Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [   Trang Chuû   ]

---

[I-b]

3. Chaøng Maäp Tissa

Noù maéng toâi, ñaùnh toâi...

Lôøi giaùo huaán naøy ñöùc Ñaïo sö daïy Tröôûng laõo Tissa luùc Ngaøi truù taïi tònh xaù Kyø Vieân.

Hình nhö Ñaïi ñöùc Tissa laø con trai ngöôøi coâ cuûa Phaät. Xuaát gia khi ñaõ lôùn tuoåi, laïi theâm daùng ngöôøi maäp maïp, Tissa öa thích lôïi döôõng vaø söï toân kính rieâng cho Phaät. Y aùo cuûa Ñaïi ñöùc luùc naøo cuõng giaët uûi laùng boùng, vaø oâng luoân luoân ngoài giöõa giaûng ñöôøng tinh xaù.

Moät hoâm, vaøi du taêng ñeán vieáng Theá Toân vaø töôûng Tissa laø moät Ñaïi Tröôûng laõo, hoï xin ñöôïc ñaëc aân haàu haï, chuøi chaân cho Tissa v.v.. Ñaïi ñöùc im laëng.

Luùc aáy moät thaày taêng treû tuoåi hoûi:

- Ngaøi ñöôïc maáy haï?

Tissa traû lôøi:

- Chöa coù haï naøo caû. Toâi giaø roài môùi xin xuaát gia.

 Thaày taêng buoät mieäng:

- OÂng Tyø-kheo toài! OÂng cöù töôûng mình laø quan troïng. Gaëp caùc vò Ñaïi Tröôûng laõo naøy, oâng cö xöû chaúng leã ñoä moät chuùt naøo. Khi hoï xin haàu haï oâng caùc thöù, oâng im laëng nhaän lôøi. OÂng laïi khoâng toû ra moät chuùt aân haän veà tö caùch toài teä cuûa mình!

Noùi roài, vò taêng buùng tay caùi taùch.

Loøng kieâu haõnh cuûa moät ngöôøi thuoäc giai caáp chieán só noåi daäy, Tissa gaét goûng:

- Caùc oâng ñeán gaëp ai?

- Chuùng toâi ñeán thaêm ñaáng Ñaïo sö.

- Nhöng ñoái vôùi ta, caùc oâng cuõng phaûi tìm hieåu xem ngöôøi naøy laø ai chöù? Ta seõ gieát tieät doøng hoï caùc oâng!

Noùi moät maïch cho haû hôi, roài Tissa ñi ñeán choã Phaät buoàn raàu khoùc loùc. Ñaáng Ñaïo sö thaáy vaäy môùi hoûi:

- Tissa, sao vaäy? Sao oâng ñeán ñaây teøm lem nöôùc maét, saàu khoå theá kia?

Caùc du taêng tröôùc ñaây coù baøn vôùi nhau khoâng daùm ñeå Tissa ñi moät mình e gaây nhieàu chuyeän raéc roái, neân ñi theo Tissa, ñeán ñaûnh leã ñöùc Ñaïo sö vaø cung kính ngoài moät beân.

Tissa nghe Phaät hoûi lieàn ñaùp:

- Baïch Theá Toân, nhöõng Sa-moân naøy laêng maï con.

- Nhöng oâng ñang ngoài ôû ñaâu?

- ÔÛ giöõa giaûng ñöôøng tinh xaù, baïch Theá Toân!

- Khi nhöõng Sa-moân naøy ñeán, oâng coù thaáy hoï khoâng?

- Con coù thaáy hoï, baïch Theá Toân!

- OÂng coù ñöùng daäy chaøo hoï khoâng?

- Thöa Theá Toân, khoâng.

- OÂng coù ñôõ giuøm ñoà ñaïc giuùp hoï khoâng?

- Baïch Theá Toân, khoâng. Con khoâng ñôõ giuøm ñoà ñaïc cho hoï.

- OÂng coù saün loøng phuïc vuï hoï khoâng? Vaø môøi nöôùc uoáng khoâng?

- Khoâng, baïch Theá Toân! Con khoâng phuïc vuï cuõng chaúng môøi nöôùc uoáng.

- OÂng coù ñem toïa cuï ñeán môøi ngoài vaø chuøi chaân cho hoï khoâng?

- Thöa khoâng, Theá Toân!

- Tissa, oâng neân laøm caùc vieäc treân ñoái vôùi nhöõng Sa-moân lôùn tuoåi, vì ai khoâng laøm theá seõ khoâng ñöôïc quyeàn ngoài giöõa tònh xaù. Chæ coù oâng laø ñaùng bò raày. Haõy xin loãi nhöõng Sa-moân naøy ñi!

- Nhöng hoï ñaõ laêng maï con, Theá Toân! Con seõ khoâng xin loãi hoï.

- Tissa, chôù laøm nhö vaäy. Chæ coù oâng môùi ñaùng bò raày. Xin loãi hoï ñi!

- Con khoâng xin loãi hoï, Theá Toân!

Caùc Sa-moân baïch Phaät:

- OÂng aáy thaät laø cöùng ñaàu, thöa Theá Toân!

Ñöùc Ñaïo sö traû lôøi:

- Naøy caùc Sa-moân, ñaây chaúng phaûi laø laàn thöù nhaát oâng aáy cöùng ñaàu. Kieáp tröôùc oâng aáy cuõng ñaõ böôùng bænh nhö theá.

- Chuùng con ñaõ roõ tính öông ngaïnh cuûa oâng aáy trong hieän taïi, baïch Theá Toân. Nhöng coøn kieáp tröôùc oâng ñaõ laøm gì?

- Naøy caùc Sa-moân haõy laéng nghe!

Vaø ñöùc Phaät keå caâu chuyeän.

Chuyeän quaù khöù

3A. Devala vaø Naørada

Vaøo thuôû noï, döôùi trieàu moät vò vua ôû Ba-la-naïi, coù moät nhaø tu khoå haïnh teân laø Devala sau taùm thaùng ôû Hy-maõ-laïp-sôn veà thaønh kieám muoái vaø giaám. OÂng cuõng muoán veà ôû gaàn thaønh phoá trong boán thaùng muøa möa.

Gaëp hai chuù beù nôi coång thaønh, oâng hoûi:

- Caùc Sa-moân ñeán thaønh phoá thöôøng nguû ñeâm taïi ñaâu?

- Nôi nhaø ngöôøi thôï goám, thöa Toân giaû.

Theá laø Devala ñi ñeán nhaø ngöôøi thôï goám, ñöùng tröôùc cöûa hoûi:

- Gia chuû! Neáu ngöôøi baèng loøng, toâi seõ nghæ laïi moät ñeâm trong nhaø ngöôøi.

Thôï goám môû roäng cöûa môøi:

- Ban ñeâm toâi khoâng laøm vieäc, nhaø laïi roäng: xin Toân giaû cöù nguû taïi ñaây.

Devala vöøa vaøo nhaø vaø ngoài xuoáng thì coù moät aån só khaùc teân Naørada cuõng töø Hy-maõ-laïp-sôn ñeán xin taù tuùc. Ngöôøi thôï goám, vôùi loøng töû teá vaø hieáu khaùch ñoái vôùi caùc Sa-moân, lo laéng khoâng bieát vò aån só ñeán tröôùc coù chòu nguû chung vôùi vò môùi ñeán hay khoâng, neân kheùo leùo baûo Naørada:

- Neáu vò aån só ñeán tröôùc ñoàng yù thì xin môøi Ngaøi.

Vaø Naørada Naørada ñeán gaëp Devala noùi:

- Thöa thaày, neáu thaày ñoàng loøng, toâi xin nguû laïi ñaây moät ñeâm.

Devala hoan hyû:

- Nhaø coøn roäng, xin môøi thaày vaøo vaø nguû laïi moät beân naøy.

Roài Naøradaböôùc vaøo, ngoài phía sau Devala. Hoï chaøo hoûi nhau moät caùch thaân thieän. Ñeán giôø nguû, tröôùc khi naèm xuoáng, Naørada caån thaän ghi nhôù choã cuûa Devala vaø vò trí cöûa ra vaøo. Nhöng Devala, thay vì nguû ñuùng choã cuûa mình, laïi naèm ngay giöõa loái ñi. Haäu quaû laø khi Naørada böôùc ra ngoaøi ban ñeâm, oâng ñaïp nhaèm bím toùc cuûa Devala. Töùc thì nhaø khoå haïnh la toaùng leân:

- OÁi! Ai daãm leân bím toùc ta?

Naørada töø toán traû lôøi:

- Thöa thaày, toâi.

Devala, gioïng noùng naûy tieáp tuïc la:

- Ñoà ñaïo ñöùc giaû! Ngöôi laø ñoà röøng ruù. Ngöôi ñaõ ñaïp leân toùc ta!

- Thöa thaày, toâi khoâng bieát thaày naèm ôû ñaây. Xin thöù loãi cho toâi!.

Roài Naøradaböôùc ra, ñeå laïi Devala moät mình khoùc loùc nhö bò ai boùp vôõ tim.

Chöa heát. Sau ñoù, Devala xoay ngöôïc ngöôøi laïi, naèm xuoáng, ñaët ñaàu vaøo choã ban naõy ñaõ ñeå chaân, coá yù ñeå Naøradagiaãm leân mình.

Naørada böôùc vaøo, loøng daën loøng hoài naõy mình ñaõ lôõ xuùc phaïm vò ñaïo só, laàn naøy mình seõ ñi meù döôùi chaân ngöôøi.

Taát nhieân laø khi vöøa böôùc vaøo, Naørada daãm ngay leân coå Devala. Töùc thì Devala heùt aàm leân:

- Trôøi! Ai ñoù?

Naørada voäi vaøng noùi:

- Thöa thaày, toâi.

Devala laàn naøy caøng keâu to:

- Ñoà ñaïo ñöùc giaû! Laàn ñaàu ngöôi daãm leân toùc ta, laàn naøy ngöôi ñaïp leân coå ta. Ta seõ nguyeàn ruûa ngöôi!

- Thöa thaày, toâi khoâng ñaùng bò khieån traùch. Toâi khoâng bieát thaày naèm ôû phía naøy. Khi böôùc vaøo toâi ñaõ heát söùc deø daët, töï nhaéc nhôû phaûi caån thaän, ñi phía döôùi chaân ñaïo só, traùnh xuùc phaïm ngöôøi. Xin thaày thöù loãi cho toâi!

Devala vaãn la oai oaùi:

- Ñoà ñaïo ñöùc giaû! Ta seõ nguyeàn ruûa ngöôi.

- Ñöøng laøm vaäy, thöa thaày!

