Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà         [   Trang Chuû   ]

Tích truyeän Phaùp Cuù
Thieàn vieän Vieân Chieáu
Nguyeân taùc: "Buddhist Legends", Eugene Watson Burlingame

VII. Phaåm A-La-Haùn

1. Ñaáng Nhö Lai Khoâng Ñau Khoå

Ñích ñaõ ñeán khoâng saàu ...

Do caâu hoûi cuûa Jìvaka, Theá Toân ñaõ daïy nhö treân ôû röøng xoaøi Jìvaka.

Ñeà-baø-ñaït-ña hôïp löïc vôùi vua A-xaø-theá aâm möu gieát Phaät. OÂng leân ngoïn Linh-thöùu laên moät taûng ñaù xuoáng, va vaøo vaùch nuùi, vôõ ra moät maûnh baén vaøo chaân Theá Toân laøm chaûy maùu. Caùc Tyø-kheo ñöa Ngaøi ñeánMaddakucchi, vaø sau ñoù ñeán röøng xoaøi theo yù Ngaøi muoán. Jìvaka hay tin lieàn ñeán töùc thì, ñaép thuoác vaø baêng veát thöông. Vì coù beänh nhaân ñang chôø trong thaønh, oâng xin ñi ngay, heïn seõ trôû veà thaùo baêng. Nhöng khi trôû veà coång thaønh ñaõ ñoùng, oâng lo laéng vì neáu khoâng thaùo baêng ñuùng giôø, Theá Toân seõ chòu ñau nhöùc döõ doäi. Ngay khi ñoù Phaät bieát ñöôïc yù nghó cuûa oâng lieàn baûo A-nan thaùo baêng. Veát seïo bieán maát töùc khaéc nhö voû caây bò boùc ra. Saùng sôùm Jìvaka veà ñeán, noân noùng hoûi thaêm Phaät coù thaáy ñau ñôùn khoâng, vaø ñöôïc traû lôøi:

Jìvaka, Nhö Lai ñaõ daäp taét moïi phieàn naõo ngay khi leân ngoâi Chaùnh Giaùc.

Vaø Ngaøi ñoïc Phaùp Cuù:

(90) Ñích ñaõ ñeán, khoâng saàu,
Giaûi thoaùt ngoaøi taát caû,
Ñoaïn tröø moïi buoäc raøng,
Vò aáy khoâng nhieät naõo.

2. Thoaùt Khoûi Troùi Buoäc

Töï saùch taán, chaùnh nieäm ...

Theá Toân ñaõ daïy caâu treân, lieân quan ñeán Tröôûng laõo Ñaïi Ca-dieáp taïi Truùc Laâm.

Maõn haï taïi Vöông Xaù, Theá Toân loan tin cho caùc Tyø-kheo bieát sau nöûa thaùng seõ khaát thöïc, coù nghóa laø caùc Tyø-kheo seõ ñi traùng röûa bình baùt, nhuoäm y vaø seõ thong dong leân ñöôøng khaát thöïc.

Trong khi ñoù thì Tröôûng laõo Ñaïi Ca-dieáp laïi ñi giaët y. Caùc Tyø-kheo thaáy theá coù veû deø bæu, vì moät traêm taùm möôi daân trong thaønh naøy neáu khoâng laø baø con thì cuõng laø thí chuû cuûa Tröôûng laõo, deã gì Ngaøi töø choái söï cuùng döôøng cuûa hoï, vaø duø Ngaøi coù theo Theá Toân leân ñöôøng cuõng chaúng ñi xa hôn hang Maøpamaøda. (Coù teân nhö theá khi Phaät du haønh ñeán hang naøy, thöôøng baûo caùc Tyø-kheo "Caùc oâng coù theå trôû veà, chôù coù buoâng lung").

Quaû vaäy, ñöùc Phaät thaáy khoâng theå ñeå tinh xaù troáng khoâng, nhaát laø vaøo dòp leã laïc hay ruûi coù tai aùch, neân ñaõ baûo Tröôûng laõo mang ñeä töû quay trôû veà. Caùc Tyø-kheo laïi xaàm xì:

- Naøy chö huynh ñeä coù thaáy khoâng? Chuùng ta chaúng ñoaùn laø Ca-dieáp giaët y, khoâng theo Theá Toân sao? Thaät quaû nhö raèng!

Vieäc ñeán tai Theá Toân vaø Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Caùc oâng noùi Ca-dieáp bò troùi buoäc vaøo thaân quyeán vaø töù söï cuùng döôøng, trong khi söï thaät oâng trôû veà laø vì vaâng leänh ta. Trong tieàn kieáp oâng ñaõ phaùt nguyeän seõ nhö maët traêng thoaùt khoûi moïi söï troùi buoäc, vaø oâng cuõng nguyeän ñeán gaàn caùc thí chuû. Ca-dieáp khoâng heä luïy vaøo ñaøn-na hoaëc cuûa tín thí. Nhaân chuyeän Ca-dieáp, ta thuyeát cho moïi ngöôøi Ñaïo nhö ñöôøng ñi cuûa maët traêng, Ñaïo cuûa nhöõng baäc Tuyeån Choïn cao quí.

Theo lôøi yeâu caàu cuûa caùc Tyø-kheo, Phaät keå laïi chuyeän quaù khöù moät traêm ngaøn naêm kieáp tröôùc, thôøi Phaät Padumuttara (trong Tröôûng laõo Taêng keä). Vaø Phaät xaùc nhaän Ca-dieáp, ñeä töû cuûa Phaät, khoâng dính maéc vaøo ngöôøi cuùng döôøng, cuûa cuùng döôøng, tinh xaù cuõng nhö tònh thaát; nhö con ngoãng chuùa xuoáng hoà bôi loäi töï taïi trong ñoù.

Vaø Phaät noùi Phaùp Cuù:

(91) Töï saùch taán, chaùnh nieäm,
Khoâng thích cö xaù naøo,
Nhö ngoãng trôøi rôøi ao.
Boû sau moïi truù aån.

3. Moät Tyø Kheo Tröõ Thöùc AÊn

Taøi saûn khoâng chaát chöùa ...

Khi nguï ôû Kyø Vieân, Theá Toân ñaõ daïy nhö treân, lieân quan ñeán Toân giaû Belatthisìsa.

