Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [   Trang Chuû   ]

---

[I-c]

7. Ñeà Baø Ñaït Ña Ñaép Y Khoâng Töông Xöùng

Taâm chöa rôøi ueá tröôïc...

Lôøi daïy naøy ñöôïc thuyeát khi Phaät nguï taïi Kyø Vieân, daønh cho buoåi leã thoï y vaøng cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña taïi Vöông Xaù.

Vaøo dòp hai ñeä töû Phaät, moãi ngöôøi daãn ñaàu naêm traêm Tyø-kheo, töø bieät Phaät ñi töø Kyø Vieân ñeán Vöông Xaù, daân Vöông Xaù - nhoùm töø hai, ba ngöôøi hoaëc ñoâng hôn - cuùng döôøng theo nghi thöùc daâng cuùng cho khaùch taêng.

Moät hoâm, Toân giaû Xaù-lôïi-phaát, trong phaàn hoài höôùng coâng ñöùc noùi: "Naøy caùc cö só, coù ngöôøi chính mình boá thí nhöng khoâng daïy ngöôøi khaùc boá thí, ngöôøi aáy ñöôïc phöôùc baùo giaøu coù nhieàu ñôøi lieân tieáp nhöng khoâng coù phöôùc baùo veà thaân baèng quyeán thuoäc. Moät ngöôøi khaùc daïy laùng gieàng mình boá thí nhöng chính mình thì khoâng, ngöôøi aáy coù phöôùc baùo veà thaân baèng quyeán thuoäc trong nhieàu ñôøi nhöng khoâng coù phöôùc baùo veà taøi saûn. Ngöôøi khaùc töï mình khoâng cho cuõng khoâng daïy ngöôøi khaùc boá thí, trong nhieàu ñôøi lieân tieáp ngöôøi aáy khoâng coù côm chaùo no buïng maø coøn bò coâ quaïnh vaø thieáu thoán. Laïi nöõa, moät ngöôøi vöøa töï mình boá thí vaø daïy ngöôøi khaùc boá thí, ngöôøi ñoù nhieàu ñôøi lieân tieáp, trong traêm ñôøi ngaøn ñôøi, trong traêm ngaøn ñôøi, vöøa ñöôïc phöôùc baùo veà taøi saûn vöøa coù nhieàu thaân baèng quyeán thuoäc".

Toân giaû Xaù-lôïi-phaát ñaõ thuyeát phaùp nhö theá.

Moät trí giaû nghe xong töï nghó: "Thöa Ngaøi, baøi thuyeát phaùp naøy thaät kyø dieäu, giaûi thích yù nghóa cuûa haïnh phuùc. Ta phaûi taïo coâng ñöùc ñoái vôùi hai giaùc giaû naøy".

Roài oâng ta môøi Tröôûng laõo ñeán thoï thöïc, oâng thöa:

- Baïch Toân giaû, xin Ngaøi cho toâi ñöôïc phuïng söï, cuùng döôøng vaøo ngaøy mai.

- Cö só, oâng môøi bao nhieâu Tyø-kheo?

- Ñoaøn tuøy tuøng cuûa Ngaøi goàm bao nhieâu Tyø-kheo, thöa Toân giaû?

- Moät ngaøn Tyø-kheo, cö só aï!

- Xin daãn theo toaøn theå Tyø-kheo cuûa Ngaøi vaøo ngaøy mai vaø cho toâi ñöôïc phuïng söï, cuùng döôøng vaøo ngaøy mai.

Toân giaû nhaän lôøi.

Roài cö só ñi khaép ñöôøng phoá, khuyeân nhöõng ngöôøi khaùc cuùng döôøng.

- Caùc oâng, caùc baø! Toâi ñaõ thænh moät ngaøn vò Tyø-kheo. Quyù vò coù theå daâng vaät thöïc cho bao nhieâu Tyø-kheo? Quyù vò coù khaû naêng bao nhieâu?

Daân cö höùa daâng vaät thöïc, moãi ngöôøi tuøy phöông tieän cuûa mình, hoï noùi:

- Chuùng toâi seõ daâng cho möôøi vò.

- Chuùng toâi seõ daâng cho hai möôi vò.

- Chuùng toâi seõ daâng cho moät traêm vò.

Cö só höôùng daãn hoï ñem vaät thöïc ñeán moät nôi vaø baûo:

- Chuùng ta haõy gom vaät thöïc taïi moät choã vaø naáu nöôùng chung. Taát caû caùc oâng baø haõy mang ñeán meø, gaïo, bô, söõa loûng, maät vaø nhöõng loaïi khaùc.

Baáy giôø moät gia chuû daâng moät boä y vaøng öôùp höông ñaùng giaù moät traêm ngaøn ñoàng tieàn, noùi:

- Neáu nhöõng vaät thöïc cuùng döôøng goùp laïi maø khoâng ñuû, haõy baùn boä y naøy laáy tieàn buø vaøo choã thieáu. Neáu vaät thöïc ñaõ ñuû, caùc oâng baø coù theå cuùng boä y naøy cho baát cöù vò Tyø-kheo naøo maø quyù vò ñoàng yù.

Vaät thöïc goùp laïi ñaày ñuû theo yù cuûa gia chuû, khoâng coøn thieáu gì nöõa. Do ñoù, cö só noùi vôùi nhöõng ngöôøi ñaøn oâng:

- Naøy quyù oâng! Laù y vaøng naøy do moät gia chuû cuùng, vì muïc ñích nhö ñaõ keå, nay dö thöøa. Vaäy chuùng ta neân daâng cho ai?

Vaøi ngöôøi noùi:

- Chuùng ta neân daâng cho Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát.

Ngöôøi khaùc laïi baûo:

- Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát chæ tôùi lui khi muøa xong luùa chín. Coøn Ñeà-baø-ñaït-ña ñeán vôùi chuùng ta thöôøng xuyeân, ngaøy muøa cuõng nhö ngaøy thöôøng, vaø luùc naøo cuõng saün saøng nhö caùi bình ñöïng nöôùc. Chuùng ta haõy daâng cuùng cho Ngaøi.

Sau moät hoài laâu baøn caõi, phe ña soá hôn ñöôïc boán ngöôøi ñaõ quyeát ñònh daâng y cho Ñeà-baø-ñaït-ña. Roài hoï daâng cho Ñeà-baø-ñaït-ña. Ñeà-baø-ñaït-ña caét y ra laøm hai, may, nhuoäm, ñeå moät phaàn laøm thöôïng y vaø phaàn kia laøm haï y; roài maëc y vaøo khi ñi ra. Daân chuùng laïi baøn taùn khi thaáy oâng ñaép y môùi:

- Y naøy khoâng töông xöùng vôùi Ñeà-baø-ñaït-ña, maø töông xöùng vôùi Toân giaû Xaù-lôïi-phaát. Ñeà-baø-ñaït-ña ñaõ ñaép vôùi boä thöôïng y vaø haï y khoâng töông xöùng vôùi oâng ta.

Baáy giôø, coù moät Tyø-kheo ôû phöông xa ñi töø Vöông Xaù ñeán Xaù-veä, oâng ta ñeán ñaûnh leã ñöùc Phaät vaø baøy toû nieàm hoan hæ ñöôïc gaëp Ngaøi. Ñöùc Phaät hoûi oâng veà söï phuùc lôïi cuûa hai Ñaïi ñeä töû. Vò Tyø-kheo lieàn keå cho Ngaøi nghe toaøn boä caâu chuyeän veà boä y töø ñaàu ñeán cuoái.

Ñöùc Phaät noùi:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu Ñeà-baø-ñaït-ña ñaõ ñaép boä y maø oâng khoâng xöùng ñaùng. ÔÛ kieáp tröôùc oâng ta cuõng ñaõ ñaép y khoâng töông xöùng.

Noùi xong, Ngaøi beøn keå caâu chuyeän sau:

7A. Thôï Saên vaø Voi Chuùa

Thuôû xöa moät laàn, khi vua Phaïm-ma-ñaït (Brahmadatta) cai trò Ba-la-naïi, coù moät thôï saên voi sinh soáng baèng ngheà gieát voi, ñem ngaø, moùng, boä ñoà loøng vaø thòt chaët ra chôï baùn. Baáy giôø trong moät khu röøng coù haèng ngaøn con voi ñang kieám coû. Moät hoâm, vaøo röøng chuùng gaëp moät vaøi vò Phaät Ñoäc giaùc. Keå töø hoâm ñoù, caû löôït ñi vaø veà, chuùng ñeàu quyø goái tröôùc Phaät Ñoäc giaùc roài môùi tieán böôùc tieáp.

Ngöôøi thôï saên thaáy haønh ñoäng cuûa baày voi, oâng ta khoâng khoûi thaéc maéc: "Gieát baày thuù naøy thaät laø khoù khaên, laàn naøo ñeán vaø ñi chuùng ñeàu ñaûnh leã nhöõng vò Phaät Ñoäc giaùc. Chuùng thaáy caùi gì maø ñaûnh leã vaäy kìa?". Ñi ñeán keát luaän raèng ñoù laø vì chieác y vaøng, haén beøn quyeát ñònh: "Ta cuõng phaûi ñaép moät y vaøng laäp töùc". Roài haén ñi ñeán caùi ao nôi vò Phaät Ñoäc giaùc thöôøng ñeán. Trong khi Ngaøi ñang taém, laù y ñeå treân bôø, haén troäm y cuûa Ngaøi. Roài haén ñi saên, ngoài chôø treân con ñöôøng coù ñaøn voi thöôøng qua laïi, vôùi caùi giaùo trong tay vaø laù y phuû treân ñaàu. Ñaøn voi thaáy haén, töôûng laø Phaät Ñoäc giaùc, döøng laïi ñaûnh leã haén vaø böôùc ñi. Con voi ñeán ñaûnh leã cuoái cuøng töùc voi ñaàu ñaøn bò gieát vôùi moät nhaùt giaùo. Laáy xong caëp ngaø vôùi nhöõng phaàn coù giaù trò khaùc, choân xaùc coøn laïi xuoáng ñaát, haén boû ñi.

Ít laâu sau, Boà-taùt taùi sanh laøm voi, sau ñoù trôû thaønh voi ñaàu ñaøn cuûa ñaøn voi aáy. Luùc ñoù, ngöôøi saên vaãn tieáp tuïc möu chöôùc cuõ. Voi chuùa nhìn thaáy soá voi trong baày suùt giaûm lieàn hoûi:

- Chuùng voi ñi ñaâu maát vaäy kìa, baày chuùng ta coøn quaù ít?

- Chuùng con khoâng bieát, thöa Ngaøi.

Voi chuùa töï nghó: "Chuùng khoâng theå ñi ñaâu khi khoâng ñöôïc pheùp cuûa ta". Roài moái nghi hieän ra trong ñaàu voi: "Caùi gaõ ngoài ôû choã noï vôùi taám y truøm ñaàu, haún laø nguyeân nhaân gaây ra loän xoän, ta phaûi theo doõi haén".

Roài voi ñaàu ñaøn ñeå nhöõng con voi khaùc ñi tröôùc vaø chính noù ñi cuoái cuøng, böôùc thaät chaäm. Khi nhöõng con voi cuoái ñaûnh leã xong vaø ñi qua, gaõ thôï saên thaáy voi chuùa ñeán, laäp töùc haén cuoän y laïi vaø phoùng ngoïn giaùo. Voi chuùa ñaõ ñeà phoøng khi ñeán gaàn, neân böôùc lui traùnh muõi giaùo. Bieát ngay laø ngöôøi ñaõ gieát voi cuûa mình, voi chuùa laäp töùc phoùng tôùi ñeå toùm haén. Nhöng gaõ thôï saên ñaõ nhanh nheïn nhaûy qua vaø nuùp sau moät coäi caây. Voi chuùa döï ñònh seõ laáy voøi quaán caû gaõ thôï saên vôùi coäi caây, toùm laáy gaõ vaø quaät gaõ xuoáng ñaát. Ngay luùc ñoù, gaõ thôï saên nhanh trí chìa taám y vaøng ra cho voi troâng thaáy. Thaáy laù y, voi khöïng laïi coù veû ñaén ño: "Neáu ta taán coâng ngöôøi naøy, loøng quyù troïng maø haøng ngaøn chö Phaät, Phaät Ñoäc giaùc vaø A-la-haùn ñaõ daønh cho ta taát nhieân seõ maát heát", voi ñaønh daèn loøng, hoûi thôï saên:

- Coù phaûi anh ñaõ gieát heát nhöõng thaân quyeán kia cuûa ta khoâng?

Thôï saên traû lôøi:

- Vaâng, thöa Ngaøi.

- Taïi sao anh haønh ñoäng xaáu xa theá? Anh ñaõ khoaùc taám y daønh cho nhöõng vò ñaõ thoaùt khoûi tham duïc, nhöng khoâng xöùng hôïp vôùi anh. Khi laøm nhö theá, anh ñaõ phaïm toäi naëng.

Noùi xong, voi laïi khieån traùch haén laàn cuoái:

Ai maëc aùo ca-sa,
Taâm chöa rôøi ueá tröôïc,
Khoâng töï cheá, khoâng thöïc,
Khoâng xöùng aùo ca-sa.

Ai rôøi boû ueá tröôïc,
Giôùi luaät kheùo nghieâm trì,
Töï cheá, soáng chaân thaät,
Thaät xöùng aùo ca-sa

- Anh ñaõ haønh ñoäng khoâng xöùng ñaùng.

Con voi noùi nhö theá.

Khi ñaáng ñaïo sö chaám döùt baøi hoïc naøy, Ngaøi ñoàng nhaát nhöõng nhaân vaät trong truyeän Boån Sanh nhö sau:

- Ngöôøi thôï saên luùc aáy laø Ñeà-baø-ñaït-ña, voi chuùa ñaõ quôû traùch haén chính laø Ta. Naøy caùc Tyø-kheo! Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu Ñeà-baø-ñaït-ña ñaõ khoaùc taám y maø haén khoâng xöùng ñaùng, haén ñaõ laøm nhö theá trong kieáp tröôùc roài.

