Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [   Trang Chuû   ]

---

[I-d]

9. Tröôûng Laõo Nan Ñaø

Nhö maùi nhaø vuïng lôïp,
Möa lieàn xaâm nhaäp vaøo...

Giaùo lyù naøy ñöùc Theá Toân ñaõ daïy cho Ñaïi ñöùc Nan-ñaø khi Ngaøi nguï taïi Kyø Vieân.

9A. Nan Ñaø Trôû Thaønh Moät Tyø Kheo Baát Ñaéc Dó

Sau khi baét ñaàu chuyeån phaùp luaân, Theá Toân rôøi Vöông Xaù vaø ñeán nguï taïi Veluvana. Ngay sau ñoù, cha Ngaøi, Ñaïi vöông Tònh Phaïn gôûi söù giaû ñeán, ngöôøi naøy tieáp ngöôøi noï, moãi ngöôøi mang theo moät ngaøn tuyø tuøng vôùi lôøi daën doø:

- Haõy tìm con trai ta vaø röôùc môøi veà tröôùc maët ta.

Chín söù giaû ñaõ ñeán nôi, chöùng A-la-haùn vaø khoâng trôû veà, sau cuøng Tröôûng laõo Kaøla Udaøyi ñeán vaø cuõng chöùng A-la-haùn. Bieát raèng ñaõ ñeán luùc Ñaïo sö leân ñöôøng, Tröôûng laõo moâ taû nhöõng caùi hay caùi ñeïp trong cuoäc haønh trình vaø höôùng daãn ñöùc Phaät cuøng hai möôi ngaøn A-la-haùn ñi Kapilapura. Taïi ñaây, giöõa thaân toäc vaây quanh, ñöùc Ñaïo sö ñaõ laáy traän möa raøo laøm ñeà taøi giaûng phaùp, vaø keå chuyeän boån sanh Boà- taùt Vessantara, tieàn thaân Ngaøi.

Ngaøy hoâm sau, Ngaøi vaøo thaønh khaát thöïc. Vôùi baøi keä baét ñaàu baèng caâu: "Noã löïc chôù phoùng daät! Haõy soáng theo chaùnh haïnh," ñöùc Phaät ñoä vua Tònh Phaïn chöùng quaû Döï löu. vaø vôùi caâu" haõy kheùo soáng chaùnh haïnh..." Ngaøi ñoä Mahaø Paøjapatì ñaéc Sô quaû, vaø vua Tònh Phaïn ñaéc theâm Nhò quaû. Cuoái böõa aên, Phaät thuaät laïi truyeän Boån Sanh Canda Kinnaravì aân nghóa cuûa meï La-haàu-la ñoái vôùi Ngaøi.

Ngaøy hoâm sau, trong khi nghi leã Quaùn ñaûnh vaø ñaùm cöôùi cuûa hoaøng töû Nan-ñaø ñang tieán haønh, ñöùc Ñaïo sö böôùc vaøo nhaø khaát thöïc, ñaët bình baùt vaøo tay Nan-ñaø vaø chuùc phuùc. Roài töø choã ngoài ñöùng leân, ñöùc Ñaïo sö ra ñi khoâng laáy laïi bình baùt trong tay Nan-ñaø khoâng daùm hôû moâi "Baïch Theá Toân, xin Ngaøi laáy laïi bình baùt", maø töï an uûi "Theá Toân seõ laáy laïi bình baùt ôû ñaàu theàm". Nhöng khi ñeán ñaàu theàm, Theá Toân ñaõ khoâng laáy bình baùt. Nan-ñaø laïi nuoâi hy voïng" Theá Toân seõ laáy laïi bình baùt ôû chaân theàm". Nhöng Ñaïo sö vaãn khoâng laáy bình baùt. Nan-ñaø laïi nghó "Theá Toân seõ laáy bình baùt ôû saân cung ñieän". Nhöng Ñaïo sö cuõng khoâng laáy bình baùt. Hoaøng töû Nan-ñaø tuy raát muoán trôû laïi vôùi coâ daâu nhöng phaûi baám buïng ñi theo Ñaïo sö. Vì loøng quyù kính Ñaïo sö quaù saâu ñaäm chaøng khoâng daùm noùi "Theá Toân haõy nhaän bình baùt", maø ñaønh tieáp tuïc böôùc theo, trong loøng vaãn chöa taét hy voïng: "Theá Toân seõ laáy bình baùt ôû ñaây, Theá Toân seõ laáy bình baùt ôû ñoù, Theá Toân seõ laáy bình baùt ôû kia".

Luùc aáy ngöôøi ta nhaén vôùi coâ daâu môùi "giai nhaân cuûa xöù sôû" Janapada-Kalyaønì:

- Thöa coâng nöông, Theá Toân ñaõ ñem hoaøng töû Nan-ñaø ñi vôùi Ngaøi, muïc ñích cuûa Ngaøi laø chia uyeân reõ thuùy.

Laäp töùc Janapada-Kalyaønì, khuoân maët ñaàm ñìa nöôùc maét vaø ñaàu toùc chöa chaûi xong, tung mình lao theo vò hoân phu khaån khoaûn:

- Coâng töû, xin trôû laïi ngay!

Lôøi cuûa naøng laøm tim Nan-ñaø chaán ñoäng. Nhöng ñaáng Ñaïo sö vaãn khoâng laáy laïi bình baùt, daãn chaøng veà tinh xaù vaø baûo:

- Nan-ñaø, oâng coù muoán ñi tu khoâng?

Vì loøng toân kính Phaät cuûa Nan-ñaø quaù saâu ñaäm neân chaøng coá nín ñeå ñöøng thoát: "Con khoâng muoán tu", thay vaøo ñoù chaøng thöa:

- Vaâng, con muoán ñi tu.

Ñaáng Ñaïo sö öng thuaän ngay:

- Toát laém, haõy xuaát gia cho Nan-ñaø!

Theá laø, vaøo ngaøy thöù ba sau khi Phaät ñeán Kapilapura, Ngaøi ñaõ taïo duyeân cho Nan-ñaø thaønh Tyø-kheo.

Vaøo ngaøy thöù baûy, meï cuûa La-haàu-la trang ñieåm cho caäu hoaøng con vaø gôûi ñeán Theá Toân, baø daën doø:

- Con cöng, haõy ñeán xem vò Sa-moân naøy, ngöôøi coù hai ngaøn taêng só tuøy tuøng, coù moät thaân hình vaøng oùng, coù moät daùng voùc ñeïp ñeõ cuûa Ñaïi Phaïm thieân. Sa-moân naøy laø cha cuûa con. Ngaøy xöa Ngaøi ñaõ sôû höõu nhöõng kho taøi saûn vó ñaïi. Töø luùc Ngaøi xuaát gia, chuùng ta khoâng ñöôïc gaëp Ngaøi. haõy ñoøi Ngaøi gia taøi cuûa con, haõy noùi: "Cha thaân yeâu, con laø hoaøng thaùi töû, vaø ngay khi nhaän leã Quaùn ñaûnh, con seõ trôû thaønh Chuyeån Luaân Thaùnh Vöông. Con caàn coù taøi saûn, cha haõy ban cuûa caûi cho con, vì moät ngöôøi con coù quyeàn höôûng taøi saûn cuûa cha ñeå laïi".

Hoaøng töû La-haàu-la vaâng lôøi ñi ñeán Theá Toân. Khi thaáy ngaøi, caäu ta caûm thaáy moät tình caûm noàng aám cuûa cha daønh cho mình, trong loøng sanh taâm hoan hyû neân thoû theû: "Baïch Thaày, döôùi boùng maùt cuûa Thaày con thaät haïnh phuùc". Vaø caäu coøn noùi nhieàu nöõa, vôùi nhöõng lôøi ngaây thô cuûa treû con ôû löùa tuoåi aáy.

Theá Toân thoï thöïc xong, hoài höôùng coâng ñöùc vaø töø choã ngoài ñöùng leân, böôùc ñi. Hoaøng töû La-haàu-la noái böôùc theo Theá Toân, thöa:

- Baïch Thaày, haõy cho con gia taøi maø con ñöôïc thöøa höôûng! Baïch Thaày haõy cho con gia taøi maø con ñöôïc thöøa höôûng!

Ñöùc Theá Toân im laëng, ngay caû chö Taêng cuõng ñeå maëc khoâng ngaên caäu beù theo Theá Toân.

Cöù theá, hoaøng töû theo Theá Toân ñeán khu röøng. Roài moät tö töôûng naûy sanh trong trí Theá Toân: "Gia taøi cuûa cha maø caäu beù ñoøi seõ khoâng traùnh khoûi haäu quaû laø mang ñeán söï huûy dieät. AØ, Ta seõ ban cho noù baûy thaùnh taøi maø Ta ñaõ nhaän ñöôïc döôùi coäi Boà-ñeà. Ta seõ khieán La-haàu-la laøm chuû moät gia taøi xuaát theá gian".

Theá roài, Theá Toân baûo Toân giaû Xaù-lôïi-phaát:

- Xaù-lôïi-phaát, oâng haõy xuaát gia cho La-haàu-la.

Nhöng khi hoaøng töû La-haàu-la gia nhaäp taêng ñoaøn, vua Tònh Phaïn (oâng noäi) raát saàu muoän. Khoâng chòu ñöïng noåi söï buoàn raàu, oâng baøy toû vôùi Theá Toân vaø thænh caàu:

- Baïch Theá Toân, seõ phaûi leõ hôn neáu chö Taêng ñöøng nhaän nhöõng ngöôøi vò thaønh nieân vaøo Taêng ñoaøn khi cha meï khoâng cho pheùp.

Ñöùc Theá Toân chaáp nhaän lôøi thænh caàu naøy. Laïi moät hoâm, ñöùc Theá Toân ngoài trong hoaøng cung sau böõa aên saùng, ñöùc vua cung kính ngoài moät beân baïch:

- Baïch Theá Toân, trong khi Ngaøi ñang haønh trì khoå haïnh, moät vò trôøi ñeán vaø noùi vôùi toâi: "Con oâng ñaõ cheát". Nhöng toâi khoâng tin vaø traû lôøi: "Con toâi seõ khoâng cheát cho ñeán khi giaùc ngoä:.

Ñöùc Theá Toân noùi:

- Phuï vöông tin chuyeän naøy khoâng? Trong moät kieáp tröôùc ñaây, khi moät vò trôøi chæ moät naém xöông vaø baûo phuï vöông: "Con oâng ñaõ cheát" phuï vöông cuõng ñaõ khoâng tin.

Vaø Ngaøi thuaät laïi truyeän Boån Sanh Mahaø Dhammapaøla, lieân quan ñeán caâu chuyeän. Sau khi caâu chuyeän chaám döùt, nhaø vua ñaéc quaû A-na-haøm.

9B. Nan Ñaø Vaø Nhöõng Thieân Nöõ

Theá Toân ñoä cho cha Ngaøi ñaéc Tam quaû xong, Ngaøi laïi trôû veà Vöông Xaù cuøng vôùi Taêng ñoaøn. Baáy giôø Ngaøi ñaõ höùa vôùi oâng Caáp Coâ Ñoäc ñeán thaêm Xaù-veä, ngay khi ñaïi tinh xaù Kyø Hoaøn ñöôïc hoaøn thaønh. Chaúng bao laâu, Ngaøi nhaän ñöôïc lôøi baùo: "Tinh xaù ñaõ hoaøn thaønh". Ngaøi lieàn ñeán Kyø Vieân cö nguï. Ñaïi ñöùc Nan-ñaø luùc ñoù trôû neân baát maõn, toû söï buoàn phieàn cuûa mình vôùi caùc Tyø-kheo:

- Chö huynh, toâi baát maõn. Toâi ñang soáng ñôøi xuaát gia, nhöng toâi khoâng theå chòu ñöïng laâu hôn nöõa. Toâi döï ñònh xaû boû nhöõng giôùi luaät cao caû vaø trôû veà ñôøi soáng thaáp hôn, ñôøi soáng cuûa moät cö só theá tuïc?

Theá Toân nghe ñöôïc vieäc naøy, cho goïi Toân giaû Nan-ñaø ñeán baûo:

- Nan-ñaø, coù phaûi thaät söï oâng ñaõ noùi vôùi nhieàu Tyø-kheo raèng: "Chö huynh, toâi baát maõn. Toâi ñang soáng ñôøi xuaát gia nhöng toâi khoâng theå chòu ñöïng laâu hôn nöõa. Toâi döï ñònh xaû boû nhöõng giôùi luaät cao caû vaø trôû veà ñôøi soáng thaáp hôn, ñôøi soáng cuûa moät cö só theá tuïc".

- Baïch Theá Toân, hoaøn toaøn ñuùng theá.

- Nhöng Nan-ñaø, taïi sao oâng baát maõn vôùi cuoäc soáng ñaïo haïnh maø oâng ñang soáng? Taïi sao oâng khoâng theå chòu ñöïng laâu hôn? Taïi sao oâng ñònh xaû boû nhöõng giôùi luaät cao ñeïp vaø trôû veà ñôøi soáng thaáp hôn, ñôøi soáng cuûa cö só theá tuïc?

- Baïch Theá Toân! Khi con rôøi nhaø vò hoân theâ yeâu quí Janapada Kalyaønì cuûa con, vôùi ñaàu toùc roái bôøi, töø giaõ con vaø khaån khoaûn: "Coâng töû, xin haõy mau trôû veà!" Baïch Theá Toân, vì con vaãn nhôù naøng neân con baát maõn ñôøi soáng xuaát gia hieän con ñang soáng. Con khoâng theå chòu ñöïng cuoäc soáng naøy laâu hôn, vaø con döï ñònh xaû boû nhöõng giôùi luaät cao caû ñeå trôû veà cuoäc soáng thaáp hôn, cuoäc soáng cuûa cö só theá tuïc.