Maëc nhöõng lôøi thieát tha xin loãi cuûa Naørada, Devala vaãn ruûa tieáp:

- Maët trôøi coù ngaøn tia saùng, coù traêm aùnh löûa xua tan boùng toái. Saùng mai vaøo luùc maët trôøi moïc, ñaàu ngöôi seõ vôõ laøm baûy maûnh.

Naørada ñaùp:

- Thaày, toâi ñaõ giaûi baøy heát lôøi laø khoâng phaûi loãi taïi toâi, thaày vaãn chaúng chòu nghe. Ñaàu keû coù loãi seõ vôõ laøm baûy maûnh chôù khoâng phaûi ñaàu ngöôøi voâ toäi.

Töùc thì Naørada ñoïc lôøi nguyeàn sau:

- Maët trôøi coù ngaøn tia saùng, coù traêm aùnh löûa xua ta boùng toái. Saùng mai vaøo luùc maët trôøi moïc, ñaàu ngöôøi seõ vôõ laøm baûy maûnh.

AÅn só Naøradacoù ñaïi thaàn thoâng, coù theå thaáy suoát taùm möôi tieåu kieáp: boán möôi tieåu kieáp quaù khöù vaø boán möôi tieåu kieáp töông lai. Vì vaäy oâng thaáy lôøi nguyeàn seõ rôùt truùng ngay oâng thaày khoå haïnh baïn mình. OÂng caûm thaáy thöông xoùt, vaø vì vaäy laøm pheùp khoâng cho maët trôøi moïc.

Khoâng thaáy maët trôøi moïc, daân chuùng tuï taäp tröôùc coång cung vua, reân ræ:

- Taâu Ñaïi vöông, maët trôøi khoâng moïc nöõa! Ngaøi laø vua, laøm sao cho maët trôøi moïc giuøm chuùng toâi vôùi!

Nhaø vua xeùt laïi nhöõng haønh ñoäng, lôøi noùi vaø yù nghó cuûa mình, thaáy chaúng coù ñieàu gì sai traùi, neân khoâng hieåu nguyeân nhaân naøo maët trôøi khoâng moïc. Nhaø vua suy ñoaùn raèng ñaây coù theå laø do tu só caõi coï baát hoøa vôùi nhau neân hoûi thaêm, vaø lieàn caàm ñuoác ñi ñeán nhaø thôï goám cuùi chaøo Naørada, cung kính ngoài xuoáng moät beân vaø noùi:

- Baïch ngaøi Naørada, daân xöù Dieâm-phuø-ñeà khoâng theå sinh hoaït nhö bình thöôøng. Taïi sao boùng ñeâm bao truøm theá giôùi? Xin traû lôøi caâu hoûi cuûa toâi.

Naørada keå laïi toaøn boä caâu chuyeän vaø haäu quaû cuûa lôøi nguyeàn.

Vua hoûi tieáp:

- Nhöng thöa Toân giaû, laøm sao oâng ta coù theå thoaùt cheát?

- OÂng aáy seõ thoaùt cheát neáu xin loãi toâi.

Vua baét Devala phaûi xin loãi Naørada. Nhöng Devala moät möïc ngoan coá:

- Taâu Ñaïi vöông, oâng baïn naøy ñaõ daãm leân toùc toâi vaø ñaïp leân coå toâi. Khoâng ñôøi naøo toâi theøm xin loãi ñoà ñaïo ñöùc giaû ñoù!

Vua vaãn khaån thieát yeâu caàu Devala:

- Xin loãi ñi, Toân giaû! Ñöøng laøm nhö vaäy!

- Ñaïi vöông, toâi khoâng theøm xin loãi.

- Ñaàu Ngaøi seõ beå laøm baûy maûnh!

- Maëc keä! Toâi cuõng khoâng xin loãi.

Laàn naøy vua gaèn gioïng:

- OÂng vaãn khoâng chòu xin loãi phaûi khoâng?

Theá roài nhaø vua naém laáy tay, chaân, buïng vaø coå nhaø aån só, baét cuùi ñaàu döôùi chaân Naørada. Naørada loøng côûi môû:

- Haõy ñöùng leân thaày! Toâi ñaõ tha loãi cho thaày!

Roài Naøradataâu vôùi vua:

- Ñaïi vöông, aån só naøy khoâng chòu xin loãi toâi. Haõy ñem oâng ta ñeán moät caùi hoà gaàn thaønh, ñaët moät cuïc ñaát seùt treân ñaàu oâng, baét oâng ta ñöùng döôùi nöôùc ngaäp coå.

Vua y lôøi. Naørada coøn daën theâm khi oâng laøm pheùp cho maët trôøi moïc trôû laïi, Devalahaõy laën xuoáng nöôùc vaø troài leân nôi khaùc roài ñi ñi!

Quaû ñuùng nhö raèng, ngay khi aùnh maët trôøi loùe leân thì chaïm vaøo cuïc ñaát seùt laøm vôõ thaønh baûy maûnh. Töùc thì Devala laën xuoáng nöôùc, troài leân nôi khaùc vaø ñi maát.

Theá Toân keát thuùc caâu chuyeän:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Nhaø vua luùc aáy laø Ananda, Devala laø Tissa, coøn Naørada chính laø Ta. Thuôû ñoù Tissa cuõng cöùng ñaàu nhö vaäy.

Roài ñöùc Ñaïo sö daïy Tröôûng laõo Tissa nhö sau:

- Tissa! Neáu moät Tyø-kheo cho pheùp mình nghó raèng ngöôøi naøy ngöôøi kia maéng toâi, ngöôøi naøy ngöôøi kia ñaùnh ñaäp toâi, ngöôøi naøy ngöôøi kia ñaùnh baïi toâi, cöôùp giaät cuûa toâi, oâng aáy seõ haän thuø khoâng nguoâi. Nhöng neáu Ty-kheo aáy khoâng oâm aáp nhöõng yù nghó nhö vaäy, thuø haän seõ nguoâi ngoai.

Noùi xong Phaät ñoïc Phaùp Cuù:

(3) Noù maéng toâi, ñaùnh toâi,
Noù thaéng toâi, cöôùp toâi,
Ai oâm bieàm baän aáy,
Haän thuø khoâng theå nguoâi.

(4) Noù maéng toâi, ñaùnh toâi,
Noù thaéng toâi, cöôùp toâi,
Khoâng oâm bieàm baän aáy,
Haän thuø ñöôïc töï nguoâi.

4. Khoâng Laáy Oaùn Traû Oaùn

Vôùi haän dieät haän thuø...

Phaät daïy Phaùp Cuù naøy cho moät ngöôøi hieám muoän, luùc Ngaøi nguï taïi tinh xaù Kyø Vieân.

Moät ngöôøi kia, sau khi cha cheát, moät mình lo lieäu gaùnh vaùc taát caû vieäc nhaø cöûa ruoäng vöôøn, laïi coøn chaêm soùc baø meï.

Meï baûo anh:

- Con aï, meï seõ kieám cho con moät coâ vôï treû.

Ngöôøi con hieáu thaûo beøn thöa:

- Meï thaân yeâu, ñöøng noùi theá. Öôùc ao duy nhaát cuûa con laø ñöôïc phuïng döôõng meï suoát ñôøi.

- Con ôi, meï khoâng muoán moät mình con phaûi gaùnh vaùc heát moïi vieäc trong nhaø ngoaøi ruoäng, haõy ñeå meï kieám vôï cho con.

Anh ta töø choái ñoâi ba phen, roài ñaønh im laëng baèng loøng. Baø meï hôùn hôû rôøi khoûi nhaø, ñònh ñi ñeán moät nhaø noï kieám con daâu ñem veà.

Anh ta beøn hoûi meï:

- Meï ñònh ñeán nhaø ai vaäy?

Baø laõo giô tay chæ:

- Ñeán nhaø kia kìa!

Anh ta khoâng ñeå meï ñi ñeán nhaø theo döï ñònh, maø chæ cho baø moät nhaø khaùc anh thích hôn. Vaäy laø baø ñeán nhaø con mình thích, choïn naøng daâu roài löïa ngaøy laøm leã cöôùi. Ruûi thay laïi gaëp moät naøng daâu khoâng sinh ñeû. Baø meï noùng loøng beá chaùu neân voäi vaõ baûo anh con trai:

- Con aï, con ñaõ baûo meï ñem veà ngöôøi vôï do con töï choïn, nhöng coâ aáy laïi chaúng sinh ñeû. Gia ñình khoâng con caùi seõ luïn baïi, gioáng doøng seõ tuyeät töï. Con haõy ñeå cho meï kieám moät naøng daâu khaùc nghe con!

Anh con trai coù veû khoâng baèng loøng neân laéc ñaàu:

- Xin meï ñöøng noùi nöõa!

Nhöng baø meï vaãn nhai ñi nhai laïi ñieäp khuùc cuõ neân loït vaøo tai coâ vôï hieám muoän. Loøng coâ ngoån ngang traêm moái. Chaéc chaén laø con phaûi vaâng lôøi meï thoâi, neáu baø giaø kieám ñöôïc moät ngöôøi deã sinh nôû thì coâ seõ bò nhaø choàng xem thöôøng, coi nhö ñaày tôù. Chi baèng chính coâ choïn vôï cho choàng.

Theá laø ngöôøi ñaøn baø hieám muoän ñi ñeán nhaø noï kieám moät coâ gaùi cho choàng. Nhöng vöøa hôû moâi baø ñaõ gaëp söï choáng ñoái cuûa cha meï coâ gaùi. Hoï hoûi gaëng laïi baø:

- Naøy, baø noùi caùi gì theá?

Ngöôøi ñaøn baø khoâng con traû lôøi:

- Thuù thaät oâng baø thöông, toâi chaúng may xaáu soá khoâng sinh ñeû, maø gia ñình khoâng con seõ tuyeät töï. Neáu con gaùi oâng baø veà nhaø toâi sinh ñöôïc con trai, coâ aáy seõ laø baø chuû quaùn xuyeán heát caû gia saûn. Xin oâng baø haõy cho toâi cöôùi coâ nhaø veà cho choàng toâi.

Cuoái cuøng ngöôøi ñaøn baø ñaõ thuyeát phuïc ñöôïc cha meï coâ gaùi vaø röôùc coâ veà nhaø. Duø ñaõ laøm ñöôïc theo yù mình, ngöôøi ñaøn baø hieám con vaãn khoâng an taâm, cöù lo sôï ñoái thuû sinh con, seõ laø baø chuû trong nhaø. Roài baø ñeán noùi vôùi ñoái thuû cuûa mình:

- Neø em! Heã em coù thai thì cho chò bieát nheù!

Coâ kia ngoan ngoaõn traû lôøi:

- Daï.