Noùi xong, Ngaøi ñoïc nhöõng Phaùp Cuù sau:

(9) Ai maëc aùo ca-sa,
Taâm chöa rôøi ueá tröôïc,
Khoâng töï cheá, khoâng thöïc,
Khoâng xöùng aùo ca-sa.

(10) Ai rôøi boû ueá tröôïc,
Giôùi luaät kheùo nghieâm trì,
Töï cheá, soáng chaân thaät,
Thaät xöùng aùo ca-sa.

8. Nhöõng Ñaïi Ñeä Töû

Khoâng chaân, töôûng chaân thaät...

Giaùo lyù naøy ñöôïc ñöùc Phaät thuyeát khi Ngaøi nguï taïi tinh xaù Truùc Laâm, vaø lieân quan ñeán vieäc nhöõng ñaïi ñeä töû Phaät töôøng trình raèng ngoaïi ñaïo Sanjaya choái töø khoâng ñeán quy y Phaät. Ñaàu ñuoâi caâu chuyeän nhö sau:

8A. Ñôøi Soáng Cuûa Phaät

Boán A-taêng-kyø vaø moät traêm ngaøn kieáp quaù khöù, ñaáng Ñaïo sö cuûa chuùng ta sanh laøm moät hoaøng töû Baø-la-moân trong thaønh Amaravatì laø Sumedha (Sieâu thuaät). Sau khi ñaõ thoâng ñaït moïi xaûo thuaät, Ngaøi töø boû di saûn leân ñeán voâ soá trieäu cuûa cha meï ñeå laïi, xuaát gia, soáng ñôøi aån só, nguï trong vuøng Himalaya, vaø ôû ñoù töï mình thieàn ñònh ñaéc ñöôïc thaàn thoâng. Moät hoâm Phaät Nhieân Ñaêng, ñaáng Thaäp löïc, rôøi tinh xaù Sadassana ñeán thaønh Ramma, daân chuùng ñi tröôùc doïn ñöôøng. Sumedha hoâm ñoù bay treân khoâng, thaáy con ñöôøng ñaõ ñöôïc doïn saïch, Sumadhachoïn moät ñoaïn ñöôøng chöa saïch, ñôïi ñöùc Phaät ñeán, laáy thaân mình laøm caàu, traûi aùo baèng da höôu treân buøn, naèm leân treân vaø noùi: "Xin ñöøng ñeå ñöùc Phaät vaø Taêng chuùng böôùc treân buøn, xin Ngaøi haõy böôùc treân thaân con, ñeå tieáp tuïc cuoäc haønh trình".

Khi Phaät thaáy Sumedha, Ngaøi noùi: "OÂng hoaøng kia laø moät vò Phaät töông lai. Boán a-taêng-kyø vaø moät traêm ngaøn kieáp sau naøy oâng ta seõ thaønh Phaät teân Coà-ñaøm". Ñoù laø lôøi cuûa Phaät Nhieân Ñaêng thoï kyù cho oâng hoaøng Baø-la-moân Sumedha. Sau khi Phaät Nhieân Ñaêng ñeán nhöõng vò Phaät sau: Kodanna, Maøngala, Sumana, Revata, Sobhita, Anomadassì, Paduma, Naraøda, Padumuttara, Sumedha, Sujaøta, Piyadassì Atthadassì, Dhammadassì Siddhattha, Tissa, Phussa, Vipassì(Tyø-baø-thi), Sikhì(Thi-khí),Vessabhuø (Tyø-xaù-phuø), Kakusandha (Caâu-löu-toân), Konaøgamana (Caâu-na-haøm-maâu-ni) vaø Kassapa (Ca dieáp). Laàn löôït hai möôi boán vò Phaät ra ñôøi vaø soi saùng theá gian. Vaø töø moãi vò Phaät, oâng hoaøng Baø-la-moân Sumedha ñeàu nhaän ñöôïc lôøi thoï kyù seõ thaønh Phaät. Baáy giôø sau khi Sumedha ñaõ vieân maõn 10 ba-la-maät, 10 ba-la-maät baäc haï vaø 10 ba-la-maät baäc thöôïng, taát caû laø 30 ba-la-maät, Ngaøi ñöôïc taùi sanh laø thaùi töû Vessantaravaø trong kieáp laøm thaùi töû Vessantara, Ngaøi haønh caùc phaùp ñaïi thí, hy sinh caû vôï vaø con laøm chaán ñoäng quaû ñaát. Maïng chung, Ngaøi taùi sanh vaøo coõi trôøi Ñaâu suaát, cuõng trong kieáp soáng ñoù, caùc vò trôøi cuûa möôøi ngaøn theá giôùi tuï hoïp laïi xöng taùn Ngaøi:

Thôøi ñaõ ñeán, hôõi baäc Ñaïi Löïc,
Haõy giaùng sanh thai meï ñi thoâi,
Cöùu nhôn thieân chìm ñaém noåi troâi,
Vaø khaùm phaù con ñöôøng baát töû.

Ngay sau ñoù Ngaøi tö duy naêm ñieàu ñaïi quaùn. Vaø qua kieáp ñoù Ngaøi sanh vaøo doøng vua Thích ca, ñöôïc nuoâi döôõng trong nhung luïa hoaøng gia. Suoát thôøi gian naøy, Ngaøi taän höôûng tuoåi xuaân toát laønh, ôû ba laâu ñaøi tuøy theo muøa trong naêm, höôûng thuï neáp soáng huy hoaøng ñeá vöông coù theå saùnh ngang coõi trôøi. Thôøi gian troâi qua, moät hoâm lieân tieáp trong 8 ngaøy, Ngaøi ñeán khu vöôøn ñeå giaûi trí thì gaëp ba thieân söù, ñoù laø moät ngöôøi giaø, moät ngöôøi beänh vaø moät ngöôøi cheát. Trong ba ngaøy ñoù, Ngaøi trôû veà hoaøng cung loøng chaán ñoäng khoân taû.

Vaøo ngaøy thöù tö Ngaøi gaëp moät ngöôøi xuaát gia, soáng ñôøi tu só. Moät yù töôûng böøng nôû trong taâm trí: "Toát hôn heát, ta neân töø boû theá gian, soáng ñôøi tu só".

OÂm aáp trong ñaàu öôùc mô veà ñôøi soáng tu haønh, Ngaøi tieáp tuïc ñeán khu vöôøn, suoát ngaøy ngoài treân bôø hoà trong hoaøng cung. Khi Ngaøi ngoài ñoù, trôøi Vissakamma ñeán, döôùi daïng ngöôøi thôï caïo vaø maëc vaøo Ngaøi y phuïc quyù giaù, trang ñieåm Ngaøi vôùi moïi thöù trang söùc. ÔÛ ñoù Ngaøi nhaän ñöôïc tin hoaøng töû La-haàu-la vöøa ra ñôøi. Caûm thaáy loøng thöông con maïnh meõ troãi daäy, Ngaøi saùng suoát nhaän ñònh: "Ta phaûi caét ñöùt ngay söï raøng buoäc naøy, neáu khoâng seõ lôùn maïnh theâm nöõa". Chieàu ñoù Ngaøi trôû veà hoaøng cung, Kisaø Gotamì con gaùi cuûa baø baùc Ngaøi, ñoïc caâu keä sau ñaây:

Haïnh phuùc thay ngöôøi meï,
Haïnh phuùc thay ngöôøi cha,
Haïnh phuùc thay ngöôøi vôï,
Coù ngöôøi choàng nhö Ngaøi.

Kisaø Gotamì ñoïc caâu keä treân khieán Ngaøi phaûi buoät mieäng: "Gotamì ñaõ noùi cho ta bieát ñaâu laø chaân haïnh phuùc ñeå tìm"

Roài Ngaøi laáy moät chuoãi ngoïc göûi taëng coâ.

Trôû veà cung, khi naèm xuoáng long saøng. Ngaøi thaáy roõ dieän maïo dô xaáu cuûa nhöõng cung nöõ ñang nguû. Gheâ tôûm, Ngaøi ñaùnh thöùc ngöôøi coi ngöïa Xa-naëc, baûo ñem ngöïa Kieàn-traéc ñeán, vaø Ngaøi cöôõi Kieàn-traéc mang theo Xa-naëc laøm baïn ñoàng haønh, coù chö thieân möôøi ngaøn coõi giôùi vaây quanh. Ngaøi ra ñi, thöïc hieän moät cuoäc xaû ly vó ñaïi.

Phi ngöïa ñeán bôø soâng Anomaø, Ngaøi rôøi boû theá gian vaø soáng ñôøi tu só.

Soáng ñôøi tu só, Ngaøi tieáp tuïc ñeán Vöông Xaù vaø ñi vaøo thaønh khaát thöïc. Roài Ngaøi ruùt lui vaøo nuùi Pandava, ngoài tu trong hang. Vua nöôùc Ma-kieät-ñaø ñeán nôi daâng vöông quoác cho Ngaøi nhöng Ngaøi lieàn töø choái. Ngaøi höùa vôùi vua laø seõ ñeán thaêm vöông quoác ngay khi Ngaøi chöùng ñaïo. Roài Ngaøi ñeán vôùi Alaøraø vaø Uddaka. Nhöng sau khi tu theo giôùi phaùp cuûa hai vò naøy. Ngaøi khoâng chöùng ñöôïc ñaïo quaû (A-la-haùn). Sau ñoù Ngaøi daán thaân vaøo cuoäc ñaïi chieán trong saùu naêm.

Moät saùng sôùm ngaøy raèm cuûa thaùng Visìkhaø, Ngaøi duøng baùt chaùo do Sujaøtaø daâng cuùng, thaû cho baùt vaøng troâi ngöôïc treân soâng Ni-lieân, roài suoát ngaøy trong röøng Mahaøana (Ñaïi Laâm) Ngaøi nhaäp ñònh vaøo caùc taàng thieàn. Buoåi chieàu Ngaøi laèng nghe long vöông Kaøla taùn thaùn ñöùc haïnh cao quyù cuûa Ngaøi. Ngaøi böôùc leân toøa Boà-ñeà, nhaän boù coû cuûa Sotthiya daâng, raûi ra tröôùc maët mình vaø phaùt lôøi theä nguyeän: "Ta seõ khoâng rôøi khoûi toøa ngoài naøy cho ñeán khi Ta hoaøn toaøn döùt tham ñaém nguõ duïc theá gian vaø taâm Ta hoaøn toaøn giaûi thoaùt heát laäu hoaëc".

Sau ñoù Ngaøi ngoài quay maët veà höôùng ñoâng vaø chieán thaéng Ma vöông tröôùc khi maët trôøi laën. Trong canh moät Ngaøi chöùng Tuùc maïng minh, canh hai Ngaøi chöùng Thieân nhaõn minh, cuoái canh naêm Ngaøi chöùng Laäu taän minh, ñaït ñeán Toaøn Giaùc vaø ñaéc Thaäp löïc, Töù voâ ngaïi bieän vaø taát caû ñöùc haïnh cao thöôïng, Ngaøi ngoài treân toøa Boà-ñeà suoát baûy tuaàn. Vaøo tuaàn thöù taùm, Ngaøi ngoài döôùi coäi ña cuûa ngöôøi chaên deâ (caây-boà-ñeà) vaø quaùn töôûng veà söï thaäm thaâm vi dieäu cuûa phaùp, cuoái cuøng Ngaøi ñaâm ra e ngaïi khoâng coù khaû naêng thuyeát phaùp ñoä sanh.

Ngay laäp töùc, Phaïm thieân Sahampati cuøng vôùi chö thieân möôøi ngaøn coõi giôùi trong ñoù Ñaïi Phaïm thieân thöôøng ñi theo, ñeán gaëp Ngaøi vaø thænh caàu Ngaøi thuyeát phaùp. Quan saùt theá gian vôùi Phaät nhaõn, Ngaøi nhaän lôøi thænh caàu cuûa Phaïm thieân. Ngaøi nghó tieáp:

- Ta seõ thuyeát phaùp cho ai tröôùc tieân?

Nhìn quanh theá giôùi, Ngaøi thaáy Alaøra vaø Uddakañaõ qua ñôøi, nhöng nhôù laïi naêm Tyø-kheo ñaõ töøng taän tình phuïc vuï mình, Ngaøi ñöùng leân vaø ñi ñeán Kaøsipura, vaø gaëp Upaka treân ñöôøng vaø noùi chuyeän vôùi oâng ta.

Vaøo ngaøy raèm thaùng Aasalha, Ngaøi ñeán Isipatana trong vöôøn Loäc Uyeån, nôi naêm Tyø-kheo cö nguï. Naêm Tyø-kheo xöng hoâ vôùi Ngaøi khoâng ñuùng caùch, Ngaøi daïy hoï caùch xöng hoâ ñuùng. Roài Ngaøi baét ñaàu chuyeån Phaùp luaân, ban nöôùc baát töû ñeán moät traêm taùm möôi trieäu chö thieân, nhöng treân heát cho Tyø-kheo Annaø-Kondanna (A-nhaõ Kieàu-traàn-nhö). Sau khi ñaõ chuyeån baùnh xe phaùp, vaøo ngaøy thöù naêm cuûa nöûa thaùng, Ngaøi ñoä naêm Tyø-kheo treân, taát caû ñeàu chöùng A-la-haùn. Cuõng vaøo ngaøy aáy, Ngaøi thaáy raèng chaøng voïng toäc treû tuoåi Yasa ñaõ ñuû nhaân duyeân xuaát gia, vaø khi Yasa rôøi khoûi caên nhaø, loøng nhôøm tôûm nhöõng gì ñaõ thaáy trong ñeâm, Ngaøi nhìn thaáy anh goïi laïi:

- Ñeán ñaây, Yasa!