Khi aáy, ñöùc Theá Toân naém tay Ñaïi ñöùc Nan-ñaø, duøng thaàn löïc ñöa chaøng ñeán coõi trôøi Ba möôi ba. Treân ñöôøng ñi, ñöùc Theá Toân chæ cho Toân giaû Nan-ñaø thaáy treân moät caùnh ñoàng bò löûa ruïi, moät con khæ haùu aên ñang ngoài treân moät goác caây ñaõ chaùy ruïi vaø löûa cuõng ñaõ thieâu ñoát tai, muõi vaø ñuoâi cuûa noù. Ñeán coõi trôøi ba möôi ba, Ngaøi chæ naêm traêm thieân nöõ goùt son ñang haàu haï Sakka, vua cuûa chö thieân (thieân chuû). Khi Theá Toân cho thaáy hai caûnh töôïng ñoù roài, Ngaøi hoûi Nan-ñaø:

- Nan-ñaø, oâng thaáy ai ñeïp ñeõ, öa nhìn vaø duyeân daùng hôn? Coâ vôï quí Janapada Kalyaønì cuûa oâng hay naêm traêm thieân nöõ goùt son naøy?

- Baïch Theá Toân, Nan-ñaø ñaùp, thaät Janapada Kalyaønì keùm xa, gioáng nhö con khæ haùu aên ñaõ maát tai, muõi vaø ñuoâi. Baïch Theá Toân, coâ vôï quí Janapada Kalyaønìi ñoái vôùi naêm traêm thieân nöõ naøy, naøng coøn keùm xa hôn nhieàu. So saùnh vôùi nhöõng thieân nöõ naøy, vò hoân theâ cuûa con chaúng ñaùng keå, coâ ta khoâng baèng moät phaàn nhoû cuûa hoï, khoâng baèng moät phaàn nhoû cuûa moät phaàn nhoû cuûa moät phaàn nhoû cuûa hoï. Ngöôïc laïi, naêm traêm thieân nöõ goùt son naøy ñeïp ñeõ, öa nhìn vaø duyeân daùng voâ cuøng.

- Haõy vui leân, Nan-ñaø! - Ñöùc Theá Toân traû lôøi - Ta baûo ñaûm oâng seõ ñöôïc naêm traêm thieân nöõ goùt son naøy.

Ñaïi ñöùc Nan-ñaø thöa:

- Baïch Theá Toân, neáu Theá Toân baûo ñaûm con seõ ñöôïc naêm traêm thieân nöõ goùt son naøy, thì trong tröôøng hôïp ñoù, baïch Theá Toân, con seõ sung söôùng voâ cuøng ñeå soáng cuoäc soáng cao thöôïng cuûa ngöôøi xuaát gia.

Roài Theá Toân ñem Ñaïi Nan-ñaø theo Ngaøi, bieán maát khoûi coõi trôøi ba möôi ba vaø hieän ra taïi Kyø Vieân. Khoâng bao laâu, nhöõng Tyø-kheo ñöôïc nghe keå nhö sau:

- Vì mong muoán ñöôïc caùc thieân nöõ maø Ñaïi ñöùc Nan-ñaø, em ñöùc Theá Toân, con baø Di maãu, tieáp tuïc soáng ñôøi tu só. Ñöùc Theá Toân ñaõ baûo ñaûm raèng oâng ta seõ ñöôïc naêm traêm thieân nöõ goùt son.

Keát quaû laø nhöõng Tyø-kheo huynh ñeä cuûa Ñaïi ñöùc Nan-ñaø ñaõ xem chaøng nhö moät ngöôøi ñi tu möôùn, nhö ngöôøi ñaõ bò mua chuoäc vaø hoï noùi veà Ngaøi:

- Ñaïi ñöùc Nan-ñaø laø moät ngöôøi ñi tu möôùn, Toân giaû Nan-ñaø laø moät ngöôøi bò mua chuoäc, vì hy voïng ñöôïc caùc thieân nöõ maø oâng ta soáng ñôøi tu só, Theá Toân ñaõ baûo ñaûm raèng oâng ta seõ ñöôïc naêm traêm thieân nöõ goùt son.

Ñaïi ñöùc Nan-ñaø, maëc duø bò caùc baïn ñoàng tu xem thöôøng, xaáu hoå vì chaøng vaø laøm khoå chaøng khi goïi chaøng laø "ngöôøi tu möôùn" vaø "bò mua chuoäc", Ñaïi ñöùc vaãn soáng ñoäc cö, xuaát ly, chaùnh nieäm, tinh taán, doõng maõnh. Khoâng bao laâu, ngay trong ñôøi naøy, chính Nan-ñaø an truù trong tueä trí giaùc ngoä vaø ñaït ñöôïc ñaïo quaû toái thöôïng cuûa ñôøi soáng tu haønh, ñaïo quaû maø vì noù bieát bao thanh nieân thieän tín ñaõ vónh vieãn töø boû ñôøi soáng theá tuïc soáng ñôøi xuaát gia. Ñaïi ñöùc ñaõ bieát: "Sanh töû ñaõ taän, phaïm haïnh ñaõ laäp, vieäc laøm ñaõ xong, ta khoâng coøn trôû laïi ñôøi naøy nöõa". Vaäy laø theâm moät Ñaïi ñöùc Tröôûng laõo nhaäp vaøo haøng nguõ A-la-haùn.

Baáy giôø, moät vò trôøi ñeán choã Theá Toân vaøo ban ñeâm, chieáu saùng caû Kyø Vieân, cuùi ñaàu ñaûnh leã Theá Toân baïch raèng:

- Baïch Theá Toân! Ñaïi ñöùc Nan-ñaø, con trai baø Di maãu cuûa Phaät ñaõ laäu taän; ngay trong ñôøi naøy, chính Ñaïi ñöùc ñaõ an truï trong chaùnh trí, ñaõ ñöôïc giaûi thoaùt khoûi duïc laäu, taâm giaûi thoaùt tueä giaûi thoaùt.

Theá Toân cuõng ñaõ bieát nhö theá. Trong ñeâm aáy, Toân giaû Nan-ñaø cuõng ñeán choã Theá Toân ñaûnh leã vaø thöa:

- Baïch Theá Toân, con xin baõi boû lôøi höùa cuûa Theá Toân baûo ñaûm con seõ ñöôïc naêm traêm thieân nöõ goùt son.

Theá Toân traû lôøi:

- Nan-ñaø, chính taâm Ta ñaõ thaáu hieåu taâm oâng vaø thaáy do laäu taän, ngay trong ñôøi naøy, chính oâng ñaõ an truù trong chaùnh trí, ñöôïc giaûi thoaùt khoûi duïc laäu, taâm giaûi thoaùt, tueä giaûi thoaùt. Moät vò trôøi cuõng ñaõ ñeán cho ta hay ñieàu ñoù. Do ñoù, naøy Nan-ñaø, khi oâng khoâng coøn tham ñaém vaøo nguõ duïc theá gian, taâm oâng thoaùt khoûi duïc laäu, ngay luùc aáy Ta khoâng coøn bò raøng buoäc bôûi lôøi höùa cuõ.

Roài Theá Toân, thaáu roõ yù nghóa thaâm saùu thöïc söï cuûa vieäc naøy ñaõ tuyeân ñoïc Thaùnh ngoân sau:

Dieät saïch voïng töôûng nguy haïi.
OÂng seõ bình thaûn, an nhieân,
Khi gaëp haïnh phuùc, ñau khoå.

Moät hoâm, caùc Tyø-kheo ñeán gaëp Toân giaû Nan-ñaø vaø hoûi Ngaøi:

- Sö huynh Nan-ñaø! Luùc tröôùc huynh noùi: "Toâi baát maõn", baây giôø huynh coù noùi nhö theá khoâng?

- Chö huynh, toâi chaúng coøn öa thích ñôøi soáng theá tuïc.

Khi caùc Tyø-kheo nghe Ngaøi traû lôøi, hoï noùi:

- Toân giaû Nan-giaû noùi khoâng thaät, hoaøn toaøn noùi laùo. Ngaøy tröôùc oâng ta noùi: "Toâi baát maõn". Nhöng baây giôø oâng ta noùi: "Toâi chaúng coøn öa thích ñôøi soáng theá tuïc".

Vaø laäp töùc hoï ñeán vaø trình laïi caâu chuyeän vôùi Theá Toân. Theá Toân ñaùp:

- Naøy Tyø-kheo! Ngaøy tröôùc nhaân caùch cuûa Nan-ñaø nhö moät nhaø lôïp vuïng, nhöng nay gioáng nhö moät nhaø lôïp kín. Töø ngaøy oâng aáy thaáy nhöõng thieân nöõ, oâng aáy ñaõ coá gaéng haønh trì ñeå ñaït ñeán cöùu caùnh cuûa ñaïo nghieäp vaø baây giôø oâng ta ñaõ ñaït ñöôïc.

Noùi xong, Ngaøi ñoïc nhöõng Phaùp Cuù sau:

(13) Nhö maùi nhaø vuïng lôïp,
Möa tieàn xaâm nhaäp vaøo.
Cuõng vaäy taâm khoâng tu,
Tham duïc lieàn xaâm nhaäp.

(14) Nhö ngoâi nhaø kheùo lôïp,
Möa khoâng xaâm nhaäp vaøo.
Cuõng vaäy taâm kheùo tu,
Tham duïc khoâng xaâm nhaäp.

Caùc Tyø-kheo baét ñaàu baøn taùn chuyeän treân trong Phaùp ñöôøng:

- Chö huynh! Chö Phaät thaät kyø dieäu! Ñaïi ñöùc Nan-ñaø ñaõ baát maõn ñôøi tu só vì coâ Janapada Kalyaønì, nhöng ñaáng Ñaïo sö duøng nhöõng thieân nöõ laøm moài, khieán oâng ta vaâng phuïc hoaøn toaøn.

Ñöùc Phaät ñi ñeán vaø hoûi hoï:

- Caùc Tyø-kheo! Caùc oâng ngoài ñaây baøn taùn chuyeän gì?

Nghe hoï keå xong, Ngaøi noùi:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Ñaây khoâng phaûi laàn ñaàu tieân Nan-ñaø ñaõ vaâng phuïc bôûi moài nhöû baèng ngöôøi khaùc phaùi, kieáp tröôùc cuõng xaûy ra töông töï nhö theá.

Noùi xong, Ngaøi keå nhö sau:

Chuyeän quaù khöù

9C. Kappata vaø Con Löøa

Ngaøy xöa, khi Brahmadatta (Phaïm-ma-ñaït) trò vì Benaøres. Coù moät con löøa chôû ñoà goám cho oâng vaø moãi ngaøy oâng thöôøng ñi baûy daëm. Vaøo moät dòp noï, Kappata chaát moät loâ ñoà goám leân löng löøa vaø ñi ñeán Takkasilaø (thaønh Hoa Thò).

Trong khi oâng baän saép xeáp haøng hoaù, oâng cho löøa chaïy rong. Chaøng löøa ta beøn lang thang doïc theo bôø möông, boãng thaáy moät naøng löøa lieàn chaïy thaúng ñeán. Naøng löøa chaøo hoûi thaân maät vaø môû ñaàu caâu chuyeän:

- Anh töø ñaâu ñeán?

- Töø Benaøres.

- Muïc ñích gì?

- Buoân baùn.

- Anh mang haøng gì nhieàu theá?

- Moät loâ ñoà goám thaät nhieàu.

- Anh ñi bao nhieâu daëm maø mang soá haøng nhieàu theá?

- Baûy daëm.

- Trong nhöõng nôi anh ñi qua, coù ai xoa boùp chaân vaø löng anh khoâng?

- Khoâng!

- Neáu theá, anh phaûi chòu ñöôøng daøi khaéc nghieät kinh khuûng!

(Dó nhieân loaøi vaät khoâng ai xoa boùp chaân vaø löng, coâ löøa noùi chæ vì ñeå keát moái thaân tình vôùi anh löøa).

Lôøi coâ löøa khieán chaøng löøa trôû neân baát maõn. Sau khi nhaø buoân ñaõ xeáp ñaët haøng hoùa xong, oâng chaïy ñeán chaøng löøa vaø noùi:

- Naøo, Jack, chuùng ta ñi!

- OÂng ñi ñi, toâi khoâng ñi!

Nhaø buoân coá gaéng laëp ñi laëp laïi vôùi nhöõng lôøi leõ dòu daøng ñeå thuyeát phuïc noù ñi. Maëc duø oâng doã heát söùc, löøa ta vaãn dôû chöùng, oâng beøn truùt heát lôøi chöûi ruûa noù. Cuoái cuøng oâng nghó: Ta seõ bieát caùch laøm cho noù ñi, vaø noùi keä sau:

Ta seõ laøm caây gaäy
Coù muõi nhoïn thaät daøi
Seõ ñaâm xeû thaân naøy
Nhôù ñoù nghe, löøa hôõi!

Löøa ñaùp:

- Neáu vaäy, toâi bieát ngay phaûi laøm gì vôùi oâng.

Roài noù ñoïc keä:

OÂng baûo seõ laøm gaäy
Coù muõi nhoïn thaät daøi
Toát thoâi! Toâi cuõng seõ
Chaân tröôùc baám chaët saâu
Tung voù hai chaân sau
Ñaù cho raêng oâng gaõy
Nhôù nghe, Kappaka!

Khi nhaø buoân nghe theá, oâng thaéc maéc khoâng bieát lyù do gì khieán noù noùi theá. OÂng ta nhìn laïi con ñöôøng vaø cuoái cuøng baét gaëp con löøa caùi. AØ ra theá! OÂng hieåu ngay. Coâ aû ñaõ daïy chaøng löøa nhaø ta maáy troø naøy ñaây. Ta seõ höùa mang veà nhaø moät con löøa caùi nhö theá cho noù. Nhö vaäy, duøng con löøa caùi laøm moài, ta seõ khieán noù phaûi ñi.