Toân giaû Tröôûng laõo naøy thaáy vieäc khaát thöïc haèng ngaøy phieàn toaùi. Sau khi ñi moät voøng khaát thöïc trong laøng, oâng thoï thöïc, roài laïi ñi khaát thöïc tieáp qua con ñöôøng khaùc, nhaän côm khoâng coù nöôùc xoát hay caø-ri, mang veà tinh xaù caát ñeå daønh. Caùc Tyø-kheo bieát ñöôïc phaøn naøn vôùi Theá Toân. Phaät beøn coâng boá luaät caám chö taêng tích tröõ thöùc aên. Nhöng vì Tröôûng laõo ñaõ phaïm loãi tröôùc khi cheá luaät neân voâ toäi. Nhaân ñoù Phaät ñoïc Phaùp Cuù:

(92) Taøi saûn khoâng chaát chöùa,
AÊn uoáng bieát lieãu tri,
Töï taïi trong haønh xöù,
"Khoâng, voâ töôùng, giaûi thoaùt,
Nhö chim giöõa hö khoâng,
Höôùng chuùng ñi khoù tìm".

4. Tyø Kheo Vaø Nöõ Thaàn

Ai laäu hoaëc ñoaïn saïch ...

Nhaân chuyeän Tröôûng laõo Anuruddha, Theá Toân ñaõ daïy caâu treân taïi Truùc Laâm.

Ba kieáp tröôùc Tröôûng laõo coù ngöôøi vôï nay taùi sanh vaøo coõi trôøi Ba möôi ba laø nöõ thaàn Jaølinì. Khi thaáy Tröôûng laõo bôùi ñoáng raùc tìm vaûi ñeå thay chieác y raùch, nöõ thaàn laáy ba taám vaûi trôøi daøi möôøi ba cubit, roäng boán cubit, vuøi vaøo ñoáng raùc, chæ ñeå loä ra meùp vaûi vieàn maø thoâi. Tröôûng laõo thaáy ñöôïc, loâi ra vaø thaàm nhuû ñaây laø moät ñoáng raùc ñaëc bieät.

Vaøo ngaøy may y, Theá Toân ñeán tinh xaù vôùi naêm traêm Tyø-kheo. Ngaøi ngoài xuoáng vaø taùm möôi ñeä töû cuøng ngoài tieán haønh vieäc may y. Ca-dieáp ngoài may phaàn chaân, Xaù-lôïi-phaát ôû giöõa, A-nan phaàn ñaàu. Taêng chuùng keùo chæ, Theá Toân xoû kim vaø Muïc-kieàn-lieân tôùi lui cung caáp moïi thöù caàn duøng.

Nöõ thaàn vaøo laøng khuyeán khích daân cö cuùng döôøng chaùo vaø caùc thöùc aên khaùc. Trong böõa aên Muïc-kieàn-lieân daâng nhöõng mieáng taùo hoàng thaät to, nhöng naêm traêm Tyø-kheo khoâng ai aên noåi. Ñeá Thích veõ moät voøng quanh choã may y, maët ñaát nhö nhuoäm söõa, caùc Tyø-kheo duøng xong maø thöùc aên vaãn coøn haèng ñoáng. Hoï phaøn naøn vôùi nhau:

- Taêng chuùng chaúng bao nhieâu maø sao thöùc aên quaù nhieàu? Chaéc laø Anuruddha muoán phoâ tröông thaân thuoäc vaø thí chuû cuûa mình!

Theá Toân hoûi, vaø ñöôïc hoï keå laïi, beøn daïy:

- Caùc Tyø-kheo! Anuruddha ñeä töû Ta khoâng laøm vaäy ñaâu. Ngöôøi thoaùt khoûi tham duïc khoâng phí thì giôø baøn veà lôïi döôõng, thöïc phaåm cuùng döôøng naøy ñeàu do thaàn löïc cuûa thieân nöõ.

Vaø Ngaøi ñoïc Phaùp Cuù:

(93) Ai laäu hoaëc ñoaïn saïch,
AÊn uoáng khoâng tham ñaém,
Töï taïi trong haønh xöù,
Khoâng, voâ töôùng, giaûi thoaùt,
Nhö chim giöõa hö khoâng,
Daáu chaân thaät khoù tìm.

5. Ñeá Thích Leã Kính Moät Tyø Kheo

Ai nhieáp phuïc caùc caên ...

Theá Toân ñaõ daïy caâu treân taïi Pubbaøraøma, lieân quan ñeán Tröôûng laõo Ñaïi-ca-chieân-dieân (Kaccaøyana).

Xöa, nhaân dòp beá maïc leã hoäi, Theá Toân ngöï taïi taàng treät toøa laâu ñaøi cuûa meï Migaøra, hoäi chuùng cö só tieáng taêm vaây quanh. Tröôûng laõo Ñaïi-ca-chieân-dieân thuôû ñoù nguï taïi Avanti. Duø ñöôøng saù xa xoâi, Ngaøi vaãn thöôøng ñeán nghe phaùp, do ñoù caùc Ñaïi Tröôûng laõo vaãn daønh moät choã cho Ngaøi.

Thieân chuû Ñeá Thích cuõng ñeán döï cuøng chö thieân töø hai coõi trôøi, leã kính Theá Toân vôùi thieân höông vaø thieân hoa. Khoâng thaáy Ñaïi-ca-chieân-dieân, oâng lo laéng tìm kieám. Ngay luùc aáy Tröôûng laõo xuaát hieän vaø ngoài vaøo choã daønh saün. Ñeá Thích troâng thaáy, oâm chaët maét caù chaân cuûa Tröôûng laõo, möøng rôõ:

- OÂi! Tröôûng laõo toân quyù ñaõ ñeán! Con chæ mong coù baáy nhieâu ñoù thoâi!

Roài vua trôøi xoa chaân Ngaøi vôùi hai tay, leã kính vôùi höông hoa, cuùi laïy vaø cung kính ñöùng moät beân.

Caùc Tyø-kheo böïc mình vì thaáy Ñeá Thích thieân vò, khoâng toân kính caùc Tröôûng laõo khaùc. Theá Toân nghe hoï noùi, beøn daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo! Caùc Tyø-kheo nhö laø ñeä töû, Ta laø Ñaïi-ca-chieân-dieân, hoä trì caùc caên neân ñöôïc trôøi vaø ngöôøi ñeàu toân kính.