Vaø cho anh xuaát gia. Cuõng trong ñeâm ñoù Ngaøi ñoä cho Yasa chöùng quaû Döï löu, vaø ngaøy tieáp theo chöùng A-la-haùn. Sau ñoù Ngaøi ñoä cho naêm möôi boán baïn höõu cuûa Yasa xuaát gia.

Ngaøi goïi hoï:

- Haõy ñeán ñaây, Tyø-kheo!

Hoï lieàn trôû thaønh Tyø-kheo, roài Ngaøi ñoä hoï chöùng A-la-haùn.

Vaäy laø coù saùu möôi moát A-la-haùn treân theá gian. An cö trong muøa möa vaø laøm leã töï töù xong. Ngaøi phaùi saùu möôi Tyø-kheo ñi khaép nôi:

- Haõy ñi, caùc Tyø-kheo! Haõy thuyeát giaûng!

Coøn chính Ngaøi ñeán Uruvelaø. Treân ñöôøng ñi taïi khu röøng Kappaøsika, Ngaøi thuyeát giaùo cho ba möôi chaøng trai thuoäc nhoùm Bhaddavaggiyas. Nhöõng ngöôøi keùm nhaát trong nhoùm chöùng Sô quaû (Döï löu) vaø nhöõng ngöôøi öu vieät nhaát chöùng Tam quaû (A-na-haøm). Taát caû nhöõng chaøng trai naøy ñöôïc nhaän vaøo Taêng ñoaøn chæ vôùi lôøi goïi "Ñeán ñaây, Tyø-kheo!" Xong, Ngaøi phaùi hoï ñi khaép nôi. Ñeán Uruvelaø, Ngaøi thi trieån ba ngaøn naêm traêm pheùp thaàn thoâng vaø xuaát gia cho Uruvelaø-Kassapa, Nadì Kassapa vaø Gayaø-Kassapa. Ñoù laø ba anh em Ca-dieáp, nhöõng vò khoå haïnh beän toùc, coù moät ngaøn ñeä töû. Ngaøi daïy phaùp cho nhöõng vò khoå haïnh naøy xong, nhaän hoï vaøo Taêng ñoaøn chæ vôùi lôøi noùi: "Ñeán ñaây, Tyø-kheo!" Taïi Gayaøsìa, Ngaøi ñoä hoï chöùng quaû A-la-haùn ñi theo, Ngaøi ñeán vöôøn Latthivana gaàn thaønh Vöông Xaù, ñònh thöïc hieän lôøi höùa vôùi vua Bình-sa-vöông (Bimbisaøra) nöôùc Ma-kieät-ñaø.

"Ñaáng Ñaïo sö ñaõ ñeán!" Ngöôøi ta keâu vang raân. Nghe tin baùo, vua Bình-sa-vöông ñaõ ñeán cuøng raát ñoâng gia tröôûng Baø-la-moân theo haàu, vaø ñöùc Phaät ñaõ hoan hæ thuyeát phaùp cho vua, ñoä vua vaø gaàn heát soá Baø-la-moân ñoù chöùng quaû döï löu, vaø quy y cho caùc Baø-la-moân coøn laïi. Ngaøy sau Phaät laéng nghe vua trôøi Ñeá thích, döôùi daïng moät Baø-la-moân treû, ñeán thaønh Vöông Xaù taùn thaùn coâng ñöùc cao quyù cuûa Ngaøi, sau ñoù Ngaøi vaøo thaønh Vöông Xaù. Thoï thöïc trong hoaøng cung xong, Ngaøi nhaän lôøi vua cuùng tinh xaù Veluvana (Truùc Laâm) vaø nguï ôû ñaáy. Vaø taïi ñaây, Xaù-lôïi-phaát (Saøriputta), Muïc-kieàn-lieân (Moggallaøna) ñaõ ñeán vôùi Ngaøi

8B. Cuoäc Ñôøi cuûa Upatissa (Sarìputta ) vaø Kolita (Moggallaana)

Tröôùc khi Phaät xuaát theá, coù hai laøng Baø-la-moân khoâng xa Vöông xaù teân Upatissa vaø Kolita.

Moät hoâm, vôï moät ngöôøi Baø-la-moân teân Ruøpasaøri soáng ôû laøng Upatissa bieát mình thoï thai, cuõng cuøng ngaøy ñoù vôï cuûa Baø-la-moân teân Moggalì soáng ôû laøng Kolita cuõng bieát mình thoï thai. Nghe keå raèng trong baûy theá heä, hai gia ñình aáy ñaõ keát tình thaân höõu chaët cheõ vaø gaén boù maät thieát vôùi nhau. Hoï toå chöùc leã Baûo-thai cho hai baø meï coù mang trong ngaøy ñoù.

Sau möôøi thaùng aâm lòch, caû hai baø ñeàu haï sanh. Vaøo ngaøy ñaët teân cho hai treû, hoï ñaët teân Upatissa cho ñöùa con baø vôï Baø-la-moân Saøri, vì caäu beù laø con cuûa tröôûng toäc trong laøng Upatissa; vaø ñöùa beù kia, vì laø con cuûa tröôûng toäc trong laøng Kolitaneân ñöôïc teân laø Kolita. Lôùn leân, caû hai treû ñeàu taøi gioûi hôn ai heát trong moïi xaûo thuaät vaø hoïc thuaät. Moãi khi chaøng Upatissa ñi ra soâng hay vöôøn ñeå du ngoïan, coù naêm traêm kieäu vaøng hoä toáng, coøn Kolita coù naêm traêm xe ngöïa thuaàn chuûng hoä toáng. Hai chaøng trai treû moãi ngöôøi coù naêm traêm gia nhaân theo haàu.

Baáy giôø coù moät cuoäc leã haøng naêm taïi Vöông Xaù teân laø hoäi Ñænh Nuùi. Moät caùi giöôøng daønh cho hai chaøng keâ ôû moät nôi, vaø hai chaøng ngoài chung chöùng kieán leã hoäi. Ñeán dòp cöôøi, hoï cöôøi vang, coù dòp khoùc, hoï khoùc thaûm thieát, tôùi luùc boá thí hoï boá thí. Nhö theá, hoï döï hoäi nhieàu ngaøy. Nhöng moät hoâm, tuoåi khoân lôùn, hoï khoâng cöôøi vaøo nhöõng dòp ngaøy xöa hoï cöôøi, khoâng coù gioït nöôùc maét naøo khi gaëp caûnh ngaøy xöa hoï khoùc vaø hoï khoâng boá thí khi ñöôïc yeâu caàu.

Ngöôøi ta keå raèng, hai chaøng khôûi töôûng nhö sau: "Taïi sao chuùng ta laïi xem nhöõng thöù naøy? Tröôùc khi moät traêm naêm troâi qua, taát caû moïi ngöôøi naøy seõ maát ñi vaø khoâng coøn ai trong thaáy hoï nöõa. Toát hôn chuùng ta neân ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt". Hoï oâm aáp yù töôûng ñoù, roài Kolita baûo Upatissa:

- Baïn Upatissa! Baïn coù veû khoâng haøi loøng vaø khoâng thích thuù nhö ngaøy tröôùc. Hôn theá nöõa, baïn öu saàu phieàn muoän. Baïn nghó gì theá?

- Baïn Kolita, toâi caûm thaáy chaúng coù gì toaùi yù laâu beàn khi ngaém nhìn ñaùm daân naøy, nhöõng caùi naøy thaät heát söùc voâ ích; toát hôn toâi neân ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt cho chính mình. Nhöng taïi sao baïn cuõng phieàn muoän?

Kolita cuõng noùi theá. Khi Upatissa khaùm phaù ra Kolita ñoàng taâm traïng vôùi mình, anh ñi ñeán quyeát ñònh:

- Caû hai chuùng ta ñeàu coù moät hoaøi baõo cao ñeïp. Caû hai chuùng ta caàn phaûi ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt vaø cuøng nhau rôøi boû theá gian. Chuùng ta seõ xuaát gia vôùi Ñaïo sö naøo ñaây?

Luùc baáy giôø, coù moät du só khoå haïnh teân Saniaya ñeán thaønh Vöông Xaù vôùi ñoâng ñaûo du só khoå haïnh tuøy tuøng. Upsatissa vaø Kolita cuøng nhaát trí:

- Ta seõ xuaát gia vaø ñi tu döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Sanjaya.

Roài caû hai ngöôøi baïn ñoàng giaûi taùn naêm traêm ngöôøi haàu vaø ra leänh cho hoï:

- Haõy laáy kieäu vaø xe ngöïa roài ñi ñi!

Vôùi naêm traêm ngöôøi coøn laïi, hoï cuøng nhau xuaát gia vaø ñi tu theo Sanjaya. Töø ngaøy hai chaøng trai treû xuaát gia vaø ñi tu, Sanjayañaõ tieán tôùi tuyeät ñænh cuûa danh lôïi. Nhöng trong vaøi ngaøy, söï thoâng hieåu cuûa hoï vöôït qua khaû naêng giaûng daïy cuûa Sanjaya. Do ñoù, hoï thöa vôùi oâng:

- Thöa thaày, ñaây coù phaûi laø toaøn theå chaân lyù maø thaày bieát, hay ngoaøi ra coøn coù nhöõng gì cao hôn nöõa?

- Ñaây laø taát caû, caùc con ñaõ bieát heát roài.

Upatissa vaø Kolita ñeàu baên khoaên: "Neáu nhö theá, thaät voâ ích cho chuùng ta khi ôû laïi laøm hoïc troø vò thaày naøy theâm nöõa. Con ñöôøng giaûi thoaùt maø chuùng ta tìm kieám khi töø boû theá gian, chaéc chaén khoâng theå ñaït ñöôïc töø vò thaày naøy. Nhöng vuøng Dieâm-phuø-ñeà laø moät xöù to roäng, chuùng ta haõy du haønh qua thoân xoùm, thaønh thò, hoaøng thaønh. Chaéc chaén chuùng ta seõ tìm ñöôïc baäc thaày chæ daïy chuùng ta con ñöôøng giaûi thoaùt".

Keå töø hoâm ñoù, baát cöù nôi naøo nghe coù tu só hay Baø-la-moân uyeân baùc, hoï ñeàu tìm ñeán vaø ñaøm luaän. Nhöõng vaán ñeà Upatissa vaø Kolita neâu ra caùc vò aáy ñeàu khoâng theå traû lôøi; nhöng moïi vaán ñeà caùc vò aáy hoûi ñeán, Upatissa vaø Kolita ñeàu traû lôøi troâi chaûy.

Cöù nhö theá, hoï du haønh khaép vuøng Dieâm-phuø-ñeà, roài hoï quay böôùc trôû veà nhaø rieâng cuûa mình. Tröôùc khi töø giaõ, Upatissa giao öôùc vôùi Kolita:

- Baïn Kolita,ai trong chuùng ta ñaït ñeán söï baát töû tröôùc xin baùo cho ngöôøi kia.

Roài hoï chia tay.

Trong thôøi gian hai ngöôøi baïn soáng giao öôùc nhö theá, ñaáng Ñaïo sö sau khi du haønh töø nôi naøy ñeán nôi khaùc, nhö ñaõ keå ôû treân, ñeán Vöông Xaù. Ñöùc Phaät ñaõ nhaän cuùng tinh xaù Veluvana vaø ôû laïi ñoù.

Sau ñoù ñöùc Phaät ñaõ phaùi saùu möôi moát A-la-haùn ñi rao giaûng coâng ñöùc cuûa Tam Baûo.

- Haõy ñi, naøy caùc Tyø-kheo! Haõy giaûng vaø daïy!

Moät trong nhoùm naêm Tyø-kheo, Ñaïi Tröôûng laõo AÙc-beä, quay laïi veà Vöông Xaù, vaø vaøo saùng sôùm hoâm sau, ñaép y oâm baùt vaøo thaønh khaát thöïc. Cuõng trong ngaøy ñoù saùng sôùm, du só khoå haïnh Upatissa aên saùng xong ñi ñeán khu aån daät cuûa nhöõng du só khoå haïnh. Hình daùng Tröôûng laõo loït vaøo maét Upatissa. Loøng ñaày kinh ngaïc pha laãn thaùn phuïc, Upatissa chaêm chuù nhìn Tröôûng laõo:

- Tröôùc ñaây ta chöa heà thaáy moät tu só naøo nhö vò naøy. OÂng phaûi laø moät trong nhöõng tu só ñaõ ñaéc A-la-haùn treân theá gian, neáu khoâng cuõng laø ngöôøi ñaõ böôùc vaøo con ñöôøng ñöa ñeán Thaùnh quaû A-la-haùn, ta haõy thöû ñeán gaëp tu só vaø hoûi Ngaøi: "Vì ai, thöa hieàn höõu, maø hieàn höõu töû boû theá gian? Ai laø baäc thaày cuûa hieàn höõu? vaø hieàn höõu truyeàn giaùo phaùp cuûa ai?"

Nhöng chaøng daèn laïi vì deø daët, sôï mình quaù ñöôøng ñoät:

"Thaät khoâng ñuùng luùc ñeå hoûi tu só nhöõng caâu nhö theá, vì oâng ñang ñi khaát thöïc töøng nhaø. Ta coù neân theo saùt böôùc cuûa tu só, nhö ngöôøi ta vaãn thöôøng laøm ñeå thænh caàu aân hueä moät vò naøo ñoù?"

