XVII.
Phaåm Saân Haän
1.
Saân Haän Taøn Phaù Dung Nhan
Boû
phaãn noä, ly maïn ...
Caâu
chuyeän naøy ñöôïc keå laïi
khi ñöùc Phaät ôû taïi röøng Banyan,
lieân quan ñeán Rohinì,
thieáu nöõ Saùt-lôïi.
1A.
Coâ Gaùi Bò Muïn Ñoû Treân
Maët
Moät
thuôû noï, Toân giaû A-naäu-laâu-ñaø
trôû veà thaønh Ca-tyø-la-veä vôùi
naêm traêm Tyø-kheo tuøy tuøng. Hoaøng
toäc hoï Thích nghe tin ñeàu ñeán
tinh xaù ñoùn chaøo, tröø coâ
em Rohinì. Toân
giaû hoûi:
- Rohinì
ñaâu?
-
Thöa Toân giaû, coøn ôû nhaø.
-
Sao khoâng ñeán?
-
Thöa Toân giaû, coâng nöông bò
noåi muïn nhoït ñaày ngöôøi,
neân xaáu hoå khi ñi ra ngoaøi.
-
Haõy goïi Rohinì
ñeán ngay.
Rohinì
ñöôïc goïi, che maët döôùi
moät lôùp vaûi vaø ñi ñeán.
Khi naøng tôùi, Toân giaû hoûi:
-
Sao coâ khoâng ñeán tröôùc?
-
Thöa Toân giaû con bò noåi muïn treân
maët, neân xaáu hoå khoâng daùm ñi
ñaâu.
-
Vaäy sao khoâng laøm vieäc coâng ñöùc?
-
Thöa Toân giaû, con coù theå laøm
gì?
-
Haõy xaây caát moät giaûng ñöôøng.
-
Vieäc aáy toán keùm bao nhieâu?
-
Coâ coù moät boä nöõ trang naøo
khoâng?
-
Thöa, con coù.
-
Trò giaù bao nhieâu?
-
Khoaûng möôøi ngaøn.
-
Toát laém, ñem chi duøng trong vieäc xaây
caát.
-
Ai seõ xaây caát cho con?
Toân
giaû nhìn nhöõng hoaøng thaân ñang
ñöùng gaàn vaø noùi:
-
Ñaây laø boån phaän caùc vò.
-
Nhöng, baïch Toân giaû, coøn Ngaøi
seõ laøm gì?
-
Toâi ôû ñaây, caùc vò ñem
vaät lieäu xaây caát ñeán cho Rohinì.
-
Thöa, vaâng.
Vaø
hoï mang vaät lieäu ñeán, Toân giaû
ñöa ra ñoà aùn xaây caát,
baûo Rohinì:
-
Haõy cho xaây caát moät toøa nhaø
hai taàng, vaø khi taàng treân ñaõ
xong xuoâi, coâ ñöùng ôû taàng
döôùi doïn queùt saïch seõ, chuaån
bò thöùc aên vaø roùt nöôùc
ñaày caùc bình.
-
Thöa, vaâng.
Rohinì
vaâng lôøi, naøng baùn toaøn boä
nöõ trang ñeå laáy tieàn xaây
caát. Khi taàng treân vöøa xong, naøng
ñích thaân doïn deïp ñeå ñoùn
chö Tyø-kheo, ngay khi ñoù caùc muït
nhoït laën heát.
Khi
toøa nhaø hoaøn thaønh, naøng môøi
chö Taêng ñöôïc ñöùc
Phaät daãn ñaàu ñeán ngoài
ñaày nhaø. Naøng daâng cuùng thöùc
aên choïn loïc caû cöùng vaø meàm.
Phaät thoï trai xong, hoûi:
-
Ai cuùng döôøng hoâm nay?
-
Thöa, coâ Rohinì,
em cuûa Ngaøi, baïch Theá Toân.
-
Haõy goïi ñeán ñaây.
Naøng
khoâng muoán ñi ra, nhöng Phaät vaãn
cho goïi nöõa. Khi Rohinì
ñeán, ñaûnh leã Phaät vaø
ngoài, Phaät hoûi:
- Rohinì,
sao coâ khoâng ñeán tröôùc?
-
Baïch Theá Toân, con bò noåi muïn nhoït
khaép ngöôøi neân xaáu hoå
khoâng daùm ñi.
-
Coâ coù bieát nguyeân nhaân naøo
khieán muïn nhoït lan ñaày ngöôøi
khoâng?
-
Thöa khoâng.
-
Chính vì loøng saân haän gaây neân.
-
Taïi sao vaäy, con ñaõ laøm gì?
-
Haõy nghe ñaây!
Phaät
keå chuyeän:
1B.
Baø Hoaøng Ganh Tî Vôùi Nöõ
Vuõ Coâng
Thôøi
quaù khöù, coù moät hoaøng haäu
cuûa vöông quoác Ba-la-naïi sanh taâm
ñoá kî vôùi moät vuõ nöõ
cuûa hoaøng gia, baø thaàm nghó: "Ta
seõ laøm cho noù ñau khoå". Baø
lieàn tìm thaät nhieàu maøy gheû
ñaõ khoâ, nghieàn naùt thaønh
boät vaø cho goïi coâ vuõ nöõ
ñeán choã baø, bí maät sai ngöôøi
raéc boät gheû leân giöôøng,
gheá vaø khaên aùo cuûa coâ. Roài
laøm nhö ñuøa côït, baø tung
moät ít boät leân mình coâ. Laäp
töùc coâ gaùi noåi muïn nhoït
khaép mình, noù lôû loeùt troâng
raát gheâ tôûm, coâ vöøa ñi
vöøa caáu khaép mình. Khi veà naèm
treân giöôøng, boät gheû laïi dính
chaët vaøo da, coâ bò ñau ñôùn
ñeán toät cuøng. Baø hoaøng aáy
laø Rohinì
ngaøy nay.
Phaät
keå xong chuyeän quaù khöù, Ngaøi
daïy:
- Rohinì,
ñoù laø haït gioáng xaáu maø
coâ ñaõ gieo. Giaän hôøn hay ganh
gheùt, tuy ít bao nhieâu cuõng khoâng
phaûi laø ñieàu chaùnh ñaùng.
Ngaøi
noùi keä:
(221)
Boû phaãn noä, ly maïn,
Vöôït
qua moïi kieát söû,
Khoâng
chaáp tröôùc danh saéc,
Khoå
khoâng theo, voâ saân.
Nghe
xong, nhieàu thính chuùng chöùng Sô
quaû, Nhò quaû, Tam quaû. Rohinì
cuõng chöùng Sô quaû. Ngay khi aáy
toaøn thaân coâ trôû neân vaøng
oùng.
1C.
Thieân Nöõ Xinh Ñeïp
Rohinì
sau khi maïng chung, taùi sanh leân coõi trôøi
Ba möôi ba ngay giao ñieåm caùc ranh giôùi
cuûa boán thieân töû.
Coâ
gaùi ñeïp ñeán noãi sau khi nhìn
thaáy coâ, caû boán vò trôøi
ñeàu tranh nhau:
-
Naøng thuoäc veà ranh giôùi cuûa
ta.
-
Naøng taùi sanh trong phaïm vi cuûa ta.
Hoï
keùo nhau ñeán choã Ñeá Thích
nhôø phaân xöû:
-
Thieân chuû! Chuùng toâi tranh caõi nhau
veà thieân nöõ naøy, xin quyeát
ñònh duøm.
Vöøa
nhìn thaáy Rohinì,
Ñeá Thích cuõng öôùc ao.
Ngaøi hoûi:
-
Khi caùc oâng nhìn thaáy naøng, caûm
töôûng cuûa caùc oâng ra sao?
Vò
thöù nhaát noùi:
-
Tim toâi ñaäp vang doäi nhö troáng chaàu.