Vaø Phaät ñoïc Phaùp Cuù:

(94) Ai nhieáp phuïc caùc caên,
Nhö ñaùnh xe ñieàu ngöï,
Maïn tröø, laäu hoaëc döùt,
Ngöôøi vaäy, chö thieân meán.

6. Töôûng Mình Bò Khi Deã

Nhö ñaát, khoâng hieàm haän ...

ÔÛ Kyø Vieân, Theá Toân ñaõ daïy caâu treân töø chuyeän Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát.

Vaøo cuoái moät muøa möa, Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát leân ñöôøng khaát thöïc vôùi caùc ñeä töû sau khi ñaûnh leã Theá Toân; nhieàu Tyø-kheo khaùc cuõng chaøo töø giaõ Tröôûng laõo. Ngaøi goïi vaø hoï caùc Tyø-kheo quen bieát, moät vò Tyø-kheo cuõng mong ñöôïc Tröôûng laõo goïi teân, nhöng tieác thay Ngaøi khoâng chuù yù tôùi oâng giöõa soá Tyø-kheo ñoâng ñaûo, oâng sanh loøng caêm gheùt Tröôûng laõo. Theâm vaøo ñoù vieàn y cuûa Tröôûng laõo chaïm phaûi oâng laøm taêng theâm nieàm caêm haän. Tröôûng laõo vöøa ra khoûi coång tinh xaù, oâng ñeán ngaøy Theá Toân baïch:

- Baïch Theá Toân! Toân giaû Xaù-lôïi-phaát vì nghó mình laø Ñaïi ñeä töû cuûa Phaät ñaõ ñaùnh con moät cuù muoán suùt loã tai, roài chaû theøm xin loãi, leân ñöôøng khaát thöïc.

Theá Toân goïi Tröôûng laõo ñeán Muïc-kieàn-lieân vaø A-nan nghó raèng Theá Toân chöa hieåu söï tình vaø dó nhieân Xaù-lôïi-phaát seõ roáng tieáng roáng cuûa sö töû.

Caû hai quyeát ñònh nhoùm chuùng. Saün chìa khoùa, hoï môû cöûa lieâu keâu goïi moät soá ñoâng caùc Tyø-kheo. Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát ñeán, cuøng vôùi caùc Tyø-kheo coøn laïi ñaûnh leã Theá Toân vaø cung kính ngoài moät beân. Khi Theá Toân hoûi, thay vì xaùc nhaän toâi khoâng ñaùnh, Tröôûng laõo keå laïi coâng haïnh cuûa mình:

- Baïch Theá Toân, neáu coù Tyø-kheo naøo khoâng quaùn thaân, xin nghe nhöõng ñieàu con noùi vaø laáy ñoù laøm baïn ñoàng haønh, mang theo treân ñöôøng ñi khaát thöïc.

Roài Ngaøi tieáp:

- Baïch Theá Toân! Ngöôøi ta lieäng nhöõng vaät saïch treân ñaát vaø cuõng lieäng nhöõng vaät dô treân ñaát.

Roài Ngaøi so saùnh taâm ñònh tónh cuûa Ngaøi nhö ñaát, nhö boø bò cöa söøng, nhö thanh nieân Chieân-ñaø-la, nhö nöôùc, löûa, gioù, gieû lau; thaân chòu aùp böùc nhö bò raén vaø thaây chetp aùp böùc, xem thaân nhö cuïc thòt môõ.

Khi Tröôûng laõo moâ taû coâng haïnh cuûa Ngaøi qua chín loái so saùnh, ñaïi ñòa ruùng ñoäng chín laàn lieân tieáp ñeán taän meù bieån. Khi Ngaøi so mình vôùi gieû lau, haïng Chieân-ñaø-la, cuïc thòt môõ, nhöõng Tyø-kheo chöa chöùng Sô quaû khoâng caàm ñöôïc nöôùc maét, nhöõng vò chöùng A-la-haùn thì traøn treà phaùp vò.

Vò Tyø-kheo vu caùo sai traùi nghe keå coâng haïnh cuûa Tröôûng laõo, aên naên voâ cuøng. OÂng ta phuïc xuoáng chaân Phaät thuù toäi, nhaän raèng mình ñaõ caùo gian. Phaät lieàn khuyeân Tröôûng laõo hay tha thöù cho keû gian doái naøy ñeå ñaàu oâng ta khoûi beå laøm baûy maûnh. Tröôûng laõo cuùi mình tröôùc oâng ta roài chaáp tay cung kính baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, con saün loøng tha loãi cho Toân giaû Tyø-kheo naøy. Vaø xin Toân giaû cuõng tha thöù cho con, neáu con coù laøm oâng phieàn loøng.

Caùc Tyø-kheo taùn thaùn loøng ñoä löôïng quaù tuyeät cuûa Xaù-lôïi-phaát. Theá Toân nghe ñöôïc lieàn baûo:

- Khoâng theå coù chuyeän saân haän vaø thuø gheùt ñoái vôùi Xaù-lôïi-phaát vaø nhöõng ngöôøi nhö oâng aáy. Taâm cuûa Xaù-lôïi-phaát gioáng nhö ñaïi ñòa, gioáng nhö ngöôõng cöûa, nhö hoà nöôùc laëng.

Noùi xong Phaät ñoïc Phaùp Cuù:

(95) Nhö ñaát, khoâng hieàm haän,
Nhö coät truï, kieân trì,
Nhö hoà, khoâng buøn nhô,
Khoâng luaân hoài, vò aáy.

7. Maát Moät Maét

Ngöôøi taâm yù an tònh ...

Taïi Kyø Vieân, Phaät ñaõ daïy caâu treân lieân quan ñeán moät Sa-di cuûa Tröôûng laõo Tissa.

Moät thanh nieân voïng toäc ôû Kosambi xuaát gia thaønh Sa-moân trong giaùo ñoaøn cuûa Phaät. Laøm xong boån phaän, oâng ñöôïc danh xöng Tröôûng laõo Kosambivaøsi Tissa. Thí chuû cuûa oâng cuùng döôøng ba y vôùi maät, ñöôøng, ñaët döôùi chaân. OÂng hoûi:

- Gì theá, cö só?