Upatissa böôùc theo Tröôûng laõo AÙc-beä. Tröôûng laõo ñaõ nhaän xong moät phaàn khuaát thöïc. Treân ñöôøng ñi tieáp ñeán moät nôi naøo ñoù, thaáy raèng Tröôûng laõo muoán ngoài xuoáng, chaøng lieàn ñaët toïa cuï cuûa mình treân ñaát vaø daâng cho Tröôûng laõo. Tu só thoï thöïc xong, chaøng roùt nöôùc trong bình cuûa mình môøi Ngaøi. Laøm xong boån phaän cuûa moät ñeä töû ñoái vôùi thaày, vaø khi tröôûng laõo thoï thöïc xong, chaøng leã ñoä chaøo hoûi Tröôûng laõo, roài thöa:

- Thöa hieàn höõu, caùc caên cuûa Ngaøi thaät thanh tònh, nöôùc da cuûa Ngaøi thaät saùng boùng vaø trong treûo. Vì ai, thöa hieàn höõu, Ngaøi ñaõ töø boû theá gian? Ai laø thaày cuûa Ngaøi? Vaø Ngaøi truyeàn baù giaùo lyù cuûa ai?

Tröôûng laõo thaàm nghó: "Nhöõng du só khoå haïnh hay choáng ñoái toân giaùo ta theo, do ñoù ta seõ chæ cho tu só naøy söï thaäm thaâm cuûa ñaïo ta".

Nhöng tröôùc heát Ngaøi giaûi thích raèng Ngaøi chæ laø moät sô cô. Ngaøi noùi:

- Naøy hieàn höõu! Toâi chæ laø moät sô cô, toâi ñi tu chöa bao laâu, toâi môùi ñeán vôùi Phaùp vaø luaät naøy, ngay baây giôø toâi khoâng coù nhieàu lôøi ñeå thuyeát phaùp.

Chaøng tu só khoå haïnh thaàm nhuû: "Toâi laø Upatissa, xin noùi nhieàu hay ít theo khaû naêng cuûa Ngaøi, toâi nhaát quyeát seõ tìm hieåu yù nghóa baèng traêm ngaøn caùch".

Do ñoù chaøng noùi:

Haõy noùi ít hoaëc nhieàu,
Nhöng noùi ñieàu coát yeáu,
Toâi chæ caàn coát yeáu,
Sao phaûi thoát nhieàu lôøi?

Ñeå traû lôøi, Tröôûng laõo duøng ngay doøng ñaàu cuûa Phaùp Cuù:

Taát caû phaùp töø nhaân duyeân sanh,
Nhaân duyeân aáy, Nhö Lai ñaõ chæ.

Ngay doøng ñaàu tieân, chaøng du só khoå haïnh ñaéc quaû Döï löu, hieåu heát yù nghóa baèng caû moät ngaøn caùch. Chaøng vöøa ñaéc quaû Döï löu xong, tröôûng laõo ñoïc noát doøng thöù hai:

Vaø cuõng daïy theá naøo chaám döùt.
Ñaây, giaùo huaán cuûa Ñaïi Sa-moân.

Chaøng khoâng chöùng ñöôïc quaû vò cao hôn, chaøng nghó laø phaûi coù moät lyù do naøo ñoù, vì theá chaøng trình Tröôûng laõo:

- Xin Ngaøi ñöøng thuyeát phaùp cao hôn nöõa, ñaõ ñuû! Ñaïo sö cuûa chuùng ta hieän nguï ôû ñaâu?

- Taïi Truùc laâm, hieàn höõu!

- Vaäy thì, thöa Toân giaû! Xin ngaøi ñi tröôùc ñi. Toâi coù moät ngöôøi baïn, anh ta vaø toâi ñaõ giao öôùc vôùi nhau: "Ai trong chuùng ta ñaït ñeán söï baát töû tröôùc tieân phaûi baùo cho ngöôøi kia". Toâi phaûi giöõ lôøi höùa naøy tröôùc ñaõ. Toâi seõ ruû baïn toâi cuøng ñeán ñaáng Ñaïo sö, ñi theo con ñöôøng cuûa Ngaøi.

Noùi xong, Upatissa phuû phuïc naêm voùc döôùi chaân Tröôûng laõo, ñi nhieãu beân phaûi ba voøng vaø töø giaõ Ngaøi, ñi ñeán gaëp du só khoå haïnh baïn chaøng.

Nhaø du só khoå haïnh Kolita thaáy chaøng töø xa, khoâng khoûi möøng thaàm: "Hoâm nay, veû maët baïn ta khaùc thöôøng, chaéc anh ñaõ ñeán söï baát töû".

Kolita noân noùng hoûi ngay baïn mình:

- Baïn ñaõ ñaït ñöôïc baát töû phaûi khoâng?

Upatissa traû lôøi:

- Vaâng, naøy huynh! Toâi ñaõ ñaït ñeán baát töû.

Noùi xong, chaøng noùi Phaùp Cuù nhö Toân giaû AÙc-beä ñaõ noùi. Ngay khi keát thuùc baøi keä, Kolita chöùng quaû Döï löu. Roài Kolita hoûi tieáp:

- Naøy baïn, ñaáng Ñaïo sö ôû ñaâu?

- Taïi Truùc Laâm, baïn aï. Tröôûng Laõo AÙc-beä, thaày chuùng ta ñaõ cho toâi bieát.

_ Toát laém, naøy baïn! Chuùng ta haõy ñi, haõy ñeán gaëp ñöùc Phaät.

Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát coù moät neùt ñaëc bieät laø luoân kính troïng saâu ñaäm vò thaày cuûa mình. Do ñoù, Ngaøi baûo baïn:

- Naøy baïn, chuùng ta haõy baùo cho thaày mình, du só khoå haïnh Sanjaya raèng chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc ñeán baát töû, nhö theá taâm oâng seõ thöùc tænh vaø trí oâng seõ hieåu bieát. Duø oâng coù thieáu söï hieåu bieát ñi chaêng nöõa chaéc chaén oâng vaãn tin chuùng ta khoâng noùi doái, vaø ngay khi ñöôïc nghe Phaät thuyeát phaùp, oâng seõ ñaït ñaïo quaû.

Hai du só khoå haïnh lieàn ñi ñeán Sanjaya.

Gaëp laïi hoï Sanjaya hoûi ngay:

- Caùc ñaïo höõu! Caùc oâng coù thaønh coâng trong vieäc tìm ngöôøi chæ cho con ñöôøng baát töû khoâng?

- Vaâng, thöa Thaày, chuùng toâi ñaõ tìm ñöôïc ngöôøi nhö theá. Ñöùc Phaät ñaõ hieän treân theá gian, Phaùp ñaõ xuaát hieän, Taêng ñaõ xuaát hieän. Coøn Ngaøi, Ngaøi ñi trong hö huyeãn phi thöïc. Haõy ñeán ñaây, thöa Ngaøi, ñi ñeán ñaáng Ñaïo sö vôùi chuùng toâi.

- Caùc oâng coù theå ñi. Ta khoâng ñi ñöôïc!

- Taïi sao?

- Tröôùc ñaây, ta ñaõ laø moät baäc thaày cuûa nhieàu ngöôøi. Ñoái vôùi ta, trôû laïi thaønh moät ngöôøi ñeä töû cuõng voâ lyù nhö moät teân nheách nhaùc ñöôïc pheùp ñi ñeán gieáng nöôùc. Ta khoâng theå soáng cuoäc ñôøi ngöôøi ñeä töû.

- Ñöøng laøm vaäy, Thaày aï!

- Khoâng sao, caùc baïn! Caùc baïn coù theå ñi, coøn ta thì khoâng ñi ñöôïc.

- Thöa Thaày! Töø khi Phaät xuaát hieän treân theá gian, daân chuùng mang höông hoa vaø caùc thöù trong tay hoï, ñi ñeán vaø toân kính moät mình Ngaøi thoâi. Chuùng ta haõy ñi ñeán ñoù. Thaày ñònh laøm gì?

- Naøy ñaïo höõu! Ai chieám ña soá treân theá gian naøy, ngöôøi ngu hay ngöôøi trí?

- Thöa Thaày, ngöôøi ngu thì nhieàu, ngöôøi trí thì ít.

- Toát laém, ñaïo höõu! Haõy ñeå ngöôøi trí ñeán vôùi tu só trí tueä Coà-ñaøm, vaø haõy ñeå ngöôøi ngu ñeán vôùi ngu phu laø ta. Caùc anh coù theå ñi, coøn ta khoâng ñi.

- Thaày seõ trôû thaønh moät ngöôøi noåi tieáng, thaày aï.

Hai ñeä töû cuõ noùi theá vaø leân ñöôøng. Khi hoï ñi roài, giaùo ñoaøn cuûa Sanjaya tan raõ, vaø khu röøng trôû neân vaéng veû. Sanjaya khoâng chòu noåi tröôùc caùnh röøng vaéng veû, oâng buoàn töùc hoäc maùu töôi. Naêm traêm du só khoå haïnh thaùp tuøng Kolita vaø Upatissa moät ñoaïn ñöôøng. Sau ñoù, hai traêm naêm möôi ngöôøi coøn trung thaønh vôùi Sajaya trôû veà, coøn laïi hai traêm naêm möôi ngöôøi, hai vò thu nhaän hoï laøm ñeä töû vaø cho hoï ñi theo ñeán Veluvana.

Ñöùc Phaät ñang ngoài giöõa töù chuùng thuyeát phaùp, thaáy hai du só khoå haïnh töø xa ñeán, Ngaøi lieàn baûo caùc Tyø-kheo:

- Naøy caùc Tyø-kheo, coù hai ñaïo höõu ñeán ñaây laø Kolita vaø Upatissa. Hoï seõ laø ñoâi ñeä töû cuûa ta, ñoâi ñaïi ñeä töû cao quyù.

Hai du só khoå haïnh ñaûnh leã Phaät, cung kính ngoài xuoáng moät beân vaø thöa:

- Baïch Theá Toân, chuùng con xin ñöôïc thu nhaän vaøo Taêng ñoaøn theo Phaät, chuùng con xin quy y vaø xuaát gia.

Ñöùc Phaät baûo:

- Haõy ñeán Tyø-kheo! Phaùp seõ ñöôïc thuyeát, haõy soáng ñôøi phaïm haïnh cho ñeán luùc laâm chung ñeå moïi ñau khoå döùt haún.

Ngay töùc khaéc, nhôø thaàn thoâng, hoï töï nhieân ñöôïc y baùt, vaø trôû thaønh nhöõng vò Tyø-kheo Tröôûng laõo moät traêm haï laïp.

Baèng vaøo söï thuyeát phaùp cuûa hoäi chuùng ñeä töû, ñöùc Phaät gia taêng vieäc thuyeát giaûng phaùp. Tröø hai vò Ñaïi ñeä töû ra, moïi ngöôøi ñeàu ñaéc quaû A-la-haùn. Laï luøng thay, hai vò Ñaïi ñeä töû vaãn khoâng thaønh töïu thieàn ñònh daãn ñeán ba quaû vò cao hôn (Lyù do gì nhö theá? Vì trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû Phaät coù moät taàm quan troïng).

Luùc baáy giôø Toân giaû Ñaïi Muïc-kieàn-lieân, nguï gaàn laøng Kallavaøla trong vöông quoác Ma-kieät-ñaø, rôi vaøo traïng thaùi hoân traàm daõ döôïi vaøo ngaøy thöù baûy sau ngaøy ñöôïc thu nhaän vaøo Taêng ñoaøn. Nhöng ñöôïc ñöùc Phaät ñaùnh thöùc, Ngaøi tröø khoûi hoân traàm daõ döôïi vaø aùp duïng ñeà muïc thieàn quaùn veà caùc ñaïi maø ñöùc Phaät ñaõ trao cho Ngaøi. Ngaøi thaønh töïu thieàn ñònh daãn ñeán ba quaû vò cao hôn vaø ñaït ñöôïc cöùu caùnh cuûa trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû.

Coøn Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát, hai tuaàn leã ôû vôùi ñöùc Phaät, töø ngaøy ñöôïc thu nhaän vaøo Taêng ñoaøn, nguï taïi hang Söukarakhata cuõng gaàn thaønh Vöông Xaù. Khi nghe con cuûa ngöôøi chò Ngaøi, Ñaïo só Dìhanakha ñoïc laïi baøi kinh Vedanaø pariggaha, Ngaøi chuù taâm vaøo baøi kinh, vaø gioáng nhö moät ngöôøi aên ñöôïc côm naáu cho ngöôøi khaùc, Ngaøi ñaït ñöôïc cöùu caùnh cuûa trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû.

(Chaéc chaén Toân giaû Xaù-lôïi-phaát laø moät ngöôøi ñaïi trí tueä. Vaäy thì taïi sao Ngaøi caàn ñeán moät thôøi gian laâu hôn Ñaïi Muïc-kieàn-lieân ñeå ñaït deán cöùu caùnh cuûa trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû? Bôûi vì ñoái vôùi Ngaøi nhöõng vieäc chuaån bò caàn phaûi tæ mæ. Chuùng ta neân hieåu raèng ñaây laø tröôøng hôïp töông töï vôùi moät vò vua, khi muoán ra ngoaøi du haønh, caàn phaûi chuaån bò nhieàu thöù, nhö saép xeáp nhöõng taám phuû leân löng nhöõng con voi seõ coõi... Coøn ñoái vôùi moät ngöôøi ngheøo, duø muoán ñi ñaâu, anh ta ñi ñöôïc ngay khoâng caàn theâm gì laém).

