. OÂng
boû duø, côûi deùp ñeán chaøo
vua vaø cung kính ñöùng moät beân.
Vua
hoûi oâng:
-
Taïi sao oâng boû duø vaø côûi
deùp?
OÂng
ñaùp:
-
Khi thaàn nghe Ñaïi Vöông cho ñoøi
vaøo lieàn ñeå duø vaø deùp
qua moät beân tröôùc khi ñeán
gaëp ngaøi.
-
Theá thì, roõ raøng hoâm nay oâng
môùi bieát ta laø vua?
-
Thaàn luoân luoân bieát ngaøi laø
vua.
-
Sao hoâm tröôùc gaëp ta choã Theá
Toân, oâng khoâng ñöùng daäy?
-
Ñaïi vöông! Neáu ñöùng
tröôùc vua cuûa caùc vua maø thaàn
ñöùng daäy chaøo vua moät nöôùc
thì thieáu cung kính vôùi ñaáng
Theá Toân. Vì vaäy thaàn ñaõ
khoâng ñöùng daäy.
-
Khoâng sao, caùi gì ñaõ qua haõy
cho qua. Ta nghe noùi oâng thoâng thaïo nhöõng
vaán ñeà lieân quan ñeán ñôøi
naøy vaø ñôøi sau, vaø thoâng
thuoäc Tam taïng kinh ñieån, vaäy haõy
ñeán cung caám tuïng ñoïc cho caùc
cung phi.
-
Thaàn khoâng theå laøm, Ñaïi vöông!
-
Taïi sao vaäy?
-
Hoaøng cung laø nôi nghieâm maät. Ñuùng
hay sai ñeàu nghieâm troïng, taâu beä
haï.
-
Ñöøng noùi theá. Ngaøy hoâm
kia, khi gaëp ta oâng thaáy khoâng caàn
ñöùng daäy chaøo maø. Ñöøng
laøm thöông toån veát thöông
theâm nöõa.
-
Ñaïi vöông, neáu moät gia chuû
laøm nhieäm vuï cuûa moät Tyø-kheo thì
laø phaïm loãi naëng. Xin thænh moät
Tyø-kheo ñeán giaûng kinh.
Vua
chaáp thuaän, ra leänh baõi haàu. Sau ñoù,
vua sai söù giaû ñeán baïch vôùi
Phaät, xin Theá Toân ñeán hoaøng
cung thöôøng xuyeân vôùi naêm
traêm Tyø-kheo ñeå noùi phaùp cho
hai vöông phi laø Mallikaø
vaø Vaøsabhakhattyyaø.
Vì nhö Phaät khoâng theå ñeán
hoaøi moät choã, neân Theá Toân cöû
Tröôûng laõo A-nan ñeàu ñaën
ñeán truøng tuyeân giaùo phaùp
cho hai baø. Mallikaø hoïc
raát chaêm chæ, oân luyeän nghieâm
tuùc vaø chuù taâm ñeán lôøi
giaûng, coøn Vaøsabhakhattyyaø
thì khoâng ñöôïc nhö vaäy.
Ñöôïc Theá Toân hoûi thaêm,
Tröôûng laõo trình baøy söï
hoïc cuûa hai baø. Phaät daïy:
-
Naøy A-nan! Khi Ta thuyeát phaùp, ai khoâng
thaønh taâm laéng nghe, hoïc taäp, oân
luyeän vaø giaûng giaûi ñöôïc
thì khoâng chuùt gì lôïi laïc,
nhö boâng hoa coù saéc maø khoâng
höông. Nhöng ngöôøi naøo nghe,
hoïc, laëp laïi vaø giaûng giaûi ñöôïc
seõ höôûng nhieàu lôïi laïc.
Roài
Theá Toân ñoïc Phaùp cuù:
(51)
Nhö boâng hoa ñeïp töôi,
Coù
saéc maø khoâng höông,
Cuõng
vaäy, loøi kheùo noùi,
Khoâng
laøm khoâng keát quaû.
(52)
Nhö boâng hoa ñeïp töôi,
Coù
saéc laïi theâm höông,
Cuõng
vaäy, loøi kheùo noùi,
Coù
laøm, coù keát quaû.
Khi
Phaät keát thuùc baøi giaûng, nhieàu
ngöôøi chöùng sô quaû, Nhò
quaû vaø Tam quaû. Hoäi chuùng cuõng
ñöôïc nhieàu lôïi laïc.
(Xem
tieáp Phaàn 4b)
--ooOoo--
Ñaàu
trang | Muïc luïc | 01a
| 01b | 01c | 01d
| 02a | 02b | 03
| 04a | 04b | 05a |
05b
| 06 | 07 | 08
| 09 |
10
| 11 | 12 | 13
| 14 | 15 | 16
| 17 | 18 | 19
| 20 | 21 | 22
| 23 | 24 | 25
| 26a | 26b | 26c