OÂng beøn ñoïc keä:

Moät löøa caùi boán chaân
Maët nhö daùng voû trai
Ñaày ñuû muoân veû ñeïp
Seõ ñi mua cho maøy
Nghe ra chöa löøa hôõi?

Nghe theá, tim chaøng löøa roän raõ vaø traû lôøi:

Moät löøa caùi boán chaân,
Maët nhö daùng voû trai,
Ñaày ñuû muoân veû ñeïp,
OÂng höùa mua cho lieàn.
Xöa ñi ngaøy baûy daëm
Nay toâi chaïy gaáp ñoâi!

Kappata noùi:

- Vaäy thì toát, ñi!

Vaø oâng daét löøa laïi choã ñeå xe.

Vaøi ngaøy sau con löøa noùi vôùi oâng ta:

- Chaúng phaûi oâng ñaõ noùi vôùi toâi laø seõ ñem cho toâi moät coâ baïn ö?

Thöông gia traû lôøi:

- Phaûi, ta ñaõ noùi theá, vaø ta khoâng nuoát lôøi. Ta seõ cho mi moät coâ baïn veà nhaø. Nhöng ta chæ cung caáp thöùc aên cho mi thoâi. Khoâng bieát coù ñuû hay khoâng cho caû mi vaø coâ aû, nhöng vieäc ñoù mi giaûi quyeát moät mình. Sau khi hai ñöùa mi soáng vôùi nhau, seõ sinh nhöõng chuù löøa con. Thöùc aên ta seõ cho mi, khoâng bieát coù ñuû cho mi, baïn mi vaø nhöõng löøa con nöõa hay khoâng, vieäc naøy mi töï giaûi quyeát laáy.

Thöông gia noùi roài, con löøa heát mô öôùc hy voïng.

Ñaïo sö chaám döùt baøi hoïc naøy:

- Luùc ñoù, caùc Tyø-kheo! Con löøa caùi laø Janapada Kalyaønì, con löøa ñöïc laø Nan-ñaø vaø ngöôøi thöông gia chính laø Ta. Khi xöa Nan-ñaø cuõng ñaõ chòu vaâng phuïc vì mieáng moài khaùc phaùi.

10. Cunda - Ñoà Teå Moå Heo

Nay saàu, ñôøi sau saàu...

Giaùo phaùp naøy ñöùc Ñaïo sö daïy khi Ngaøi cö nguï taïi Veluvana (tinh xaù Truùc Laâm) nhaém ñeán Cunda, ngöôøi ñoà teå moå heo.

Chuyeän keå raèng trong naêm möôi laêm naêm Cunda soáng baèng ngheà moå heo ñeå aên hay baùn. Nhaèm luùc ñoùi keùm, oâng ta ñi veà noâng thoân vôùi chieác xe ñaày nhoùc gaïo vaø trôû veà ñaày aép heo con, mua trong caùc laøng, vôùi giaù moãi con chæ nöûa lít hoaëc moät lít gaïo. Sau nhaø, oâng ta coù moät mieáng ñaát raøo laïi thaønh moät chuoàng heo, vaø oâng ta nuoâi heo vôùi taát caû caùc loaïi caây coû vaø phaân. Khi naøo oâng ta muoán gieát heo, oâng ta troùi heo thaät chaéc chaén vaøo moät caây coät vaø neän noù baèng moät caây chaøy vuoâng ñeå laøm thòt noù söng phoàng leân vaø meàm ñi. Roài, banh haøm heo vaø loàng vaøo mieäng noù moät caùi neâm nhoû, oâng ta roùt nöôùc thaät noùng töø moät noài ñoàng ñoå xuoáng hoïng noù. Nöôùc noùng thaám vaøo daï daøy heo, laøm loûng phaân, vaø toáng ra ngoaøi haäu moân phaân noùng vôùi nöôùc. Neáu coøn moät cuïc phaân nhoû soùt laïi trong bao töû heo, thì nöôùc chaûy ra bieán maøu vaø ñuïc, nhöng khi bao töû heo ñaõ saïch, nöôùc chaûy ra seõ trong vaø saïch. Choã nöôùc coøn laïi oâng ta ñoå leân löng heo, vaø nöôùc seõ laøm tuoät da, loät lôùp da ñen. Roài oâng ta thui lôùp loâng cöùng baèng moät caây ñuoác. Cuoái cuøng oâng caét ñaàu heo baèng moät thanh kieám nhoïn. Khi maùu phun ra, oâng ta höùng vaøo dóa, roài oâng quay heo, boâi maùu höùng ñöôïc leân da. Vaø oâng ta ngoài vaøo baøn cuøng vôï con aên thòt heo quay. Thòt coøn laïi, oâng ta baùn. Theo caùch naøy, oâng ta ñaõ sinh soáng trong naêm möôi laêm naêm. Duø ñöùc Ñaïo sö ôû tinh xaù beân caïnh maø khoâng coù moät ngaøy naøo Cunda cuùng döôøng Ngaøi, duø laø moät naém hoa hay moät muoãng côm, cuõng khoâng laøm moät vieäc coâng ñöùc naøo caû.

Moät hoâm oâng maéc beänh, vaø duø oâng ta vaãn coøn soáng, ngoïn löûa cuûa ñaïi ñòa nguïc A-tyø ñaõ boác chaùy tröôùc maët. (Ngoïn löûa A-tyø laø moät cöïc hình coù söùc thieâu ñoát kinh khuûng coù theå phaù huyû maét ngöôøi naøo nhìn caùch moät traêm daëm).

Thaät ra, ngoïn löûa aáy ñöôïc moâ taû nhö sau: "Ngoïn löûa luoân luoân phuït ngoïn lieân tuïc vaøo moïi phía, xa ñeán moät traêm daëm". Tröôûng laõo Naøgasena (Tyø-kheo Na- tieân) ñaõ duøng loái so saùnh sau ñeå chæ söùc noùng maõnh lieät bieát bao so vôùi ngoïn löûa thöôøng: "Ñaïi vöông! Haõy nghó xem, moät khoái ñaù to baèng moät ngoâi chuøa ñöa vaøo ngoïn löûa ñòa nguïc seõ tan chaûy chæ trong choác laùt. Tuy nhieân, chuùng sanh bò taùi sanh ôû ñoù, vì quaû baùo cuûa vieäc laøm quaù khöù, khoâng bò cheát tieâu maø caûm thaáy nhö ñang naèm trong thai meï".

Khi cöïc hình cuûa ñaïi ñòa nguïc A-tyø giaùng xuoáng ñoà teå moå heo Cunda, haønh ñoäng cuûa oâng ta thay ñoåi töông xöùng vôùi nghieäp quaù khöù. Duø coøn ôû trong nhaø, oâng ta baét ñaàu keâu uûn æn nhö heo vaø boø baèng tay vaø ñaàu goái, boû ra tröôùc nhaø roài boø ñeán phía sau. Nhöõng ngöôøi trong gia ñình aùp ñaûo vaø bòt mieäng oâng ta. Nhöng duø hoï laøm ñuû caùch (bôûi khoâng ai coù theå ngaên ñöôïc quaû baùo xaûy ñeán cho moät ngöôøi do haønh ñoäng quaù khöù cuûa chính ngöôøi ñoù), oâng ta vaãn boø lui vaø keâu uûn æn lieân tuïc nhö moät con heo.

Baûy nhaø xung quanh khoâng ai coù theå nguû ñöôïc. Thaân quyeán cuûa oâng ta khuûng khieáp vì sôï cheát, khoâng coù caùch naøo khaùc coù theå ngaên oâng ta ñi ra, hoï chaën caùc cöûa vaø nhoát oâng ta ôû trong nhaø. Xong, hoï bao vaây nhaø vaø ñöùng canh Cunda boø tôùi boø lui trong nhaø suoát baûy ngaøy, chòu söï ñau khoå cuøng cöïc cuûa ñòa nguïc, keâu uûn æn vaø roáng eng eùc nhö heo.

Qua baûy ngaøy boø nhö theá, oâng ta cheát vaø bò ñoïa vaøo ñaïi ñòa nguïc A-tyø.

Vaøi Tyø-kheo ñi ngang qua cöûa nhaø oâng, nghe tieáng eng eùc oàn aøo, chæ nghó laø tieáng cuûa nhöõng con heo, hoï ñi veà tinh xaù, ngoài moät beân ñöùc Ñaïo sö vaø baïch:

- Baïch Theá Toân, trong baûy ngaøy cöûa nhaø ñoà teå Cunda ñoùng kín, vaø suoát baûy ngaøy vaãn tieáp tuïc gieát heo, chaéc chaén oâng ta ñònh laøm tieäc chieâu ñaõi. Theá Toân nghó xem, bao nhieâu heo bò gieát ! Hieån nhieân oâng ta khoâng coù moät chuùt töø bi vaø hoaøn toaøn thieáu loøng traéc aån. Thaät töø tröôùc tôùi giôø chuùng toâi chöa thaáy ai ñoäc aùc vaø man rôï nhö theá!

Ñöùc Ñaïo sö noùi:

- Naøy caùc Tyø-kheo! OÂng ta khoâng gieát heo trong baûy ngaøy qua. Söï tröøng phaït phuø hôïp vôùi vieäc laøm quaù khöù cuûa oâng ta ñaõ xaûy ñeán baát ngôø ñoái vôùi oâng ta. Ngay khi oâng ta coøn soáng, cöïc hình cuûa ñaïi ñòa nguïc A-Tyø ñaõ hieån hieän. Vì cöïc hình naøy, oâng ta boø tôùi lui trong nhaø suoát baûy ngaøy, keâu la eng eùc nhö moät con heo. Hoâm nay oâng ta cheát vaø bò ñoïa vaøo nguïc A-tyø.

Khi ñöùc Phaät noùi xong, caùc Tyø-kheo thöa:

- Baïch Theá Toân! Ñaõ ñau khoå ôû ñaây trong theá gian naøy, oâng ta laïi ñi ñeán choã ñau khoå nöõa vaø taùi sanh ôû ñoù.

- Ñuùng theá, caùc Tyø-kheo!

Ñöùc Theá Toân noùi tieáp:

- Ngöôøi naøo soáng buoâng lung, duø cö só hay tu só, ñeàu bò ñau khoå ôû caû hai nôi.

Noùi xong, Ngaøi ñoïc Phaùp Cuù:

(15) Nay saàu, ñôøi sau saàu,
Keû aùc hai ñôøi saàu,
Noù saàu, noù öu naõo,
Thaáy nghieäp ueá mình laøm.

11. Cö Só Hieàn Thieän 

Nay vui, ñôøi sau vui...

Giaùo lyù naøy ñöôïc Theá Toân daïy cho moät cö só hieàn thieän khi Ngaøi nguï ôû Kyø Vieân.

Chuùng ta nghe keå ôû Xaù-veä coù naêm traêm thieän tín sinh soáng, moãi ngöôøi coù naêm traêm cö só tuyø tuøng. Ngöôøi thieän tín lôùn nhaát coù baûy con trai vaø baûy con gaùi. Moãi ñöùa con thöôøng xuyeân cuùng döôøng theo loái ruùt thaêm ñeå daâng moùn chaùo ñaëc vaø caùc thöùc aên khaùc, ngoaøi ra coøn cuùng thöùc aên, thöùc aên cuoái thaùng, thöùc aên ñaàu thaùng, thöùc aên chieâu ñaõi, thöùc aên ngaøy chay, thöùc aên cho khaùch vieáng thaêm, vaø thöùc aên muøa möa (haï). Taát caû nhöõng ngöôøi con ñoù ñeàu laø "theá heä sau', cho neân thieän tín cuøng vôï vaø möôøi boán con duy trì möôøi saùu caùch cuùng döôøng. Vaø vò thieän tín ñöùc haïnh, chính tröïc cuøng vôùi vôï con ñeàu hoan hyû trong vieäc saép ñaët boá thí.

Sau moät thôøi gian, vò thieän tín maéc beänh vaø söùc khoeû suy suïp. Mong muoán ñöôïc nghe phaùp, oâng gôûi lôøi ñeán Theá Toân xin cöû taùm hay möôøi saùu Tyø-kheo ñeán. Ñöùc Theá Toân gôûi caùc Tyø-kheo vaø hoï ñi ngay ñeán vaây quanh giöôøng oâng ta, roài ngoài xuoáng choã ñöôïc daønh saün.

Vò thieän tín noùi:

- Chö Toân giaû! Baây giôø muoán thaáy caùc Ngaøi khoù laém vì toâi yeáu quaù, xin tuïng laïi cho toâi nghe moät baøi kinh thoâi.

- OÂng thích nghe kinh gì hôû thieän tín?

- Kinh Töù Nieäm Xöù, phoå caäp ñoái vôùi taát caû chö Phaät.

Theá laø chö Taêng baét ñaàu tuïng baøi kinh, môû ñaàu baèng nhöõng lôøi: "Chæ coù ñöôøng naøy, naøy caùc Tyø-kheo, con ñöôøng duy nhaát naøy daãn ñeán söï cöùu ñoä chuùng sanh".

Vaøo luùc aáy töø saùu coõi trôøi hieän ñeán saùu chieác xe daøi moät traêm naêm möôi daëm do moät ngaøn con ngöïa Sindth thuaàn chuûng keùo, trang hoaøng vôùi ñuû loaïi trang söùc röïc rôõ. Treân moãi chieác xe ngöïa coù moät vò trôøi ñöùng, vaø moãi vò trôøi noùi:

- Cho pheùp chuùng toâi chôû Ngaøi veà thieân giôùi cuûa chuùng toâi.