Ngay hoâm Xaù-lôïi-phaát vaø Muïc-kieàn-lieân ñöôïc nhaän vaøo Taêng ñoaøn, khi trôøi gaàn toái, ñöùc Ñaïo sö trieäu taäp nhöõng ñeä töû taïi Truùc Laâm, ñeà cöû ñòa vò Ñaïi ñeä töû cho hai vò môùi vaøo Taêng ñoaøn, vaø ñoïc giôùi boån Paøtimokkha. Caùc Tyø-kheo baát bình baøn taùn vôùi nhau:

- Ñöùc Theá Toân toû ra thieân vò trong vieäc troïng voïng naøy. Ñòa vò Ñaïi ñeä töû, Ngaøi phaûi öu tieân cho nhöõng ai töø boû theá gian ñaàu tieân, töùc laø nhoùm naêm vò Kieàu-traàn-nhö. Neáu Ngaøi khoâng ñeám xæa ñeán söï thænh caàu cuûa hoï, Ngaøi phaûi daønh öu tieân cho Tröôûng laõo Yasa vaø naêm möôi boán baïn ñoàng haønh cuûa oâng. Neáu Ngaøi khoâng cho nhöõng vò naøy laøm Ñaïi ñeä töû, Ngaøi phaûi daønh öu tieân cho nhoùm ba möôi thanh nieân. Neáu Ngaøi baùc boû nhoùm naøy thì phaûi daønh öu tieân cho ba anh em Uruvela-Kassapa, Nadì-Kassapa vaø Gayaø-Kassapa. Khi baùc boû taát caû nhöõng Tyø-kheo ñeán tröôùc vaø daønh ñòa vò Ñaïi ñeä töû cho nhöõng ngöôøi töø boû theá gian sau heát, ñöùc Ñaïo sö ñaõ toû ra thieân vò.

Phaät hoûi hoï:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Caùc oâng ñang tranh luaän vaán ñeà gì?

Nghe hoï keå laïi, Phaät noùi:

- Naøy caùc Tyø-kheo! ta khoâng toû ra thieân vò trong vieäc troïng voïng naøy. Traùi laïi, ta daønh cho caùc Tyø-kheo naøy vaø cho taát caû nhöõng Tyø-kheo khaùc nhöõng gì moãi ngöôøi mong öôùc khi phaùt lôøi theä nguyeän. Coøn Annaø Kondana coù cuùng döôøng nhöõng thaønh quaû ñaàu muøa chín laàn, nhöng khoâng coù theä nguyeän laøm Ñaïi ñeä töû. Traùi laïi, luùc cuùng döôøng, oâng theä nguyeän raèng oâng phaûi laø ngöôøi ñaàu tieân ñaït ñeán quaû vò toái thöôïng, ñoù laø A-la-haùn quaû.

- Baïch Theá Toân, khi naøo vaäy?

- Haõy laéng nghe, caùc Tyø-kheo!

- Vaâng, Theá Toân!

Sau ñoù, Theá Toân keå:

Chuyeän quaù khöù

8C. Tieåu Kala vaø Ñaïi Kala

Naøy caùc Tyø-kheo! Chín möôi moát kieáp quaù khöù, ñöùc Phaät Vipassì xuaát hieän ôû ñôøi. Luùc ñoù coù hai anh em Ñaïi Haéc vaø Tieåu Haéc, caû hai gia chuû naøy cai quaûn moät caùnh ñoàng roäng lôùn troàng luùa. Moât hoâm Tieåu Haéc ñeán ruoäng luùa boùc voû luùa vaø aên, thaáy ngoït khaùc thöôøng.

Sau ñoù khoâng laâu, oâng muoán daâng moät moùn quaø baèng luùa non leân Taêng chuùng do Phaät laõnh ñaïo. Vì theá oâng ñeán ngoû yù cuøng anh mình:

- Neø anh! Chuùng ta haõy boùc voû luùa non vaø naáu nöôùng thích hôïp ñeå cuùng döôøng nhöõng vò Phaät.

Em noùi gì theá, hôû em? Chöa heà coù ngöôøi naøo boùc voû luùa non cuùng döôøng, cuõng khoâng ai thích laøm nhö theá trong töông lai, ñöøng coù laøm hoûng muøa maøng.

Ngöôøi em laëp laïi yù kieán cuûa mình nhieàu laàn. Cuoái cuøng ngöôøi anh döùt khoaùt:

- Thoâi ñöôïc, haõy chia ruoäng laøm hai phaàn. Ñöøng coù ñuïng ñeán phaàn cuûa anh, nhöng haõy laøm nhöõng gì em thích treân phaàn ruoäng cuûa em.

Tieåu Haéc noùi:

- Toát laém.

Roài ngöôøi em chia ruoäng laøm hai, thueâ moät soá lôùn noâng daân lao ñoäng loät voû luùa non vaø naáu vôùi raát nhieàu söõa, theâm bô loûng, maät, ñöôøng vaø daâng moùn côm chín ñeán Taêng ñoaøn do Phaät laõnh ñaïo.

Böõa aên chaám döùt, Tieåu Haéc thöa:

- Baïch Theá Toân. do coâng ñöùc cuùng döôøng thaønh quaû ñaàu muøa naøy, cho con ñöôïc laøm ngöôøi ñaàu tieân ñaït ñeán quaû vò toái thöôïng laø A-la-haùn quaû.

- Seõ ñöôïc vaäy.

Roài ñöùc Ñaïo sö hoài höôùng coâng ñöùc cho thí chuû.

Khi ngöôøi em trôû veà, nhìn laïi caùnh ñoàng, oâng ta thaáy toaøn boä caùnh ñoàng ñaày nhöõng nhaùnh luùa naûy choài, ñan vaøo nhau nhö ñöôïc buoäc thaønh boù. Caûnh töôïng naøy khieán oâng caûm nhaän ñöôïc naêm nieàm vui. OÂng haân hoan: "Ta thaät laø may maén". Khi luùa troå boâng, oâng cuùng döôøng nhöõng boâng luùa ñaàu tieân. Cuøng vôùi daân laøng thaønh quaû ñaàu tieân gaët ñöôïc. Khi luùa ñöôïc boù laïi, oâng daâng nhöõng boù luùa ñaàu tieân. Khi luùa gom thaønh ñoáng, oâng daâng luùa ñaàu tieân trong ñoáng. Khi luùa chaát thaønh uï, oâng daâng luùa ñaàu tieân trong uï. Khi ñaäp luùa, oâng daâng nhöõng luùa ñaàu tieân xay xong. Khi ñong, oâng daâng phaàn luùa ñong ñaàu tieân. Khi chaát vaøo kho, oâng daâng luùa ñaàu tieân vaøo kho laãm. Nhö theá, oâng daâng thaønh quaû ñaàu tieân cuûa vuï muøa ñeán chín laàn ñeå cuùng döôøng. Baát cöù thöù gì oâng ñem daâng ñöôïc buø ñaép laïi, vaø oâng coù moät vuï muøa boäi thu. Phöôùc ñöùc ñeán vôùi ngöôøi bieát laøm phöôùc.

Do ñoù, ñöùc Theá Toân noùi:

- Thaät vaäy, Ñaïi ñöùc! Ñaïo ñöùc baûo hoä ngöôøi bieát giöõ gìn ñaïo ñöùc, soáng ñaïo ñöùc ñöa ñeán haïnh phuùc. Ñaây laø lôïi laïc cuûa cuoäc soáng ñaïo ñöùc, ngöôøi naøo soáng trong ñaïo ñöùc seõ khoâng bao giôù ñi ñeán tình traïng ñau khoå.

Vì theá, trong thôøi kyø cuûa Phaät Vipassì, Kieàu-traàn-nhö ñaõ cuùng döôøng thaønh quaû ñaàu tieân tôùi chín laàn, theä nguyeän laøm ngöôøi ñaàu tieân ñaït ñöôïc quaû vò toái thöôïng. Cuõng theá, trong thôøi kyø cuûa Phaät Padumuttara, moät traêm ngaøn kieáp veà quaù khöù, trong thaønh Hamsavatì, oâng ñaõ cuùng döôøng doài daøo, vaø phuû nhuïc döôùi chaân ñöùc Phaät, theä nguyeän laøm ngöôøi ñaàu tieân ñaït ñöôïc quaû vò toái thöôïng A-la-haùn quaû. Vì vaäy, Ta ñaõ daønh cho oâng ta ñòa vò theo ñuùng theä nguyeän. Ta khoâng toû ra thieân vò trong söï troïng voïng naøy.

Chuyeän quaù khöù

8D. Da-Xaù (Yasa) Â vaø Naêm Möôi Boán Baïn Höõu

- Baïch Theá Toân, naêm möôi laêm thanh nieân do Da-xaù (yasa) caàm ñaàu taïo nhöõng coâng ñöùc gì?

- Hoï ñaõ theä nguyeän döôùi chaân moät vò Phaät ñöôïc ñaït quaû vò A-la-haùn, vaø ñaõ taïo nhieàu coâng ñöùc. Tröôùc khi Phaät hieän taïi xuaát hieän ôû ñôøi, hoï ñaõ keát baïn vôùi nhau ñeå thaønh töïu nhöõng coâng ñöùc, vaø heát loøng lo vieäc thieâu xaùc cheát cuûa ngöôøi ngheøo khoù. Moät hoâm, thaáy xaùc cheát cuûa moät phuï nöõ mang thai, hoï ñem xaùc cheát nghóa trang ñeå thieâu. Da-xaù vaø boán ngöôøi baïn ñöôïc chæ ñònh vieäc thieâu xaùc, nhöõng ngöôøi coøn laïi trôû veà laøng.

Khi Da-xaù thieâu xaùc, chaøng duøng caây xieân xuyeân suoát thaân xaùc cheát, laät qua laät laïi, vaø thaáu roõ söï baát tònh cuûa thaân xaùc. Ñeå chia xeû söï hieåu bieát naøy vôùi boán baïn mình, chaøng baøy toû: "caùc baïn, haõy nhìn thaân naøy. Ñaây ñoù da deû nöùt neû, khoâng khaùc gì da cuûa con boø ñoám, baát tònh, nhô nhôùp vaø gôùm ghieác."

Ngay ñoù, boán baïn chaøng cuõng thaáu trieät söï baát tònh cuûa thaân xaùc.

Naêm ngöôøi baïn quay veà laøng vaø truyeàn ñaït laïi cho nhöõng ngöôøi kia. Veà phaàn Da-xaù chaøng veà nhaø vaø cuõng truyeàn ñaït cho cha meï vaø vôï, hoï ñeàu thaáu trieät söï baát tònh.

Ñaây laø coâng ñöùc maø hoï ñaõ taïo trong kieáp tröôùc. Vaø do chính coâng ñöùc naøy, Da-xaù chöùng nghieäm ñöôïc söï baát tònh cuûa thaân xaùc khi ôû trong phoøng nhìn caùc myõ nöõ nguû. Theâm vaøo ñoù, caên cô hoï ñaõ ñeán luùc thuaàn thuïc, cho neân taát caû caùc chaøng trai ñeàu ñaït quaû thaùnh. Nhö theá, nhöõng chaøng treû tuoåi naøy ñaït ñöôïc ñieàu mong muoán ñuùng theo hoï theä nguyeän. Ta khoâng toû ra thieân vò trong vieäc troïng voïng naøy.

Chuyeän quaù khöù

8 E. Ba Möôi Chaøng Voïng Toäc

- Nhöng, baïch Theá Toân! Ba möôi vò voïng toäc treû tuoåi naøy ñaõ taïo coâng ñöùc gì?

Hoï cuõng theä nguyeän döôùi chaân chö Phaät quaù khöù ñaït thaønh quaû vò A-la-haùn vaø ñaõ taïo laäp nhöõng coâng ñöùc. Tröôùc khi Phaät hieän taïi xuaát hieän ôû ñôøi, hoï taùi sanh laøm ba möôi keû aùc, nhöng nghe lôøi khuyeân daïy daønh cho oâng Tudila, hoï giöõ naêm giôùi suoát saùu möôi ngaøn naêm. Roài nhöõng ngöôøi naøy cuõng chöùng ñaït ñuùng theo hoï theä nguyeän. Ta khoâng toû ra thieân vò trong vieäc troïng voïng naøy.

Chuyeän quaù khöù

8F. Anh Em Ca Dieáp

- Nhöng, baïch Theá Toân! Ba anh em Ca-dieáp laø Uruvela Kassapa, Nadì-Kassapa, Gayaø-Kassapa (Öu-laâu-taàn-loa Ca-dieáp, Na-ñeà Ca-dieáp, Gia-da Ca-dieáp) taïo döïng nhöõng coâng ñöùc naøo?

- Hoï cuõng taïo döïng nhöõng coâng ñöùc vaø theä nguyeän ñaït thaønh quaû vò A-la-haùn. Chín möôi hai kieáp quaù khöù, hai ñöùc Phaät Tissa vaø Phussacuøng moät luùc xuaát hieän treân theá gian. Cha cuûa Ngaøi Phussa laø vua Mahinda. Khi Ngaøi Phussa giaùc ngoä thì ngöôøi con uùt cuûa vua trôû thaønh Ñaïi ñeä töû cuûa Ngaøi vaø con cuûa vò tö teá trôû thaønh ñeä töû thöù hai. Nhaø vua ñeán choã Phaät vaø baïch:

- Ngöôøi con caû cuûa toâi laø Phaät, ngöôøi con uùt cuûa toâi laø Ñaïi ñeä töû, vaø ngöôøi con cuûa vò tö teá cuûa toâi laø Ñaïi ñeä töû thöù hai cuûa Phaät.

Vaø nhìn caû ba, vua hoan hæ:

- Ñöùc Phaät laø cuûa chính toâi, Phaùp laø cuûa chính toâi, Taêng laø cuûa chính toâi.

Vaø oâng long troïng xöng tuïng ba laàn:

- Xin taùn thaùn Ngaøi laø baäc Theá Toân, ÖÙng Cuùng, Toaøn Giaùc.

Roài oâng gieo mình döôùi chaân ñöùc Ñaïo sö thöa:

- Baïch Theá Toân, baây giôø vaøo cuoái cuoäc ñôøi keùo daøi chín möôi ngaøn naêm, döôøng nhö ñaõ ñeán luùc ñeå toâi ngoài nhaém maét nguû yeân. Luùc naøo toâi coøn soáng, xin ñöøng ñeán nhaø ngöôøi khaùc, haõy nhaän töù söï cuùng döôøng cuûa mình toâi thoâi.