Vaø nhö lôøi höùa, ngay khi mang thai coâ ñeán baùo cho ngöôøi vôï caû bieát. Haèng ngaøy vôï caû thöôøng töï tay naáu chaùo cho ñoái thuû mình aên. Theá laø töø hoâm ñoù baø boû vaøo chaùo moät ít thuoác phaù thai. Keát quaû ñoái thuû cuûa baø bò saåy thai. Laàn thöù hai, ngöôøi vôï sau cuõng laïi baùo tin cho vôï caû khi mang thai. Vôï caû laøm nhö laàn tröôùc vaø coâ naøy laïi saåy thai nöõa. Caùc baø haøng xoùm thaáy coâ vôï sau ngaây thô, neân vöøa thöông tình vöøa toø moø môùi hoûi thaêm:

- Coù phaûi ñoái thuû cuûa chò thoïc gaäy baùnh xe chò khoâng?

Vaø khi nghe keå laïi söï vuï, hoï baûo:

- Ñoà ngoác, sao chò daïi doät nhö vaäy? Baû sôï chò chieám öu theá trong gia ñình neân troän thuoác phaù thai cho chò aên. Laàn sau ñöøng coù noùi cho baû bieát nöõa nghe chöa!

Laàn thöù ba ngöôøi vôï sau khoâng noùi gì caû, nhöng baø hieám con thaáy buïng ngöôøi vôï sau ngaøy caøng to lieàn hoûi:

- Sao em coù thai maø khoâng noùi cho chò bieát?

Baø vôï sau thaät thaø nghó sao noùi vaäy:

- Chính chò mang toâi veà ñaây, vaäy maø hai laàn roài chò laøm toâi hö thai. Taïi sao toâi phaûi noùi vôùi chò kia chöù?

Baø khoâng con thaát voïng: "Hoûng, theá laø ta thua roài!". Töø ñoù baø theo doõi, chôø cô hoäi ñoái thuû thieáu caûnh giaùc laïi ra tay, vì baø vaãn chöa chòu thua.

Khi ñöùa beù trong buïng meï ñaõ thaønh hình, baø caû thöøa moät dòp noï troän thuoác cho baø vôï sau aên, nhöng vì hình theå ñaõ ñaày ñuû neân thai nhi khoâng bò hö, maø laïi keït ngang coå töû cung. Ngay sau ñoù baø meï ñau buïng döõ doäi vaø caûm thaáy giôø cheát ñeán nôi. Baø la hoaûng leân:

- Maøy gieát tao! Chính maøy mang tao veà vaø cuõng chính maøy gieát ba ñöùa con cuûa tao. Giôø tao saép cheát, kieáp sau tao seõ thaønh quyû daï xoa aên thòt con maøy!

Nguyeàn ruûa roài baø taét hôi vaø laïi sanh vaøo nhaø aáy thaønh moät con meøo. Coøn oâng choàng luùc aáy toùm baø vôï khoâng con, naït noä:

- Chính maøy laøm tan naùt gia ñình tao.

Roài oâng duøng cuøi choû, ñaàu goái.. ñaùnh ñaäp baø taøn nhaãn. Sau traän ñoøn, ngöôøi vôï caû oám naëng roài cheát, laïi cuõng sinh vaøo nhaø aáy thaønh moät con gaø maùi.

Nhö vaäy baø vôï sau taùi sinh laø con meøo, vôï caû laø con gaø. Khi gaø maùi ñeû tröùng, meøo ñeán aên saïch heát. Ba laàn nhö vaäy gaø maùi caát tieáng:

- Ñaõ ba laàn maøy aên tröùng con tao, baây giôø maøy coøn chöïc aên luoân caû tao. Kieáp sau tao seõ aên thòt maøy vaø con maøy.

Nguyeàn nhö vaäy roài noù cheát vaø sinh laøm con beo caùi. Coøn meøo sinh laøm con nai caùi. Ba laàn nai caùi sinh con, ba laàn beo ñeán nuoát töôi. Khi saép cheát, nai caùi laïi nguyeàn ruûa:

- Ba phen aùc thuù naøy nuoát soáng con ta vaø giôø noù ñònh nhai luoân caû ta nöõa. Kieáp sau ta seõ nhai nuoát noù vaø con noù! Roài nai caùi taùi sinh laø quyû Daï-xoa vaø beo cheát ñi ñaàu thai thaønh moät coâ gaùi doøng toân quyù ôû Xaù-veä. Lôùn leân, coâ gaùi laäp gia ñình soáng beân nhaø choàng taïi moät khu xoùm nhoû gaàn coång thaønh. Moät thôøi gian sau coâ coù con. Quyû Daï-xoa bieán thaønh moät ngöôøi baïn thaân ñeán thaêm coâ gaùi vaø hoûi ngöôøi nhaø:

- Baïn toâi ñaâu?

- ÔÛ phoøng trong, coâ aáy vöøa sinh haï moät ñöùa beù.

Da-xoa hôùn hôû hoûi tieáp:

- Con trai hay con gaùi vaäy? Toâi muoán thaêm chò aáy.

Roài taát taû böôùc vaøo trong, giaû vôø nhìn ngaém ñöùa beù vaø nhanh tay choäp laáy nhai nuoát xong ñi ra. Laàn thöù hai, quyû cuõng nuoát töôi con cuûa ngöôøi vôï treû nhö vaäy. Ñeán laàn thöù ba, thaáy buïng ñaõ lôùn coâ vôï treû thuû thæ vôùi choàng:

- Anh aø, taïi ñaây coù moät con quyû Daï-xoa ñaõ nuoát cheát hai ñöùa con cuûa chuùng ta vaø troán thoaùt. Laàn naøy toâi ñònh trôû veà nhaø ñeå sinh nôû.

Luùc baáy giôø ñeán phieân quyû Daï-xoa ñi keùo nöôùc (Da-xoa thay phieân nhau keùo nöôùc töø hoà Anottatta ñoå leân nguoàn, maõn haïn boán hay naêm thaùng chuùng ñöôïc thaû veà, neáu khoâng bò cheát vì kieät söùc). Ngay khi vöøa ñöôïc thaû ra, quyû Da-xoa lieàn chaïy ñeán gaëp ngöôøi vôï treû hoûi:

- Baïn toâi ñaâu roài?

Ngöôøi trong nhaø ñaùp:

- Chò chaúng gaëp coâ aáy ñaâu. Coù moät con quyû Daï-xoa ñaõ aên thòt nhöõng ñöùa con coâ aáy sinh ra trong nhaø naøy. Vì vaäy coâ aáy ñi veà nhaø cha meï ruoät roài.

Quyû laàm baàm:

- Duø coù chaïy ñaèng trôøi, noù cuõng khoâng thoaùt khoûi tay ta!

Noân noùng vì thuø haän, Daï-xoa töùc toác ñi vaøo thaønh.

Ñeán ngaøy leã ñaët teân, baø meï taém röûa vaø ñaët teân cho ñöùa beù xong, thöa vôùi choàng:

- OÂng aø, baây giôø chuùng ta haõy trôû veà nhaø.

Coâ vôï aüm con ñi beân caïnh choàng. Treân con ñöôøng baêng ngang tinh xaù, khi ñeán hoà nöôùc cuûa tinh xaù, ngöôøi vôï treû giao con cho choàng vaø xuoáng hoà taém. Coâ taém xong, ñeán phieân choàng, vaø coâ ngoài ñôïi gaàn ñoù vaø cho con buù. Ngaøy luùc aáy quyû Daï-xoa xuaát hieän. Coâ vôï troâng thaáy nhaän ra noù, laäp töùc la leân:

- OÂng ôi! Ñeán ñaây mau! Con quyû ñaây neø!

Sôï choàng ñeán khoâng kòp, coâ xoay ngöôøi ñaâm ñaàu chaïy vaøo tinh xaù. Luùc aáy ñöùc Ñaïo sö ñang thuyeát phaùp giöõa chuùng hoäi. Ngöôøi vôï treû ñaët con döôùi chaân Phaät thöa:

- Con xin cuùng döôøng Ngaøi ñöùa beù naøy. Xin haõy cöùu laáy noù!

Quyû cuõng röôït theo tôùi nôi. Thieân thaàn Sumana khi ñoù ñang truù taïi hoác cöûa beân treân coång tinh xaù, lieàn ngaên quyû Daï-xoa laïi khoâng cho vaøo. Ñöùc Ñaïo sö baûo Tröôûng laõo A-nan:

- A-nan, ngöôi haõy ra goïi quyû Daï-xoa vaøo ñaây!

Tröôûng laõo y leänh. Ngöôøi vôï vöøa thaáy quyû lo sôï, keâu leân thaát thanh:

- Noù ñoù, thöa Theá Toân.

Ñöùc Ñaïo sö daïy:

- Haõy ñeå noù vaøo. Ñöøng laøm oàn!

Daï-xoa böôùc vaøo, ñöùng tröôùc Phaät. Phaät hoûi:

- Sao ngöôi laøm nhö vaäy? Neáu khoâng gaëp moät vò Phaät nhö Ta, ngöôi seõ oâm aáp moái haän ñeán ngaøn ñôøi, khoâng khaùc gì con Raén vaø con Caùo run raåy giaän döõ, nhö Quaï vaø Cuù. Sao ngöôi laáy oaùn traû oaùn? Chæ coù tình thöông môùi daäp taét ñöôïc haän thuø.

Vaø ñöùc Phaät ñoïc Phaùp Cuù:

(5) Vôùi haän dieät haän thuø,
Ñôøi naøy khoâng coù ñöôïc,
Khoâng haän dieät haän thuø,
Laø ñònh luaät ngaøn thu.

Nghe döùt baøi keä, Daï-xoa lieàn ñaéc quaû Döï löu. Phaät baûo ngöôøi ñaøn baø ñöa ñöùa beù cho Daï-xoa. Ngöôøi ñaøn baø vaãn coøn sôï, khoâng daùm ñöa. Nhöng sau khi Phaät cho bieát laø khoâng caàn phaûi ñeà phoøng, baø ta môùi daùm trao. Daï-xoa nhaän ñöùa beù trong tay, oâm hoân aâu yeám roài traû laïi cho meï noù, xong baét ñaàu khoùc. Nghe Phaät hoûi taïi sao, Daï-xoa lieàn thöa:

- Thöa Theá Toân! tröôùc ñaây con heát söù xoay sôû maø chaúng ñuû aên. Giôø con khoâng bieát seõ soáng ra sao.

Phaät an uûi Daï-xoa, roài quay sang ngöôøi meï, Ngaøi daïy:

- Haõy cho Daï-xoa ôû trong nhaø con vaø nuoâi baèng loaïi chaùo ngon nhaát.