Vaø hoï noùi tieáp:

- Gioáng nhö ta ñaäp beå moät bình ñaát vaø thay baèng moät bình vaøng, cuõng nhö theá chuùng sanh sanh thieân seõ ñöôïc haïnh phuùc treân coõi trôøi cuûa chuùng toâi.

Vò cö só khoâng muoán bò ngaét quaõng trong khi nghe phaùp, lieàn van xin:

- Haõy khoan! Haõy khoan!

Caùc Tyø-kheo nghó raèng oâng ta noùi vôùi mình neân döøng tuïng phaùp. Con trai vaø con gaùi cuûa oâng khoùc theùt:

- Tröôùc kia cha chuùng toâi khoâng bao giôø cho raèng mình ñaõ ñöôïc nghe phaùp ñaày ñuû, maø nay sau khi thænh caùc Tyø-kheo ñeán vaø yeâu caàu tuïng phaùp, chính oâng ngaên hoï laïi. Roát cuoäc khoâng ai maø khoâng sôï cheát.

Caùc Tyø-kheo baøn vôùi nhau:

- Khoâng phaûi luùc ôû laïi.

Vaø laäp töùc hoï ñöùng leân ra ñi.

Sau moät luùc, thieän tín tænh laïi vaø hoûi caùc con:

- Taïi sao caùc con khoùc?

Hoï ñaùp:

- Cha thaân yeâu, cha môøi caùc Tyø-kheo laïi, vaø ngay khi ñang nghe phaùp, chính cha ngaên hoï tuïng phaùp. Chuùng con khoùc vì nghó raèng roát cuoäc khoâng ai laø khoâng sôï cheát.

- Nhöng caùc vò Tyø-kheo quí kính ñaâu roài?

- Caùc Tyø-kheo ñaõ baûo nhau: "Ñaây khoâng phaûi laø luùc neân ôû laïi", vaø laäp töùc hoï töø choã ngoài ñöùng leân ra ñi.

- Caùc con yeâu, ta khoâng phaûi noùi vôùi caùc Tyø-kheo quí kính nhö vaäy.

- Vaäy thì cha noùi vôùi ai, cha thaân yeâu?

- Töø saùu coõi trôøi coù saùu vò trôøi hieän ñeán trong saùu xe ngöïa trang hoaøng loäng laãy, vaø ñöùng treân xe ngöïa lô löûng treân khoâng, hoï noùi vôùi cha: "Haõy höôûng haïnh phuùc treân thieân giôùi cuûa chuùng toâi". Vaø cha ñaõ traû lôøi vôùi hoï: "Haõy khoan! Haõy khoan!"

- Cha thaân yeâu, nhöõng xe ngöïa ôû ñaâu, sao chuùng con khoâng thaáy?

- Ta coù voøng hoa naøo khoâng?

- Coù, thöa cha.

- Coõi trôøi naøo vui söôùng nhaát?

- Cha thaân yeâu! Vui söôùng nhaát laø coõi trôøi Ñaâu-suaát nôi cha meï chö Phaät cö truù, cuøng vôùi taát caû caùc vò Phaät töông lai.

- Toát laém, vaäy haõy neùm leân khoâng moät voøng hoa maø noùi: "Haõy khieán voøng hoa naøy maéc vaøo chieác xe ngöïa cuûa coõi trôøi Ñaâu-suaát".

Nhöõng ngöôøi con cuûa cuûa vò thieâïn tín neùm leân vaø voøng hoa maéc vaøo goïng xe ngöïa treo lô löûng treân khoâng. Ñaùm con thaáy voøng hoa lô löûng treân khoâng, nhöng khoâng thaáy xe ngöïa. Vò thieän tín hoûi:

- Caùc con coù thaáy voøng hoa khoâng?

- Vaâng, chuùng con thaáy.

- Voøng hoa naøy treo lô löûng nôi chieác xe ngöïa ñeán töø coõi trôøi Ñaâu-suaát. Cha saép ñi ñeán coõi trôøi Ñaâu-suaát, ñöøng lo laéng. Neáu caùc con muoán taùi sanh theo cha, haõy laøm nhöõng coâng ñöùc nhö cha ñaõ laøm.

Khi döùt lôøi, oâng cheát vaø ñaët chaân leân chieác xe ngöïa, laäp töùc oâng taùi sanh thaønh moät vò trôøi thaân cao ba phaàn tö daëm, ñöôïc trang ñieåm vôùi saùu möôi xe ñoà trang söùc. OÂng coù moät ngaøn thieân nöõ theo haàu vaø ôû trong cung ñieän baèng vaøng roäng hai möôi laêm daëm.

Khi nhöõng Tyø-kheo veà ñeán tinh xaù, ñöùc Phaät hoûi hoï:

- Caùc Tyø-kheo, vò thieän tín coù nghe tuïng ñoïc phaùp khoâng?

- Coù, baïch Theá Toân! Nhöng nöûa chöøng oâng ta keâu leân: "Haõy khoan! Haõy khoan!" vaø ngaên chuùng con laïi. Roài con trai vaø con gaùi oâng ta baét ñaàu khoùc. Laäp töùc, chuùng con baûo nhau: "Ñaây khoâng phaûi laø luùc neân ôû laïi", vaø chuùng con ttuöø choã ngoài ñöùng leân ra ñi.

- Caùc Tyø-kheo! OÂng aáy khoâng noùi vôùi caùc oâng. Töø saùu taàng trôøi coù saùu vò trôøi ñeán treân saùu chieác xe ngöïa loäng laãy, vaø hoï goïi vò thieän tín aáy ñi vôùi hoï; nhöng thieän tín khoâng muoán baøi phaùp ñang ñoïc bò ngaét quaõng neân noùi vôùi saùu vò trôøi nhö theá.

- Thaät vaäy sao, Theá Toân?

- Ñoù laø söï thaät, caùc Tyø-kheo aï!

- Baïch Theá Toân, baây giôø oâng aáy taùi sinh nôi naøo?

- Treân coõi trôøi Ñaâu-suaát, caùc Tyø-kheo!

- Baïch Theá Toân, nhöng gaàn ñaây oâng soáng raát vui söôùng giöõa caùc thaân toäc cuûa mình, vaø baây giôø oâng aáy cuõng ñi taùi sanh moät nôi vui thuù.

- Ñuùng vaäy, caùc Tyø-kheo! OÂng laø ngöôøi giaùc tænh. Duø cö só hay tu só, oâng ñöôïc sung söôùng caû hai nôi nhö nhau.

Noùi xong, Ngaøi ñoïc Phaùp cuù:

(16) Nay vui, ñôøi sau vui,
Laøm phöôùc, hai ñôøi vui,
Noù vui, noù an vui,
Thaáy ngieäp tònh mình laøm.

12. Nghieäp Cuûa Ñeà Baø Ñaït Ña

Nay than, ñôøi sau than...

Giaùo lyù naøy do ñöùc Ñaïo sö daïy khi ôû taïi Kyø Vieân, lieân quan ñeán Ñeà-baø-ñaït-ña.

Chuyeän cuûa Ñeà-Baø-Ñaït-Ña, töø luùc trôû thaønh Tyø-kheo ñeán luùc maët ñaát nöùt ra vaø nuoát oâng ta, ñeàu coù trong moïi chuyeän Boån Sanh.

Sau ñaây laø toùm taét caâu chuyeän:

Khi Theá Toân nguï taïi vöôøn xoaøi Anupiya, gaàn Anupiya, moät thò traán cuûa thò toäc Mallas, taùm möôi ngaøn quyeán thuoäc cuûa ngaøi moät hoâm boång nhaän ra nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñaáng Nhö Lai nôi Ngaøi, vaø taùm möôi ngaøn chaøng trai con cuûa hoï ñoàng tình raèng Ngaøi laø vua hay moät vò Phaät, Ngaøi cuõng seõ soáng vôùi moät ñoaøn tuøy tuøng goàm nhöõng oâng hoaøng doøng Saùt-ñeá-lôïi. Sau ñoù tröø saùu oâng hoaøng treû taát caû ñeàu xuaát ly theá gian vaø trôû thaønh Tyø-kheo.

Thaáy saùu oâng hoaøng treû hoï Thích naøy laø vua Bhaddiya, vaø caùc oâng hoaøng Anuruddha, Ananda, Bhayu, Kimbila vaø Devadatta chöa xuaát theá, hoaøng toäc hoï Thích thaûo luaän vôùi nhau:

- Chuùng ta chæ cho chính con cuûa chuùng ta vaøo Taêng ñoaøn. Coøn saùu oâng hoaøng hoï thích naøy chaéc khoâng phaûi quyeán thuoäc cuûa Phaät neân khoâng xuaát gia laøm Tyø-kheo.

Vì vaäy, moät hoâm, oâng hoaøng hoï Thích teânMahanama ñeán gaëp em laø A-naäu-laâu-ñaø (Anuruddha), taâm söï:

- Naøy em, trong gia ñình ta chöa coù ai xuaát gia, em haõy xuaát gia trôû thaønh Tyø-kheo vaø anh seõ theo göông em.

Thuôû ñoù, A-laäu-naâu-ñaø laø ngöôøi ñöôïc nuoâi döôõng trong nhung luïa vaø söï cöng chìu, chaøng chöa bao giôø nghe tieáng "khoâng coù". Thí duï, moät hoâm saùu oâng hoaøng hoï Thích naøy chôi baén bi. A-naäu-laâu-ñaø laáy baùnh ra ñaùnh cuoäc. Khi thua, chaøng nhaén veà nhaø ñoøi baùnh. Meï chaøng laøm baùnh ñöa cho hoï. Maáy oâng hoaøng aên baùnh xong tieáp tuïc chôi. A-naäu-laâu-ñaø thua lieân tieáp. Ba laàn meï chaøng phaûi gôûi baùnh tôùi. Laàn thöù tö baø nhaén:

- Khoâng coù baùnh ñeå gôûi.

Tröôùc ñoù A-naäu-laâu-ñaø chöa heà nghe chöõ "khoâng coù". Do ñoù chaøng nghó raèng ñoù laø moät loaïi baùnh khaùc, chaøng nhaén baûo teân tieåu ñoàng veà nhaø:

- Haõy gôûi cho toâi maáy caùi baùnh khoâng coù.

Khi meï chaøng nhaän ñöôïc tin "Meï ôi! Haõy gôûi cho con maáy caùi baùnh khoâng coù", baø töï nghó:

- Töø tröôùc con ta chöa heà nghe chöõ khoâng coù, vaäy thì ta seõ daïy cho noù bieát nghóa aáy.

Roài baø laáy moät baùt vaøng roãng chuïp leân moät baùt vaøng khaùc vaø gôûi cho con trai.

Chö thieân baûo veä thaønh bieát ñöôïc khi xöa A-naäu-laâu-ñaø laø Annabhara ñaõ boá thí thöùc aên phaàn mình cho Phaät Ñoác Giaùc Uparritha vaø öôùc nguyeän: "Khoâng bao giôø bò nghe tieáng 'khoâng coù', khoâng bao giôø caàn bieát thöùc aên töø ñaâu ñeán". Baây giôø neáu ñeå A-naäu-laâu ña thaáy baùt roãng, caùc vò trôøi seõ khoâng bao giôø döï ñöôïc hoäi trôøi, ngoaøi ra coù theå ñaàu bò beå laøm baûy maûnh nöõa.

Vì theá chö thieân boû ñaày baùnh trôøi vaøo baùt. Ngay khi baùt ñöôïc ñaët xuoáng treân chieác dóa troøn vaø môû ra, muøi baùnh thôm toûa khaép thaønh. Hôn nöõa, luùc mieáng baùnh ñuôïc ñaët vaøo mieäng, baûy ngaøn thaàn kinh vò giaùc rung leân. A-naäu-laâu-ñaø thöôûng thöùc xong lieàn keát luaän:

- Meï ta chaúng thöông ta, moïi khi meï chaúng heà chieân baùnh khoâng coù naøy cho ta. Töø ñaây trôû ñi ta seõ khoâng aên loaïi baùnh naøo khaùc.

Roài chaøng veà nhaø hoûi meï:

- Meï, meï coù thöông con hay khoâng?

- Con cöng cuûa meï, con ví nhö con maét quí baùu cuûa moät ngöôøi chæ coù moät con maét, vaø cuõng gioáng nhö traùi tim meï yeâu quí con coøn hôn theá nöõa.

- Vaäy thì meï thöông, taïi sao maáy laàn tröôùc meï khoâng chieân baùnh "khoâng coù" cho con?

Ngöôøi meï hoûi chuù tieåu ñoàng:

- Nhoû, khoâng coù gì trong baùt chöù?

- Thöa baø, chieác dóa traøn ñaày baùnh, vaø thöù baùnh naøy toâi chöa heà thaáy tröôùc kia.

Ngöôøi meï lieàn hieåu: "Thaät laø con ta coù coâng ñöùc lôùn. Chaéc laø noù coù moät öôùc nguyeän. Nhöõng vò trôøi chaéc ñaõ boû baùnh daày ñóa vaø gôûi cho noù".

Ñöùa con noùi tieáp vôùi meï:

- Töø nay con seõ khoâng aên loaïi baùnh naøo khaùc hôn.

Töø nay veà sau xin meï haõy chæ chieân baùnh "khoâng coù" cho con.

Töø laàn ñoù, khi con baø noùi "Con muoán aên baùnh" baø lieàn gôûi moät baùt khoâng, ñaäy baèng moät baùt khaùc, vaø suoát thôøi gian chaøng soáng ôû nhaø, nhöõng vò trôøi gôûi baùnh trôøi cho chaøng. Vì A-naäu-laâu-ñaø quaù ngaây thô vôùi moïi söï nhö theá laøm sao chaøng coù theå nghó ra ñeå hieåu yù nghó cuûa töø ngöõ "trôû thaønh moät Tyø-kheo".