Hoï thöa:

- Baïch Toân giaû, Ngaøi ñaõ ôû ñaây vôùi chuùng con suoát muøa möa, ai nhö theá ñeàu ñöôïc cuùng döôøng. Xin haõy nhaän, Toân giaû!

- Ñöøng quan taâm, cö só. Toâi khoâng caàn duøng. Toâi khoâng coù Sa-di ñeå laøm nhöõng vieäc taïp dòch cho toâi, ñaïo höõu aï.

- Baïch Toân giaû, neáu theá con trai con seõ laøm Sa-di cho Ngaøi.

Tröôûng laõo vui loøng nhaän phaåm vaät. Cö só ñem ñöùa con leân baûy tuoåi giao phoù cho Tröôûng laõo xin ñöôïc nhaän vaøo Taêng ñoaøn. Tröôûng laõo caïo toùc cho chuù, daïy thieàn quaùn treân naêm yeáu toá ñaàu cuûa thaân, vaø nhaän chuù vaøo Taêng ñoaøn. Ngay khi löôõi dao chaïm vaøo toùc, chuù chöùng A-la-haùn cuøng nhöõng thaàn thoâng.

Tröôûng laõo ôû laïi ñoù nöûa thaùng, roài sai Sa-di laáy nhöõng moùn caàn duøng, leân ñöôøng thaêm Theá Toân. Treân ñöôøng ñi oâng gheù vaøo moät tinh xaù. Chuù Sa-di lo kieám choã cho Tröôûng laõo nghæ, söûa soaïn saép xeáp xong thì trôøi toái, chuù khoâng theå kieám choã cho mình. Thaáy ñeä töû chöa coù choã, Tröôûng laõo cho chuù vaøo phoøng nguû tieän hôn laø nguû beân ngoaøi, nôi duøng cho khaùch. Baáy giôø Tröôûng laõo chöa chuùng quaû Döï löu, naèm xuoáng oâng nguû ngay. Rieâng chuù Sa-di phaûi ngoài kieát giaø gaàn giöôøng thaày suoát ñeâm, tính ñeán hoâm nay laø ngaøy thöù ba chuù ôû chung phoøng vôùi thaày neân khoâng daùm naèm xuoáng nguû, vì sôï phaïm loãi nguû chung.

Saùng ra Tröôûng laõo thöùc daäy caàm quaït ñeå saün treân giöôøng, ñaäp ñaàu laù coï treân chieáu cuûa chuù Sa-di roài neùm quaït baûo:

- Sa-di, daäy ñi!

Caùn quaït truùng vaøo maét laøm ñui luoân maét chuù. Chuù vaãn bình tónh thöa hoûi laïi:

- Thöa Toân giaû, Ngaøi daïy gì?

- Daäy ñi ra!

Chuù vaãn im laëng, oâm maét ñi ra. Ñeán giôø laøm boån phaän chuù khoâng heù moâi noùi con maét cuûa mình bò ñui, cuõng khoâng ngoài laïi, moät tay che maét, moät tay caàm choåi, chuù queùt caàu tieâu, phoøng taém, roài tieáp tuïc muùc nöôùc röûa maët, queùt phoøng cho thaày. Nhöng khi ñöa taêm cho thaày, chuù ñöa moät tay. Tröôûng laõo quôû:

- Chuù tieåu naøy chöa ñöôïc daïy ñaøng hoaøng. Coù Sa-di naøo ñöa taêm cho thaày maø ñöa moät tay khoâng?

- Baïch Toân giaû, con bieát roõ phaûi laøm sao cho ñuùng, nhöng moät tay con khoâng ñöôïc töï do.

- Coù vieäc gì theá, Sa-di?

Chuù keå laïi söï vieäc, Tröôûng laõo nghe xong quaù ö xuùc ñoäng, thaáy mình ñaõ gaây moät vieäc raát teä haïi.

OÂng baûo chuù:

- Tha loãi cho toâi, chuù beù tuyeät vôøi! Toâi khoâng ñöôïc bieát. Haõy cho toâi ñöôïc nöông töïa!

Vaø oâng cung kính ñaûnh leã Sa-di môùi leân baûy. Chuù thöa:

- Khoâng phaûi vì muoán ñöôïc nhö theá maø con noùi ra, thöa Toân giaû. Con noùi ra ñeå Ngaøi khoûi phaûi lo laéng. Ngaøi khoâng coù loãi trong vieäc naøy, keå caû con nöõa. Chæ coù luaân hoài gaây ra toäi loãi naøy. Vì con muoán Ngaøi khoûi phaûi aên naên, neân con ñaõ khoâng noùi söï thaät vôùi Ngaøi ngay töø ñaàu.

Chuù coá gaéng khuyeân giaûi Tröôûng laõo nhöng khoâng ñöôïc. Quaù aân haän, Tröôûng laõo laáy nhöõng moùn tuøy thaân cuûa Sa-di roài ñeán gaëp Theá Toân. Phaät ñang ngoài treân toøa thaáy Tröôûng laõo tieán ñeán, hoûi:

- Tyø-kheo, moïi vieäc toát ñeïp chöù? Chaéc oâng khoâng coù gì phieàn phöùc?

Tröôûng laõo thöa:

- Baïch Theá Toân, ñoái vôùi con khoâng coù gì phieàn haø, nhöng ôû ñaây coù chuù tieåu ñöùc haïnh tuyeät vôøi, con chöa töøng thaáy.

Vaø Tröôûng laõo thuaät chuyeän cho Phaät nghe.

Phaät baûo:

- Tyø-kheo! Ngöôøi thoaùt khoûi duïc laäu khoâng coøn saân giaän haän thuø baát cöù ai, traùi laïi taâm yù ñeàu an tònh.

Vaø Ngaøi noùi Phaùp Cuù:

(96) Ngöôøi taâm yù an tònh,
Lôøi an, nghieäp cuõng an,
Chaùnh trí, chaân giaûi thoaùt,
Tònh laïc laø vò aáy.

8. Khoâng Tin Vaøo Ai Khaùc

Khoâng tin vaøo ai khaùc ...

Theá Toân ñaõ daïy caâu naøy taïi Kyø Vieân, veà Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát.