Ngöôøi ñaøn baø vaâng leän ñöa Daï-xoa veà nhaø, cho ôû treân caây keøo giöõa vaø nuoâi baèng loaïi chaùo ngon. Khi ñeán muøa ñaäp luùa, maùy ñaäp voït leân voït xuoáng, Daï-xoa sôï maùy ñaäp vaøo ñaàu neân noùi vôùi baïn khoâng theå ôû ñaây theâm, vaø xin ñi nôi khaùc. Daï-xoa laàn löôït ñöôïc cho ôû trong choøi ñeå maùy ñaäp luùa, choã gieáng nöôùc, loø baùnh mì, kho phaân, ñoáng tro vaø coång laøng, nhöng khoâng chòu ôû ñaâu heát, luoân caèn nhaèn: choã thì maùy ñaäp luùa naâng leân e raèng cheû ñaàu ra laøm hai, choã thì tuïi nhoùc tieåu baäy, choã thì ñaøn choù naèm daøi, hoaëc baày treû phoùng ueá, coù khi lieäng raùc, choã thì trai laøng ñeán xem boùi. Vì theá coâ ta ñöa Daï-xoa veà moät nôi yeân tónh ngoaøi laøng, moãi ngaøy ñeàu mang chaùo ngon ñeán cho aên.

Moät hoâm Daï-xoa noùi vôùi baïn mình:

- Naêm nay trôøi seõ möa nhieàu, neân troàng luùa ôû nôi khoâ raùo.

Coù khi Daï-xoa cho bieát:

- Naêm nay haïn haùn, neân troàng luùa nôi aåm thaáp.

Luùa cuûa ngöôøi khaùc bò hö vì luùc uùng luùc haïn, nhöng luùa cuûa ngöôøi ñaøn baø treû thì boäi thu. Daân laøng ngaïc nhieân ñeán hoûi coâ:

- Naøy chò, luùa cuûa chò chaúng bò uùng, chaúng bò haïn. Chò laøm muøa döôøng nhö bieát tröôùc thôøi tieát. Phaûi vaäy khoâng?

Coâ ta ñaùp:

- Toâi coù ngöôøi baïn laø Daï-xoa cho toâi bieát tröôùc söï thay ñoåi thôøi tieát, vaø toâi troàng luùa treân ñaát cao hay ñaát thaáp tuøy theo söï chæ daãn cuûa chò aáy. Caùc baïn khoâng thaáy sao, ngaøy naøo toâi cuõng mang chaùo ngon vaø caùc loaïi thöùc aên ñeán cho chò aáy. Neáu caùc baïn laøm nhö toâi cuõng seõ ñöôïc truùng muøa.

Daân laøng laäp töùc toân vinh Daï-xoa. Vaø töø ñoù Daï-xoa chaêm soùc muøa maøng cho moïi ngöôøi, nhaän ñöôïc nhieàu quaø bieáu vaø ñöôïc nhieàu ngöôøi toân kính. Daï-xoa taïo neân thoâng leä böõa aên taùm moùn, coøn ñöôïc duy trì maõi ñeán nay.

5. Nhöõng Vò Tyø Kheo Hay Caõi Coï ÔÛ Xöù Caâu Thaâm (Kosambi)

Vaø ngöôøi khaùc khoâng bieát...

Ñöùc Phaät thuyeát baøi phaùp naøy cho caùc Tyø-kheo ôû Kosambi khi Ngaøi nguï taïi Kyø Vieân.

5A. Caùc Tyø Kheo Caõi Nhau

Taïi Kosambi, trong tinh xaù Ghosita coù hai Tyø-kheo truù nguï, moät vò laø luaät sö, vò kia laø phaùp sö, moãi vò daãn ñaàu naêm traêm taêng. Moät hoâm, vò phaùp sö sau khi taém xong ñaõ chöøa laïi moät ít nöôùc trong boàn taém vaø ñi ra. Keá ñoù, vò luaät sö ñi vaøo thaáy nöôùc dö, luùc trôû ra ngoaøi oâng hoûi baïn:

- Naøy huynh, coù phaûi huynh ñaõ chöøa nöôùc laïi khoâng?

Vò phaùp sö ñaùp:

- Vaâng, huynh aï!

- Nhöng huynh khoâng bieát laø ñaõ phaïm loãi sao?

- Thaät ra toâi khoâng bieát.

-Naøy huynh, ñoù laø moät loãi.

- Nhö theá, toâi seõ saùm hoái veà loãi aáy.

- Dó nhieân, naøy huynh! Neáu huynh khoâng coá yù laøm, voâ taâm thì khoâng goïi laø loãi.

Nghe vò luaät sö baûo theá, vò phaùp sö yeân trí xem nhö khoâng coù loãi. AÁy theá maø vò luaät sö laïi noùi vôùi hoïc chuùng cuûa mình:

- Vò phaùp sö duø ñaõ phaïm loãi vaãn khoâng thaáy loãi.

Vaø nhoùm hoïc chuùng naøy khi gaëp nhoùm hoïc chuùng cuûa vò phaùp sö lieàn khaùo nhau:

- Thaày cuûa caùc anh ñaõ phaïm loãi maø khoâng nhaän loãi.

Hoïc chuùng cuûa vò phaùp sö veà keå laïi vôùi thaày mình. Vò phaùp sö nghe qua lieàn ñaùp:

- Vò luaät sö naøy tröôùc ñoù ñaõ noùi laø khoâng loãi, baây giôø noùi coù loãi. OÂng ta laø ngöôøi doái traù.

Hoïc chuùng cuûa hai beân gaëp nhau, roài lôøi qua tieáng laïi:

- Thaày cuûa caùc huynh laø ngöôøi doái traù!

Hoï tranh caõi nhau. Vaø vò luaät sö thöøa cô hoäi tuyeân aùn taån xuaát vò phaùp sö vì ñaõ khoâng nhaän loãi. Töø ñoù, ngay ñeán nhöõng thí chuû cuùng döôøng cho hoï cuõng chia laøm hai phe, ngay caû nhöõng coâ ni ñöôïc hoï daïy, caû thieän thaàn hoä phaùp, baïn beø vaø nhöõng ngöôøi thaân tín, chö thieân treân trôøi, lan ñeán Phaïm thieân ñeàu nhö theá. Moïi ngöôøi, ngay caû nhöõng ngöôøi chöa quy y cuõng chia laøm hai phe. Söï tranh caõi lan roäng töø trôøi Töù thieân vöông cho ñeán trôøi Ñeá Thích.

Ñeán möùc ñoä thì coù moät Tyø-Kheo tôùi gaàn theá Toân thöa keå töï söï: "Nhöõng ngöôøi tuyeân aùn taån xuaát thì giöõ quan ñieåm raèng phaùp sö bò taån xuaát laø ñuùng luaät, ngöôïc laïi nhöõng ngöôøi beânh vöïc thì cho raèng traùi luaät, vaø tuï hoïp laïi ñeå uûng hoä phaùp sö maëc duø nhöõng ngöôøi tuyeân boá taån xuaát caám hoï laøm nhö vaäy". Ñaõ hai laàn Theá Toân nhaén hai beân Tyø-Kheo haõy ñoaøn keát, vaø ñeàu nhaän ñöôïc caâu traû lôøi:

- Baïch Theá Toân! Hoï khoâng chòu ñoaøn keát.

Laàn thöù ba, Theá Toân baûo:

- Taêng ñoaøn ñaõ bò chia reõ!

Noùi xong, Phaät ñeán choã caùc Tyø-kheo vaø chæ cho nhoùm vò Tyø-kheo luaät sö, ngöôøi tuyeân boá taån xuaát, söï sai laàm trong quyeát ñònh aáy, vaø ñoái vôùi nhoùm vò Tyø-kheo phaùp sö, ngöôøi khoâng nhaän loãi, Ngaøi cuõng chæ söï sai laàm trong haønh ñoäng aáy. Moät laàn nöõa, Phaät baét caùc Tyø-kheo kieát trai vaø khieán hoï haønh saùm ngay taïi choã, trong khu vöïc giôùi haïn. Ngaøi ñaët luaät cho caùc Tyø-kheo, neáu gaây goã trong phoøng aên hoaëc caùc nôi khaùc, hoï baét buoäc phaûi ngoài choã rieâng bieät trong trai ñöôøng.

Nhöng caùc Tyø-kheo vaãn khoâng ngöøng gaây nhau, ñöùc Phaät laïi ñi ñeán nôi vaø khuyeân raên:

- Ñuû roài, caùc Tyø-kheo! Ñöøng gaây goã nöõa! Gaây goã, ñaáu tranh, tranh chaáp, tranh caõi, moïi thöù naøy ñeàu nguy haïi. Bôûi leõ vì tranh caõi moät con chim beù boûng cuõng laøm moät con voi quyù phaûi cheát.

Vaø ñöùc Phaät keå chuyeän Boån Sanh "Con Chim Nhoû". Ngaøi daïy tieáp:

- Caùc Tyø-kheo, haõy ñoaøn keát! Haõy döøng tranh caõi, vì söï tranh caõi maø haøng ngaøn con chim nhoû ñaõ maát maïng.

Vaø Ngaøi keå chuyeän Boån Sanh "Nhöõng Con Chim". Nhöng duø vaäy hoï vaãn khoâng nghe lôøi Phaät, vaø moät ngoaïi ñaïo muoán Phaät bôùt phieàn nhieãu, thöa raèng:

- Baïch Ngaøi, ñaáng Theá Toân, ñaáng Phaùp Vöông! Haõy ôû nhaø! Ñaáng Theá Toân! Ngaøi haõy soáng moät ñôøi voâ söï vaø töï taïi ôû coõi naøy. Chuùng con coù gaây goã, ñaáu tranh, tranh chaáp, tranh caõi nhau môùi laøm saùng toû ai phaûi ai traùi.

Lieàn ñoù, ñöùc Phaät keå chuyeän Boån Sanh nhö sau: "Coù moät laàn, naøy caùc Tyø-kheo, Phaïm-ma-ñaït trò vì Ba-la-naïi, laø vua xöù Kaøsi. Phaïm-ma-ñaït gaây chieán vôùi vua Dìghati Kosala, ñaùnh chieám vöông quoác vaø gieát vua khi ñang caõi trang. Con trai cuûa Dìghati laø hoaøng töû Dìghaøvu, maëc duø bieát raèng Phaïm-ma-ñaït laø keû gieát cha mình, vaãn tha maïng keû thuø. Do ñoù hoï soáng hoøa bình vôùi nhau".