Nhaän ñöôïc söï öng thuaän cuûa Phaät, nhaø vua ñeàu ñaën cuùng döôøng cho Ngaøi.

Baây giôø nhaø vua coù ba ngöôøi con khaùc. Ngöôøi lôùn nhaát coù naêm traêm lính tuøy tuøng, ngöôøi giöõa ba traêm vaø ngöôøi treû nhaát hai traêm. Moät hoâm, hoï xin pheùp cha ñöôïc cuùng döôøng ngöôøi anh caû laø ñöùc Phaät Phussa, nhöng bò töø choái. Vieäc naøy xaûy ra nhieàu laàn, ít laâu sau, moät cuoäc noåi loaïn buøng noå ôû bieân giôùi vaø ba anh em ñöôïc vua cha phaùi ñi deïp giaëc. Thaønh coâng, trong vieäc khoâi phuïc ôû bieân giôùi, hoï trôû veà hoaøng cung, vua cha oâm laáy hoï, hoân leân toùc, ngôïi khen vaø töôûng thöôûng:

- Caùc con yeâu cuûa cha, cha seõ cho nhöõng gì caùc con muoán.

Hoï vaâng leänh:

- Taâu phuï vöông! Chuùng con xin nhaän aân hueä cuûa cha.

Sau vaøi ngaøy, khi cha hoï nhaéc laïi:

- Caùc con yeâu, ta seõ cho baát cöù ñieàu gì caùc con muoán.

Hoï lieàn ngoû yù:

_ Taâu phuï vöông! Chuùng con khoâng caàn gì khaùc ngoaøi vieäc töø nay trôû ñi chuùng con xin ñöôïc cuùng döôøng anh caû cuûa chuùng con, haõy ban cho chuùng con aân hueä naøy!

- Ta khoâng ban cho caùc con aân hueä naøy ñöôïc, caùc con yeâu!

- Neáu cha khoâng muoán ban cho chuùng con ñaëc aân naøy thöôøng xuyeân, thì haõy ban cho chuùng con baûy naêm.

- Ta khoâng muoán theá, con yeâu!

- Theá thì haõy ban ñaëc aân cho chuùng con saùu naêm hay naêm naêm, boán, ba hay hai naêm, hay moät naêm, hoaëc laø baûy thaùng, hay saùu, naêm, boán, ba hay hai thaùng hoaëc moät thaùng.

- Ta khoâng muoán theá, caùc con yeâu!

- Theá thì taâu phuï vöông! Haõy cho moãi ñöùa con moät thaùng, ban ôn cho chuùng con taát caû ba thaùng!

- Thoâi ñöôïc, caùc con yeâu! Haõy cuùng döôøng anh caùc con trong ba thaùng.

Baây giôø caû ba anh em chæ coù moät thuû khoá vaø moät quaûn gia. Vieân quaûn gia coù ñeán moät traêm hai möôi ngaøn ngöôøi phuï vieäc.

Ba anh em cho vôøi thuû khoá vaø quaûn gia laïi chæ thò:

- Trong voøng ba thaùng tôùi, chuùng toâi seõ thoï giöõ möôøi giôùi, ñaép y vaøng vaø an cö vôùi ñaáng Ñaïo sö. Khi chuùng toâi vaéng maët, boån phaän caùc anh phaûi coi soùc löông thöïc cuùng döôøng, moãi ngaøy caùc anh phaûi cung caáp ñaày ñuû thöùc aên, caû cöùng vaø meàm, cho chín möôi ngaøn Tyø-kheo vaø moät ngaøn lính. Töø nay trôû ñi chuùng ta seõ khoâng daën doø gì nöõa.

Roài ba anh em ñem theo moät ngaøn lính tuøy tuøng tuaân giöõ möôøi giôùi, ñaép y vaøng vaø baét ñaàu an cö trong tinh xaù.

Ngöôøi thuû khoá vaø quaûn gia hôïp löïc thay phieân nhau hoaøn taát boån phaän cuùng döôøng, laáy löông thöïc töø kho cuûa ba anh em ñeå cuùng döôøng. Nhöng khi ñaùm con cuûa nhöõng ngöôøi phuïc vuï ñoøi moùn chaùo yeán maïch vaø nhöõng thöùc aên chuùng ñoøi, tröôùc caû luùc Taêng ñoaøn ñeán. Haäu quaû laø Taêng ñoaøn chæ nhaän ñöôïc thöùc aên thöøa vaø khoâng ñöôïc cung caáp thöùc aên naøo môùi nguyeân. Cuoái cuøng, ngöôøi thuû khoá vaø vieân quaûn gia cuõng theøm aên ñeán noãi hoï laáy bôùt thöùc aên, roài laøm ra veû nhö ñöa cho ñaùm treû, nhöng thöïc hoï aên heát. Thaáy thöùc aên ngon khoâng nhòn theøm ñöôïc, hoï vaø nhoùm taùm möôi boán ngaøn ngöôøi cuûa hoï ñaõ aên thöïc phaåm maø hoï coù boån phaän phaûi daâng cho Taêng ñoaøn, neân khi cheát vaø thaân bò tan raõ, hoï taùi sanh vaøo loaøi ngaï quyû.

Khi maïng chung, ba anh em vaø moät ngaøn ngöôøi tuøy tuøng ñöôïc sanh leân thieân giôùi vaø soáng chín möôi hai kieáp qua laïi töø coõi trôøi naøy ñeán coõi trôøi khaùc. Ñoù laø nhöõng coâng ñöùc maø ba anh em ñaõ taïo döïng trong thôøi gian ñoù vì laäp nguyeän thaønh töïu quaû vò A-la-haùn. Nhöõng gì hoï nhaän ñöôïc chæ laø do lôøi theä nguyeän cuûa hoï. Ta khoâng toû ra thieân vò trong vieäc ban cho ñieàu gì caàn ban. Vieân quaûn gia baây giôø laø Bình-sa-vöông, thuû khoá laø cö só nöõ Visaøkha (Tyø-xaù-khö) vaø ba hoaøng töû laø ba nhaø khoå haïnh beân toùc.

Nhöõnh gia nhaân phuïc vuï cuûa hoï taùi sanh trong loaøi ngaï quyû. Moät thôøi gian sau khi traûi qua töø kieáp naøy ñeán kieáp khaùc, caû toát vaø xaáu, hoï ñöôïc taùi sanh trong tieåu kieáp naøy ôû coõi ngaï quyû suoát boán ñôøi ñöùc Phaät. Trong tieåu kieáp naøy, ñaàu tieân hoï ñeán gaëp vò Phaät Kakusandha, truï theá boán möôi ngaøn naêm, vaø hoûi Ngaøi:

- Xin Phaät noùi cho chuùng con bieát khi naøo chuùng con nhaän ñöôïc thöùc aên?

Ñöùc Phaät ñaùp:

- Caùc ngöôøi seõ khoâng coù gì ñeå aên trong thôøi kyø hoùa ñoä cuûa Ta, nhöng sau Ta ñaïi ñòa seõ ñöôïc naâng cao moät daëm, vaø ñöùc Phaät Konaøgamana seõ xuaát hieän, toát nhaát caùc ngöôi haõy hoûi Ngaøi.

Hoï chôø ñôïi suoát thôøi gian ñoù, vaø khi ñöùc Phaät Konaøgamana xuaát hieän, hoï lieàn hoûi vaø ñöôïc Ngaøi traû lôøi:

- Caùc ngöôi seõ khoâng coù gì ñeå aên trong thôøi kyø hoùa ñoä cuûa Ta, nhöng sau Ta, ñaïi ñòa seõ naâng cao moät daëm, vaø ñöùc Phaät Kassapa seõ xuaát hieän, toát nhaát caùc ngöôøi haõy hoûi Ngaøi.

Hoï chôø ñôïi suoát thôøi gian ñoù, vaø khi nghe ñöùc Phaät Kassapa xuaát hieän, laïi ñeán thöa hoûi vaø laïi ñöôïc nghe:

- Caùc ngöôi seõ khoâng nhaän ñöôïc gì ñeå aên trong thôøi kyø cuûa Ta, nhöng sau Ta, ñaïi ñòa seõ ñöôïc naâng cao moät daëm, vaø ñöùc Phaät Gotama seõ xuaát hieän. Vaøo thôøi ñoù, thaân quyeán cuûa caùc anh laø Bình-sa-vöông seõ laøm vua, oâng ta seõ cuùng döôøng ñöùc Ñaïo sö vaø seõ hoài höôùng coâng ñöùc taïo ñöôïc cho caùc ngöôi, vaø luùc ñoù caùc ngöôi seõ nhaän ñöôïc thöùc aên.

Thôøi kyø giöõa hai ñöùc Phaät sau naøy ñoái vôùi chuùng cuõng nhanh gioáng nhö hoâm nay qua ngaøy hoâm sau. Khi Nhö Lai xuaát hieän ôû theá gian vaø vua Bình-sa-vöông cuùng döôøng ngaøy thöù nhaát, chuùng khoâng nhaän ñöôïc thöùc aên. Chuùng chôø ñeán ñeâm, vaø taïo moät tieáng oàn ñaùng sôï vaø hieän ra tröôùc vua. Nhaø vua ñeán Veluvana vaøo ngaøy hoâm sau, vaø thuaät laïi tình tieát cho Nhö Lai. Ñöùc Ñaïo sö giaûi thích:

- Ñaïi vöông, chín möôi hai kieáp trong quaù khöù, döôùi thôøi Phaät Phussa, nhöõng ngaï quyû aáy laø thaân quyeán cuûa ñaïi vöông. Hoï leùn aên thöïc phaåm maø hoï coù boån phaän daâng ñeán Taêng ñoaøn, hoï ñaõ hoûi Phaät Kakusandha, Konaøganama, vaø Kassapa khi naøo hoï ñöôïc aên vaø chö Phaät ñaõ noùi vôùi hoï nhö theá, nhö theá. Suoát thôøi gian naøy, hoï raát muoán nhaän söï boá thí cuûa ñaïi vöông. Sôû dó hoï laøm oàn ñeâm hoâm qua vì ñaïi vöông coù boá thí nhöng hoï khoâng nhaän ñöôïc phöôùc baùo boá thí ñoù.

- Nhöng baïch Theá Toân! Trong tröôøng hôïp con boá thí baây giôø, hoï coù nhaän ñöôïc khoâng?

- Seõ nhaän ñöôïc, Ñaïi vöông!

Ngaøy hoâm sau, vua thænh Taêng ñoaøn do Phaät laõnh ñaïo, daâng thöùc aên doài daøo vaø thöa:

- Baïch Theá Toân, töø nay trôû ñi vaät aåm thöïc töø coõi trôøi xin cho nhöõng ngaï quyû naøy coù phaàn.

Vaø khi vua hoài höôùng ñeán nhöõng ngaï quyû coâng ñöùc cuùng döôøng cuûa oâng, chuùng nhaän ñöôïc vaät aåm thöïc töø coõi trôøi.

Ngaøy hoâm sau, nhöõng ngaï quyû laïi xuaát hieän traàn truoàng. Ñöùc vua trình leân Phaät:

- Hoâm nay, baïch Theá Toân, nhöõng ngaï quyû naøy laïi xuaát hieän traàn truoàng, con khoâng bieát phaûi laøm gì?

Ñöùc Phaät giaûi thích:

- Ñaïi vöông, vì oâng khoâng cho hoï quaàn aùo.

Ngaøy hoâm sau, nhaø vua daâng y ñeán Taêng ñoaøn do Phaät laõnh ñaïo vaø cuõng nguyeän töø nay trôû ñi mong hoï ñöôïc quaàn aùo töø coõi trôøi.

Vaø khi vua hoài höôùng coâng ñöùc cuùng döôøng cuûa oâng cho hoï nhö theá, laäp töùc hoï ñöôïc quaàn aùo töø coõi trôøi, ngay luùc aáy hoï boû thaân ngaï quyû vaø nhaän thaân chö thieân.

Khi ñöùc Phaät hoài höôùng coâng ñöùc, Ngaøi ñoïc baøi kinh chuù nguyeän: "Ngaï quyû ñöùng ngoaøi vaùch nhaø"

Khi ngaøi keát thuùc phaàn hoài höôùng coâng ñöùc, taùm möôi boán ngaøn chuùng sanh ñaït ñöôïc Phaùp nhaõn thanh tònh.

Treân ñaây ñöùc Phaät ñaõ giaûng phaùp, thuaät laïi chuyeän cuûa ba anh em beän toùc.

Chuyeän quaù khöù

8G. Sarada vaø Sirivaddha

Nhöng, baïch Theá Toân! Caùc Ñaïi ñeä töû ñaõ thaønh töïu coâng ñöùc gì?

- Hoï ñaõ theä nguyeän ñaït ñeán ñòa vò Ñaïi ñeä töû. Trong moät a-taêng-kyø kieáp theâm moät traêm ngaøn kieáp quaù khöù, Xaù-lôïi-phaát ñöôïc taùi sanh vaøo moät gia ñình Baø-la-moân giaøu coù, laø oâng hoaøng Sarada. Muïc-kieàn-lieân ñöôïc sanh trong gia ñình tröôûng giaû giaøu coù, teân laø Sirivaddha. Hai chaøng trai treû laøm baïn vôùi nhau töø khi coøn nghòch ñaát.

OÂng hoaøng Sarada ñöôïc höôûng cuûa thöøa keá to taùt khi cha cheát. Moät hoâm, ôû moät mình, anh baên khoaên: "Ta chæ bieát moät ít veà ñôøi soáng cuûa theá giôùi naøy thoâi, ta chaúng bieát gì veà ñôøi soáng cuûa theá giôùi beân kia. Ai sinh ra ñeàu chaéc chaén phaûi cheát. Ta phaûi töø boû theá gian, gia nhaäp Taêng ñoaøn vaø ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt". Do ñoù, anh ñeán gaëp baïn vaø taâm söï:

- Baïn Sirivaddha, toâi döï ñònh rôøi boû theá gian vaø ñi tìm con ñöôøng giaûi thoaùt. Anh coù theå rôøi boû theá gian vôùi toâi hay khoâng?