Moät hoâm ba möôi tu só ôû röøng ñeán gaëp Phaät, ñaûnh leã vaø ngoài xuoáng. Phaät nhaän thaáy hoï ñuû duyeân laønh chöùng A-la-haùn, hoûi Xaù-lôïi-phaát:

- Xaù-lôïi-phaát! OÂng coù tin raèng tín löïc khi ñöôïc khai môû vaø phaùt trieån, seõ ñöa ñeán baát töû khoâng?

Tröôûng laõo ñaùp:

- Con khoâng haønh trì döïa theo nieàm tin vaøo Theá Toân, cho raèng tín löïc khi ñöôïc khai môû vaø phaùt trieån seõ ñöa ñeán Baát töû vaø thaønh töïu Baát töû. Nhöng dó nhieân, baïch Theá Toân, ai chöa bieát veà Baát töû hoaëc chöa thaáy, chöa nhaän ra ñöôïc, chöa thaáu hieåu, chöa naém Baát töû baèng trí löïc, nhöõng ngöôøi nhö theá caàn phaûi haønh trì döïa theo nieàm tin vaøo ngöôøi khaùc, nghóa laø vôùi tín löïc, khi ñöôïc khai môû vaø phaùt trieån seõ ñöa ñeán Baát töû vaø thaønh töïu Baát töû.

Caùc Tyø-kheo nghe theá baûo nhau:

- Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát chöa thöïc söï döùt saïch taø kieán. Ñeán baây giôø Ngaøi coøn phuû nhaän nieàm tin vaøo ñaáng Toaøn Giaùc.

Phaät nghe vaäy daïy raèng:

- Caùc Tyø-kheo! Taïi sao caùc oâng noùi theá? Khi Ta hoûi Xaù-lôïi-phaát: "OÂng coù tin raèng khoâng khai trieån nguõ löïc, khoâng khai trieån ñònh hueä, coù theå chöùng ñaït ñaïo quaû chaêng?" Vaø oâng ta ñaõ traû lôøi: "Nhö theá khoâng theå chöùng ñöôïc ñaïo quaû". Roài Ta hoûi: "OÂng coù tin phöôùc baùo do boá thí vaø thieän nghieäp chaêng? OÂng khoâng tin vaøo coâng haïnh cuûa chö Phaät vaø nhöõng phöôùc ñöùc khaùc sao?" Nhöng thöïc teá Xaù-lôïi-phaát khoâng haønh trì döïa theo nieàm tin vaøo ngöôøi khaùc maø chính oâng töï chöùng ñaït ñaïo quaû baèng hueä löïc coù töø thieàn ñònh. Do ñoù oâng ta khoâng theå bò khieån traùch.

Vaø Phaät noùi Phaùp Cuù:

(97) Khoâng tin vaøo ai khaùc,
Thaáu trieät lyù voâ vi,
Nhaân taùi sanh caét ñöùt,
Thieän aùc ñeàu khoâng maøng,
Ñaõ xaû ly tham aùi,
Vò aáy thaät toái thöôïng.

9. Tröôûng Laõo RevataTrong Röøng Heo

Laøng maïc hay röøng nuùi ...

Caâu naøy Theá Toân daïy taïi Kyø Vieân, lieân quan ñeán Tröôûng laõo Khadiravaniya Revata.

9A. Revata Ñi Tu

Khi Toân giaû Xaù-lôïi-phaát töø boû gia taøi taùm traêm baûy möôi trieäu trôû thaønh Tyø-kheo, ba ngöôøi chò cuûa Ngaøi laø Caølaø, Upacaølaø vaø Sìsuøpacaølaø cuøng vôùi hai em trai Canda vaø Upasena ñeàu ñi tu, chæ coøn em uùt laø Revata, töùc Ly-baø-ña ôû nhaø. Nghó raèng neáu chuù uùt Ly-baø-ña cuõng ñi tu noát thì taát caû gia taøi naøy seõ tieâu tan, gia ñình suïp ñoå, neân baø meï ñònh cöôùi vôï cho chuù duø haõy coøn nhoû. Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát coù leõ ñoaùn bieát tröôùc neân coù caên daën caùc Tyø-kheo khi Ly-baø-ña xin ñi tu thì chaáp nhaän ngay, vì cha meï coøn giöõ taø kieán khoâng theå xin pheùp hoï, Tröôûng laõo laø cha meï cuûa Ly-baø-ña.

Ly-baø-ña leân baûy thì ñöôïc meï söûa soaïn cöôùi vôï laø moät coâ gaùi nhaø laønh. Ngaøy cöôùi ñaõ ñònh, vôùi trang phuïc ñeïp ñeõ vaø trang söùc ñaét tieàn, chuù daãn ñoaøn tuøy tuøng ñeán nhaø gaùi. Thaân toäc hai hoï ñaët vaøo tay coâ daâu chuù reå moät bình nöôùc, chuùc möøng vaø baûo coâ daâu:

- Chuùc coâ ñöôïc nhö baø nheù! chuù coâ soáng laâu nhö baø nheù!

Ly-baø-ña thaéc maéc khoâng hieåu "baø" laø ai, vaø gioáng baø laø sao. Hoï chæ moät baø laõo treân moät traêm hai möôi tuoåi ruïng heát raêng vaø toùc baïc, maët muõi nhaên nhuùm, noát ruoài ñaày mình, löng cong nhö noùc nhaø hình choùp uoán. Chuù hoûi laïi cho chaéc:

- Nhöng vôï toâi coù ngaøy cuõng gioáng nhö theá aø?

- Ñuùng vaäy, neáu coâ ta soáng dai.

Revata nghó thaàm: "Vôï ta kieàu dieãm nhö theá, giaø ñi thì xaáu xí nhö vaäy, chaéc laø anh Upatissa cuõng thaáy söï bieán ñoåi naøy, chaéc laø ta phaûi boû chaïy ñi tu thoâi!".