Vaø Ngaøi huaán thò caùc Tyø-kheo:

- Naøy caùc Tyø-kheo, loøng kieân nhaãn vaø tö caùch phong nhaõ cuûa nhöõng oâng vua hay söû duïng dao gaäy cao ñeïp theá ñoù. Tyø-kheo, caùc oâng laø nhöõng keû xuaát gia ñöôïc giaùo huaán baèng Phaùp vaø Luaät chu ñaùo nhö theá, phaûi laøm sao chieáu saùng theá gian hôn vôùi loøng kieân nhaãn vaø tö caùch cao nhaõ cuûa caùc oâng chöù.

Duø ñaõ ñöôïc khuyeân nhuû nhö theá, caùc Tyø-kheo vaãn khoâng ñoaøn keát theo lôøi Phaät. Khoâng vui vì phaûi soáng trong caûnh oàn naùo, khoâng thoaûi maùi vì bò quaáy raày, hôn nöõa caùc Tyø-kheo naøy khoâng ñeám xæa ñeán lôøi Phaät daïy, neân Theá Toân quyeát ñònh soáng ñoäc cö traùnh xa ñaùm ngöôøi choän roän. Sau khi ñi khaát thöïc ôû Caâu-thaâm, khoâng töø giaõ Taêng ñoaøn, ñöùc Phaät ñaéc y, oâm baùt, moät mình ñi ñeán Baølaka, choã baùn muoái, taïi ñaây Ngaøi thuyeát phaùp cho Tröôûng laõo Bhagu veà ñôøi soáng ñoäc cö. Roài Ngaøi ñeán Ñoâng Truùc Loäc Giaõ, vaø thuyeát phaùp cho ba chaøng trai gia theá veà haïnh phuùc an laønh cuûa söï hoøa hôïp. Vaø töø ñoù, Ngaøi ñeán Paørileyyaka. ÔÛ ñoù, döôùi goác caây Sala ñeïp ñeõ, trong röøng Baûo Hoä, ñöùc Theá Toân ñaõ traûi qua moät muøa haï an vui, coù voi Paørileyyaka phuïc vuï.

Khi nhoùm cö só ôû Caâu-thaâm ñeán tinh xaù vaø khoâng gaëp ñaáng Ñaïo sö, hoï hoûi caùc Tyø-kheo:

- Thöa chö Toân giaû, ñaáng Ñaïo sö ñi ñaâu?

Caùc Tyø-kheo ñaùp:

- Vaøo röøng Paørileyyaka.

- Taïi sao theá?

- Ngaøi coá gaéng hoøa hôïp chuùng toâi, nhöng chuùng toâi khoâng hoøa hôïp ñöôïc.

- Naøy chö Toân giaû, coù phaûi caùc vò, sau khi ñöôïc chaáp nhaän laø Tyø-kheo döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaïo sö, laïi caõi lôøi Ngaøi luùc Ngaøi yeâu caàu caùc vò hoøa hôïp?

- Ñuùng theá, ñaïo höõu.

Roài coù ngöôøi noùi tieáp:

- Nhöõng vò Tyø-kheo naøy, sau khi ñöôïc thu nhaän laøm Tyø-kheo döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaïo sö, laïi khoâng muoán haøn gaén nhöõng raïn nöùt theo lôøi yeâu caàn cuûa Ngaøi. Ñaây hoaøn toaøn do loãi cuûa hoï maø chuùng ta khoâng ñöôïc gaëp Phaät. Ñoái vôùi nhöõng Tyø-kheo naøy, chuùng ta nhaát quyeát seõ khoâng môøi ngoài vaø cuõng khoâng bao giôø kính leã hoaëc cuùng döôøng nöõa.

Vaø töø ñoù hoï khoâng theøm cuùng kính caùc Tyø-kheo nöõa. Haäu quaû laø caùc Tyø-kheo bò thieáu vaät thöïc vaø gaàn cheát ñoùi, neân chæ sau vaøi ngaøy caùc Tyø-kheo ñaõ bieát phuïc thieän. Roài hoï saùm hoái nhau, xin ñöôïc tha thöù. Hoï baûo caùc cö só:

- Ñaïo höõu! Chuùng toâi ñaõ hoøa hôïp. Xin ñoái vôùi chuùng toâi nhö xöa.

- Thöa chö Toân giaû, caùc vò xin saùm hoái vôùi ñöùc Theá Toân chöa?

- Chöa, ñaïo höõu.

- Vaäy thì haõy xin saùm hoái Theá Toân. Vaø ngay khi ñöôïc Phaät tha loãi, chuùng toâi seõ trôû laïi vôùi caùc vò nhö tröôùc.

Nhöng vì ñang giöõa muøa an cö, caùc Tyø-kheo khoâng theå ñeán gaëp Phaät, vaø hoï kieát haï trong söï thieáu thoán, trong khi Phaät thì an vui, ñöôïc voi haàu haï. Con voi naøy laø voi ñaàu ñaøn ñaõ rôøi baày vaø vaøo röøng vôùi lyù do ñoäc nhaát laø muoán ñöôïc an vui. Noù noùi:

5B. Ñöùc Phaät, Voi vaø Khæ.

- Toâi soáng ôû ñaây bò voi caùi, voi con, voi treû laøm phieàn nhieãu. Ñaàu ngoïn coû toâi thöôøng aên bò chuùng nhai naùt, chuùng aên heát nhaùnh caây naøy ñeán nhaùnh noï khi toâi vöøa beû xuoáng, chuùng quaáy ñuïc nöôùc toâi uoáng. Khi toâi xuoáng nöôùc vaø leân bôø, voi caùi ñeán coï xaùt vaøo thaân toâi. Coù leõ toâi neân rôøi ñaøn vaø soáng moät mình.

Roài con voi ñaàu ñaøn boû baày, ñeán gaàn Paøerileyyaka, vaøo röøng Baûo Hoä, döôùi goác caây Sala ñeïp ñeõ, ngay nôi Theá Toân nguï, thaân caän vôùi Ngaøi. Ñeán tröôùc Theá Toân, noù ñaûnh leã Ngaøi, roài nhìn quanh quaát tìm choåi, khoâng thaáy choåi, noù beøn ñaïp caây Salaphía döôùi vaø duøng voøi quaät phía treân cho ngaõ xuoáng roài laáy moät nhaùnh caây queùt ñaát. Sau ñoù, noù laáy voøi quaán bình nöôùc mang ñi laáy nöôùc. Vaøi khi caàn ñeán nöôùc noùng, noù naáu nöôùc noùng (Sao coù theå ñöôïc chöù?). Ñaàu tieân noù duøng voøi keùo duøi löûa cho baät löûa ra vaø nhen cuûi chaø vaøo. Noù nhoùm löûa nhö theá vaø nung nhöõng hoøn ñaù nhoû roài duøng moät caây gaäy laên vaøo moät loõm ñaù (coù nöôùc). Xong noù haï voøi xem nöôùc ñuû noùng chöa, roài ñeán cuùi ñaàu tröôùc Phaät. Thaáy voi ñeán, ñöùc Phaät hoûi:

- Nöôùc noùng chöa, Paørileyyaka?

Vaø phaät ñeán ñoù taém. Sau ñoù voi daâng Phaät nhöõng loaïi traùi caây röøng.

Ñeán giôø Phaät vaøo laøng khaát thöïc, voi laáy y baùt cuûa Phaät ñaët leân ñænh ñaàu vaø ñi theo Ngaøi. Ñeán ven laøng, Phaät baûo voi ñöa traû y baùt:

- Paørileyyaka! Chuù khoâng ñi xa hôn ñöôïc! Haõy giao y baùt cho Ta.

Phaät vaøo laøng vaø voi ñöùng ñoù ñôïi Ngaøi trôû laïi, tieán tôùi ñoùn Ngaøi, ñeå y baùt leân ñaàu nhö luùc tröôùc vaø ñem veà choã Phaät nguï, haàu haï Ngaøi nhö thöôøng leä roài quaït haàu Phaät vôùi moät nhaùnh caây. Ban ñeâm, ñeå ngöøa thuù döõ, noù duøng voøi naém moät caây gaäy lôùn töï nhuû: "Ta seõ baûo hoä Phaät". Vaø ñi tôùi lui trong khu röøng cho tôùi khi maët trôøi moïc. (Töø ñoù khu röøng ñöôïc goïi laø röøng Baûo Hoä). Buoåi saùng, maët trôøi leân, voi laáy nöôùc cho Phaät röûa maët, vaø theo caùch nhö ñaõ noùi treân, noù laøm troøn moïi boån phaän khaùc.

Baáy giôø, moät con khæ thaáy cöû chæ vaø haønh ñoäng moãi ngaøy cuûa voi, laøm nhöõng boån phaän nhoû nhaët haàu Phaät, beøn phaùt taâm seõ laøm gioáng nhö vaäy. Moät hoâm, trong luùc chaïy nhaûy tình côø noù gaëp moät toå maät treân caây khoâng coù ong. Noù beû caønh caây xuoáng, caàm toå maät coøn nguyeân treân caønh caây, haùi moät laù chuoái, ñaët toå ong treân laù vaø mang daâng Phaät. Ñöùc Phaät nhaän laáy. Khæ troá maét xem Phaät coù duøng khoâng vaø ngaïc nhieân thaáy Phaät khoâng aên. Khæ thaéc maéc khoâng bieát coù chuyeän gì ñaây, beøn laät qua laät laïi toå ong, vöøa xem xeùt caån thaän, vaø khaùm phaù coù vaøi tröùng saâu. Nheï nhaøng laáy tröùng saâu ra, khæ laïi daâng toå maät leân Phaät vaø Ngaøi hoan hyû ñoä. Khæ vui söôùng chuyeàn töø caønh naøy sang caønh khaùc vaø nhaûy nhoùt haân hoan voâ keå. Nhöng ñaâu ngôø nhöõng nhaùnh caây khæ vöøa naém vaø ñaïp leân boãng gaãy lìa. Khæ rôi xuoáng moät coïc caây, bò ñaâm xuyeân ngöôøi vaø cheát töùc khaéc. Vì ñaët nieàm tin troïn veïn vaøo Phaät, noù ñöôïc taùi sinh vaøo coõi trôøi Ba möôi ba, trong moät cung ñieän baèng vaøng cao ba möôi daëm vôùi moät ñoaøn goàm moät ngaøn thieân nöõ haàu caän.