- Naøy baïn, toâi khoâng theå rôøi boû theá gian, baïn haõy ra ñi moät mình.

Baïn töø choái, oâng hoaøng Sarada vaãn khoâng thay ñoåi yù ñònh, vaø laäp luaän raèng:

- Khoâng ai ñi ñeán ñôøi sau vôùi nhöõng ngöôøi ñoàng haønh hay thaân quyeán hay baïn beø. Ta muoán laøm gì phaûi laøm moät mình.

Vì vaäy, anh môû cöûa kho vaø boá thí roäng raõi cho ngöôøi ngheøo khoå, du só vaø aên maøy. Xong, anh ruùt vaøo chaân nuùi vaø soáng ñôøi aån só... Ñaàu tieân moät, roài hai, roài ba, roài nhieàu ngöôøi khaùc theo göông anh choïn ñôøi soáng tu haønh. Cuoái cuøng, aån só beän toùc leân ñeán baûy möôi boán ngaøn, Sarada chöùng ñöôïc nguõ thoâng vaø baùt ñònh, vaø daïy nhöõng ngöôøi aån só beän toùc naøy phöông thöùc tuï taäp thieàn ñònh. Taát caû ñeàu chöùng nguõ thoâng vaø baùt ñònh.

Luùc aáy, Phaät Anomadassì xuaát hieän ôû ñôøi. Thaønh cuûa Ngaøi teân Candavatì Cha laø Yasavanta thuoäc giai caáp chieán só, vaø meï laø baø Yasodharaø. Caây thaønh ñaïo cuûa Ngaøi laø caây Ajjuna. Nisabha vaø Anoma laø Ñaïi ñeä töû cuûa Ngaøi, Varuna laø thí chuû, vaø Sundaraø vaø Sumanaø laø nöõ cö só noøng coát. Ngaøi truï theá moät traêm naêm, voùc daùng cao naêm möôi taùm cubits, vaø phaùt haøo quang töø thaân xa ñeán möôøi hai daëm (naêm möôi caây soá). Ngaøi coù moät traêm ngaøn Tyø-kheo nöông hoïc.

Moät hoâm, bình minh vöøa loù daïng, sau khi xuaát ñònh Ñaïi bi, Ngaøi quan saùt theá gian vaø thaáy aån só Sarada vaø nhaän ra raèng: "Hoâm nay, khi Ta ñeán gaëp aån só Sarada, seõ coù moät buoåi ñaïi thuyeát phaùp.Sarada seõ laäp nguyeän ñaït ñeán ñòa vò Ñaïi ñeä töû, vaø baïn oâng ta, tröôûng giaû Sirivaddha seõ laäp nguyeän ñaït ñòa vò Ñaïi ñeä töû thöù hai. Cuoái baøi thuyeát phaùp, baûy möôi boán ngaøn aån só beän toùc nöông hoïc seõ chöùng quaû A-la-haùn. Vì vaäy Ta phaûi ñeán ñoù"

Roài ñöùc Phaät Anomadassì ñaép y oâm baùt, khoâng noùi moät lôøi vôùi ai, ñoäc haønh nhö moät con sö töû, vôùi yù ñònh hieån hieän ñeå cho Saradabieát mình laø moät vò Phaät.

Vaø trong khi moân ñeä cuûa aån só Sarada vaéng maët vì ñi tìm caùc loaïi traùi caây, ñöùc Phaät töø treân trôøi haï xuoáng ñaát ngay tröôùc maét Sarada.

Khi aån só Sarada thaáy thaàn thoâng vaø töôùng haûo cuûa Phaät, oâng thaàm nhôù laïi nhöõng caâu thô lieân quan ñeán ñaëc tính cuûa moät baäc ñaïi nhaân. OÂng bieát raèng moät ngöôøi ñöôïc phuù cho nhöõng hình töôùng nhö theá, neáu soáng taïi gia laø moät oâng vua, moät baäc chuyeån luaân thaùnh vöông, soáng ñôøi xuaát gia seõ laø ngöôøi taän dieät tham duïc, laø moät vò Phaät toaøn giaùc. Vì theá, Saradañoan chaéc ngöôøi naøy laø moät vò Phaät khoâng nghi ngôø gì nöõa.

Do ñoù, oâng ñeán gaëp Phaät, naêm voùc ñaûnh leã, söûa soaïn moät choã ngoài daâng Ngaøi, ñöùc Phaät ngoài vaøo choã ñaõ ñöôïc söûa soaïn, vaø aån só Sarada choïn choã ngoài thích hôïp, kính caån ngoài xuoáng moät beân.

Baûy möôi boán ngaøn aån só beän toùc luùc naõy vaéng maët vì ñaõ ñi tìm caùc loaïi traùi caây ngoït vaø nhieàu nöôùc, baây giôø vöøa trôû veà vôùi thaày hoï. Thaáy ñöùc Phaät ngoài giöõa vaø thaày hoï ngoài keá beân, hoï noùi:

- Thöa Thaày, chuùng toâi thöôøng ñi khaép nôi vaø ñeàu cho raèng khoâng coù ai cao caû hôn thaày. Nhöng vôùi vò naøy, chuùng toâi caû quyeát raèng Ngaøi cao caû hôn thaày.

- Ñaïo höõu! Caùc oâng noùi gì theá? Coù phaûi yù caùc oâng ñang so saùnh moät hoät caûi vôùi nuùi Tu-di cao saùu möôi taùm ngaøn daëm khoâng? Hôõi nhöõng ñöùa con ngaây thô! Ñöøng so saùnh ta vôùi moät vò Phaät toaøn giaùc.

Nhöõng aån só ñeàu ñoàng yù raèng: "Neáu ñaây laø moät ngöôøi taàm thöôøng, thaày chuùng ta seõ khoâng so saùnh nhö theá. Vò naøy quaû thaät cao caû laøm sao!" laäp töùc hoï phuû phuïc tröôùc chaân Phaät.

Roài thaày hoï, aån só Sarada baûo hoï raèng:

- Caùc baïn, chuùng ta khoâng coù moät phaåm vaät xöùng ñaùng daâng leân chö Phaät ôû ñaây, vaø ñaáng Ñaïo sö ñaõ ñeán ñaây ñuùng luùc chuùng ta thöôøng ñi khaát thöïc. Chuùng ta haõy daâng Ngaøi phaåm vaät theo khaû naêng cuûa chuùng ta. Tìm vaø mang ñeán ñaây taát caû nhöõng loaïi traùi caây haûo haïng.

Vì vaäy, hoï ñi kieåm traùi caây, aån só Sarada ruûa tay vaø ñích thaân ñaët traùi caây vaøo bình baùt cuûa Nhö Lai. Ngay khi ñaáng Ñaïo sö vöøa caàm ñeán nhöõng traùi caây cuùng döôøng Ngaøi, chö thieân gia theâm höông vò cuûa coõi trôøi vaøo nhöõng traùi caây ñoù. AÅn só Sarada cuõng ñích thaân loïc nöôùc daâng leân Phaät.

Sau böõa aên, khi ñaáng Ñaïo sö vaãn coøn ngoài taïi choã, Sarada keâu goïi taát caû caùc moân ñeä vaøo ngoài xuoáng, hoan hæ ñaøm luaän vôùi ñaáng Ñaïo sö.

Vaø ñaáng Ñaïo sö thaàm nghó: "Hai Ñaïi ñeä töû vaø chuùng Tyø-kheo haõy ñeán ñaây". Ngay laäp töùc, hai Ñaïi ñeä töû cuøng vôùi moät traêm ngaøn A-la-haùn thaùp tuøng hieän ñeán, ñaûnh leã ñaáng Ñaïo sö vaø kính caån ngoài moät beân. Roài aån só Sarada noùi vôùi moân ñeä mình nhö sau:

- Caùc baïn, choã ngoài cuûa Phaät thì thaáp vaø khoâng coù choã ngoài cho moät traêm ngaøn Tyø-kheo. Hoâm nay caùc baïn haõy leã kính ñöùc Phaät. Haõy ñi tìm ôû chaân nuùi mang veà ñaây nhöõng boâng hoa maøu saéc röïc rôõ vaø höông thôm ngaøo ngaït.

Coù caâu noùi raèng thôøi gian boû ra ñeå noùi baøn chæ phí phaïm thoâi, ngöôøi coù thaàn thoâng thì phaïm vi thaàn löïc khoâng theå töôûng töôïng ñöôïc. Do ñoù, trong thoaùng choác nhöõng aån só ñem veà nhöõng boâng hoa maøu saéc röïc rôõ, höông thôm ngaøo ngaït vaø hoï keát thaønh moät neäm hoa daøi moät daëm (gaàn naêm km) cho Phaät. Roài hoï keát tieáp moät neäm hoa ñaøi ba phaàn tö daëm cho hai Ñaïi ñeä töû. Nhöõng neäm hoa cho nhöõng Tyø-kheo coøn laïi daøi nöûa daëm hay ngaén hôn, neäm daønh cho taân Sa-moân daøi moät usabha (120 cubit). Khoâng neân thaéc maéc taïi sao nhöõng choã ngoài coù kích thöôùc vó ñaïi nhö theá laïi ñöôïc xeáp goïn vaøo tu vieän khoå haïnh naøy. Sôû dó coù theå ñöôïc do bôûi naêng löïc huyeàn nhieäm. Khi choã ngoài ñaõ saün saøng, aån só Saradañöùng tröôùc Theá Toân vaø chaép tay cung kính thöa:

- Baïch Theá Toân, xin haõy leân neäm hoa naøy ñeå con ñöôïc cöùu ñoä vaø aân trieâm coâng ñöùc.

Do ñoù ngöôøi ta keå raèng:

OÂng goùp nhieàu loaïi höông hoa
Söûa soaïn giöôøng toøa, cung kính thænh thöa:
"Ñaây con ñaõ soaïn saün saøng,
Choã ngoài thích hôïp keát baèng höông hoa.
Theá Toân, xin ngöï vaøo toøa
Xin cho con ñöôïc taâm hoøa loøng an. 
Baûy ngaøy ñeâm, Phaät ngoài treân
Neäm hoa con keát vaø lieàn cho con
Taâm bình tòch laëng an nhieân
Töø ngöôøi cho ñeán chö thieân ñeàu möøng".

Khi ñöùc Phaät ngoài roài, hai Ñaïi ñeä töû vaø nhöõng Tyø-kheo moãi ngöôøi ngoài vaøo choã daønh cho mình. AÅn só Sarada laáy moät loïng hoa lôùn che treân ñaàu Nhö Lai. Ñaáng Ñaïo sö baûo:

- Nguyeän cho nhöõng aån só beän toùc daâng vinh döï naøy cho ta seõ gaët ñöôïc quaû baùo toát laønh. Vaø laäp töùc, Ngaøi nhaäp vaøo Dieät taän ñònh. Nhaän thaáy ñöùc Ñaïo sö ñaõ nhaäp Dieät taän ñònh, hai Ñaïi ñeä töû cuõng nhaäp ñònh vaø vaøo Dieät taän ñònh. Trong baûy ngaøy ñöùc Ñaïo sö ngoài ñoù, höôûng nieàm an laïc cuûa Dieät taän ñònh. Khi ñeán giôø ñi tìm thöùc aên, moân ñeä cuûa Sarada ñi vaøo röøng vaø duøng nhöõng traùi caây daïi vaø nhieàu thöù traùi khaùc. Thôøi gian coøn laïi, hoï ñöùng chaáp tay cung kính tröôùc Phaät. AÅn só Sarada khoâng ñi tìm thöùc aên, nhöng trong baûy ngaøy lieân tuïc caåm loïng hoa che ñöùc Phaät, ñaõ tìm ñöôïc nieàm vui vaø haïnh phuùc sung maõn.

Khi ñöùc Ñaïo sö xuaát ñònh, Ngaøi noùi vôùi vò Ñaïi ñeä töû, Tröôûng laõo Nisabha, ngoài beân tay phaûi Ngaøi.

- Nisabha! Haõy hoài höôùng coâng ñöùc cho nhöõng aån só ñaõ daâng chuùng ta hoa vaø choã ngoài.

Sau ñoù, Tröôûng laõo, nhö moät duõng töôùng vöøa nhaäm chöùc vò cao troïng töø tay Chuyeån luaân Thaùnh vöông, loøng traøn ñaày nieàm haân hoan, hieån baøy trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû, baét ñaàu baøi hoài höôùng. Khi Ngaøi chaám döùt, ñöùc Phaät baûo Ñaïi ñeä töû thöù nhì nhö sau:

- Con cuõng haõy thuyeát phaùp cho caùc Tyø-kheo!

Vaâng lôøi Phaät daïy, Tröôûng laõo Anoma suy nghieäm ñeán Tam taïng kinh ñieån, lôøi daïy cuûa chö Phaät, roài thuyeát phaùp. Nhöng duø hai Ñaïi ñeä töû ñaõ thuyeát phaùp, khoâng coù moät Tyø-kheo naøo ñaït ñöôïc Phaùp nhaõn thanh tònh. Roài ñöùc Ñaïo sö hieån loä naêng löïc voâ bieân cuûa Phaät, baét ñaàu thuyeát phaùp. Khi baøi giaûng keát thuùc, taát caû baûy möôi boán ngaøn aån só beän toùc ñaéc A-la-haùn tröø aån só Sarada. Ñaïo sö khi ñoù duoãi tay ra vaø caát tieáng:

- Haõy ñeán, Tyø-kheo!

Laäp töùc raâu toùc hoï ruïng maát, vaø taùm moùn caàn thieát ñöôïc khoaùc vaøo ngöôøi hoï.