Vò
thöù hai noùi:
-
Y Ù töôûng cuûa toâi doàn daäp
nhö thaùc chaûy.
Vò
thöù ba noùi:
-
Vöøa thaáy naøng maét toâi muoán
noå tung.
Vò
thöù tö noùi:
-
Tim toâi hôùn hôû nhö laù côø
bay.
Ñeá
Thích keát luaän:
Caùc
vò vui thích nhaát thôøi, coøn
toâi neáu khoâng coù naøng toâi
seõ cheát.
-
OÀ thieân chuû! Ngaøi caàn gì phaûi
cheát!
Hoï
trao naøng cho Ñeá Thích vaø lui veà.
Töø luùc aáy naøng raát ñöôïc
Ñeá Thích suûng aùi, naøng muoán
daïo chôi nôi naøo Ñeá Thích
lieàn chieàu theo.
2.
Thoï Thaàn Vaø Thaày Tyø Kheo
Ai
chaën ñöôïc phaãn noä ...
Caâu
chuyeän naøy ñöôïc keå laïi
khi ñöùc Theá Toân ôû tinh
xaù Aggaølava
lieân quan tôùi moät vò Tyø-kheo.
Töø
sau khi ñöùc Phaät cho pheùp caùc
Tyø-kheo ñöôïc soáng ngoaøi
tinh xaù, caùc vò Tröôûng giaû
thaønh Vöông Xaù baän roän caát
thaát cho caùc thaày. Moät Tyø-kheo ôû Alavi
muoán caát thaát rieâng cho mình, thaày
thaáy moät thaân caây thích hôïp,
beøn baét ñaàu ñoán xuoáng.
Treân caây aáy, coù moät nöõ
thoï thaàn, baø aüm ñöùa con
nhoû cuûa mình, hieän ra tröôùc
thaày naên næ:
-
Thöa thaày, xin ñöøng phaù nhaø
con, con seõ phaûi lang thang khoâng choã truù
aån vôùi ñöùa con daïi.
-
Ta khoâng theå tìm ra caây naøo khaùc
gioáng nhö caây naøy.
Thaày
khoâng chuù yù ñeán lôøi
caàu xin cuûa nöõ thaàn. Baø nghó
thaàm: "Neáu thaày thaáy con ta, chaéc
seõ ngöøng tay. Baø beøn ñaët
ñöùa beù leân nhaùnh caây.
Tuy nhieân, thaày Tyø-kheo ñaõ vung rìu
vôùi ñaø quaù maïnh, chaët
maát caùnh tay ñöùa beù. Nöõ
thaàn noåi giaän vöôn ñoâi tay
ñònh vaën cheát thaày Tyø-kheo,
nhöng trong khoaûnh khaéc baø töï nghó:
"Thaày Tyø-kheo naøy laø moät baäc
hieàn thieän, neáu ta gieát thaày, ta
seõ rôi xuoáng ñòa nguïc. Hôn
nöõa, neáu caùc thaàn caây khaùc
thaáy caùc Sa-moân ñoán caây cuûa
hoï, seõ baûo nhau: "Moät thaàn caây
ñaõ gieát Sa-moân trong tröôøng
hôïp nhö theá..", hoï seõ theo göông
ta gieát caùc Sa-moân. Thaày Tyø-kheo
naøy coøn coù thaày, ta seõ thuaät
chuyeän cho boån sö cuûa thaày".
Baø
boû tay xuoáng, vöøa ñi vöøa
khoùc ñeán choã ñöùc Phaät,
ñaûnh leã vaø ñöùng qua moät
beân. Phaät hoûi:
-
Coù chuyeän gì theá, thoï thaàn?
-
Baïch Theá Toân, ñeä töû cuûa
Ngaøi laøm nhö theá, nhö theá. Con
ñaõ ñònh gieát thaày aáy,
nhöng kòp nghó laïi vaø ñeán
ñaây.
Baø
thuaät laïi caâu chuyeän cho Phaät nghe, Phaät
daïy:
-
Laønh thay! Laønh thay! Ngöôi ñaõ
cö xöû raát toát khi kìm haõm
côn giaän nhö thaéng chieác xe lao nhanh.
Ngaøi
noùi keä:
(222)
Ai chaën ñöôïc phaãn noä,
Nhö
döøng xe ñang laên,
Ta
goïi ngöôøi ñaùnh xe,
Keû
khaùc, caàm cöông hôø.
Nghe
xong, nöõ thaàn chöùng Sô quaû,
hoäi chuùng cuõng ñöôïc lôïi
ích.
Nhöng
sau ñoù, nöõ thaàn vaãn ñöùng
khoùc. Phaät hoûi:
-
Coù chuyeän gì theá?
-
Baïch Theá Toân, nhaø ôû cuûa
con bò phaù, con phaûi laøm sao baây giôø?
-
Thoâi ñöøng saàu khoå, Ta seõ
cho moät choã ôû.
Ngaøi
chæ moät caây ôû gaàn höông
thaát cuûa Ngaøi taïi Kyø Vieân,
vaø baûo nöõ thaàn ñeán ôû.
Vì caây aáy laø quaø taëng cuûa
Nhö Lai, neân duø vò thaàn naøo
coù uy löïc lôùn lao cuõng khoâng
theå lay chuyeån ñöôïc. Nhaân
chuyeän naøy, Phaät ra leänh cho caùc Tyø-kheo
giöõ giôùi "Khoâng ñöôïc
chaët ñoán caây coái".
3.
Ngöôøi Ngheøo Vaø Coâ Con Gaùi
Laáy
khoâng giaän thaéng giaän ...
Caâu
chuyeän xaûy ra khi ñöùc Theá Toân
ôû taïi Truùc Laâm sau khi thoï trai
taïi nhaø Uttaraø,
lieân quan ñeán nöõ cö só Uttaraø.
3A. Punna
Ñöôïc Coâng Ñöùc
Taïi
Vöông Xaù, coù moät ngöôøi
ngheøo teân Punna soáng
baèng ngheà laøm thueâ cho Tröôûng
giaû Sumana. Punna coù
moät ngöôøi vôï vaø moät
con gaùi teân laø Uttara,
ñeàu laø noâ tyø cuûa Tröôûng
giaû.
Ngaøy
noï, leänh truyeàn khaép thaønh Vöông
Xaù toå chöùc leã hoäi trong baûy
hoâm. Saùng hoâm leã, Tröôûng
giaû Sumana thaáy Punna ñeán,
beøn hoûi:
-
Caùc ngöôøi laøm thueâ cho ta ñeàu
nghæ leã, coøn ngöôi nghæ hay laøm?
-
Thöa chuû, nghæ leã chæ daønh cho
ngöôøi giaøu. Phaàn toâi khoâng
ñuû côm aên cho ngaøy mai, toâi nghæ
leã laøm gì. Toâi seõ daét boø
ñi caøy.
-
Toát laém, thoâi ñi caøy ñi!
Punna baét
moät caëp boø maïnh khoûe vaø laáy
caøy, noùi vôùi vôï:
-
Mình aï, moïi ngöôøi trong thaønh
ñeàu nghæ leã, nhöng nhaø mình
ngheøo quaù toâi vaãn phaûi ñi
laøm, mình ñem hai phaàn côm hoâm
nay cho toâi nheù.
Vaø Punnara
ñoàng.