Caû vuøng Dieâm-phuø-ñeà ñeàu bieát raèng ñöùc Phaät ñang nguï trong röøng Baûo Hoä, ñöôïc voi ñaàu ñaøn phuïng söï. Töø thaønh Xaù-veä, oâng Caáp Coâ Ñoäc vaø baø Tyø-xaù-khö - moät tín nöõ loãi laïc - cuøng moät soá nhaân vaät tieáng taêm khaùc ñaõ gôûi lôøi thænh nguyeän ñeán ngaøi A-nan xin ñöôïc ñaëc aân gaëp ñöùc Theá Toân. Naêm traêm Tyø-kheo nguï ôû ngoaøi thaønh maõn muøa an cö cuõng thænh caàu ñöôïc nghe phaùp töø kim khaåu Theá Toân laâu nay vaéng tieáng.

Tröôûng laõo A-nan beøn höôùng daãn caùc Tyø-kheo ñeán röøng Baûo Hoä. Vôùi ñöùc tính chu ñaùo cuûa moät thò giaû, Ngaøi khoâng daùm ñeán gaëp Phaät vôùi ñaùm ñoâng Tyø-kheo vì bieát Nhö Lai ñaõ ñoäc cö suoát ba thaùng. Vì theá, Ngaøi ñeå caùc Tyø-kheo chôø ôû beân ngoaøi vaø moät mình ñi ñeán gaëp Phaät. Khi voi Paørileyyaka thaáy Tröôûng laõo, noù quaán gaäy xoâng tôùi. Ñöùc Phaät quay nhìn vaø baûo voi:

- Trôû laïi! Paørileyyaka! Ñöøng röôït oâng ta. Ñoù laø thò giaû cuûa Nhö Lai.

Voi laäp töùc neùm gaäy ñi vaø thænh Tröôûng laõo ñöa y baùt, Tröôûng laõo töø choái. Voi thaàm nghó neáu oâng ta bieát luaät seõ khoâng ñaët phaùp cuï cuûa mình treân taûng ñaù Phaät thöôøng ngoài. Voi ñaõ quaù lo xa vì Tröôûng laõo A-nan ñaõ ñaët y baùt treân ñaát (nhöõng ngöôøi bieát luaät khoâng bao giôø ñaët phaùp cuï caù nhaân leân choã ngoài hoaëc giöôøng cuûa baäc toân tuùc). Roài Tröôûng laõo ñaûnh leã Phaät, ngoài xuoáng moät beân. Phaät hoûi:

- OÂng ñeán moät mình thoâi sao?

- Baïch Theá Toân, con ñeán vôùi naêm traêm Tyø-kheo.

- Hoï ôû ñaâu?

- Con chöa hieåu yù Phaät theá naøo, neân ñeå hoï ñöùng ngoaøi vaø vaøo ñaây moät mình.

- Baûo hoï vaøo!

Tröôûng laõo y lôøi. Ñöùc Phaät ñaùp laïi lôøi chaøo hoûi cuûa caùc Tyø-kheo moät caùch thaân tình. Caùc Tyø-kheo thöa:

- Baïch Theá Toân, Ngaøi laø moät vò Phaät quyù phaùi, moät oâng hoaøng maûnh mai. Chaéc Ngaøi ñaõ chòu ñöïng nhieàu gian khoå, ñöùng vaø ngoài ôû ñaây moät mình suoát ba thaùng trôøi. Dó nhieân khoâng coù ai haàu Phaät nhöõng vieäc chaùnh vaø phuï, khoâng coù ai daâng nöôùc röûa maët hay laøm moïi vieäc khaùc cho Ngaøi.

Ñöùc Phaät traû lôøi:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Voi Paørileyyaka ñaõ laøm heát nhöõng vieäc aáy cho Ta. Neáu ai coù ñöôïc baïn ñoàng haønh nhö noù thì cuoäc soáng ñoäc cö toát ñeïp. Neáu nhö khoâng coù ñöôïc, thì cuoäc soáng ñoäc cö vaãn toát ñeïp hôn.

Noùi xong, Theá Toân ñoïc ba caâu Phaùp Cuù sau trong phaåm Voi:

Neáu ñöôïc baïn hieàn trí
Ñaùng soáng chung, haïnh laønh,
Nhieáp phuïc moïi hieåm nguy,
Hoan hyû soáng chaùnh nieäm.

Khoâng gaëp baïn hieàn trí,
Ñaùng soáng chung, haïnh laønh,
Nhö vua boû nöôùc baïi,
Haõy soáng rieâng coâ ñoäc,
Nhö voi soáng röøng voi.

Toát hôn soáng moät mình,
Khoâng ngöôøi ngu keát baïn,
Ñoäc thaân, khoâng aùc haïnh,
Soáng voâ tö, voâ löï,
Nhö voi soáng röøng voi.

Ngay khi Theá Toân keát thuùc baøi keä, naêm traêm Tyø-kheo ñaéc quaû A-la-haùn.

Tröôûng laõo A-nan beøn ñöa lôøi thænh caàu cuûa oâng Caáp Coâ Ñoäc vaø nhöõng ngöôøi khaùc.

- Baïch Phaät, naêm möôi trieäu thaùnh ñeä töû do Caáp Coâ Ñoäc daãn ñaàu mong moûi Phaät trôû veà.

Phaät chuaån y:

- Toát laém! Haõy mang y baùt.

Vaø Phaät ñi ra khoûi röøng. Voi thaáy theá lieàn ñeán vaø ñöùng cheùo chaân giöõa ñöôøng. Caùc Tyø-kheo thaáy laï neân hoûi, vaø ñöôïc Phaät ñaùp:

- Naøy caùc Tyø-kheo, noù muoán cuùng döôøng caùc oâng. Laâu nay noù ñaõ phuïc vuï Ta, khoâng neân laøm toån thöông tình caûm cuûa noù, haõy trôû laïi caùc Tyø-kheo!

Phaät vaø caùc Tyø-kheo trôû laïi. Voi vaøo röøng haùi löôïm chuoái vaø nhöõng traùi caây khaùc gom laïi, vaø ngaøy hoâm sau daâng leân caùc Tyø-kheo. Naêm traêm Tyø-kheo khoâng theå naøo duøng heát. Thoï thöïc xong ñöùc Phaät oâm y baùt ñi ra khoûi röøng. Voi laïi xen vaøo giöõa caùc Tyø-kheo vaø ñöùng cheùo chaân tröôùc Phaät. Caùc Tyø-kheo khoâng theå ñoaùn ñöôïc yù nghóa, lieàn hoûi Phaät vaø ñöôïc traû lôøi: Â - Caùc Tyø-kheo! Sau khi chaøo töø giaõ caùc oâng noù muoán Ta trôû laïi.

Vaø höôùng veà voi, Phaät baûo:

- Naøy Paørileyyaka! Ta seõ ñi baây giôø, khoâng trôû laïi nöõa! Trong kieáp naøy, ngöôi khoâng coù hy voïng vaøo ñöôïc caùc taàng thieàn, hay ñaït ñeán trí tueä, hay chöùng Thaùnh quaû. Haõy döøng laïi!

Voi nghe Theá Toân noùi ruùt voøi vaøo mieäng, töø töø luøi ra sau, vöøa ñi vöøa khoùc (neáu noù thænh ñöôïc Phaät ôû laïi, noù seõ saên soùc Phaät nhö tröôùc ñaây cho ñeán heát ñôøi). Ñöùc Theá Toân tieáp tuïc ñi, ñeán ven laøng Ngaøi döøng laïi baûo voi:

- Paørileyyaka! Ñi xa hôn nöõa ngöôi seõ khoâng ñöôïc an thaân. Daân cö raát nguy hieåm cho ngöôi. Haõy döøng laïi!

Voi döøng laïi nôi ñoù vaø khoùc. Ñöùc Phaät böôùc ñi, vaø khi vöøa khuaát taàm maét, voi vôõ tim vaø cheát. Vì ñaët heát nieàm tin vaøo Nhö Lai, voi ñöôïc taùi sinh vaøo coõi trôøi ba möôi ba, trong moät cung ñieän baèng vaøng lôùn ba möôi daëm, coù ngaøn thieân nöõ haàu caän. Voi teân laø trôøi Paørileyyaka.

Doïc ñöôøng, Phaät gheù vaøo Kyø Vieân. Caùc Tyø-kheo xöù Caâu-thaâm nghe Phaät veà Xaù-veä lieàn ñeán saùm hoái. Vua Kosala nghe tin cuõng ñeán choã Phaät vaø thöa:

- Baïch Theá Toân, con seõ khoâng cho caùc Tyø-kheo naøy vaøo nöôùc con.

Phaät khuyeân ngaên vua:

- Ñaïi vöông, nhöõng Tyø-kheo naøy laø ngöôøi toát, chæ vì hoï tranh caõi laãn nhau neân khoâng vaâng lôøi Ta. Giôø ñaây hoï ñeán ñeå saùm hoái. Haõy cho hoï vaøo, ñaïi vöông!.

OÂng Caáp Coâ Ñoäc cuõng baïch vôùi Phaät laø khoâng cho caùc Tyø-kheo xöù Caâu-thaâm vaøo tinh xaù. Nhöng Phaät khoâng ñoàng yù vaø oâng ta ñaønh im laëng. Baáy giôø, caùc Tyø-kheo aáy ñeán Xaù-veä. Theá Toân ra leänh chuaån bò choã ôû rieâng bieät cho hoï. Nhöõng Tyø-kheo khaùc khoâng ñöùng hay ngoài chung vôùi hoï, laàn löôït töøng ngöôøi ñeán hoûi Theá Toân:

- Baïch Theá Toân! Nhöõng Tyø-kheo xöù Caâu-thaâm hay tranh caõi ñang ôû ñaâu?

Theá Toân chæ hoï vaø noùi:

- Hoï ñoù! Hoï ñoù!

Nhöõng Tyø-kheo töøng ngöôøi chæ veà phía hoï vaø baøn taùn vôùi nhau ñeán noãi hoï xaáu hoå khoâng daùm ngaång ñaàu leân. Roài hoï gieo mình döôùi chaân Phaät xin saùm hoái. Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Toäi loãi caùc oâng ñaõ phaïm naëng neà bieát bao! Sau khi ñöôïc nhaän laøm Tyø-kheo döôùi söï laõnh ñaïo cuûa moät vò Phaät, laïi caõi lôøi maëc duø Ta ñaõ coá khuyeân giaûi ñuû ñieàu. Ngay caû baäc trí giaû vaãn nghe kyõ lôøi daïy baûo cuûa cha meï tröôùc khi cheát. Hoï khoâng daùm caõi lôøi khi cha meï töø giaõ cuoäc ñôøi, vaø sau ñoù hoï ñöôïc giao quyeàn laõnh ñaïo caû hai vöông quoác.