Vì lyù do ñoù chaøng hoûi anh mình:

- Trôû tnaønh moät Tyø-kheo laø sao?

Anh chaøng traû lôøi:

- Ñôøi soáng cuûa moät Tyø-kheo goàm caïo boû raâu toùc, nguû trong buïi gai cuõng bình thöôøng nhö y trong giöôøng ñeïp vaø ñi khaép nôi khaát thöïc.

A-naäu-laâu-ñaø baøy toû yù mình:

- Naøy anh, em quaù sung söôùng, em seõ khoâng bao giôø coù theå thaønh moät Tyø-kheo.

- Toát laém, em thaân yeâu, vaäy haõy hoïc ngheà noâng vaø soáng ñôøi soáng cuûa moät gia chuû. Nhöng ít nhaát, moät trong hai anh em chuùng ta phaûi trôû thaønh Tyø-kheo.

A-naäu-laâu-ñaø noùi:

- Laøm noâng laø sao?

Laøm sao coù theå troâng mong moät chaøng trai bieát ñöôïc yù nghó cuûa chöõ noâng nghieäp khi anh ta khoâng bieát ñöôïc thöùc aên töø ñaâu ñeán? Nhö moät ngaøy noï, ba oâng hoaøng Kimbila, Bhaddiya vaø A-naäu-laâu-ñaø baøn laän vôùi nhau veà thöùc aên töø ñaâu ñeán.

Kimbila noùi:

- Noù ñeán töø kho luùa.

Bhaddiya noùi vôùi chaøng:

- Anh khoâng bieát thöùc aên töø ñaâu ñeán, noù ñeán töø caùi noài.

A-naäu-laâu-ñaø noùi:

- Caû hai anh ñuùng laø chaúng bieát thöùc aên ñeán töø ñaâu caû. Noù ñeán töø moät baùt vaøng ñaäy naép ngoïc.

Ngöôøi ta keå raèng: Moät hoâm Kimbila thaáy gaïo ñöôïc chuyeån ra töø kho thoùc, vaø laäp töùc chaøng nghó "nhöõng haït gaïo ñöôïc saûn xuaát trong kho". Cuõng vaäy, moät hoâm Bhaddiya thaáy thöùc aên ñöôïc muùc ra töø moät caùi noài, vaø chaøng cho raèng "noù coù ñöôïc töø trong noài".

A-naäu-laâu-ñaø chöa heà thaáy ngöôøi ta chöùa gaïo, naáu côm hay muùc ra khoûi noài, nhöng chæ thaáy sau khi ñaõ muùc ra khoûi noài vaø ñaët tröôùc chaøng. Vì vaäy chaøng cho raèng khi ngöôøi ta muoán aên, thöùc aên xuaát hieän ngay trong moät baùt vaøng. Ñoù laø söï ngu doát cuûa caû ba oâng hoaøng veà vieäc thöùc aên ñeán töø ñaâu.

Baáy giôø trôû laïi khi A-naäu-laâu-ñaø hoûi:

- Laøm noâng nghóa laø sao?

Chaøng nhaän ñöôïc caâu traû lôøi sau:

- Tröôùc heát caùnh ñoàng phaûi ñöôïc caøy leân, vaø sau ñoù nhöõng vieäc khaùc nhö theá, nhö theá phaûi laøm. Vaø nhöõng vieäc aáy phaûi laøm töø naêm naøy ñeán naêm khaùc.

Chaøng töï nhuû:

- Nhöõng boån phaän raøng buoäc vôùi ngheà noâng nhö theá thì ñeán bao giôø môùi heát. Bao giôø chuùng ta môùi coù thôøi gian vui höôûng taøi saûn cuûa mình moät caùch an nhaøn?

Vaø vì cho raèng nhöõng boån phaän raøng buoäc vaøo ñoàng aùng khoâng bao giôø heát vaø khoâng bao giôø döøng, chaøng lieàn ñoåi yù:

- Thoâi thì, neáu nhö vaäy anh phaûi soáng ñôøi soáng cuûa moät gia chuû; coøn em, em khoâng soáng nhö vaäy.

Sau ñoù, chaøng ñeán noùi vôùi meï:

- Meï! Haõy cho pheùp con! con muoán xuaát gia trôû thaønh moät Tyø-kheo. Ba phen chaøng ñoøi meï cho pheùp trôû thaønh Tyø-kheo vaø ba laàn baø töø choái. Cuoái cuøng baø noùi vôùi chaøng:

- Neáu vua Bhaddiya, baïn con xuaát gia, con coù theå xuaát gia vôùi anh ta.

Sau ñoù, chaøng ñeán Bhaddiya baïn mình vaø noùi:

- Naøy baïn, toâi coù xuaát gia ñöôïc hay khoâng vôùi ñieàu kieän laø baïn xuaát gia ñaáy!

A-naäu-laâu-laâu-ñaø thuùc giuïc baïn Bhaddiya baèng moïi lyù leõ khieán anh cuøng ñi xuaát gia. Vaø cuoái cuøng, vaøo ngaøy thöù baûy Bhaddiya höùa khaû.

Roài saùu oâng hoaøng thuoäc giai caáp Saùt-ñeá-lôïi - Bhaddiya, vua cuûa nhöõng ngöôøi hoï Thích (Sakyans), A-naäu-laäu-ñaù, Ananda, Bhagu, Kimbila vaø Ñeà-baø-ñaït-ña - keøm theâm ngöôøi hôùt toùc laø Upalithaønh baûy ngöôøi, sau baûy ngaøy vui höôûng haïnh phuùc thaàn tieân nhö nhöõng vò trôøi, baét ñaàu ra ñi vôùi trang phuïc nhieàu gaáp boán laàn, nhö theå treân ñöôøng ñeán vöôøn giaûi trí. Khi hoï tôùi laõnh thoå nöôùc khaùc, hoï ra leänh quaân lính trôû veà. Hoï côûi nhöõng ño trang söùc, goùi laïi vaø ñöa cho Upali, noùi:

- Naøy Upali, baây giôø haõy trôû veà. Taát caû taøi saûn naøy seõ ñuû cung caáp cho anh sanh nhai.

Upali gieo mình xuoáng chaân hoï, laën loän treân ñaát vaø khoùc thaûm thieát. Nhöng khoâng giaùm caõi leänh, ñöùng leân vaø trôû veà. Giôø chia tay röøng ruû laù, ñaát rung ñoäng. Upaliñi ñöôïc moät quaõng ngaén khoâng an loøng vì nghó raèng nhöõng ngöôøi Sakyans hoï Thích aùc nghieät vaø taøn baïo coù theå gieát mình vì nghó raèng mình ñaõ gieát anh em hoï. Nhöõng oâng hoaøng hoï Thích Sakyans naøy ñaõ töø boû neáp soáng loäng laãy xa hoa, ñaõ loät boû nhöõng trang söùc voâ giaù xem nhö moät ñoáng ñôøm daõi vaø döï ñònh xuaát gia trôû thaønh Tyø-kheo. Sao mình laïi khoâng?

Roài oâng môû goùi, treo nhöõng ñoà trang söùc treân caây ñeå maëc, ai muoán haõy ñeán laáy!

Xong, oâng ñeán choã nhöõng oâng hoaøng. Hoï ngaïc nhieân hoûi oâng taïi sao ôû laïi, oâng keå vôùi hoï toaøn boä caâu chuyeän. Nhö vaäy saùu oâng hoaøng ñem theo ngöôøi thôï caïo Upali ñeán Theá Toân vaø baïch:

- Baïch Theá Toân, chuùng con laø nhöõng ngöôøi hoï Thích kieâu haõnh. Ngöôøi thôï caïo naøy laø ngöôøi phuïc vuï chuùng con töø laâu. Xin thu naïp oâng ta vaøo Taêng ñoaøn tröôùc, vì ñeå oâng ta vaøo tröôùc chuùng con seõ cung kính oâng ta, do söï kieâu haõnh cuûa chuùng con seõ ñöôïc giaûm bôùt.

Vaäy laø tröôùc tieân hoï ñaõ xin cho thôï caïoUpali xuaát gia tröôùc vaø sau ñoù chính hoï xin vaøo Taêng ñoaøn.

Trong saùu oâng hoaøng hoï Thích naøy , Toân giaû Bhaddiya chöùng Tam minh ngay muøa haï ñaàu. Toân giaû A-naäu-laâu-ñaø chöùng Thieân nhaõn thoâng, vaø sau nghe baøi kinh ñaàu ñeà "Nhöõng ñieàu suy nieäm cuûa moät baäc ñaïi nhaân", Ngaøi chöùng A-la-haùn. Toân giaû A-nan chöøng quaû Döï löu, Tröôûng laõo Bhaya vaø Tröôûng laõo Kimbilasau ñoù khai môû Minh-saùt-tueä vaø chöùng A-la-haùn. Ñeà-baø-ñaït-ña chöùng thaàn thoâng thaáp hôn.

Sau moät thôøi gian, khi Theá Toân nguï taïi Kossambi, cuûa caûi vaø tieáng taêm ñeàu doàn veà Theá Toân vaø chuùng ñeä töû cuûa Ngaøi. Moïi ngöôøi ñeán tinh xaù thöôøng mang trong tay y phuïc, thuoác men vaø nhöõng vaät cuùng döôøng khaùc, vaø hoûi:

- Ñöùc Ñaïo sö ôû ñaâu?

- Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát ñaâu?

- Tröôûng laõo Muïc-kieàn-lieân ñaâu?

- Tröôûng laõo Ca-dieáp ñaâu?

- Tröôûng laõo Bhaddiya ñaâu?

- Tröôûng laõo A-naäu-laâu-ñaø ñaâu?

- Tröôûng laõo A-nan ñaâu?

- Tröôûng laõo Bhagu ñaâu?

- Tröôûng laõo Kimbila ñaâu?

Noùi xong, hoï ñi tìm choã ngoài cuûa taùm möôi vò Ñaïi ñeä töû.

12A. Nhöõng Haønh Ñoäng AÙc Cuûa Ñeà Baø Ñaït Ña.

Nhöng chaúng ai hoûi ñeán Ñeà-baø-ñaït-ña. Töø ñoù oâng sanh loøng baát maõn: "Ta ñi tu cuøng luùc vôùi nhöõng Tyø-kheo kia, cuõng thuoäc giai caáp chieán só nhö hoï. Vaäy maø caùc thí chuû mang phaåm vaät cuùng döôøng kia chæ ñeán tìm nhöõng Tyø-kheo aáy, chaúng ai nhaéc ñeán teân ta. Ta seõ veà phe ai, thaâu phuïc caûm tình ai ñeå coù ñöôïc lôïi döôõng vaø söï toân kính?" Vaø oâng toan tính ly khai. Sau ñoù oâng nghó tieáp: "Vua Bình-sa ngay hoâm ñaàu gaëp Phaät cuøng möôøi moät vaïn tuøy tuøng, ñaõ chöùng quaû Döï löu, ta khoâng theå veà phe oâng. Ta cuõng khoâng theå theo phe vua Kosala, nhöng ta seõ ñeán vôùi hoaøng töû A-xaø-theá, keû khoâng bieát nhìn ngöôøi".

Töø Kosambi, Ñeà-baø-ñaït-ña ñi ñeán Vöông Xaù, töï bieán thaønh moät chaøng trai, vôùi boán con raén ôû tay chaân, moät con quanh coå, moät con cuoän troøn treân ñaàu nhö buùi neäm, moät con vaét treân vai. Trang ñieåm ñaày raén nhö theá oâng töø khoâng trung bay xuoáng ngoài ngay trong loøng A-xaø-theá heát hoàn hoûi:

- Ngöôøi laø ai?

- Toâi laø Ñeà-baø-ñaït-ña.

Ñeå A-xaø-theá heát sôï, Ñeà-baø-ñaït-ña bieán nguyeân hình trôû laïi laø moät Tyø-kheo, ñaép y mang baùt vaø oâng chieám ñöôïc caûm tình cuûa A-xaø-theá cuøng lôïi döôõng vaø söï toân kính.

Ñöôïc lôïi döôõng vaø söï toân kính roài, Ñeà-baø-ñaït-ña quyeát ñònh: "Ta phaûi laø ngöôøi laõnh ñaïo Taêng ñoaøn". Vöøa khôûi aùc nieäm, Ñeà-baø-ñaït-ña maát heát thaàn thoâng. Baáy giôø ñöùc Ñaïo sö ñang thuyeát phaùp cho Taêng chuùng ôû Truùc Laâm tinh xaù, cuõng coù nhaø vua trong chuùng hoäi. Giöõa thôøi phaùp Ñeà-baø-ñaït-ña ñaûnh leã Phaät, töø choã ngoài ñöùng daäy chaáp tay thænh caàu:

- Baïch Theá Toân, Theá Toân nay ñaõ giaø yeáu, meät moûi, haõy soáng an nhaøn khoâng lo laéng. Toâi seõ laõnh ñaïo Taêng ñoaøn, haõy giao phoù Taêng ñoaøn cho toâi.

Ñöùc Ñaïo sö, thay vì chaáp nhaän söï saép xeáp cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña, ñaõ töø choái lôøi thænh caàu vaø goïi oâng laø haïng ngöôøi aên ñôøm daõi. Ñeà-baø-ñaït-ña caêm phaãn toät ñoä ra ñi. Ñaây laø laàn thöù nhaát oâng oaùn haän ñöùc Ñaïo sö. Ñöùc Phaät cho coâng boá caâu chuyeän Ñeà-baø-ñaït-ña taïi Vöông Xaù.