Hoâm
aáy, Toân giaû Xaù-lôïi-phaát
sau khi nhaäp ñònh baûy ngaøy, thaàm
nghó: "Hoâm nay, ta seõ ban phöôùc
ñeán cho ai?" Nhaän thaáy Punna coù
duyeân vôùi mình, Toân giaû töï
hoûi: "Lieäu oâng aáy coù ñuû
nieàm tin vaø daâng cuùng cho ta?" Quan saùt
tieáp thaáy Punna tín
thaønh, hyû cuùng vaø coøn ñöôïc
höôûng soá gia taøi lôùn, Toân
giaû ñaép y, mang baùt ñi ñeán
caùnh ñoàng Punna ñang
caøy, döøng laïi beân ñöôøng
vaø nhìn chaêm chuù moät buïi caây. Punna
thaáy Toân giaû, boû caøy, ñeán
ñaûnh leã naêm voùc saùt ñaát,
vaø töï nhuû: "Chaéc Toân giaû
caàn taêm xæa raêng". OÂng ñem taêm
ñeán cho Toân giaû. Toân giaû trao
ñaõy löôïc nöôùc vaø
bình baùt cho Punna.
"Chaéc Toân giaû caàn nöôùc", Punna nghó
theá caàm laáy ñaõy löôïc,
löôïc nöôùc ñaày baùt
vaø ñem trao Toân giaû. Toân giaû
nghó: "Ngöôøi naøy ôû ngoâi
nhaø sau cuøng, neáu ta ñi tôùi
cöûa vôï oâng ta seõ khoâng thaáy.
Ta seõ ñôïi ñuùng luùc baø
ta mang côm ra cho choàng".
Toân
giaû ñöùng ñôïi giaây
laùt, khi thaáy baø vôï Punna
baét ñaàu ra ñeán ñöôøng,
Ngaøi böôùc ñeán. Ngöôøi
vôï thaáy Toân giaû, töï nghó:
"Moät laàn ta coù thöùc aên thì
khoâng gaëp, laàn khaùc gaëp Ngaøi
thì ta laïi khoâng coù gì ñeå
cuùng. Hoâm nay ta vöøa gaëp Ngaøi
laïi coù thöùc aên. Ngaøi coù
ban phöôùc cho ta chaêng?". Baø ñaët
gioû thöùc aên xuoáng, ñaûnh
leã Toân giaû naêm voùc saùt ñaát
vaø baïch:
-
Thöa Toân giaû, xin Ngaøi ñöøng
nghó raèng thöùc aên ngon hay dôû,
xin haõy ban phöôùc cho keû toâi tôù
naøy.
Toân
giaû ñöa bình baùt ra, baø sôùt
côm vaøo baùt, ñöôïc phaân
nöûa, Toân giaû baûo: "Ñuû roài!"
Vaø Ngaøi laáy tay che mieäng baùt. Ngöôøi
vôï thöa:
-
Baïch Toân giaû! Moät phaàn aên khoâng
theå chia laøm hai. Xin Ngaøi ban phöôùc
cho con ñôøi naøy vaø ñôøi
sau. Con muoán cuùng döôøng Ngaøi
taát caû.
Baø
sôùt côm vaøo baùt Toân giaû
vôùi lôøi öôùc nguyeän:
-
Xin cho con ñöôïc döï vaøo phaùp
vò maø Ngaøi ñaõ chöùng.
-
Con seõ ñöôïc nhö theá.
Toân
giaû ñoïc caâu keä hoài höôùng,
vaø ngoài xuoáng moät nôi maùt,
saïch, thoï trai. Ngöôøi vôï noâng
phu veà nhaø naáu côm khaùc.
Punna ñaõ
caøy heát nöûa maãu ñaát,
ñoùi buïng quaù boû caøy, ngoài
xuoáng goác caây troâng chöøng veà
phía ñöôøng. Khi ngöôøi
vôï mang côm ñeán, thaáy choàng
ngoài troâng, baø nghó: "OÂng aáy
bò ñoùi döõ doäi ñang ñôïi
ta kìa, oâng seõ traùch ta ñeán
treã, laáy gaäy ñaäp ta, khieán cho
vieäc ta vöøa laøm khoâng coù keát
quaû, chi baèng ta noùi tröôùc".
Vaø baø keâu leân:
-
Mình aï, haõy kieân nhaãn moät chuùt
vaø ñöøng laøm maát heát
thaønh quaû cuûa vieäc toâi môùi
laøm. Saùng sôùm toâi ñem côm
cho mình gaëp Toân giaû Xaù-lôïi-phaát
vaø ñaõ cuùng döôøng heát,
veà naáu côm khaùc neân hôi laâu.
Chaéc mình haøi loøng chöù?
-
Baø noùi gì?
Sau
khi nghe xong chuyeän laàn thöù hai, Punna baûo
vôï:
-
Mình ñaõ laøm vieäc toát khi daâng
côm cho Toân giaû. Toâi cuõng ñaõ
ñem taêm vaø nöôùc suùc mieäng
ñeán cho Toân giaû saùng nay.
Vôùi
noãi vui möøng khi nghe vôï keå chuyeän,
hôi meät vì ñaõ nhòn aên töø
saùng sôùm, Punna goái
ñaàu leân chaân vôï vaø nguû.
Baáy giôø, taát caû ñaát
ñöôïc caøy leân töø saùng
ñeàu bieán thaønh vaøng, saùng
laáp laùnh nhö hoa Kanikaøra.
Punna thöùc giaác, nhìn thöûa
ruoäng baûo vôï:
-
Mình nhìn xem, döôøng nhö ñaát
bieán thaønh vaøng! Hay laø toâi bò
choùa maét vì ñaõ nhòn côm
tröa nay?
-
Toâi cuõng thaáy nhö vaäy.
Punna
ñöùng daäy, böôùc xuoáng
ruoäng löôïm moät mieáng ñaát
laáy caùn caøy ñaäp thöû vaø
thaáy noù laø vaøng. OÂng keâu:
-
OÂi! Chuùng ta cuùng döôøng Toân
giaû Xaù-lôïi-phaát vaø phöôùc
baùo ñeán ngay ngaøy hoâm nay. Nhöng
chuùng ta khoâng theå daáu heát chöøng
aáy vaøng ñeå xaøi rieâng.
Theá
laø oâng laáy caùi gioû cuûa baø
vôï chaát ñaày vaøng ñem
ñeán cung vua, taâu:
-
Taâu Ñaïi vöông, hoâm nay ñaát
toâi caøy ñeàu bieán thaønh vaøng.
Soá vaøng aáy coù phaûi nhaäp kho
khoâng?
-
Ngöôi teân gì?
-
Punna.
-
Hoâm nay ngöôi ñaõ laøm gì?
-
Saùng sôùm hoâm nay toâi daâng Toân
giaû Xaù-lôïi-phaát nöôùc
vaø taêm xæa raêng, vôï toâi
daâng phaàn côm cuûa toâi cho Ngaøi.
 Nhaø
vua giaûi thích:
-
Ñoù chính laø quaû phöôùc
do vieäc cuùng döôøng. Ta phaûi laøm
gì ñaây?
-
Xin haõy ñöa vaøi ngaøn chieác
xe ñeán ñeå chôû vaøng veà
kho.
Khi
ngöôøi cuûa nhaø vua nhaët vaøng,
hoï noùi:
-
Ñaây laø taøi saûn cuûa nhaø
vua.
Vaøng
trong tay hoï lieàn bieán thaønh ñaát.
Hoï trôû laïi taâu vua. Vua hoûi:
-
Caùc ngöôi noùi gì khi nhaët vaøng?
-
Chuùng toâi noùi noù laø taøi
saûn cuûa ñaïi vöông.
-
Ta maø laø ai? Haõy ñi vaø noùi
raèng ñaây laø taøi saûn cuûa Punna,
roài nhaët vaøng.
Hoï
laøm theo lôøi vua daën, laäp töùc
ñaát trong tay hoï bieán thaønh vaøng.
Hoï chôû heát soá vaøng naøy
veà saân cung ñieän, vaø chaát thaønh
ñoáng cao taùm möôi cubit.