Theá laø Ly-baø-ña quyeát ñònh ngay. Cuøng coâ daâu leân kieäu ñi moät ñoaïn ñöôøng, chuù baûo kieäu ngöøng xuoáng cho chuù ñi veä sinh. Chuù chaïy voäi vaøo moät buïi caây, ôû ñoù moät luùc, xong trôû laïi leân kieäu. Laàn thöù hai roài laàn thöù ba, hoï haøng rieát roài chaúng ai theøm ñeå yù nöõa. Laàn cuoái, hoï cöù ñi tröôùc khoâng theøm chôø chuù. Ly-baø-ña troán thoaùt vaø ñeán choã ba möôi Tyø-kheo ñang soáng gaàn ñoù, ñaûnh leã hoï thöa xin ñöôïc nhaän vaøo Taêng ñoaøn. Hoï thaáy chuù trang söùc quaù ñeïp, khoâng bieát laø con vua hay con quan neân ngaàn ngöø. Chuù khaån khoaûn:

- Chö Toân giaû khoâng nhaän ra con sao? Con laø em uùt cuûa Upatissa.

Hoï ngô ngaùc hoûi:

Upatissa laø ai?

- Chö Toân giaû, phaûi roài. Caùc Tyø-kheo goïi anh con laø Xaù-lôïi-phaát neân khoâng bieát teân Upatissa.

- Chuù laø em uùt cuûa Xaù-lôïi-phaát aø? Vaäy thì ñeán ñaây! Anh chuù ñaõ giao phoù cho chuùng toâi vieäc naøy.

Roài hoï thaùo boû chaâu baùu treân ngöôøi chuù, nhaän chuù vaøo Taêng ñoaøn vaø nhaén tin ñeán Tröôûng laõo. Ngaøi ñeán gaëp Phaät vaø xin ñi thaêm em, laàn thöù nhaát vaø laàn thöù hai ñöùc Phaät ñeàu chöa cho pheùp maø heïn seõ cuøng ñi thaêm caùc Toân giaû sau.

Sa-di Ly-baø-ña ñang sôï raèng ôû ñaây baø con seõ keùo ñeán baét veà nhaø, neân chuù xin caùc Tyø-kheo daïy ñeà muïc thieàn quaùn höôùng ñeán quaû vò A-la-haùn, roài giaõ töø caùc Tyø-kheo, ñaép y oâm baùt leân ñöôøng khaát thöïc.

Haønh trình suoát ba möôi daëm, chuù ñeán khu röøng keo, ôû laïi ñoù heát muøa möa, vaø chöùng A-la-haùn cuøng caùc thaàn thoâng tröôùc khi maõn haï.

9B. Ñöùc Phaät Thaêm Ly-Baø-Ña.

Sau leã Töï Töù, Tröôûng laõo Xaù-lôïi-phaát laïi ñeán xin Phaät cho ñi thaêm em, laàn naøy ñöôïc chaáp thuaän. Phaät cuøng leân ñöôøng vôùi naêm traêm Tyø-kheo. Ñöôïc moät ñoaïn ngaén, ñeán ngaõ ba, Tröôûng laõo A-nan baïch Theá Toân:

- Baïch Theá Toân, coù hai ñöôøng ñi ñeán choã Ly-baø-ña. Moät ñöôøng an toaøn daøi saùu möôi daëm, coù ngöôøi ôû, vaø ñöôøng kia thaúng taép, daøi ba möôi daëm, coù aùc thaàn quaáy nhieãu. Chuùng ta seõ ñi loái naøo?

Phaät hoûi laïi:

- Naøy, A-nan! Coù Sìvali ñi vôùi chuùng ta khoâng?

- Daï coù, baïch Theá Toân!

- Theá thì giaù naøo cuõng phaûi ñi ñöôøng thaúng.

Thay vì noùi "Ta baûo ñaûm caùc oâng seõ ñöôïc cung caáp suùp vaø côm, haõy ñi ñöôøng ngaén", Phaät laïi baûo ñi ñöôøng thaúng neáu coù Sìvali, vì Ngaøi bieát caùc Tyø-kheo seõ ñöôïc cuùng döôøng do phöôùc baùo töø moät thieân nghieäp.

Ngay khi Theá Toân ñaët chaân leân ñöôøng, thaàn röøng baûo nhau seõ leã kính Sìvali. Hoï döïng nhaø nghæ ôû moãi daëm treân suoát con ñöôøng. Caùc Tyø-kheo chöa ñi xa hôn moät daëm thì hoï ñaõ daäy sôùm laáy suùp, côm vaø nhöõng thöùc aên khaùc töø trôøi ñeám tìm Tröôûng laõo Sìvali. Tröôûng laõo daâng leân Phaät cuøng chuùng Taêng nhöõng moùn hoï cuùng döôøng cho Ngaøi. Nhö theá Phaät cuøng Taêng chuùng haønh trình suoát ba möôi daëm vöøa xa vöøa khoù khaên, vaø höôûng ñuû phöôùc baùo daønh cho Tröôûng laõo Sìvali.

Bieát Theá Toân ñeán, Tröôûng laõo Ly-baø-ña ñaõ döïng ngay moät höông thaát cho Phaät baèng thaàn löïc, naêm traêm nhaø ôû coù thaùp, naêm traêm loái ñi coù maùi che vaø naêm traêm choã ôû ñeâm vaø ngaøy cho caùc Tyø-kheo. Theá Toân ôû ñaây troïn moät thaùng nhö khaùch cuûa Tröôûng laõo Ly-baø-ña, höôûng phöôùc baùo töø coâng ñöùc cuûa moãi moät mình Tröôûng laõo Sìvali.

Coù hai Tyø-kheo giaø cuõng ñeán ñoù, thaáy theá thaéc maéc, laøm sao Ly-baø-ña coù theå haønh thieàn khi baän roän vôùi bieát bao coâng trình xaây döïng môùi naøy. Hoï cho raèng Theá Toân ñaõ toû ra thieân vò em uùt cuûa Xaù-lôïi-phaát.

Theá Toân saùng sôùm quan saùt theá gian, thaáy hai Tyø-kheo naøy cuøng vôùi yù nghó cuûa hoï. Vì theá ngaøy hoï ra khoûi röøng, Phaät khieán hoï queân mang theo ñoà ñöïng daàu, bình nöôùc vaø giaøy. Hoï vöøa ra khoûi coång tinh xaù, Phaät thi trieån thaàn thoâng. Laäp töùc hai Tyø-kheo ñoù keâu leân:

- Toâi ñeå queân caùi naøy, queân caùi noï.

- Cheát! toâi cuõng vaäy.

Caû hai trôû laïi choã cuõ tìm kieám quanh quaát. Gai keo ñaâm queït chaân caúng hoï maø chaúng thaáy ñoà ñaïc ñeå ñaâu, cuoái cuøng hoï baét gaëp treo treân caønh caây keo.