Ñeà-baø-ñaït-ña haän thuø khoâng nguoâi vì bò ñöùc Phaät khai tröø neân raép taâm phaù Phaät. OÂng ñeán gaëp A-xaø-theá baøy keá:

- Naøy chaøng tuoåi treû, con ngöôøi tröôùc ñaây soáng laâu, nhöng nay cheát sôùm. Moät oâng hoaøng nhö anh chaúng bao laâu cuõng seõ cheát. Vaäy thì, anh haõy gieát cha roài leân laøm vua, coøn ta seõ gieát ñöùc Theá Toân vaø leân laøm Phaät.

Möu keá thaønh töïu, A-xaø-theá gieát cha roài leân ngoâi, coøn Ñeà-baø-ñaït-ña khoâng boû cuoäc, töï thaân leo leân ñænh nuùi loøng daën loøng: "Moät mình ta seõ döùt ñôøi Sa-moân Coà-ñaøm". Roài oâng laên ñaù xuoáng, nhöng chæ laøm thaân Phaät chaûy maùu. Thaát baïi laàn nöõa trong vieäc gieát Phaät, oâng laïi tính keo khaùc laø thaû voi Naølaøgiri haïi Phaät. Khi voi ñeán gaàn, Ñaïi ñöùc A-nan ñöùng muõi chòu saøo hy sinh caûn ñöôøng cöùu Phaät. Ñöùc Ñaïo sö nhieáp phuïc ñöôïc voi vaø rôøi thaønh trôû veà tinh xaù. Sau khi döï buoåi thoï trai do haèng ngaøn thieän tín cuùng döôøng, ñöùc Ñaïo sö ñuùng thôøi noùi phaùp cho cö daân Vöông Xaù, ñoâng ñeán moät traêm taùm möôi trieäu ngöôøi. Coù taùm möôi boán ngaøn ngöôøi ñöôïc Phaùp nhaõn thanh tònh. Caùc Tyø-kheo luùc ñoù khoâng ngôùt taùn thaùn A-nan:

- Ñaïi ñöùc A-nan thaät cao thöôïng! Khi con voi hung tôïn chaïy ñeán, ngöôøi daùm hy sinh maïng soáng ñöùng chaén cho ñöùc Ñaïo sö.

 Ñöùc Phaät nghe caùc Tyø-kheo khen vaäy lieàn baûo:

- Caùc thaày, ñaây chaúng phaûi laø laàn ñaàu A-nan hy sinh vì ta. Trong kieáp quaù khöù, oâng aáy cuõng laøm nhö vaäy.

Vaø ñaùp lôøi thænh caàu cuûa caùc Tyø-kheo, Phaät keå chuyeän tieàn thaân Culla Hamsa vaøKakkata.

Qua vieäc baøy möu gieát vua, möôùn ngöôøi gieát Phaät, laên ñaù, tính aùc ñoäc cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña chöa gaây chaán ñoäng dö luaän nhö laàn thaû voi haïi Phaät. Daân chuùng bieát chuyeän xoân xao baøn taùn: "Ñeà-baø-ñaït-ña moät mình ñaõ gieát vua, möôùn keû saùt nhaân neùm ñaù, nay coøn thaû voi Naølaøgiri. Nhaø vua ñang thaân caän moät keû aùc ñoäc ñeán theá!" Nhaø vua nghe ñöôïc beøn baõi boû naêm traêm noài naáu thöùc aên cho Ñeà-baø-ñaït-ña vaø töø ñoù khoâng cung caáp, ñaùp öùng caùc nhu caàu cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña nöõa. Daân chuùng cuõng vaäy, khi oâng ñeán nhaø khaát thöïc, hoï vaãn khoâng cuùng döôøng.

Danh vaø lôïi ñeàu maát, Ñeà-baø-ñaït-ña laïi giôû troø quyû quyeät. OÂng ñi ñeán ñöùc Phaät ñöa ra naêm ñieåm nhöng ñöùc Ñaïo sö baùc boû:

- Ñuû roài, Ñeà-baø-ñaït-ña! Ai muoán nhö vaäy, haõy laøm moät nhaø khoå haïnh ôû trong röøng.

Ñeà-baø-ñaït-ña quay sang caùc Tyø-kheo:

- Chö huynh ñeä, lôøi daïy naøo cao thöôïng hôn, lôøi Phaät hay lôøi toâi vöøa noùi? Ñöôïc roài, Theá Toân. Sa-moân suoát ñôøi neân soáng trong röøng, ñi khaát thöïc, maëc aùo baèng gieû raùch laáy töø ñoáng raùc, ôû döôùi goác caây, khoâng aên caù thòt. Ai muoán giaûi thoaùt ñau khoå, haõy ñeå ngöôøi aáy ñeán vôùi toâi.

Noùi roài, Ñeà-baø-ñaït-ña ra ñi.

Moät vaøi Sa-moân vöøa môùi xuaát gia, thieáu trí, nghe nhöõng lôøi naøy nghó laø Ñeà-baø-ñaït-ña noùi ñuùng. Roài hoï ñi theo Ñeà-baø-ñaït-ña cuøng naêm traêm Tyø-kheo baèng moïi caùch thuyeát phuïc moïi ngöôøi töø ngöôøi deã tin ñeán ngöôøi daøy daïn, chaáp thuaän naêm ñieåm, vaø soáng baèng caùch khaát thöïc töø nhieàu gia ñình. Ñoàng thôøi Ñeà-baø-ñaït-ña vaãn tìm caùch taïo söï chia reõ trong Giaùo ñoaøn.

Ñöùc Theá Toân nghe ra beøn baûo:

- Ñeà-baø-ñaït-ña, coù ñuùng nhö ngöôøi ta noùi, oâng ñang coá tình gaây chia reõ Taêng ñoaøn khoâng?

Ñeà-baø-ñaït-ña traû lôøi:

- Ñuùng!

Phaät daïy:

- Ñeà-baø-ñaït-ña, chia reõ Taêng ñoaøn laø moät toäi aùc gheâ gôùm.

Ñöùc Ñaïo sö tieáp tuïc raên nhaéc Ñeà-baø-ñaït-ña. Nhöng oâng khoâng ñeå yù ñeán lôøi Phaät daïy. Ñeà-baø-ñaït-ña ra ñi, gaëp Ñaïi ñöùc A-nan ñang ñi khaát thöïc trong thaønh Vöông Xaù, oâng noùi:

- Sö huynh A-nan, keå töø hoâm nay toâi seõ laøm leã phaùt loà vaø taêng söï rieâng bieät, khoâng caàn Taêng ñoaøn, khoâng caàn Theá Toân.

Ñaïi ñöùc A-nan keå laïi cho ñöùc Phaät nghe, baäc Ñaïo sö ñaõ phaãn noä moät caùch chính ñaùng, vaø bieát raèng Ñeà-baø-ñaït-ña laøm nhö vaäy laø töï ñoùng cöûa nhôn-thieân, seõ phaûi chòu ñau khoå nôi ñaïi nguïc A-tyø.

Vaø Ngaøi suy nghó nhö vaày:

Deã laøm thay vieäc aùc,
Vieäc chæ gaây tai haïi.
Nhöõng vieäc laønh ñem laïi
Haïnh phuùc, raát khoù laøm.

Roài, ñöùc Ñaïo sö laïi noùi leân caâu kinh sau:

Deã thay cho ngöôøi laønh,
Laøm nhöõng vieäc thieän toát.
Khoù thay cho ngöôøi aùc,
Laøm nhöõng vieäc thieän laønh.
Ngöôøi aùc khoù laøm laønh,
Ngöôøi laønh khoù laøm aùc.

Vaøo ngaøy phaùt loà, Ñeà-baø-ñaït-ña ngoài veà moät phía vôùi nhöõng ngöôøi theo oâng, noùi:

- Ai ñoàng yù naêm ñieåm haõy laáy moät laù phieáu.

Naêm traêm hoaøng töû Leä-xaù, nhöõng Sa-di ít loøng bieát ôn, laáy phieáu. Ñeà-baø-ñaït-ña ñem nhöõng thaày naøy ñeán Gayaøsìsa. Ñöùc Ñaïo sö bieát tin hoï ñeán ñoù, lieàn phaùi hai ñaïi ñeä töû ñi daãn hoï veà. Hai vò ñeán ñoù, troå heát thaàn thoâng thuyeát phaùp khieán naêm traêm vò Tyø-kheo neám ñöôïc vò Nieát-baøn, lieàn theo hai vò bay veà tinh xaù haàu Phaät.

Tyø-kheo Kokaølika, ngöôøi cuøng aâm möu vôùi Ñeà-baø-ñaït-ña, thaáy vaäy, ñaõ vaøo ñaùnh thöùc oâng daäy:

- Daäy ñi huynh Ñeà-baø-ñaït-ña, Xaù-lôïi-phaát vaø Muïc-kieàn-lieân ñaõ ñoaït heát caùc Tyø-kheo cuûa anh roài, anh chaúng nhôù toâi ñaõ noùi laø ñöøng tin Xaù-lôïi-phaát vaø Muïc-kieàn-lieân sao?

Ñeà-baø-ñaït-ña noùi:

- Xaù-lôïi-phaát vaø Muïc-kieàn-lieân oâm loøng aùc ñoäc.

Vöøa noùi leân caâu aáy, ñaàu goái Ñeà-baø-ñaït-ña ñaõ doäng truùng tim mình vaø mieäng hoäc maùu töôi ra.

Caùc Tyø-kheo troâng thaáy Toân giaû Xaù-lôïi-phaát bay trong khoâng giöõa moät ñoaøn Sa-moân tuøy tuøng, baùo tin cho Phaät:

- Baïch Theá Toân! Ñaïi ñöùc Xaù-lôïi-phaát ñi chæ vôùi moät ngöôøi maø trôû veà huy hoaøng vôùi caû ñaùm ñoâng.

Ñöùc Ñaïo sö ñaùp:

- Caùc Tyø-kheo, ñaây khoâng phaûi laàn ñaàu xaûy ra söï vieäc naøy. Khi Xaù-lôïi-phaát sinh trong thaân thuù, oâng cuõng ñaõ trôû veà vôùi Ta huy hoaøng nhö vaäy.

Vaø Phaät noùi baøi keä chuyeän tieàn thaân Lakkhana (Tieàn thaân cuûa Xaù-lôïi-phaát ñaõ baûo veä ñöôïc naêm traêm con nai trong ñaøn an toaøn trôû veà sau muøa saên. Coøn nai Kaøla, tieàn thaân cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña khoâng baûo veä ñöôïc ñaøn mình, ñeå naêm traêm con nai bò cheát heát).

Ngöôøi ñaïo ñöùc, thaân thieän,
Moïi söï ñeàu toát laønh.
Kìa, Lakkhana xuaát hieän!
Daét theo ñuû baø con.
Vaø kìa, xem Kaøla,
Chaúng baø con naøo coøn!

Caùc Tyø-kheo laïi keå tieáp:

- Baïch Theá Toân, ngöôøi ta ñoàn raèng Ñeà-baø-ñaït-ña cuõng ñaët hai vò Ñaïi ñeä töû ngoài hai beân vaø baét chöôùc Theá Toân noùi: "Ta seõ thuyeát phaùp nhö Phaät".

Ñöùc Ñaïo sö noùi: - Naøy caùc Tyø-kheo, ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu oâng aáy laøm nhö vaäy. Trong moät kieáp quaù khöù oâng aáy cuõng baét chöôùc ta, nhöng ñaõ thaát baïi.

Vìraka! Coù thaáy
Choàng toâi, Savitthaka (1), ñaâu khoâng?
Tieáng chaøng thanh dòu ngoït
Coå röïc rôõ nhö coâng?
Savitthaka ham baét chöôùc
Vóraka, quaï nöôùc
Laën baét caù trong hoà
Vöôùng rong reâu, ñaõ cheát.

(1) Quaï Savitthaka - tieàn thaân cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña - muoán baét chöùôc con quaï nöôùc Vóraka (tieàn thaân cuûa Phaät) laën xuoáng hoà baét caù, bò maéc giöõa ñaùm rong vaø cheát.

Ñeå keå heát caâu chuyeän, ñöùc Theá Toân thuaät chuyeän tieàn thaân Vìraka. Maáy hoâm sau, cuõng vôùi ñeà taøi naøy, Ngaøi keå caùc chuyeän tieàn thaân Kandagalaka vaø Virokana:

Chim goõ moõ (2) bay trong röøng moå
Caây caønh meàm, hö ñoå, kieám aên.
Caây keo goã chaéc moät khi
Haén laàm moå phaûi ñaàu thì beå ngay
OÙc naõo maøy naùt chaûy,(3)
Ñaàu thì vôõ tan hoang,
Bao xöông söôøn gaõy vuïn,
Thaät thaûm thöông kinh hoaøng,

(2) Chim goõ moõ Kandagalaka, tieàn thaân cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña baét chöôùc chim baïn-tieàn thaân cuûa Phaät moå caây leo kieám saâu aên. Vì khaùc loaøi, khoâng ñuû khaû naêng noù bò gaõy moû, maét loài ra, ñaàu beå.

(3) Daõ can (tieàn thaân cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña) soáng nhôø aên ñoà thöøa cuûa sö töû - tieàn thaân Phaät- moät hoâm daõ can baét chöôùc sö töû, gieát voi, bò voi ñaïp naùt xöông thòt roài ñi ñaïi tieåu tieän leân.

Moät ngaøy noï, nghe lôøi nhaän xeùt "Ñeà-baø-ñaït-ña laø keû boäi ôn", ñöùc Ñaïo sö keå laïi chuyeän tieàn thaân Java Sakuna:

Chuùng toâi ñaõ heát loøng phuïc vuï.
Vaø voâ cuøng toân kính chuùa coâng.
Vaäy nay xin ñöôïc caàu mong,
Chuùa ban ôn hueä môû loøng tha cho.
Ta ñaõ ngaëm chaéc ngöôi trong moõm,
Ta soáng baèng uoáng maùu aên töôi.
Thoùi öa gieát choùc ta nuoâi.
Quaù laâu ngöôi ñaõ soáng roài, tieác chi!