Nhaø
vua cho vôøi caùc thò daân ñeán
vaø hoûi:
-
Coù ai trong thaønh coù nhieàu vaøng
nhö theá naøy chaêng?
-
Taâu ñaïi vöông, khoâng.
-
Ta neân taëng gì cho oâng aáy?
-
Xin cho moät caây loïng baùu.
-
Haõy goïi oâng aáy laø Ñaïi
Phuù Gia, Tröôûng giaû Bahudhana.
-
Ñaïi vöông, toâi soáng nhôø
nhaø ngöôøi, xin cho toâi moät nôi
ñeå ôû.
Nhaø
vua chæ khoaûnh ñaát cuûa nhaø moät
Tröôûng giaû tröôùc ñaây,
noùi:
-
Nhìn ñaây, coù khoaûng caây raäm
raïp vaø oâng haõy doïn saïch, caát
nhaø ôû ñaáy.
Punna caát
nhaø xong, toå chöùc leã khaùnh
thaønh, cuùng döôøng trai taêng suoát
baûy hoâm. Ñöùc Phaät thuyeát
phaùp cho oâng, sau baøi phaùp caû Punna,
vôï vaø coâ con gaùi Uttaraø ñeàu
chöùng quaû Döï löu.
Thôøi
gian sau, vò Tröôûng giaû thaønh Vöông
Xaù muoán hoûi Uttaraø
cho con trai mình, Punna töø
choái, Tröôûng giaû Vöông Xaù
baûo:
-
Ñöøng laøm theá, chuùng ta laø
haøng xoùm, oâng giaøu coù vaø
ñòa vò cao. Haõy gaû noù cho con
trai toâi.
-
Con oâng theo ngoaïi ñaïo. Con gaùi toâi
tin Tam Baûo. Toâi khoâng gaû ñöôïc.
Nhieàu
nhaø voïng toäc, phuù haøo, quyeàn
chöùc ñaõ khuyeân Punna
ñöøng laøm maát tình thaân
cuûa Tröôûng giaû kia. Cuoái cuøng, Punna
nhaän lôøi, vaøo ngaøy traêng troøn
thaùng Asalhi,
gaû Uttaraø.
3B. Uttaraø
Vaø Sirimaø
Töø
khi veà nhaø choàng Uttaraø
khoâng coù dòp gaëp gôõ chö
vò Tyø-kheo Taêng Ni, hoaëc cuùng döôøng,
hoaëc nghe phaùp. Hai thaùng röôõi
troâi qua, naøng hoûi ngöôøi haàu.
-
Muøa an cö coøn bao laâu?
-
Thöa phu nhaân, nöûa thaùng nöõa.
Uttaraø
nhaén tin veà cha naøng: "Taïi sao laïi
nhoát con trong caùi nhaø nhö vaäy? Thaø
laø ñaùnh con, chöûi con hôn gaû
con cho moät gia ñình nhö theá. Töø
ngaøy veà ñaây, con khoâng ñöôïc
gaëp moät vò Sa-moân naøo, chaúng
coù dòp laøm moät coâng ñöùc
nhoû".
Cha
naøng ñöôïc tin, buoàn baõ
noùi:
-
OÂi! Con ta baát haïnh quaù!
OÂng
gôûi cho naøng möôøi laêm ngaøn
keøm theo lôøi nhaén tin: "Trong thaønh
naøy coù coâ kyõ nöõ teân
laøSirimaø,
moät ñeâm moät ngaøn. Vôùi soá
tieàn naøy, con ñöa coâ aáy veà
cho choàng con, ñeå thay con. Vaø con seõ
coù thôøi giôø laøm vieäc
phöôùc".
Uttaraø
goïi Sirimaø
ñeán, cho tieàn, ñeà nghò laøm
baïn vôùi choàng mình. Choàng cuûaUttaraø
cuõng say meâ nhan saéc cuûa Sirimaø
neân ñoàng yù, ñeå Uttaraø
töï do ñi cuùng döôøng vaø
nghe phaùp.
Uttaraø
thænh chö Taêng vaø ñöùc Phaät:
-
Baïch Theá Toân, baét ñaàu ngaøy
nay xin thoï trai ôû nhaø con.
Ñöôïc
Phaät nhaän lôøi, naøng vui söôùng
nghó thaàm: "Töø ngaøy mai trôû
ñi cho ñeán ngaøy Töï Töù,
ta ñöôïc dòp haàu haï ñöùc
Phaät vaø nghe phaùp". Vaø naøng baûo
nhaø beáp chuaån bò thöùc aên
caàn thieát: "Haõy naáu moùn naøy,
haõy laøm baùnh naøy".
Moät
hoâm, vaøo ngaøy tröôùc leã
Töï Töù, choàngUttaraø
ñöùng ôû cöûa soå phoøng
mình nhìn vaøo nhaø beáp, nghó
thaàm:
-
Coâ vôï khuøng naøy ñang laøm
gì kìa?
Khi
thaáy Uttaraø
ñi tôùi ñi lui, mình maåy ñaãm
moà hoâi, dính ñaày tro buïi moà
hoùng.. y noùi thaàm: "A, ôû moät
choã nhö nhaø mình maø con nhoû
ñoù khoâng thích xa hoa, tieän nghi, chæ
thích naáu nöôùng cuùng kính
caùc thaày tu troïc ñaàu", y baät
cöôøi roài boû ñi. Sirimaø
ñöùng gaàn ñoù thaáy vaäy,
töï hoûi: "OÂng aáy thaáy ai maø
cöôøi?". Nhìn qua cöûa soå thaáy Uttaraø,
Sirimaø ghen töùc "Chæ vì
thaáy baø ta thoâi, giöõa hoï vaãn
coøn tình töù laém" (Duø Sirimaø
soáng nöûa thaùng trong nhaø aáy
nhö moät naøng haàu, choùa maét vì
söï xa hoa loäng laãy, naøng queân mình
chæ laø naøng haàu maø töôûng
mình laø nöõ chuû).
Sirimaø
caûm thaáy gheùt Uttaraø
muoán laøm cho naøng khoå sôû ñau
ñôùn. Coâ chaïy xuoáng laàu,
ñi vaøo nhaø beáp, ñeán beân
chaûo baùnh, muùc moät muoãng bô
ñang soâi tieán veà phía Uttaraø.
Uttaraø thaáy coâ ñi tôùi
nhöng vaãn noùi:
-
Coâ baïn ñaõ giuùp toâi raát
nhieàu. Traùi ñaát naøy coù theå
nhoû heïp, coõi trôøi Phaïm coù
theå chaáp, nhöng loøng toát cuûa
coâ lôùn lao hôn nhieàu. Nhôø
coâ, toâi ñöôïc raûnh ñeå
cuùng döôøng vaø nghe phaùp, neáu
toâi noåi giaän vôùi coâ toâi
seõ bò chaùy boûng. Neáu khoâng,
noù khoâng laøm haïi toâi.
Noùi
nhö theá, vaø Uttaraø
höôùng taâm thöông yeâu veà
phía ñoái thuû. Khi Sirimaø
taït muoãng bô ñang soâi leân ñaàu
naøng, noùi gioáng nhö nöôùc
laïnh. Sirimaø
muùc luoân muoãng thöù hai..
Caùc
baø gia nhaân cuûa Uttaraø
thaáy theá, la leân:
-
Cuùt ñi! Ñoà ngu! Maøy coù quyeàn
gì maø cheá bô vaøo ñaàu
chuû tao.
Hoï
xuùm laïi ñaùnh ñaäp, ñaù
thoi, xoâ Sirimaø
xuoáng ñaát. Uttaraø
coá gaéng can ngaên maø khoâng ñöôïc.
Naøng ñöùng chaén tröôùc Sirimaø,
ñaåy gia nhaân ra, hoûi han Sirimaø:
-
Sao coâ haønh ñoäng hung baïo theá?