Ñoäc giaû coù thaéc maéc vì sao aån só Sarada khoâng chöùng A-la-haùn khoâng? Bôûi vì oâng taùn taâm. Ngöôøi ta keå raèng trong khi vò Ñaïi ñeä töû ngoài toøa thöù hai keá beân Phaät hieån baøy trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû ñang thuyeát phaùp, ngay luùc aån só baét ñaàu laéng nghe baøi phaùp, oâng ñaõ khôûi nieäm: "OÀ! öôùc mong sao, vaøo moät luùc naøo ñoù ôû töông lai, trong Giaùo ñoaøn cuûa moät vò Phaät töông lai, ta ñöôïc nhaän troïng traùch maø vò ñeä töû naøy ñaõ nhaän!" Vì leõ ñoù, oâng khoâng theå chöùng ñaïo quaû.

Sarada, tuy theá vaãn ñaûnh leã Nhö lai, vaø ñöùng ñoái dieän vôùi Ngaøi, baïch:

- Baïch Theá Toân! vò Tyø-kheo ngoài toøa caïnh Ngaøi mang danh hieäu gì trong Giaùo ñoaøn cuûa Ngaøi?

- Ñoù laø ngöôøi theo Ta trong buoåi ñaàu Chuyeån phaùp luaân, ñoù laø ngöôøi ñaõ ñaït ñeán toät ñænh cuûa trí tueä ba-la-maät cuûa baäc Ñaïi ñeä töû, ñoù laø ngöôøi ñaõ hieåu thaáu möôøi saùu theå cuûa Tri thöùc. Do ñoù, oâng ta ñöôïc goïi laø Ñaïi ñeä töû trong Giaùo ñoaøn cuûa Ta.

- Baïch Theá Toân! ÔÛ ñaây, trong baûy ngaøy con ñaõ ñöùng caàm loïng hoa che Ngaøi, baèng caùch aáy daâng vinh döï leân Ngaøi. Quaû baùo cuûa coâng ñöùc naøy, con khoâng mong caàu ñôøi sau laøm Ñeá Thích hay Phaïm thieân, nhöng trong töông lai, con nguyeän ñöôïc trôû thaønh Ñaïi ñeä töû cuûa moät ñöùc Phaät, gioáng nhö Tröôûng laõo Nisabha hieän taïi.

Sarada laäp nguyeän xong, ñöùc Ñaïo sö muoán bieát öôùc nguyeän cuûa ngöôøi naøy coù thaønh töïu khoâng, Ngaøi beøn phoùng thieân nhaõn vaø quan saùt nhöõng thôøi kyø töông lai, thaáy sau moät a-taêng-kyø kieáp coäng theâm moät traêm ngaøn kieáp, öôùc nguyeän cuûa Sarada seõ thaønh töïu. Ngaøi cho aån só Sarada bieát:

- Öôùc nguyeän naøy cuûa oâng seõ khoâng vieãn voâng. Cuoái moät a-taêng-kyø kieáp coäng theâm moät traêm ngaøn kieáp nöõa, Phaät Gotama seõ xuaát hieän treân theá gian. Meï cuûa Ngaøi laø hoaøng haäu Mahaø maøya, cha Ngaøi laøvua Shudhodana, con Ngaøi laø Raøhula, thò giaû Ngaøi laø Ananda, vaø Ñaïi ñeä töû thöù hai cuûa Ngaøi laø Moggallaøna, vaø oâng seõ laø Ñaïi ñeä töû nguyeân soaùi cuûa nieàm tin, vaø teân oâng laø Saøriputta.

Sau khi ñöùc Ñaïo sö thoï kyù cho aån só, Ngaøi thuyeát phaùp, vaø roài cuøng Taêng chuùng vaây quanh, Ngaøi bay leân khoâng maø ñi. AÅn só Sarada tìm moân ñeä vaø caùc tröôûng laõo cuûa mình, nhôø hoï nhaén tin cho baïn laø tröôûng giaû Sirivaddha raèng: "Baïn oâng, aån só Sarada ñaõ phuû phuïc döôùi chaân Phaät Anomadassì vaø öôùc nguyeän ñöôïc ñòa vò Ñaïi ñeä töû trong Giaùo ñoaøn cuûa Phaät Gotama, ngöôøi seõ xuaát hieän sau naøy cuûa theá gian. OÂng haõy öôùc nguyeän ñöôïc ôû ñòa vò Ñaïi ñeä töû thöù hai".

Xong, oâng ñi tröôùc nhöõng Tröôûng laõo baèng moät ñöôøng khaùc vaø ñeán ñöùng taïi cöûa nhaø Sirivadha.

Gaëp laïi ngöôøi baïn cuõ, Sirivaddha haân hoan chaøo möøng:

- Cuoái cuøng, sau moät thôøi gian daøi vaéng boùng, ngöôøi baïn quí cuûa toâi ñaõ trôû veà.

Vaø laäp töùc Sirivaddha môøi baïn ngoài toøa, vaø töï mình ngoài moät gheá thaáp hôn, thaêm hoûi:

- Nhöng, naøy oâng Toân giaû! oâng khoâng coù moân ñeä vaø nhöõng ngöôøi caän söï?

- Coù chöù, naøy baïn! ñöùc Phaät Anomadassì ñaõ ñeán tu vieän cuûa chuùng toâi, vaø chuùng toâi ñaõ toân kính Ngaøi trong phaïm vi quyeàn naêng cuûa chuùng toâi. Ñöùc Ñaïo sö thuyeát phaùp cho moïi ngöôøi, vaø cuoái baøi giaûng, taát caû soá hoäi chöùng tröø toâi ñeàu ñaéc quaû A-la-haùn vaø ñeàu gia nhaäp Taêng ñoaøn. Troâng thaáy vò Ñaïi ñeä töû cuûa ñöùc Ñaïo sö laø Tröôûng laõo Nisabha, toâi öôùc nguyeän ñöôïc ñòa vò Ñaïi ñeä töû döôùi Giaùo ñoaøn cuûa Phaät Gotama, Ngöôøi seõ ra ñôøi sau naøy. Anh cuõng neân öôùc nguyeän ñöôïc ñòa vò Ñaïi ñeä töû thöù hai trong Giaùo ñoaøn cuûa Phaät.

- Nhöng, Toân giaû! Toâi khoâng coù nhöõng quan heä thaân thieän vôùi Phaät.

- Toâi seõ gaùnh vaùc troïng traùch thöa vôùi Phaät, anh haõy chuaån bò moät quyeát taâm vó ñaïi.

Nghe lôøi nhö môû taác loøng, Sirivsaddha lieàn veà trang hoaøng moät khoaûng roäng taùm karisas (taùm maãu) tröôùc cöûa nhaø mình thaät long troïng xöùng vôùi moät vò vua, raûi caùt, tung naêm loaïi hoa, coù caû hoa laøja, döïng moät leàu che maùi lôïp toaøn baèng hoa sen xanh, khieán doïn saün toaø cuûa Phaät, vaø toøa cuûa caùc Tyø-kheo cuõng ñöôïc söûa soaïn. Vaø bieát bao phaåm vaät ñöôïc chuaån bò chu ñaùo. Xong chaøng nhôø aån só Sarada ñeán môøi Phaät vaø A-la-haùn. Vui loøng ñeïp daï, aån só Saradañöa Taêng ñoaøn do Phaät laõnh ñaïo cuøng ñi ñeán nhaø ngöôøi baïn taâm giao. Sirivaddha ra tröôùc nhaø ñeå gaëp Taêng ñoaøn, ñôõ bình baùt töø tay Nhö Lai, höôùng daãn ñoaøn vaøo leàu, môøi ngoài treân toaø ñaõ daønh saün, daâng nöôùc vaø cung caáp nhöõng thöùc aên choïn loïc.

Cuoái böõa aên, chaøng daâng y ñaét gia leân Taêng ñoaøn, vaø baïch ñöùc Ñaïo sö:

- Baïch Theá Toân, chuùng con cuùng döôøng vì laäp nguyeän ñaït ñeán ñòa vò khoâng taàm thöôøng. Xin Ngaøi ruû loøng töø bi ôû laïi ñaây trong baûy ngaøy nhö theá.

Ñöùc Ñaïo sö thuaän ôû laïi. Trong baûy ngaøy Sirivaddha daâng phaåm vaät doài daøo nhö ñaõ keå. Cuoäc leã cuùng döôøng vieân maõn, Sirivaddha ñaûnh leã ñöùc Ñaïo sö, vaø ñöùng tröôùc chaép tay cung kinh baïch:

- Baïch Theá Toân, baïn con, aån só Sarada öôùc nguyeän trôû thaønh Ñaïi ñeä töû cuûa moät vò Phaät. Con cuõng nguyeän xin trôû thaønh Ñeä nhò Ñaïi ñeä töû cuûa moät vò Phaät aáy.

Ñöùc Ñaïo sö quaùn saùt töông lai, vaø thaáy chaøng seõ ñöôïc maõn nguyeän. Ngaøi beøn thoï kyù nhö sau:

- Cuoái moät a-taêng-kyø kieáp vaø coäng theâm moät traêm ngaøn kieáp, oâng seõ trôû thaønh Ñeä nhò Ñaïi ñeä töû cuûa Phaät Gotama.

Nghe lôøi thoï kyù cuûa Phaät, Sirivaddha traøn ñaày sung söôùng, maõn nguyeän. Ñöùc Ñaïo sö hoài höôùng coâng ñöùc veà söï cuùng döôøng thöùc aên roài cuøng Taêng chuùng trôû veà tinh xaù.

Vaø Phaät keát luaän:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Ñaây laø öôùc nguyeän cuûa caùc ñeä töû Ta luùc aáy. Hoï ñaõ thoï nhaän ñuùng vôùi öôùc nguyeän cuûa hoï. Khi Ta ban boá moät ñieàu gì, Ta khoâng thieân vò ngöôøi naøo.

(Chaám Döùt Chuyeän Quaù Khöù)

Ñöùc Ñaïo sö thuaät xong, hai vò Ñaïi ñeä töû cuøng ñaûnh leã Ngaøi vaø thöa thænh:

- Baïch Theá Toân, khi chuùng con coøn laø gia chuû, chuùng con ñaõ ñeán xem leã Ñænh Nuùi.

Hai vò keå laïi toaøn boä caâu chuyeän ñaõ xaûy ra, cho ñeán khi chöùng ñöôïc thaùnh quaû Döï löu ngay lôøi ñaàu tieân Tröôûng laõo Assaji (AÙc Beä) thuyeát phaùp. Roài hoï thöa tieáp:

- Baïch Theá Toân, chuùng con ñeán gaëp vò thaày cuõ cuûa chuùng con, coát höôùng daãn oâng aáy nöông theo Phaät, vaø chæ cho oâng aáy thoaùt ra khoûi boùng toái cuûa tö kieán, khoâng queân nhaán maïnh ñeán lôïi laïc toát laønh neáu nhö oâng aáy chòu ñeán ñaây. Nhöng oâng aáy baûo vôùi chuùng con: "Ñoái vôùi ta, baây giôø soáng cuoäc ñôøi moät moân sinh thì thaät laø voâ lyù, nhö keû quen ôû dô laïi ñi ñeán gieáng nöôùc. Ta khoâng theå soáng noåi cuoäc ñôøi moät moân sinh". Chuùng con coá giaûi baøy: "Thöa Thaày, daân chuùng hieän giôø tay oâm höông hoa vaø caùc thöù ñeán daâng cuùng rieâng cho ñaáng Ñaïo sö. Vaäy Thaày ñònh sao?" OÂng aáy hoûi ngöôïc laïi chuùng con. "Trong theá gian naøy ngöôøi ngu vaø ngöôøi khoân ai ñoâng hôn?" Chuùng con ñaùp: "Thöa Thaày, ngöôøi ngu thì nhieàu keû khoân thì ít". OÂng lieàn döùt khoaùt: "Vaäy thì ngöôøi khoân haõy ñi ñeán vò Tyø-kheo trí tueä laø Gotama (Coà-ñaøm), vaø ngöôøi ngu haõy ñeán vôùi ta laø keû ngu. Coøn caùc oâng, haõy ñi ñeán choã caùc oâng öa thích". Vôùi lôøi leõ nhö theá, baïch Theá Toân, oâng aáy ñaõ töø choái ñeán ñaây.

Ñöùc Ñaïo sö nghe theá lieàn daïy caùc Tyø-kheo:

- Naøy caùc Tyø-kheo, do chaáp thuû taø kieán,Sanjaya ñaõ laàm laãn cho hö voïng laø chaân lyù vaø cho chaân lyù laø hö voïng. Nhöng caùc oâng, do trí tueä rieâng cuûa moãi ngöôøi, ñaõ phaân bieät ñuùng ñaén caùi gì laø chaân thaät trong tính chaân thaät vaø caùi gì hö voïng trong tính hö voïng. Caùc oâng ñaõ saùng suoát loaïi tröø ñieàu gì hö voïng vaø chaáp nhaän ñieàu gì chaân thaät.

Roài Ngaøi noùi Phaùp Cuù sau:

(11) Khoâng chaân, töôûng chaân thaät,
Chaân thaät thaáy khoâng chaân.
Chuùng khoâng ñaït chaân thaät,
Do taø tö taø haïnh.

(12) Chaân thaät, bieát chaân thaät,
Khoâng chaân, bieát khoâng chaân,
Chuùng ñaït ñöôïc chaân thaät,
Do chaùnh tö, chaùnh haïnh.

(xem tieáp Phaàn 1d)

  --ooOoo--

Ñaàu trang | Muïc luïc | 01a | 01b | 01c | 01d | 02a | 02b | 03 | 04a | 04b | 05a | 05b | 06 | 07 | 08 | 09 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26a | 26b | 26c

 

---

 [ Trôû Veà ]