Phaät laïi keå chuyeän tieàn thaân Kurunga, cho thaáy Ñeà-baø-ñaït-ña ñi ñaây ñi kia chæ ñeå saùt haïi:

Con nai bieát quaù roõ,
Chính ngöôi (4) thaû traùi rôi:
"Ta mau ñeán caây khaùc
Caây khoâng thích, neân rôøi."

(4) Ngöôøi thôï saên chaøi löôùi (tieàn thaân Ñeà-baø-ñaït-ña) lieäng traùi caây nhöû nai (tieàn thaân Phaät) ñeå gieát nhöng khoâng thaønh coâng.

Laïi nöõa, khi ngöôøi ta baøn baïc: "Ñeà-baø-ñaït-ña maát caû lôïi döôõng danh döï vaø ñòa vò toân quyù cuûa moät Sa-moân", ñöùc Ñaïo sö noùi:

- Caùc Tyø-kheo, ñaây chaúng phaûi laø laàn ñaàu oâng aáy maát heát, trong moät kieáp quaù khöù cuõng vaäy; vaø Phaät keå chuyeän tieàn thaân Ubhataobhattha:

Maét hö, aùo bò maát (5),
Caõi vaû ñeán trong nhaø,
Vieäc laøm aên hoûng caû
Döôùi nöôùc laãn treân bôø.

(5) Moät ngöôøi chaøi löôùi (tieàn thaân Ñeà-baø-ñaït-ña) caâu nhaèm khuùc caây töôûng laø caù lôùn, côûi aùo laën xuoáng baét, bò va vaøo khuùc caây muø hai maét aùo treân bôø bò laáy caép. Vôï ngöôøi aáy ôû nhaø sôï phaûi chia phaàn caù, caõi vaõ vôùi haøng xoùm vaø bò phaït vaï.

Trong luùc ñöùc Ñaïo sö ngöï taïi Vöông Xaù, Ngaøi ñaõ keå chuyeän tieàn thaân cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña nhö vaäy. Roài Ngaøi ñeán Xaù-veä ôû taïi Kyø Vieân.

Ñeà-baø-ñaït-ña bò ñau trong chín thaùng. Sau cuøng, muoán gaëp ñöùc Phaät, oâng noùi vôùi ñeä töû cuûa oâng:

- Ta muoán gaëp ñöùc Ñaïo sö, haõy giuùp ta ñeán gaëp Ngöôøi:

Hoï traû lôøi:

- Khi coøn söùc khoûe, thaày ñaõ ñoái xöû thuø nghòch vôùi ñöùc Ñaïo sö, chuùng toâi seõ khoâng daãn thaày ñeán gaëp Phaät.

Ñeà-baø-ñaït-ña noùi:

- Xin ñöøng haïi toâi! Toâi thaät coù loøng thuø haän ñöùc Theá Toân, nhöng Ngaøi khoâng heà gheùt toâi daàu chæ maûy loâng.

Vaø thaät vaäy:

Keû saùt nhaân Ñeà-baø-ñaït-ña
Vaø keû cöôùp Öông-quaät-ma-la.
Voi Dhanapaøla hay La-haàu-la
Vôùi ai Phaät cuõng oân hoøa ñieàm nhieân.

- Cho toâi gaëp ñöùc Theá Toân.

Ñeà-baø-ñaït-ña naên næ maõi.

Sau cuøng hoï ñeå Ñeà-baø-ñaït-ña treân caùi caùng khieâng ñi. Caùc Sa-moân nghe Ñeà-baø-ñaït-ña ñeán, thoâng baùo vôùi Phaät:

- Baïch Theá Toân, Ñeà-baø-ñaït-ña ñang ñeán gaëp Theá Toân.

Phaät daïy:

- OÂng aáy seõ khoâng gaëp Ta trong kieáp naøy nöõa.

(Ngöôøi ta noùi raèng, keå töø luùc caùc Sa-moân ñöa ra naêm ñieàu, hoï ñaõ khoâng coøn gaëp Phaät ñöôïc nöõa).

- Baïch Theá Toân, hoï ñaõ ñeán nôi ñoù... nôi ñoù... roài.

- OÂng aáy laøm gì thì laøm, cuõng chaúng bao giôø gaëp laïi Ta.

- Baïch Theá Toân, hieän oâng aáy chæ coøn caùch moät daëm, chæ coøn caùch nöûa daëm, chæ coøn caùch moät khoaûng... oâng aáy ñeán hoà sen.

- Daàu cho oâng aáy vaøo ñeán Kyø Vieân, cuõng khoâng gaëp ñöôïc Ta.

Nhöõng ngöôøi khieâng Ñeà-baø-ñaït-ña ñeán hoà sen tinh xaù, ñaët caùng vaø xuoáng taém tröôùc khi vaøo haàu Phaät. Ñeà-baø-ñaït-ña ngoài daäy, boû chaân xuoáng ñaát, vaø bò luùn xuoáng ñaát, vaø bò luùn ngay taïi ñoù. OÂng bò luùn töø töø, ban ñaàu laø maét caù, roài ñeán ñaàu goái, hoâng, ngöïc, roài ñeán coå... Sau cuøng, khi laøm saùt ñaát, oâng ñoïc ñoaïn keä sau:

Vôùi xöông vaø thòt naøy
Cuøng vôùi hôi thôû coøn
Con xin quy y Phaät
Thieân Nhôn Sö, Theá Toân
Ñieàu Ngöï, ñaáng Toaøn Giaùc
Ñöùc haïnh haèng toûa raïng
Traêm haûo töôùng choùi ngôøi.

Theo truyeàn thuyeát, khi ñöùc Phaät thaáy söï vieäc nhö vaäy, Ngaøi laïi xuaát gia cho Ñeà-baø-ñaït-ña laøm Sa-moân, vì Phaät bieát neáu Ñeà-baø-ñaït-ña laø moät cö só, chöa ñöôïc xuaát gia, vôùi chöøng aáy toäi aùc ñaõ taïo, oâng seõ khoâng theå coøn coù hy voïng, tin töôûng gì ôû kieáp töông lai. Nhöng neáu oâng laø moät Sa-moân thì daàu coù phaïm toäi gheâ gôùm möùc naøo, vaãn coù theå vöõng loøng tin vaøo kieáp töông lai. (Sau traêm ngaøn kieáp Ñeà-baø-ñaït-ña seõ thaønh Phaät Ñoäc Giaùc hieäu laøAtthissara-Thieân Vöông Nhö Lai, coõi nöôùc teân laø Thieän Ñaïo).

Sau khi cheát luùn trong ñaát, Ñeà-baø-ñaït-ña ñoïa vaøo ñòa nguïc A-Tyø. "Vì oâng phaïm toäi vôùi moät ñöùc Phaät thöôøng haèng, haõy ñeå oâng chòu cöïc hình khoâng giaùn ñoaïn". Vaø ñoù laø söï ñau ñôùn Ñeà-baø-ñaït-ña phaûi chòu. Vì nguïc A-tyø roäng lôùn moät traêm daëm neân thaân oâng cao moät traêm daëm. Caû ñaàu ñeán loã tai oâng bò ôû trong moät caùo soï saét vaø chaân luùn ñeán maét caù naèm trong maët neàn baèng saét. Moät coïc saét to baèng thaân caây thoát noát töø vaùch phía taây cuûa chieác nguïc saét ñaâm ngang thaét löng, suoát qua ngöïc vaø xuyeân qua vaùch saét phía ñoâng. Moät coïc saét khaùc töø vaùch saét phía baéc. Moät coïc khaùc töø ñænh soï saét, ñaâm qua soï cuûa Ñeà-baø-ñaït-ña, suoát xuoáng phaàn döôùi vaø xuyeân ñeán maët neàn baèng saét. Ñeà-baø-ñaït-ña chòu söï ñau ñôùn trong tö theá khoâng theå nhuùc nhích naøy.

Caùc Tyø-kheo baét ñaàu baøn baïc: "Ñeà-baø-ñaït-ña töø xa ñeán nhöng khoâng gaëp ñöôïc ñöùc Ñaïo sö, laïi bò choân soáng".

Ñöùc Phaät daïy:

- Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu Ñeà-baø-ñaït-ña phaïm toäi vôùi Ta vaø bò choân soáng. Trong moät kieáp tröôùc oâng cuõng bò choân soáng nhö vaäy.

Ñeå minh chöùng, Ngaøi keå caâu chuyeän ñaõ xaûy ra trong moät tieàn thaân cuûa Ngaøi laøm voi chuùa. Coù moät ngöôøi bò laïc ñöôøng, voi ñeå anh ta ngoài treân löng vaø chôû veà nôi an toaøn. Sau ñoù ngöôøi aáy trôû laïi choã voi ba laàn lieân tieáp cöa laáy phaàn ñaàu, phaàn giöõa vaø phaàn goác ngaø cuûa voi. Vöøa ñi khuaát taàm maét voi chuùa, anh ta lieàn bò ñaát choân soáng.

Vaø ñöùc Ñaïo sö keát thuùc caâu chuyeän tieàn thaân Sìlava Naøga:

Moät ngöôøi öa boäi baïc
Vaø luoân tìm cô hoäi
Daàu cho caû quaû ñaát
Cuõng khoâng thaáy thoûa loøng.
Moïi ngöôøi baøn taùn maõi chuyeän naøy.

Vì theá ñöùc Phaät keå laïi caâu chuyeän Kalaøburaøjaø (tieàn thaân Ñeà-baø-ñaït-ña) bò ñaát nöùt choân soáng vì laøm haïi Khantivaødi (tieàn thaân ñöùc Phaät). Roài ñöùc Ñaïo sö laïi keå chuyeän Mahaøpataøparaøjaø(tieàn thaân Ñeà-baø-ñaït-ña) bò ñaát choân soáng vì laøm haïi Culla Dhammapaøla (tieàn thaân Phaät).

Giôø ñaây khi Ñeà-baø-ñaït-ña ñaõ bò ñaát nuoát, daân chuùng vui möøng, treo côø, döïng caây chuoái reû quaït, baøy nhöõng lu huõ ñaày nöôùc, môû hoäi lôùn: "Caùi cheát cuûa haén quaû laø thaéng lôïi lôùn ñoái vôùi chuùng ta".

Khi caùc Tyø-kheo baïch laïi chuyeän naøy cho ñöùc Ñaïo sö, Ngaøi daïy:

- Ñaây khoâng phaûi laø laàn ñaàu daân chuùng vui möøng vì Ñeà-baø-ñaït-ña cheát. Trong quaù khöù hoï cuõng vui möøng nhö vaäy. Roài Ngaøi keå caâu chuyeän tieàn thaân Pingala vua xöù Ba-la-nai, bò daân chuùng oaùn gheùt vì quaù aùc ñoäc. Hoï raát vui möøng khi vua cheát:

Chính vua Pingala,
Laøm haïi khaép moïi ngöôøi.
Nay vua kia ñaõ cheát,
Ai cuõng an vui cöôøi.
Naøy, anh chaøng gaùc coång!
Coù phaûi ngöôi khoùc than
Vì loøng ngöôi thöông tieác
Laõo vua caëp maét vaøng?
Chaúng phaûi thöông tieác chi
Laõo vua maét vaøng ñoù
Toâi khoù vì lo sôï
Laõo trôû laïi nôi naøy.
Laõo ñi ñeán coõi cheát
Haïi ñeán caû thaàn cheát
Thaàn cheát ngaùn aét quaúng
Laõo trôû laïi coõi naøy!

Sau cuøng, caùc Tyø-kheo hoûi Phaät:

- Baây giôø, baïch Theá Toân, haõy cho chuùng con bieát Ñeà-baø-ñaït-ña taùi sanh nôi naøo?

- OÂng aáy ôû nôi ñòa nguïc A-tyø.

- Baïch Theá Toân, luùc soáng, oâng aáy chòu khoå, vaø khi cheát ñi, taùi sinh ôû caûnh khoå.

- Ñuùng vaäy, Tyø-kheo. Ngöôøi khoâng chaùnh nieäm, duø laø tu só hay cö só, chòu khoå caû hai nôi.

Vaø ñöùc Phaät ñoïc caâu keä:

(17) Nay than, ñôøi sau than,
Keû aùc, haïi ñôøi than,
Noù than: "Ta laøm aùc"
Ñoïa coõi döõ,than hôn.

13 . Baø Sumanaø

Nay söôùng, ñôøi sau söôùng...

Phaùp Cuù naøy ñöùc Ñaïo sö noùi luùc ôû taïi Kyø Vieân tinh xaù, lieân quan ñeán baø Sumanaqa.

Moãi ngaøy coù hai ngaøn Tyø-kheo thoï thöïc taïi nhaø Tröôûng giaû Caáp Coâ Ñoäc ôû Xaù-veä, vaø hai ngaøn vò taïi nhaø baø ñaïi thí chuû Tyø-xaù-khö (Visaøkhaø).

Taïi Xaù-veä, ai muoán cuùng döôøng, tröôùc heát ñeàu tìm ñeán hai thieän tín naøy. Baïn coù thaéc maéc lyù do khoâng? Giaù nhö coù ai hoûi baïn: "Lieäu oâng Caáp Coâ Ñoäc vaø baø Tyø-xaù-khö cuùng döôøng coù ñöôïc nhieàu baèng cuûa baïn khoâng?" Vaø neáu baïn traû lôøi khoâng baèng, thì baïn coù theå ñeå ra moät traêm ngaøn ñoàng tieàn ñeå lo cuùng döôøng, vaø daàu vaäy, caùc Tyø-kheo cuõng khoâng hoan hyû, seõ thaàm thì: "Cuùng döôøng kieåu gì vaäy?" Söï thaät laø caû hai vò thí chuû treân bieát töôøng taän khaåu vò cuûa chö Taêng vaø bieát chính xaùc vieäc gì phaûi laøm. Vì vaäy, taát caû nhöõng ai muoán cuùng döôøng ñeàu môøi hai vò naøy cuøng ñi. Vaø neáu thænh chö Taêng veà nhaø rieâng thì caùc thí chuû chaúng theå töï mình lo chu ñaùo ñöôïc baèng hoï.