Theá Toân vaø Taêng chuùng ôû ñoù theâm moät thaùng nöõa, cuõng höôûng phöôùc baùo töø coâng ñöùc cuûa Sìvali, roài ñeán nguï ôû Pubbaøraøma. Hai Tyø-kheo giaø kia saùng sôùm röûa maët xong ñeán nhaø thí chuû Tyø-xaù-khö khaát thöïc. Hoï ñöôïc môøi ngoài, aên suùp vôùi thöùc aên cöùng. Tyø-xaù-khö hoûi thaêm hoï:

- Chö Toân giaû coù theo Theá Toân ñeán choã Tröôûng laõo Ly-baø-ña khoâng?

- Coù, cö só!

- Chö Toân giaû, choã cuûa Tröôûng laõo laø moät choã tuyeät ñeïp.

- Tuyeät ñeïp gì ñaâu! Laø moät röøng toaøn laø caây keo ñaày gai traéng cö só aï. Chæ thích hôïp vôùi aån só.

Sau ñoù coù hai Tyø-kheo treû ñeán goõ cöûa. Cö só cuõng daâng leân hoï thöùc aên cöùng vôùi suùp roài hoûi laïi caâu treân.

Hoï ñaùp:

- Cö só, thaät khoâng theå moâ taû baèng lôøi. Choã ôû cuûa Tröôûng laõo gioáng nhö cung ñieän thieân ñöôøng Sudhammaø ñöôïc taïo baèng thaàn löïc.

Keû tröôùc ngöôøi sau noùi khaùc nhau. Tyø-xaù-khö suy ra chaéc Theá Toân thi trieån thaàn thoâng ñuùng nhö söï vieäc ñaõ xaûy ra. Tuy thoâng minh ñoaùn bieát nhö theá, baø vaãn chôø ñeå hoûi Theá Toân.

Theá Toân vaø Taêng ñoaøn ñeán nhaø Tyø-xaù-khö, ngoài xuoáng choã ñaõ ñöôïc doïn saün. Baø kính caån phuïc vuï. Cuoái böõa aên baø ñaûnh leã Theá Toân, thöa hoûi:

- Baïch Theá Toân, Tyø-kheo ñi theo Ngaøi coù ngöôøi baûo raèng choã ôû cuûa Tröôûng laõo Ly-baø-ña laø moät khu röøng keo gai goùc. Ngöôøi khaùc laïi noùi ñoù laø choã tuyeät ñeïp, vaäy laø theá naøo?

Phaät ñaùp:

- Cö só, duø ñoù laø moät ngoâi laøng hay moät khu röøng, hay baát cöù nôi naøo A-la-haùn nguï, choã aáy ñeàu tuyeät dieäu.

Vaø Ngaøi noùi Phaùp Cuù:

(98) Laøng maïc hay röøng nuùi,
Thung luõng hay ñoài cao,
La-haùn truù choã naøo,
Ñaát aáy thaät khaû aùi
.

Moät laàn khaùc, caùc Tyø-kheo baøn taùn vôùi nhau khoâng hieåu taïi sao Tröôûng laõo Saøvali ôû trong buïng meï baûy naêm, baûy thaùng, baûy ngaøy. Taïi sao Ngaøi phaûi ñoïa ñòa nguïc? Laøm theá naøo Ngaøi ñaït ñeán tuyeät ñænh danh lôïi? Phaät nghe theá lieàn thuaät laïi:

Chuyeän quaù khöù

9C. Cuùng Maät Vaø Bao Vaây Thaønh

Naøy caùc Tyø-kheo! Caùch ñaây chín möôi moát kieáp, ñöùc Phaät Vipassì ra ñôøi. Nhaân chuyeán du haønh khaát thöïc trong xöù, Ngaøi trôû veà thaønh cuûa vua cha. Daân chuùng ñöôïc loan tin ñoùng goùp theâm vôùi vua ñeå cuùng döôøng Phaät cuøng Taêng ñoaøn. Xong boån phaän roài, hoï muoán cuùng döôøng rieâng vaø nhieàu hôn, neân môøi Theá Toân, luoân caû vua, vaøo ngaøy hoâm sau. Thaáy phaåm vaät doài daøo, vua muoán cuùng hôn neân vua môøi Theá Toân ngaøy keá tieáp. Hai beân thi nhau giaønh phaàn hôn, nhöng daân khoâng hôn noåi vua, vua khoâng hôn noåi daân. Ñeán laàn thöù saùu daân chuùng quyeát ñònh ngaøy mai seõ cuùng döôøng sao cho vua khoâng theå noùi laø thieáu moùn naøy, moùn noï ñöôïc. Maät ñaõ coù raát nhieàu ñeå naáu aên, nhöng khoâng coù maät töôi. Hoï phaûi sai ngöôøi ra boán cöûa thaønh, moãi ngöôøi mang moät ngaøn ñoàng, kieám mua.

Baáy giôø coù moät ngöôøi daân queâ, treân ñöôøng vaøo thaønh gaëp thoân tröôûng, thaáy moät toå ong treân caây. Ñuoåi ong ñi, anh caét nhaùnh caây laáy maät, ñònh seõ bieáu thoân tröôûng. Ngöôøi tìm maät thaáy anh lieàn gaï hoûi mua. Anh khoâng baùn. Anh kia naèn næ traû giaù maõi, töø moät xu leân daàn. Anh daân queâ nghó buïng oâng naøy chaéc coù tieàn neân caøng neo giaù, cuoái cuøng leân ñeán moät ngaøn ñoàng thì anh chòu baùn, nhöng cuõng khoâng queân noùi theâm moät caâu:

- Naøy oâng baïn, oâng coù ñieân hay khoâng bieát caùch xaøi maät? Maät naøy khoâng ñaùng giaù moät giaùc (baèng moät phaàn tö xu) maø oâng traû ñeán moät ngaøn ñoàng nghóa laø sao?

Anh kia giaûi thích:

- Ñuùng vaäy. Nhöng vì toâi caàn maät naøy ñeå cuùng döôøng ñöùc Phaät Vipassì vôùi saùu möôi taùm ngaøn Tyø-kheo.