Roài ñöùc Phaät laëp laïi chuyeän Boån Sanh Kosambika moät laàn nöõa, vaø keát luaän:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Hoaøng töû Dìghavu, ngay khi cha meï maát maïng, oâng vaãn khoâng daùm caõi lôøi daïy baûo, sau ñoù oâng cöôùi con gaùi cuûa vua Phaïm-ma-ñaït roài trò vì caû hai vöông quoác Kaøsi vaø Kosala. Coøn caùc oâng vì khoâng vaâng lôøi Ta neân ñaõ phaïm loãi naëng.

Vaø ñöùc Phaät noùi caâu Phaùp Cuù:

(6) Vaø ngöôøi khaùc khoâng bieát,
Chuùng ta ñaây bò baïi.
Choã aáy ai hieåu ñöôïc,
Tranh luaän ñöôïc laéng eâm.

Nghe xong Phaùp Cuù naøy, caùc Tyø-kheo ôû ñoù lieàn ñaéc quaû Döï löu.

6. Kala Anh vaø Kala Em

Ai soáng nhìn tònh töôùng...

Caâu Phaùp Cuù naøy ñöôïc ñöùc Phaät noùi khi nguï gaàn thaønh phoá Setavya, daønh cho Kaøla em vaø Kaøla anh, töùc Tieåu Haéc (Culla Kaøla) vaø Ñaïi Haéc (Mahaø Kaøla).

Tieåu Haéc, Trung Haéc (Majjihima Kaøla) vaø Ñaïi Haéc laø ba gia chuû anh em soáng ôû Setavya. Tieåu Haéc vaø Ñaïi Haéc, töùc ngöôøi em uùt vaø ngöôøi anh caû, thöôøng ñi qua xöù khaùc vôùi moät ñoaøn naêm traêm xe boø chôû ñaày ñoà gia duïng ñeå baùn, coøn Trung Haéc thì ôû nhaø baùn haøng hoùa do hoï mang veà.

Coù moät dòp, hai anh em mang ñuû loaïi haøng hoùa treân naêm traêm xe boø rôøi khoûi Veä-xaù. Giöõa ñöôøng Xaù-veä vaø Kyø Vieân hoï döøng laïi, thaùo yeân cöông caùc xe. Chieàu xuoáng, Ñaïi Haéc thaáy caùc Phaät töû ôû Xaù-veä caàm hoa höông luõ löôït ñi veà höôùng tinh xaù. OÂng toø moø beøn chaän moät ngöôøi laïi ñeå hoûi thaêm. Ñöôïc bieát hoï ñi nghe phaùp, oâng cuõng ñoàng tình muoán ñi. Daën doø caäu em ñeå yù coi chöøng ñoaøn xe, oâng ra ñi.

Ñeán tinh xaù, oâng ñaûnh leã Nhö Lai roài ngoài xuoáng beân voøng ngoaøi hoäi chuùng. Hoâm aáy, Phaät thuyeát nhieàu baøi phaùp tuaàn töï theo caên cô cuûa Ñaïi Haéc; Ngaøi nhaán maïnh veà khoå uaån vôùi nhöõng kinh noùi veà toäi loãi, söï ñieân ñaûo cuøng söï nguy hieåm cuûa duïc laïc.

Ñaïi Haéc nghe phaùp xong, trong loøng baên khoaên: "Ai cuõng phaûi rôøi boû moïi vaät sôû höõu khi qua ñôøi, sang beân kia theá giôùi seõ khoâng coù taøi saûn hay thaân quyeán naøo ñi theo ñöôïc, vaäy taïi sao ta laïi soáng ñôøi theá tuïc?". Vaø oâng phaùt taâm xuaát gia.

OÂng xin Phaät gia nhaäp Taêng ñoaøn. Phaät hoûi:

- OÂng coù coøn thaân quyeán phaûi xin pheùp khoâng?

- Con coù moät ñöùa em, baïch Theá Toân!

- Haõy hoûi yù haén!

- Vaâng, baïch Theá Toân!

Roài Ñaïi Haéc ñeán gaëp Tieåu Haéc, baûo em haõy nhaän heát taøi saûn.

Tieåu Haéc ngaïc nhieân khoâng hieåu taïi sao, vaø khi bieát ñöôïc yù ñònh xuaát gia theo Phaät cuûa anh, khoâng traùnh khoûi baøng hoaøng. OÂng tìm ñuû caùch thuyeát phuïc anh töø boû yù ñònh xuaát gia, nhöng voâ hieäu. Cuoái cuøng Tieåu Haéc ñaønh tuøy thuaän.

Ñaïi Haéc ra ñi theo Phaät vaø trôû thaønh Tyø-kheo. Vaø thaät laï luøng, Tieåu Haéc cuõng xuaát gia theo anh, nhöng vôùi moät yù ñònh khaùc haún, töùc laø chæ ñi tu moät thôøi gian roài seõ hoaøn tuïc, vaø luùc ñoù seõ keùo oâng anh theo.

Ít laâu sau, maõn haïn taäp söï, Ñaïi Haéc ñeán choã Phaät thöa thænh:

- Baïch Theá Toân, coù bao nhieâu boån phaän tu taäp trong giaùo phaùp?

Ñöùc Phaät cho bieát laø coù hai, phaùp hoïc vaø phaùp thieàn. Ñaïi Haéc thöa tieáp:

- Baïch Theá Toân, con xuaát gia khi ñaõ lôùn tuoåi, con khoâng theå laøm troøn phaùp hoïc. Nhöng con coù theå vaâng giöõ phaùp thieàn.

Vaø oâng ñöôïc Phaät chæ daïy chuyeân tu haïnh thanh tònh baèng caùch ñeán baõi thieâu ñeå tu, nhaém ñeán quaû vò A-la-haùn.

Cuoái thôøi thieàn quaùn ñaàu hoâm, khi moïi ngöôøi ñeàu nguû, oâng ñeán baõi thieâu xaùc. Höøng ñoâng, khi chöa ai thöùc daäy, oâng trôû veà tinh xaù. Baáy giôø, ngöôøi giöõ baõi thieâu laø moät phuï nöõ teân laø Kaølì, coù traùch nhieäm hoûa thieâu xaùc cheát. Thaáy Tröôûng laõo naøy cöù ñöùng leân, ngoài xuoáng vaø böôùc quanh, baø khoâng khoûi thaéc maéc vaø muoán tìm cho ra xem ngöôøi ñoù laø ai. Nhöng baø khoâng bieát ñöôïc gì veà Tröôûng laõo, neân moät ñeâm baø thaép ñeøn trong choøi ôû baõi thieâu, cuøng con trai con gaùi nuùp vaøo moät goùc rình xem. Khi thaáy Tröôûng laõo ñeán, baø tôùi gaàn ñaûnh leã, hoûi:

- Thöa Toân giaû, baäc Tyø-kheo toân quyù laïi ôû ñaây sao?

- Ñuùng vaäy, baø chò.

- Thöa Toân giaû, ai ñeán ôû baõi thieâu naøy caàn phaûi chaáp haønh moät soá ñieàu leä.

Thay vì noùi "Chò nghó raèng toâi phaûi vaâng theo ñieàu leä cuûa chò sao?" Tröôûng laõo laïi noùi:

- Toâi phaûi laøm gì, ñaïo höõu?

- Thöa Toân giaû, ngöôøi ñeán ôû baõi thieâu baét buoäc phaûi thoâng baùo tröôùc cho ngöôøi giöõ baõi, vôùi Tröôûng laõo Thöôïng thuû cuûa tinh xaù vaø vôùi thoân tröôûng.

- Sao vaäy?

- Nhöõng teân troäm, khi bò chuû nhaân truy naõ thöôøng chaïy troán vaøo baõi thieâu vaø boû tang vaät laïi ñaây. Roài chuû nhaân maát cuûa ñeán ñe doïa vaø gaây haïi cho ngöôøi cö nguï nôi naøy. Nhöng neáu nhaø caàm quyeàn ñöôïc baùo tin moät caùch chính ñaùng, thì seõ traùnh khoûi phieàn phöùc baèng caùch xaùc nhaän vò Tyø-kheo toân quyù ñaõ cö nguï ôû ñaây moät thôøi gian.. OÂng ta khoâng phaûi laø keû troäm. Vì vaäy, Ngaøi baét buoäc phaûi cho nhaø caàm quyeàn bieát yù ñònh cuûa Ngaøi.ÂÑaïi Haéc hoûi tieáp:

- Toâi coøn phaûi laøm gì nöõa?

- Thöa Toân giaû, khi naøo Ngaøi coøn ôû trong baõi thieâu thì Ngaøi phaûi kieâng aên caù, thòt, meø, boät, daàu vaø maät. Ngaøi khoâng ñöôïc nguû ngaøy, khoâng ñöôïc hoân traàm. Ngaøi phaûi soáng tinh taán cao ñoä, söû duïng heát naêng löïc yù chí, traùnh noùi hai löôõi, doái traù. Chieàu toái khi moïi ngöôøi ñaõ nguû, Ngaøi phaûi rôøi tinh xaù ñeán ñaây. Höøng ñoâng, tröôùc khi moïi ngöôøi thöùc daäy, Ngaøi phaûi trôû veà.

Thöa Toân giaû, tröôøng hôïp Ngaøi nguï trong baõi thieâu naøy vaø ñaït ñöôïc cöùu caùnh ñaïo quaû, vaø neáu coù ngöôøi mang xaùc ñeán vöùt ñi, toâi seõ ñaët xaùc treân giaøn hoûa vaø cuùng leã nhö thöôøng leä vôùi höông hoa, laøm ñuùng theo nghi thöùc thieâu xaùc. Nhöng neáu Ngaøi khoâng ñaït ñaïo, toâi seõ chaâm löûa treân giaøn hoûa, keùo xaùc cheát vôùi moät caây coïc ñeå ôû ngoaøi giaøn hoûa, chaët töøng khuùc baèng rìu roài neùm vaøo löûa thieâu heát.

- Toát laém, baø chò. Nhöng tröôøng hôïp chò thaáy moät töû thi coù theå laøm ñeà muïc thích hôïp cho toâi thieàn quaùn veà saéc töôùng, xin môû loøng toát cho toâi bieát.

- Vaâng, toâi xin höùa.

Theo ñuùng yù nguyeän, Tröôûng laõo Ñaïi Haéc thieàn quaùn trong baõi thieâu. Coøn Tröôûng laõo Tieåu Haéc thì baän roän, laêng xaêng vì luoân luoân nghó ñeán ñôøi soáng gia ñình, nhôù con, nhôù vôï, cöù nghó laø anh mình ñaõ daán thaân vaøo moät vieäc laøm heát söùc khoù khaên.