Gaëp nhöõng tröôøng hôïp naøy, Tyø-xaù-khö ñaâm ra lo laéng khoâng bieát ai seõ thay baø hoä cho chö Taêng. Baø troâng thaáy ñöùa chaùu noäi vaø chæ ñònh coâ ta thay theá baø. Töø ñoù, chaùu gaùi baø Tyø-xaù-khö hoä cho chö Taêng taïi nhaø baø. Coøn oâng Caáp Coâ Ñoäc thì chæ ñònh coâ con gaùi lôùn Mahaø Subhaddaø, coâ gaùi naøy chaêm soùc chuùng Taêng nhö leä thöôøng, laéng nghe phaùp, vaø sau ñoù chöùng quaû Döï löu. Roài coâ ta keát hoân vaø ñeán soáng vôùi gia ñình choàng. OÂng Caáp Coâ Ñoäc chæ ñònh coâ em laø Cullaø Subhaddaø, vaø cuõng nhö chò coâ chöùng quaû Döï löu, vaø sau ñoù laáy choàng vaø ñeán soáng beân nhaø choàng. Cuoái cuøng oâng chæ ñònh coâ em uùt Sumanaø. Coâ naøy chöùng quaû Tö-ñaø-haøm, nhöng vaãn ñoäc thaân. Thaát voïng vì khoâng gaëp ñöôïc moät ngöôøi choàng, coâ nhòn aên. Vaø vì muoán gaëp cha, coâ cho ngöôøi môøi oâng ñeán.

OÂng Caáp Coâ Ñoäc ñang ôû trong phoøng aên khi nhaän ñöôïc lôøi nhaén tin cuûa con gaùi. OÂng ñi ñeán ngay vaø hoûi:

- Chuyeän gì vaäy, con gaùi cöng Sumanaø?

Sumanaø baûo:

- Em nhoû hoûi gì?

- Con noùi chuyeän thaät loän xoän.

- Naøy em nhoû, toâi khoâng noùi loän xoän.

- Con sôï haû, con gaùi cöng?

- Toâi khoâng sôï, em nhoû.

Coâ khoâng noùi nöõa, cheát ngay.

Daàu ñaõ chöùng quaû Döï löu, oâng Tröôûng giaû cuõng khoâng chòu noåi söï buoàn phieàn. Neân vöøa choân caát con xong, oâng lieàn ñeán Phaät khoùc loùc.

Ñöùc Phaät baûo:

- Naøy gia chuû, sao oâng ñeán Ta buoàn raàu, ñaày nöôùc maét nhö vaäy?

- Baïch Theá Toân, con gaùi Sumanaø cuûa con ñaõ cheát.

- Roài taïi sao oâng khoùc? Caùi cheát khoâng ñeán vôùi moïi ngöôøi sao?

- Con bieát, baïch Theá Toân. Nhöng con gaùi con quaù hieàn laønh löông thieän, vaäy maø khi cheát noù khoâng tænh taùo, laïi noùi meâ saûng. Thaät quaù ñoãi ñau buoàn!

- Nhöng naøy Tröôûng giaû, con gaùi uùt cuûa oâng ñaõ noùi gì?

- Baïch Theá Toân, con goïi noù "con cöng Sumanaø" vaø noù traû lôøi "em noùi gì, em nhoû"; roài con baûo noù "con noùi thaät loän xoän" vaø noù traû lôøi "toâi khoâng noùi loän xoän, em nhoû"... Roài noù khoâng noùi nöõa, noù cheát.

- Naøy oâng Tröôûng giaû, con oâng khoâng noùi nhaûm ñaâu?

- Nhöng taïi sao noù traû lôøi nhö vaäy?

- Chæ vì oâng laø "em nhoû cuûa coâ aáy". Naøy gia chuû, con gaùi oâng lôùn veà quaû vò tu chöùng. Trong khi oâng chæ chöùng quaû Döï löu, con oâng ñaõ chöùng Töù-ñaø-haøm. Con gaùi oâng lôùn veà quaû vò tu chöùng neân noùi nhö vaäy.

- Lyù do laø vaäy sao, baïch Theá Toân?

- Lyù do laø Theá, gia chuû.

- Baïch Theá Toân, giôø noù taùi sanh ôû ñaây?

- ÔÛ coõi trôøi Ñaâu-suaát.

- Baïch Theá Toân, khi con gaùi coøn soáng ôû ñaây vôùi anh em thaân thuoäc, noù ñi laïi vui veû, vaø khi ra ñi, noù laïi taùi sinh coõi phöôùc laïc, an vui.

Ñöùc Ñaïo sö baûo oâng Caáp Coâ Ñoäc:

- Ñuùng nhö vaäy, gia chuû! Ngöôøi chaùnh nieäm, duø taïi gia hay xuaát gia, ñeàu an vui ñôøi naøy vaø ñôøi sau.

Phaät ñoïc baøi keä:

(18) Nay söôùng, ñôøi sau söôùng,
Laøm phöôùc, hai ñôøi söôùng.
Noù söôùng: "Ta laøm thieän".
Sanh coõi laønh söôùng hôn.

14. Chuyeän Hai Huynh Ñeä

Neáu ngöôøi noùi nhieàu kinh...

Phaùp Cuù naøy Phaät daïy luùc truù taïi Kyø Vieân lieân heä ñeán hai vò Tyø-kheo ñoàng tu.

Taïi Xaù-veä coù hai chaøng trai thuoäc haïng khaù giaû voán laø baïn thaân thieát khoâng rôøi. Moät dòp noï, hoï ñeán tinh xaù nghe Phaät noùi phaùp, lieàn boû heát duïc laïc theá gian daán thaân vaøo phaät ñaïo vaø trôû thaønh Sa-moân. Sau naêm naêm an cö vôùi caùc vò thaày höôùng daãn, hoï ñeán gaëp ñöùc Ñaïo sö vaø hoûi veà boån phaän tu taäp. Sau khi ñöôïc nghe trình baøy chi tieát veà phaùp thieàn vaø phaùp hoïc, moät ngöôøi noùi:

- Baïch Theá Toân, vì con xuaát gia khi ñaõ lôùn tuoåi, con khoâng theå laøm troøn phaùp hoïc nhöng coù theå laøm troøn phaùp thieàn.

Vò naøy ñöôïc ñöùc Ñaïo sö höôùng daãn thieàn ñònh höôùng ñeán quaû vò A-la-haùn vaø oâng ñaõ coá gaéng phaán ñaáu, ñaït quaû vò naøy cuøng vôùi caùc thaàn thoâng.

Coøn ngöôøi kia noùi:

- Con seõ laøm troøn phaùp hoïc.

Daàn daø vò naøy thuoäc heát Tam taïng kinh ñieån, Phaät ngoân. Ñi ñeán ñaâu oâng cuõng giaûng phaùp vaø ñoïc tuïng. OÂng du haønh thuyeát phaùp cho naêm traêm Sa-moân, vaø laøm thaày giaùo thoï cuûa möôøi taùm hoäi chuùng.

Baáy giôø moät nhoùm Tyø-kheo ñöôïc Phaät chæ daïy thieàn ñònh ñi ñeán truù xöù cuûa vò sö giaø chuyeân tu thieàn ñònh noùi treân. Vaø nhôø tinh taán tu taäp theo lôøi chæ baûo cuûa vò aáy hoï ñaõ chöùng quaû A-la-haùn.

Sau ñoù, hoï ñeán xaù chaøo Toân giaû Tröôûng laõo thaày hoï vaø noùi:

- Chuùng con muoán gaëp ñöùc Ñaïo sö.

- Haõy ñi, caùc huynh ñeä. Cho toâi kính lôøi thaêm hoûi ñöùc Theá Toân, taùm möôi vò Ñaïi Tröôûng laõo vaø sö ñeä toâi, noùi raèng: "Thöa Toân giaû, thaày chuùng con xin kính chaøo".

Caùc Tyø-kheo ñi ñeán tinh xaù, ñaûnh leã ñöùc Ñaïo Sö vaø caùc Tröôûng laõo: "Thöa Toân giaû, thaày chuùng con xin kính chaøo". Khi hoï ñeán chaøo Toân giaû huynh ñeä cuûa thaày hoï chuyeân veà phaùp hoïc, vò naøy noùi:

- Thaày chö hieàn giaû laø ai?

- Thöa Toân giaû, laø huynh ñeä cuûa Ngaøi.

- Nhöng chö vò hoïc ñöôïc gì töø oâng aáy? coù hoïc ñöôïc kinh naøo trong Tröôøng Boä kinh vaø caùc kinh boä khaùc? Coù hoïc ñöôïc taïng naøo trong ba taïng kinh khoâng?

Vaø Toân giaû naøy töï nghó: "OÂng aáy chaúng bieát ngay caû baøi keä boán caâu. Vöøa xuaát gia lieàn maëc aùo gieû raùch, vaøo röøng roài tuï taäp ñoâng ñaûo ñoà chuùng. Khi oâng aáy trôû veà ñaây mình phaûi hoûi vaøi caâu môùi ñöôïc."

Chaúng bao laâu, vò sö giaø veà thaêm ñöùc Phaät. Toân giaû gôûi y baùt nôi ngöôøi huynh ñeä, ñi gaëp ñöùc Ñaïo sö vaø taùm möôi ñaïi Tröôûng laõo roài trôû laïi truù xöù cuûa vò huynh ñeä. Tyø-kheo treû tuoåi naøy tieáp ñoùn aân caàn nhö thoâng leä, môøi ngoài toøa töông ñöông, vaø khi ñaõ ngoài nhuû thaàm: "Mình seõ hoûi oâng aáy moät caâu".

Ñöùc Ñaïo sö bieát tröôùc "neáu Tyø-kheo naøy quaáy raày con cuûa Phaät, oâng aáy seõ rôi vaøo ñòa nguïc". Vì loøng töø, ñöùc Ñaïo sö giaû vôø ñi kinh haønh quanh xaù, ñeán nôi hai huynh ñeä ñang ngoài vaø Phaät ngoài vaøo gheá daønh saün (baát cöù nôi naøo, tröôùc khi ngoài, caùc Tyø-kheo ñeàu daønh saün moät choã cho ñöùc Phaät).

Khi ñaõ an toïa, ñöùc Phaät hoûi Toân giaû chuyeân hoïc taäp moät caâu hoûi veà Sô thieàn, vò naøy traû lôøi ñuùng. Ñöùc Phaät hoûi tieáp veà Nhò thieàn, veà Baùt ñònh, veà saéc giôùi vaø voâ saéc giôùi... thaày ñeàu ñaùp ñuùng caû. Ñeán luùc ñöùc Phaät hoûi veà quaû Döï löu, thaày khoâng ñaùp ñöôïc. Ngaøi lieàn hoûi vò sö giaø ñaõ chöùng A-la-haùn vaø vò naøy ñaùp ñuùng ngay.

- Toát laém! Toát laém! Ñöùc Ñaïo sö taùn thaùn moät caùch hoan hyû.

Roài Ngaøi hoûi veà caùc quaû vò tieáp theo, Toân giaû chuyeân hoïc khoâng ñaùp ñöôïc laáy moät caâu, trong khi vò sö giaø ñaõ chöùng A-la-haùn traû lôøii thoâng suoát. Ñöùc Ñaïo sö ñeàu khen ngôïi sau moãi caâu traû lôøi ñuùng. Nghe lôøi khen cuûa Phaät, taát caû chö thieân töø ñòa thaàn ñeán Phaïm thieân, luoân caû long vöông vaø kim xí ñieåu ñeàu taùn thaùn vang doäi.

Nghe tieáng taùn thaùn, nhöõng ñeä töû cuûa Toân giaû treû baát bình ñöùc Phaät. Hoï noùi vôùi nhau:

- Taïi sao ñöùc Theá Toân laøm nhö vaäy? Ngaøi khen ngôïi sau moãi caâu traû lôøi cuûa oâng sö giaø chaúng bieát gì! Coøn ñoái vôùi thaày chuùng ta, thuoäc loøng toaøn boä kinh ñieån vaø ñang laõnh ñaïo naêm traêm chuùng, Ngaøi chaúng khen moät lôøi.

Ñöùc Ñaïo sö hoûi hoï:

- Tyø-kheo, caùc oâng ñang noùi gì?

Khi hoï traû lôøi, ñöùc Phaät daïy:

- Trong ñaïo cuûa Ta, thaày caùc oâng nhö keû chaên boø möôùn, coøn con cuûa Ta nhö oâng chuû ñöôïc thoï höôûng naêm saûn phaåm cuûa boø.

Roài Phaät noùi baøi keä sau:

(19) Neáu ngöôøi noùi nhieàu kinh,
Khoâng haønh trì, phoùng daät.
Nhö keû chaên boø ngöôøi,
Khoâng phaàn Sa-moân haïnh.

(20) Daàu noùi ít kinh ñieån,
Nhöng haønh phaùp, tuøy phaùp,
Töø boû tham, saân si,
Tænh giaùc, taâm giaûi thoaùt,
Khoâng chaáp thuû hai ñôøi,
Döï phaàn Sa-moân haïnh.

  --ooOoo--

Ñaàu trang | Muïc luïc | 01a | 01b | 01c | 01d | 02a | 02b | 03 | 04a | 04b | 05a | 05b | 06 | 07 | 08 | 09 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26a | 26b | 26c

 

---

 [ Trôû Veà ]