Naøng
ñôõ Sirimaø
daäy, taém röûa baèng nöôùc
noùng, laáy daàu loaïi quyù thoa cho.
Luùc aáy, Sirimaø
môùi chôït nhôù mình chæ
laø naøng haàu, töï nhuû: "Thaät
laø moät haønh ñoäng thoâ bæ
khi ta ñoå bô noùng leân ñaàu
naøng chæ vì choàng naøng cöôøi
vôùi naøng. Vaø naøng, thay vì
ra leänh cho gia nhaân troùi keù ta laïi,
naøng laïi ñuoåi hoï ñi khi hoï
ñaùnh ñaäp ta, roài heát söùc
chaêm soùc ta. Neáu ta khoâng xin loãi
naøng, ñaàu ta seõ beå laøm baûy
maûnh". Sirimaø
quyø döôùi chaân Uttaraø
noùi:
-
Phu nhaân, haõy tha loãi cho toâi.
Uttaraø
traû lôøi:
 -
Toâi laø con cuûa cha toâi, neáu cha toâi
tha loãi cho coâ, toâi seõ tha loãi.
-
Laønh thay, phu nhaân. Toâi seõ xin loãi
cha naøng, Tröôûng giaû Punna.
- Punnalaø
cha theá gian cuûa toâi. Neáu ngöôøi
cha xuaát theá gian cuûa toâi tha loãi
cho coâ, toâi seõ tha loãi.
-
Nhöng ai laø cha xuaát theá gian cuûa naøng?
-
Laø ñöùc Phaät, baäc Giaùc Ngoä
Voâ Thöôïng.
-
Toâi khoâng daùm tin vaøo Phaät soáng.
-
Toâi seõ laøm cho naøng tin. Ngaøy mai
ñöùc Phaät seõ ñeán ñaây
vôùi chö Tyø-kheo, haõy chuaån bò
ñoà cuùng döôøng vaø ñeán
ñaây xin saùm hoái.
-
Thöa vaâng, phu nhaân.
Sirimaø
trôû veà nhaø, baûo naêm traêm
tyø nöõ chuaån bò saün saøng
theo coâ. Naøng saém nhieàu loaïi thöùc
aên ngon, hoâm sau mang ñeán nhaø Uttaraø.
Khoâng daùm ñaët phaåm vaät cuùng
döôøng vaøo baùt cuûa Phaät
vaø chö Taêng, naøng ñöùng
ñôïi. Uttaraø
beøn nhaän phaåm vaät vaø tuøy nghi
daâng leân. Phaät thoï trai xong, Sirimaø
vaø ñoaøn tyø nöõ quyø döôùi
chaân Phaät, Ngaøi hoûi:
-
Con ñaõ gaây toäi gì?
-
Baïch Ngaøi, hoâm qua con ñaõ laøm
nhö theá.. Nhöng ngöôøi baïn naøy
ñaõ ngaên gia nhaân khoâng cho ñaùnh
con. Naøng raát toát neân con xin naøng
tha thöù, naøng noùi neáu Theá
Toân tha thöù, naøng seõ tha thöù.
- Uttaraø,
ñuùng vaäy khoâng?
-
Thöa vaâng, baïch Theá Toân!
Uttaraø
thuaät laïi nhöõng gì loøng naøng
nghó veà Sirimaø,
luùc aáy, Phaät khen ngôïi:
-
Laønh thay! Laønh thay! Uttaraø!
Ñoù laø caùch ñuùng nhaát
ñeå daäp taét côn giaän. Töø
bi coù theå xoùa saïch haän thuø.
Duøng khoâng maéng chöûi ñeå
thaéng maéng chöûi, duøng boá thí
thaéng xan tham, duøng thaät ngöõ thaéng
voïng ngöõ.
Ngaøi
noùi keä:
(223)
Laáy khoâng giaän thaéng giaän,
Laáy
thieän thaéng baát thieän,
Laáy
thí thaéng xan tham,
Laáy
chôn thaéng hö nguïy.
4.
Vieäc Thieän Nhoû Ñöa Ñeán Thieân
Giôùi
Noùi
thaät, khoâng phaãn noä ...
Caâu
chuyeän naøy ñöôïc keå laïi
khi Phaät ôû Kyø Vieân, lieân quan
ñeán Toân giaû Ñaïi Muïc-lieân.
Moät
hoâm, Toân giaû Muïc-lieân ñi daïo
nôi cung trôøi, thaáy moät vò trôøi
coù thaàn löïc raát lôùn ñang
ñöùng tröôùc cung ñieän
cuûa mình. Thieân thaàn aáy ñeán
chaøo Toân giaû, Toân giaû hoûi:
-
Naøy thieân thaàn, oâng coù uy löïc
lôùn, oâng ñaõ laøm gì maø
ñöôïc nhö theá?
-
OÀ! Baïch Ngaøi, xin ñöøng hoûi
toâi. (vò trôøi naøy chæ laøm
moät vieäc thieän nhoû, neân xaáu hoå
khoâng muoán noùi).
Toân
giaû cöù hoûi laïi, yeâu caàu
noùi cho nghe, cuoái cuøng thieân thaàn
noùi:
-
Thöa Toân giaû, toâi khoâng heà cuùng
döôøng, toân kính hay nghe phaùp.
Toâi chæ noùi thaät maø thoâi.
Toân
giaû ñeán cung ñieän khaùc, hoûi
moät vaøi thieân nöõ khaùc. Hoï
coá giaáu vieäc mình laøm nhöng khoâng
qua ñöôïc Toân giaû, moät ngöôøi
noùi:
-
Thöa Toân giaû, toâi khoâng boá thí
hay laøm vieäc veà toân giaùo, nhöng
vaøo thôøi Phaät Ca-dieáp toâi laø
ñaày tôù cuûa moät oâng chuû
taøn baïo haø khaéc. OÂng ta chæ
coù ñaùnh ñaäp. Nhöng khi tö
töôûng saân haän noåi leân toâi
töï an uûi mình raèng: "OÂng aáy
laø chuû mình, coù theå baét giam
mình, hoaëc xeûo muõi mình, hay xeûo
baát cöù nôi naøo. Ñöøng
giaän döõ". Nhö theá, toâi laøm
laéng dòu loøng mình, chæ coù
theá, toâi ñöôïc phöôùc
quaû naøy.
Ngöôøi
khaùc noùi:
-
Thöa Toân giaû, khi toâi ñang canh chöøng
ruoäng mía, toâi coù cuùng moät caây
mía cho moät Sa-moân.
-
Toâi cuùng moät timbaraøsaka.
-
Moät elaøluka.
-
Moät phaørusaka.
-
Toâi cuùng moät naém cuû caûi.
Taát
caû ñeàu keát luaän: "Baèng caùch
aáy chuùng toâi ñaït ñöôïc
quaû phöôùc".
Toân
giaû trôû veà baïch Phaät:
 -
Baïch Theá Toân, coù phaûi ngöôøi
ñöôïc sanh coõi trôøi chæ
vì ñaõ noùi thaät, hay ñaõ
cheá ngöï côn giaän, hay boá thí
moät naém ñaäu.v.v..?
-
Vì sao oâng hoûi ta ñieàu aáy?
Taát caû thieân thaàn ñaõ chaúng
keå roõ cho oâng sao?
-
Thöa vaâng, con tin raèng chæ vaøi ñieàu
thieän nhoû nhö theá cuõng ñuû
sanh thieân.
Phaät
daïy:
-
Naøy Muïc-lieân, chæ vôùi lôøi
noùi thaät, chæ vôùi vieäc cheá
ngöï côn giaän, hay taëng moät quaø
nhoû, ngöôøi ñöôïc sanh
thieân.