Baáy giôø, coù moät phuï nöõ treû con nhaø theá gia voïng toäc bò beänh vaø cheát vaøo chieàu hoâm aáy, nhan saéc coøn maën maø. Thaân quyeán vaø baïn beø ñöa xaùc coâ vaøo baõi thieâu vôùi cuûi, daàu vaø nhöõng moùn caàn thieát khaùc. Hoï noùi vôùi ngöôøi giöõ baõi haõy thieâu xaùc naøy.

Roài hoï thanh toaùn giaù caû, giao töû thi vaø ra veà. Ngöôøi giöõ baõi côiû y phuïc coâ gaùi, chuù yù ñeán thaân theå ñeïp ñeõ vaøng choùi, chôït thaân naøy thích hôïp laøm ñeà muïc thieàn quaùn cho Toân giaû. Roài baø ñeán choã Tröôûng laõo thöa cho bieát vaø thænh Ngaøi ñeán. Tröôûng laõo ñeán nôi, yeâu caàu boû aùo che thaân töû thi vaø ñöùng quaùn saùt töø chaân tô keõ toùc. Ngaøi daën baø giöõ baõi haõy neùm taám thaân vaøng choùi ñeïp ñeõ naøy vaøo löûa, vaø khi ngoïn löûa chaùy beùn, cho Ngaøi hay. Xong Ngaøi veà choã rieâng cuûa mình vaø ngoài xuoáng. Ngöôøi gaùc laøm theo lôøi daën roài ñeán baùo. Tröôûng laõo ñeán loø thieâu vaø quaùn saùt töû thi. Choã thòt bò löûa taùp, da cuûa coâ gaùi gioáng da con boø vaèn veän, baøn chaân loøi ra vaø thoøng xuoáng, baøn tay co quaép, traùn bò loät da. Tröôûng laõo nghó thaàm: "Ai nhìn thaáy thaân naøy baây giôø maø khoâng boû heát nhöõng lôøi taùn tuïng, moät thi theå ñaõ thoái röõa, ñaõ hoaïi dieät". Vaø Ngaøi veà choã rieâng cuûa mình ngoài xuoáng, nhaän thöùc roõ raøng veà Hoaïi vaø Dieät:

Caùc haønh voâ thöôøng,
Laø phaùp sanh dieät.
Sanh dieät dieät roài,
Tòch dieät laø vui.

Ñoïc Phaùp Cuù naøy xong, Ñaïi Haéc khai môû Minh-saùt-tueä vaø ñaéc quaû A-la-haùn cuøng caùc thaàn thoâng.

Khi Tröôûng laõo Ñaïi Haéc ñaéc quaû A-la-haùn, ñaáng Ñaïo sö ñang du haønh vôùi chuùng Tyø-kheo vaây quanh. Ngaøi ñeán Setavya vaø vaøo röøng Simsapaø. Nhöõng baø vôï cuûa Tieåu Haéc nghe tin ñöùc Phaät ñaõ ñeán ñeàu möu toan giaønh laïi choàng mình. Hoï sai ngöôøi ñi thænh Phaät. Trong khi chôø ñôïi Phaät ñeán, theo leä thöôøng hoï phaûi söûa soaïn choã ngoài khoâng haïn cheá, vaø ñeå ñaûm baûo söï saép xeáp ñöôïc chu ñaùo, moät Tyø-kheo ñöôïc phaùi ñeán tröôùc, chuaån bò Phaät toøa ñaët ôû giöõa, beân phaûi laø choã ngoài cuûa Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát, beân traùi laø Tröôûng laõo Muïc-kieàn-lieân, vaø keá ñoù ôû hai beân phaûi xeáp ñaët choã cho chuùng Tyø-kheo. Do ñoù, Tröôûng laõo Ñaïi Haéc laø ngöôøi coù traùch nhieäm giöõ y baùt cuûa chuùng Taêng, goïi Tieåu Haéc laïi baûo:

- OÂng haõy ñeán tröôùc vaø ñieàu khieån vieäc xeáp choã ngoài.

Ngaøy töø luùc gaëp laïi Tieåu Haéc, caùc phu nhaân gieãu côït oâng. Hoï ñaët nhöõng toøa thaáp ôû phía ñaàu cho chuùng Tröôûng laõo ngoài vaø toøa cao cho caùc taân Tyø-kheo ngoài. Tieåu Haéc daën hoï söûa ñoåi laïi:

- Ñöøng coù ñaët nhö theá, ñöøng ñeå toøa thaáp ôû treân vaø toøa cao ôû döôùi.

Nhöng maáy baø khoâng muoán nghe lôøi oâng, hoï coøn huøng hoå:

- OÂng ñi tôùi ñi lui laøm gì ôû ñaây? OÂng laáy quyeàn gì ra leänh xeáp choã? OÂng ñaõ boû ai ñi tu? Ai xuaát gia cho oâng? OÂng ñeán ñaây ñeå laøm gì?

Nhaïo baùng oâng heát lôøi roài, hoï xeù toaïc y thöôïng vaø haï cuûa oâng, khoaùc boä ñoà traéng theá tuïc vaøo, ñaët moät voøng hoa leân ñaàu vaø ñaåy oâng ra ngoaøi, taëng theâm moät caâu:

- Haõy ñi maø tìm Phaät, ñeå chuùng toâi seõ xeáp ñaët choã ngoài!

Vaøo thôøi ñoù, nhöõng ngöôøi môùi thoï Tyø-kheo trong thôøi gian ngaén, chöa töøng an cö kieát haï, neáu hoaøn tuïc thì khoâng coù gì phaûi xaáu hoå. Do ñoù Tieåu Haéc khoâng phieàn haø gì veà y phuïc cuûa mình. OÂng ñeán ñaûnh leã Phaät vaø thænh Phaät cuøng Taêng ñoaøn cuûa Phaät xong veà nhaø.

Khi ñöùc Phaät vaø chö Taêng thoï trai xong, caùc baø vôï cuûa Ñaïi Haéc thaáy vaäy cuõng toan tính giaønh laïi choàng. Theá laø hoï laïi thænh ñöùc Phaät vaøo ngaøy sau. Nhöng laàn naøy moät Tyø-kheo laïi ñöôïc phaùi ñeán saép xeáp choã ngoài, vaø nhö theá caùc baø vôï cuûa Ñaïi Haéc maát cô hoäi gaây phieàn toaùi cho Ngaøi. Doïn xong choã ngoài cho chuùng Taêng, caùc baø daâng thöïc phaåm. Nhöõng vò taêng muoán thoï thöïc ngoài xuoáng vaø ñoä ngoï, nhöõng vò taêng muoán ra ngoaøi ñöùng leân vaø ñi ra. Ñöùc Phaät ngoài xuoáng vaø thoï thöïc. Ñôïi Ngaøi thoï thöïc xong, caùc baø vôï lieàn thöa:

- Baïch Theá Toân! Ngaøi Ñaïi Haéc seõ hoài höôùng coâng ñöùc roài trôû veà sau, thænh Theá Toân veà tröôùc.

Phaät chuaån y:

- Toát laém!

Phaät veà ñeán coång laøng, chuùng Taêng baát bình noùi vôùi nhau:

- Chao oâi! Haønh ñoäng cuûa Ñaïo sö quaû laø khoù oån. Khoâng bieát Ngaøi coù ñeå yù hay khoâng. Hoâm qua Tieåu Haéc ñeán tröôùc ñeå saép choã thì ñaønh chaám döùt ñôøi soáng phaïm haïnh. Coøn hoâm nay moät vò taêng khaùc ñöôïc phaùi ñeán thì khoâng vieäc gì xaûy ra.

Nhöng ñöùc Phaät vaãn ñeå Ñaïi Haéc ôû laïi vaø tieáp tuïc leân ñöôøng. Caùc Tyø-kheo laïi baøn taùn:

- Tyø-kheo Ñaïi Haéc ñöùc haïnh vaø cao thöôïng, khoâng bieát caùc baø vôï coù khieán Ngaøi chaám döùt ñôøi soáng phaïm haïnh?

Nghe xoân xao, ñöùc Phaät döøng laïi vaø hoûi hoï:

- Caùc oâng ñang baøn gì theá?

Hoï keå laïi, Ngaøi baûo:

- Nhöng naøy caùc Tyø-kheo, caùc oâng khoâng nghó laø Ñaïi Haéc gioáng Tieåu Haéc chöù?

- Vaâng, baïch Theá Toân, Tieåu Haéc coù hai vôï, nhöng Ñaïi Haéc coù tôùi taùm. Neáu bò taùm baø naøy vaây quanh vaø baét laáy thì khoâng bieát Ngaøi seõ xoay trôû ra sao, thöa Theá Toân?

- Caùc Tyø-kheo, ñöøng noùi theá! Tieåu Haéc soáng baän roän laêng xaêng, ñeå taâm tham ñaém trong nhöõng thuù vui. Coøn Ñaïi Haéc, con cuûa Ta, traùi haún, khoâng chaïy theo duïc laïc, khoâng lay ñoäng nhö moät ngoïn nuùi ñaù.

Roài Phaät noùi Phaùp Cuù sau:

(7) Ai soáng nhìn tònh töôùng,
Khoâng boä trì caùc caên,
AÊn uoáng thieáu tieát ñoä,
Bieáng nhaùc chaúng tinh caàn,
Ma uy hieáp keû aáy,
Nhö caây yeáu tröôùc gioù.

(8) Ai soáng quaùn baát tònh,
Kheùo boä trì caùc caên,
AÊn uoáng coù tieát ñoä,
Coù loøng tin, tinh caàn,
Ma khoâng uy hieáp ñöôïc,
Nhö nuùi ñaù tröôùc gioù.

Caùc baø vôï cuõ cuûa Ñaïi Haéc vaây quanh Toân giaû, heø nhau keå leå:

- Ai ñaõ cho pheùp oâng ñi tu? Baây giôø oâng coù chòu trôû laïi laøm gia chuû khoâng?

Noùi xong, vaø maïnh baïo hôn laàn tröôùc, caùc baø tìm caùch loät y vaøng cuûa Ngaøi. Nhöng Toân giaû ñaõ ñoaùn tröôùc, duøng thaàn thoâng bay xuyeân qua noùc nhaø, roài bay ñeán choã Phaät, haï xuoáng ñaát ngay luùc Theá Toân keát thuùc Phaùp Cuù. Toân giaû ca ngôïi kim thaân Phaät vaø ñaûnh leã döôùi chaân Ngaøi.

(xem tieáp Phaàn 1c)

  --ooOoo--

Ñaàu trang | Muïc luïc | 01a | 01b | 01c | 01d | 02a | 02b | 03 | 04a | 04b | 05a | 05b | 06 | 07 | 08 | 09 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26a | 26b | 26c

 

---

 [ Trôû Veà ]