- Neáu vaäy toâi seõ khoâng baùn vôùi giaù naøo caû. Neáu toâi nhaän ñöôïc coâng ñöùc cuùng döôøng toâi seõ trao khoâng cho oâng.

Anh kia mang maät trôû veà vaø thuaät chuyeän, daân chuùng tin saâu vaøo söï boá thí cuùng döôøng neân ñeàu ñoàng yù daønh moät phaàn coâng ñöùc cho anh nhaø queâ. Ñeán ngaøy trai taêng, Phaät vaø Taêng chuùng ñöôïc daâng choã ngoài, suùp vaø thöùc aên cöùng. Moät bình baùt ñöïng ñaày maät ñöôïc mang ñeán. Anh daân queâ cuõng mang moät chai söõa daâng, roùt vaøo bình, troän vôùi maät vaø daâng leân Phaät vaø Taêng chuùng. Taát caû caùc Tyø-kheo ñeàu nhaän ñuû phaàn mình maø vaãn coøn dö maät (vì coù thaàn löïc trong ñoù).

Do laøm moät vieäc thieän nhoû nhö theá, anh daân queâ taùi sanh vaøo coõi trôøi. Sau moät thôøi gian daøi anh sanh laøm hoaøng töû xöù Ba-la-naïi, noái ngoâi khi vua cha baêng haø. Taân vöông ñaêng quang xong, quyeát ñònh ñaùnh chieám thaønh cuûa nöôùc laùng gieàng.

Vua bao vaây thaønh, baén tin vôùi daân chuùng hoaëc chieán ñaáu hoaëc trao vöông quoác. Hoï khoâng chieán ñaáu cuõng khoâng trao vöông quoác, maø coá thuû. Hoï ra vaøo baèng coång nhoû, kieám cuûi, nöôùc.v.v.. Vua gaùc ôû boán coång chaùnh vaø bao vaây thaønh suoát baûy naêm, baûy thaùng. Meï vua bieát chuyeän baûo vua ra leänh ñoùng heát coång nhoû vaø phong toûa kín mít. Vua vaâng leänh, daân chuùng khoâng theå ra khoûi thaønh ñöôïc nöõa, vaø vaøo ngaøy thöù baûy hoï gieát vua daâng thaønh vaø vöông quoác. Vì phaïm toäi naøy, maïng chung vua bò ñoïa vaøo ñòa nguïc A-tyø ñau ñôùn cho ñeán khi maët ñaát ñöôïc naâng cao leân moät daëm. Vì ñoùng heát coång nhoû neân heát kieáp ñoù oâng ñaàu thai vaøo buïng meï, ôû ñoù suoát baûy naêm, baûy thaùng, naèm ngang töû cung baûy ngaøy. Nhö theá, caùc Tyø-kheo, qua vieäc bao vaây thaønh, Sìvali phaûi chòu khoå ôû ñòa nguïc vaø naèm laâu trong thai meï; nhöng vì coâng ñöùc cuùng döôøng maät töôi oâng ñöôïc lôïi döôõng toät ñænh.

Laïi moät ngaøy khaùc, caùc Tyø-kheo baøn taùn veà lôïi loäc to lôùn cuõng nhö coâng ñöùc vöôït baäc cuûa Sa-di Revata do döïng naên traêm nhaø coù thaùp nhoïn cho naêm traêm Tyø-kheo. Theá Toân nghe qua beøn daïy:

- Caùc Tyø-kheo! Ñeä töû Ta khoâng coøn bò dính maéc vaøo thieän vaø aùc, oâng ñaõ töø boû caû hai.

Vaø Phaät ñoïc Phaùp Cuù trong phaåm Baø-la-moân:

(412) Ngöôøi soáng ôû ñôøi naøy,
Khoâng nhieãm caû thieän aùc,
Khoâng saàu, saïch khoâng buïi,
Ta goïi Baø-la-moân.

10. Moät Kyõ Nöõ Caùm Doã Moät Tyø Kheo

Khaû aùi thay nuùi röøng ...

Caâu naøy Theá Toân daïy ôû Kyø Vieân, lieân quan ñeán moät phuï nöõ.

Moät Tyø-kheo noï nhaän ñeà muïc thieàn quaùn nôi Theá Toân, oâm bình baùt leân ñöôøng khaát thöïc. Ngaøi ñi vaøo moät laïc vieân ñoå naùt ñeå haønh thieàn. Luùc baáy giôø coù moät kyõ nöõ heïn hoø vôùi moät ngöôøi ñaøn oâng. Chôø maõi khoâng gaëp, thaát voïng naøng ñi lang thang vaø cuõng ñeán laïc vieân. Ngoù quanh quaát khoâng thaáy ai ngoaøi moät Tyø-kheo ñang ngoài kieát giaø, naøng quyeán ruõ oâng baèng caùch côûi boû xieâm y tröôùc maët oâng roài maëc vaøo nhieàu laàn, xoõa toùc ra roài laïi cuoán leân, voã tay vaø cöôøi. Tröôûng laõo bò kích ñoäng, toaøn thaân Ngaøi nhoän nhaïo, loøng hoang mang, töï hoûi khoâng bieát theá naøy nghóa laø sao.

Theá Toân quaùn saùt thaáy heát moïi vieäc. Vaãn ngoài trong höông thaát, Ngaøi baûo:

- Caùc Tyø-kheo! Chaúng thích thuù gì choã soáng cuûa nhöõng ngöôøi chaïy theo duïc laïc. Nhöng choã nhöõng ngöôøi thoaùt khoûi duïc laïc thì thaät laø thích thuù.

Noùi xong, Phaät phoùng quang hieän thaân tröôùc vò Tyø-kheo, daïy Phaùp Cuù:

(99) Khaû aùi thay nuùi röøng,
Choã ngöôøi phaøm khoâng öa,
Vò ly tham öa thích,
Vì khoâng tìm duïc laïc.

Cuoái baøi keä, Tyø-kheo chöùng A-la-haùn cuøng caùc thaàn thoâng ngay khi ñang ngoài.

 --ooOoo--

Ñaàu trang | Muïc luïc | 01a | 01b | 01c | 01d | 02a | 02b | 03 | 04a | 04b | 05a | 05b | 06 | 07 | 08 | 09 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26a | 26b | 26c



 [ Trôû Veà ]