Ngaøi
noùi keä:
(224)
Noùi thaät, khoâng phaãn noä,
Cuûa
ít, thí ngöôøi xin,
Nhôø
ba vieäc laønh naøy,
Ngöôøi
ñeán gaàn thieân giôùi.
5.
Baø La Moân Ñoùn Phaät Nhö Con
Baäc
hieàn khoâng haïi ai ...
Caâu
chuyeän naøy ñöôïc keå laïi
khi ñöùc Phaät ôû Anjanavana gaàn Saøketa,
lieân quan ñeán caâu hoûi cuûa chö
Tyø-kheo.
Moät
hoâm, ñöùc Phaät cuøng chö Taêng
ñi vaøo Saøketa
khaát thöïc, moät ngöôøi Baø-la-moân
ôû trong thaønh nhìn thaáy ñaáng
Thaäp Löïc ñang ñi vaøo coång
thaønh, oâng ta quyø xuoáng oâm chaân
Phaät keâu leân:
-
Con thaân yeâu! Boån phaän con caùi laø
chaêm soùc cha meï luùc tuoåi giaø,
sao laâu quaù chuùng ta khoâng gaëp con?
Ñaây laø laàn ñaàu cha môùi
gaëp, haõy veà thaêm meï con ñi.
Phaät
ñi theo, oâng laõo ñöa Phaät veà
nhaø, ngoài vaøo choã soaïn saün,
vôùi chö Taêng. Vôï ngöôøi
Baø-la-moân ñeán gaëp Phaät, gieo
ngöôøi döôùi chaân Ngaøi
noùi:
-
Con ôi! Baáy laâu nay con ôû ñaâu?
Khoâng ai chaêm soùc cha meï khi tuoåi giaø.
Baø
keâu con trai, con gaùi ra chaøo Phaät vaø
noùi:
-
Haõy ñi chaøo anh con.
Vui
möøng haân hoan, ngöôøi Baø-la-moân
vaø vôï cuùng döôøng thöùc
aên cho Phaät vaø Taêng chuùng, thænh
caàu;
-
Baïch Theá Toân, haõy thoï trai ôû
ñaây suoát ñôøi.
Phaät
traû lôøi:
-
Chö Phaät khoâng bao giôø thoï trai ôû
moät nôi coá ñònh.
-
Nhö theá, xin Ngaøi cho chuùng con bieát
ñöôïc ngöôøi naøo môøi
thoï trai.
Töø
ñoù, ñöùc Phaät baûo ngöôøi
ñeán thænh Ngaøi thoï trai raèng:
"Haõy baûo cho Baø-la-moân ñoù".
Vaø hoï ñeán noùi vôùi oâng:
-
Ngaøy mai chuùng toâi thænh Phaät thoï
trai.
Ngöôøi
Baø-la-moân seõ ñem côm canh töø
nhaø mình ñeán choã naøo coù
ñöùc Phaät. Khi khoâng ai môøi,
Phaät duøng böõa taïi nhaø oâng.
Caû hai vôï choàng thöôøng xuyeân
cuùng döôøng Phaät vaø nghe phaùp,
qua thôøi gian ñeàu chöùng Tam quaû.
Caùc
Tyø-kheo baøn taùn ôû Phaùp ñöôøng:
-
Chö hieàn, ngöôøi Baø-la-moân
bieát chaéc chaén raèng phuï thaân
ñöùc Nhö Lai laø vua Tònh Phaïn,
vaø meï Ngaøi laø hoaøng haäu Ma-da.
Duø vaäy, caû hai oâng baø ñeàu
goïi Nhö Lai laø "Con chuùng ta" vaø Phaät
chaáp nhaän loái xöng hoâ aáy. Chuyeän
naøy laø theá naøo?
Ñöùc
Phaät nghe vieäc naøy, Ngaøi daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, hai vôï choàng
Baø-la-moân ñeàu coù yù xem Ta
nhö con khi hoï goïi Ta laø con.
Ngaøi
noùi veà quaù khöù:
-
Thôøi quaù khöù, Baø-la-moân
aáy laø cha cuûa Ta trong naêm traêm kieáp,
laø chuù cuûa Ta trong naêm traêm kieáp,
laø oâng noäi cuûa Ta naêm traêm kieáp,
baø vôï laø meï cuûa Ta naêm
traêm kieáp, laø dì cuûa Ta naêm
traêm kieáp, baø ngoaïi cuûa Ta naêm
traêm kieáp. Ta ñöôïc nuoâi döôõng
suoát moät ngaøn naêm traêm kieáp
beân ngöôøi choàng vaø moät
ngaøn naêm traêm kieáp beân ngöôøi
vôï.
Ñeå
giaûi thích vieäc ba ngaøn ñôøi
laø con chaùu cuûa hoï, Phaät noùi
keä:
Khi
yù töôûng haân hoan,
Vaø
traùi tim tin töôûng,
Ta coù
theå tin vaøo,
Ngöôøi
môùi gaëp laàn ñaàu.
Qua lieân
heä quaù, hieän,
Loøng
yeâu thöông khôûi leân,
Nhö
sen nhoâ treân nöôùc.
Ba
thaùng ôû taïi Saøketa,
ñöùc Phaät thöôøng lui tôùi
nhaø Baø-la-moân aáy ñeå thoï
trai, sau ba thaùng, hoï chöùng quaû A-la-haùn
vaø nhaäp Nieát-baøn. Moïi ngöôøi
toû veû kính troïng thi haøi hoï, ñaët
leân giaøn caây khieâng ñi. Nghe tin raèng
hoï ñaõ laø meï vaø cha cuûa
ñöùc Theá Toân, daân chuùng
ñi theo ñaùm tang raát ñoâng.
Ñöùc Phaät ñeán moät giaûng
ñöôøng gaàn nôi hoûa taùng,
chôø ôû ñaáy. Moïi ngöôøi
ñeán ñaûnh leã Phaät thöa raèng:
-
Baïch Theá Toân, xin ñöøng buoàn
vì song thaân qua ñôøi.
Hoï
tìm caùch an uûi Ngaøi. Thay vì quôû
hoï ñöøng noùi theá, ñöùc
Theá Toân quan saùt taâm tö moïi ngöôøi
vaø noùi baøi phaùp töông öùng
vôùi tröôøng hôïp ñaëc
bieät naøy, ñoïc kinh Jaraø
nhö sau:
Ñôøi
soáng thaät ngaén nguûi.
Moät
traêm naêm chöa qua,
Ngöôøi
ta ñaõ phaûi cheát.
Duø
ai coù soáng laâu,
Roài
cuõng seõ cheát giaø.
Caùc
Tyø-kheo, khoâng bieát raèng ngöôøi
Baø-la-moân vaø vôï ñaõ nhaäp
Nieát-baøn, hoûi Phaät:
-
Baïch Theá Toân, hoï seõ taùi sanh
nôi ñaâu?
-
Naøy caùc Tyø-kheo, tröôøng hôïp
cuûa caùc A-la-haùn thaùnh nhaân nhö
hoï khoâng coù kieáp sau. Hoï ñaõ
ñaït ñeán Ñaïi Nieát-baøn,
coõi baát töû, vónh haèng.
Ngaøi
noùi Phaùp Cuù:
(225)
Baäc hieàn khoâng haïi ai,
Thaân
thöôøng ñöôïc cheá ngöï,
Ñaït
ñöôïc caûnh baát töû,
Ñeán
ñaây, khoâng öu saàu.
6.
Coù Phaûi Ngöôøi Taëng Quaø
Laøm Neân Quaø Taëng?
Nhöõng
ngöôøi thöôøng giaùc tænh
...
Caâu
chuyeän naøy ñöôïc keå laïi
khi ñöùc Theá Toân ôû taïi
nuùi Linh Thöùu, lieân quan ñeán Punna,
ñaày tôù gaùi cuûa Tröôûng
giaû thaønh Vöông Xaù.
Coù
moät ngaøy, Punna
phaûi giaõ gaïo raát nhieàu töø
saùng sôùm ñeán toái mòt,
ñoát ñeøn leân laøm cuõng
khoâng heát vieäc. Cuoái cuøng meät
quaù, coâ böôùc ra ngoaøi nghæ
moät laùt, thaân theå öôùt ñaãm
moà hoâi. Baáy giôø thaàn Dabba
the Malla coù nhieäm vuï ñöa
chö Tyø-kheo veà choã nghæ. Sau khi nghe
phaùp, oâng duøng thaàn thoâng laøm
ngoùn tay saùng leân nhö moät ngoïn
ñeøn vaø ñi tröôùc daãn
ñöôøng, caùc Tyø-kheo theo sau.
AÙnh
saùng khieán Punna
chuù yù ñeán caùc Sa-moân ñang
ñi treân ñöôøng nuùi. Coâ
nghó thaàm: "Mình laøm thaân ôû
ñôï neân giôø naøy coøn
chöa ñöôïc nguû. Coøn caùc
Tyø-kheo toân kính kia sao khoâng nguû
ñöôïc?" Vaø coâ ñi ñeán
keát luaän: "Chaéc coù thaày naøo
ñau oám hay bò raén caén gì ñaây?".
Saùng
sôùm hoâm sau, Punna
laáy moät ít caùm, nhoài vôùi
nöôùc laïnh, naén baùnh vaø
ñem nöôùng. Sau khi nöôùng xong,
coâ ñem baùnh, nöôùc uoáng,
ñi ra bôø soâng taém, döï ñònh
seõ aên baùnh treân ñöôøng
ñi. Luùc aáy, ñöùc Phaät cuõng
ñi treân ñöôøng aáy, vaøo
laøng ñeå khaát thöïc. Punna thaáy
Ngaøi, thaàm nghó: "Coù maáy hoâm
gaëp Phaät, ta khoâng coù gì ñeå
cuùng döôøng, hoaëc coù thöùc
aên laïi khoâng gaëp Phaät. Hoâm nay gaëp
Phaät laïi laø luùc mình coù saün
baùnh ñaây. Neáu Ngaøi khoâng ñeå
yù baùnh ngon hay dôû, mình seõ
cuùng döôøng Ngaøi". Vaø coâ
ñaët bình nöôùc xuoáng beân
ñöôøng, chaøo ñöùc Phaät
vaø thöa:
-
Baïch Theá Toân, xin nhaän phaåm vaät
ñôn sô naøy vaø ban phöôùc
cho con.
Phaät
nhìn sang A-nan, Toân giaû caàm baùt voán
laø quaø taëng cuûa moät ñaïi
vöông, trao cho Phaät. Phaät ñöa baùt
vaø nhaän baùnh caùm nöôùng. Punna
ñaûnh leã Phaät, naêm voùc saùt
ñaát vaø baïch:
-
Baïch Theá Toân, xin cho chaân lyù Ngaøi
chöùng ngoä, con cuõng ñöôïc
döï phaàn.
-
Con seõ ñöôïc nhö vaäy.
Vaø
ñöùng ngay taïi choã, Theá Toân
noùi lôøi chuùc phuùc. Nhöng Punna vaãn
nghó: "Maëc duø Theá Toân ban phöôùc
cho ta khi Ngaøi nhaän baùnh nhöng chaéc
Ngaøi khoâng aên. Chaéc Ngaøi caàm
noù ñi moät quaõng ñöôøng
roài neùm cho quaï, cho choù. Roài Ngaøi
ñeán nhaø moät oâng hoaøng hay vò
ñeá vöông naøo ñoù, nhaän
thöùc aên thöôïng vò".
Ñöùc
Phaät bieát Punna
nghó nhö theá neân Ngaøi nhìn A-nan,
toû daáu muoán ngoài. Toân giaû
traûi toïa cuï, ñöùc Phaät ngoài
xuoáng ngoaøi coång thaønh vaø aên
baùnh nöôùng. Chö thieân caùc
taàng trôøi beøn ñoå maät
ong (thöùc aên thích hôïp cho caû
trôøi laãn ngöôøi treân khaép
caùc coõi nöôùc) vaøo chieác
baùnh khoâ cöùng cuûa Punna.
Punnaø ñöùng nhìn Ngaøi
thoï thöïc. Khi Theá Toân aên xong, A-nan
daâng nöôùc. Vaøo cuoái böõa
aên saùng naøy, Theá Toân quôû Punnaø:
-
Naøy Punna, taïi
sao ngöôøi phæ baùng ñoà ñeä
Ta?
-
Baïch Theá Toân, con ñaâu coù.
-
Vaäy ngöôi noùi gì khi thaáy hoï?
-
Baïch Theá Toân, con nghó ñôn giaûn
raèng: "Con bò baét buoäc laøm vieäc
neân khoâng ñi nguû ñöôïc,
coøn caùc Sa-moân toân kính kia vì
sao khoâng nguû? Coù theå moät vaøi
vò bò beänh hoaëc raén caén chi ñaây?"
Theá
Toân nghe xong, daïy Punnaø:
-
Naøy Punnaø,
tröôøng hôïp ngöôi khoå sôû
vì khoâng ñöôïc nguû. Nhöng
caùc ñeä töû cuûa Ta luoân luoân
tænh giaác neân khoâng nguû.
Ngaøi
noùi keä:
(226)
Nhöõng ngöôøi thöôøng giaùc
tænh,
Ngaøy
ñeâm sieâng tu hoïc,
Chuyeân
taâm höôùng Nieát-baøn,
Moïi
laäu hoaëc ñöôïc tieâu.
Nghe
xong, Punnaø
lieàn chöùng Sô quaû, hoäi chuùng
cuõng ñöôïc lôïi ích.
Theá
Toân veà ñeán tinh xaù, caùc Tyø-kheo
baøn taùn veà vieäc ban saùng nhö
sau:
-
Chö hieàn, chaéc ñaáng Theá Toân
ñaõ aên saùng khoù nuoát laém
vôùi chieác baùnh cuûa Punnaø
laøm baèng boät caùm vaø nöôùc
baèng than.
Theá
Toân ñeán gaàn, hoûi caùc thaày:
-
Caùc Tyø-kheo, caùc oâng tuï hoïp
ôû ñaây noùi chuyeän gì theá?
Khi
nghe keå laïi, Ngaøi noùi:
-
Naøy Tyø-kheo, ñaây khoâng phaûi
laø laàn ñaàu Ta aên nhö theá,
söï vieäc naøy cuõng ñaõ xaûy
ra vaøo thôøi quaù khöù.
Ngaøi
noùi keä:
-
Coû thöøa ngöôi thöôøng
aên,
Vaùng
chaùo taám ngöôi uoáng
AÁy
thöùc aên ngaøy tröôùc
Sao giôø
ngöôi chaúng aên?
-
Chöa raønh gioøng doõi xuaát thaân,
Thöa
Ngaøi vaùng chaùo taám aên no loøng.
Coøn
con, ngöïa gioáng ngöïa noøi
Ngaøi,
con ñeàu bieát, chaùo kia ñaâu
theøm.
(Trích
ñoaïn cuûa truyeän tieàn thaân)
Vaø
Ngaøi keå laïi chuyeän tieàn thaân Kundakasimdhavapotaka.
7.
Khoâng Coù Gì Quaù Nhieàu, Quaù
Ít.
A-tu-la
neân bieát ...
Caâu
chuyeän naøy xaûy ra khi ñöùc Phaät
ôû taïi Kyø Vieân, lieân heä ñeán
nam cö só Atula.
Atula (Tu-laïi)
laø moät thieän tín soáng ôû
Xaù-veä, vaø coù moät nhoùm baïn
naêm traêm Phaät töû. Moät ngaøy
noï oâng daét caû naêm traêm ngöôøi
ñi ñeán tinh xaù nghe phaùp. Ñaàu
tieân hoï ñeán beân Toân giaû
Ly-baø-ña (Revata), cung
kính ñaûnh leã vaø ngoài moät
beân. Toân giaû laø ngöôøi öa
ñoäc cö, yeâu thích coâ ñoäc
nhö moät con sö töû yeâu thích coâ
ñôn, neân Ngaøi khoâng noùi gì
vôùi hoï.
Tu-laïi
nghó thaàm: "Toân giaû chaúng noùi
naêng chi". Caû nhoùm ñöùng daäy
ñi ñeán choã Toân giaû Xaù-lôïi-phaát,
vaø cung kính ñöùng beân. Toân
giaû hoûi:
-
Caùc oâng ñeán gaëp ta coù chuyeän
gì?
Tu-laïi
thöa:
-
Baïch Toân giaû, con ñöa caùc baïn
ñi nghe phaùp vaø ñaõ gaëp ngaøi
Ly-baø-ña. Nhöng Ngaøi chaúng noùi
gì, neân con baát maõn vaø ñeán
ñaây. Xin Toân giaû thuyeát phaùp
cho chuùng con.
-
Toát laém. Caùc oâng haõy ngoài
xuoáng.
Vaø
Toân giaû Xaù-lôïi-phaát giaûng
giaûi veà A-tyø-ñaøm traøng giang
ñaïi haûi.
Tu-laïi
nghó thaàm: "A-tyø-ñaøm raát
khoù hieåu, Toân giaû chæ giaûng giaûi
phaùp aáy cho ta quaù daøi, ñieàu
aáy ñaâu coù ích lôïi gì?"
Vaø oâng böïc boäi daãn chuùng
baïn ñi ñeán choã Toân giaû
A-nan. Toân giaû hoûi:Â -
Coù vieäc gì theá cö só?
Tu-laïi
thöa:
-
Thöa Toân giaû, chuùng con ñeán choã
Ngaøi Ly-baø-ña mong ñöôïc
nghe phaùp. Toân giaû chaúng noùi lôøi
naøo. Chuùng con ñeán choã Toân
giaû Xaù-lôïi-phaát, vaø Ngaøi
daïy quaù nhieàu veà A-tyø-ñaøm
vôùi taát caû chi tieát. Chuùng
con chaúng hieåu gì caû vaø buoàn
böïc Toân giaû aáy, neân ñeán
ñaây. Xin Toân giaû thuyeát phaùp
cho chuùng con.
-
Toát laém, haõy ngoài xuoáng vaø
laéng nghe.
Toân
giaû noùi phaùp cho hoï, ngaén goïn
vaø deã hieåu. Nhöng hoï cuõng böïc
töùc, boû ñi vaø ñeán choã
Theá Toân ñaûnh leã roài lui ngoài
moät beân. Phaät hoûi:
-
Vì sao caùc oâng ñeán ñaây?
-
Baïch Theá Toân, chuùng con nghe phaùp.
-
Nhöng caùc oâng ñaõ nghe roài.
-
Baïch Theá Toân, Toân giaû Ly-baø-ña
chaúng noùi lôøi naøo, Toân giaû
Xaù-lôïi-phaát giaûng daïy quaù
nhieàu, Toân giaû A-nan laïi noùi ngaén
quaù, chuùng con khoâng vui neân ñeán
ñaây.
Phaät
nghe xong vaø quôû:
-
Naøy Tu-laïi, töø xöa ñeán nay,
ngöôøi ta luoân cheâ bai. Ngöôøi
khoâng noùi, ngöôøi noùi nhieàu,
ngöôøi noùi ít ñeàu bò
cheâ, khoâng ai hoaøn toaøn ñöôïc
khen, cuõng khoâng ai hoaøn toaøn bò
cheâ. Ngay caû caùc baäc Ñeá vöông
cuõng ñöôïc ngöôøi khen
keû cheâ. Ngay caû ñaïi ñòa,
maët trôøi, maët traêng, ngay caû moät
vò Phaät, ngoài giöõa töù chuùng
maø thuyeát phaùp cuõng coù ngöôøi
khen keû cheâ. Lôøi khen cheâ cuûa
ngöôøi ngu khoâng quan troïng. Nhöng
khi ngöôøi hoïc thöùc, thoâng
minh khen hay cheâ, ñoù môùi laø
ñích thöïc.
Ngaøi
noùi keä:
(227)
A-tu-la neân bieát,
Xöa
vaäy, nay cuõng vaäy,
Ngoài
im, bò ngöôøi cheâ,
Noùi
nhieàu, bò ngöôøi cheâ,
Noùi
vöøa phaûi bò cheâ,
Laøm
ngöôøi khoâng bò cheâ
Thaät
khoù tìm ôû ñôøi.
(228)
Xöa, vò lai vaø nay,
Ñaâu
coù söï kieän naøy,
Ngöôøi
hoaøn toaøn bò cheâ,
Ngöôøi
troïn veïn ñöôïc khen.
(229)
Saùng saùng, thaåm saùt kyõ,
Baäc
coù trí taùn thaùn,
Baäc
trí khoâng tyø veát,
Ñaày
ñuû giôùi, ñònh, tueä.
(230)
Danh saùng nhö vaøng roøng,
Ai
daùm cheâ vò aáy?
Chö
thieân phaûi khen thöôûng,
Phaïm
thieân cuõng taùn döông.
8.
Luïc Quaàn Tyø Kheo
Giöõ
thaân ñöøng phaãn noä ...
Caâu
chuyeän naøy xaûy ra khi Theá Toân ôû
taïi Truùc Laâm, lieân quan ñeán
Luïc quaàn Tyø-kheo.
Ngaøy
noï, nhoùm Luïc quaàn Tyø-kheo mang guoác
goã, hai tay caàm gaäy khua loùc coùc,
ñi leân ñi xuoáng raàm raàm treân
moät phieán ñaù. Phaät nghe tieáng
loáp boáp, môùi hoûi Ngaøi A-nan:
-
Naøy A-nan! Tieáng gì theá?
Toân
giaû thöa:
-
Baïch Theá Toân, Luïc quaàn Tyø-kheo
mang guoác goã, ñi tôùi ñi lui
neân gaây ra tieáng aáy.
Nghe
theá, Phaät daïy:
-
Moät Tyø-kheo phaûi kieåm soaùt tö
töôûng, lôøi noùi, vaø haønh
ñoäng cuûa mình.
Ngaøi
noùi keä:
(231)
Giöõ thaân, ñöøng phaãn noä,
Phoøng
thaân, kheùo baûo veä,
Töø
boû thaân laøm aùc,
Vôùi
thaân, laøm haïnh laønh.
(232)
Giöõ lôøi, ñöøng phaãn
noä,
Phoøng
lôøi, kheùo baûo veä
Töø
boû lôøi thoâ aùc,
Vôùi
lôøi, noùi ñieàu laønh.
(233)
Giöõ yù ñöøng phaãn noä,
Phoøng
yù, kheùo baûo veä,
Töø
boû yù nghó aùc,
Vôùi
yù, nghó haïnh laønh.
(234)
Baäc trí baûo veä thaân,
Baûo
veä luoân lôøi noùi,
Baûo
veä caû taâm tö,
Ba
nghieäp kheùo baûo veä.
--ooOoo--
Ñaàu
trang | Muïc luïc | 01a
| 01b | 01c | 01d
| 02a | 02b | 03
| 04a | 04b | 05a
| 05b | 06 | 07
| 08 | 09 |
10
| 11 | 12 | 13
| 14 | 15 | 16
| 17 | 18 | 19 | 20
| 21 | 22 | 23
| 24 | 25 | 26a
| 26b | 26c