XXVI.
Phaåm Baø La Moân
1.
Baø La Moân Ñaïi Hæ
Haõy
tinh taán ñoaïn doøng ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ôû taïi Kyø Vieân, lieân
quan ñeán Baø-la-moân Ñaïi Hæ, Pasaødabahula.
Moät
hoâm, sau khi nghe Phaät thuyeát phaùp, moät
vò Baø-la-moân hoan hæ ñeán noãi
töø ñoù ñeàu ñaën moãi
ngaøy oâng thænh möôøi saùu
vò Tyø-kheo ñeán nhaø cuùng döôøng.
Moãi khi caùc thaày ñeán, oâng
ra ñoùn, ñôõ bình baùt
vaø môøi:
-
Xin cung thænh Ngaøi A-la-haùn vaøo. Xin môøi
Ngaøi A-la-haùn ngoài.
Duø
thöa thænh vôùi baát cöù thaày
Tyø-kheo naøo, oâng ñeàu xöng tuïng
laø A-la-haùn. Nhöõng thaày chöa
chöùng Sô quaû nghó thaàm: "OÂng
cö só naøy töôûng trong chuùng
ta coù thaày chöùng A-la-haùn". Coøn
caùc thaày chöùng A-la-haùn laïi
nghó: "OÂng cö só khoâng bieát chuùng
ta ñaéc A-la-haùn". Keát quaû: Taát
caû caùc thaày ñeàu buoàn loøng
vaø khoâng ñeán nhaø oâng nöõa.
OÂng
Baø-la-moân heát söùc buoàn khoå.
OÂng nghó: "Taïi laøm sao caùc vò
Tyø-kheo cao quyù aáy laïi khoâng ñeán
nhaø mình nöõa kìa?". OÂng vaøo
tinh xaù ñaûnh leã Phaät vaø baïch
söï vieäc. Ñöùc Theá Toân
hoûi caùc thaày Tyø-kheo:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, vaäy nghóa laø
sao?
Caùc
thaày baïch Phaät lyù do. Phaät baûo:
-
Nhöng naøy caùc Tyø-kheo, caùc oâng
khoâng muoán oâng aáy goïi mình laø
A-la-haùn ö?
-
Baïch Theá Toân, khoâng aï.
-
Theá nhöng ñaây chæ laø caùch
moät ngöôøi baøy toû loøng hoan
hæ, vaø vieäc bieåu hieän nieàm hoan
hæ aáy ñaâu coù gì sai traùi?
Taám loøng quí meán caùc vò A-la-haùn
cuûa oâng Baø-la-moân thaät laø voâ
bôø. Do ñoù, vieäc ñuùng
ñaén nhaát ñoái vôùi caùc
oâng laø phaûi dieät tröø tham aùi
vaø chæ laáy vieäc chöùng ñaéc
A-la-haùn laøm söï mong muoán duy nhaát
cuûa mình.
Ngaøi
noùi keä:
(383)
Hôõi naøy Baø-la-moân
Haõy
tinh taán ñoaïn doøng,
Töø
boû caùc duïc laïc,
Bieát
ñöôïc haønh ñoaïn dieät,
Ngöôi
laø baäc voâ vi.
2.
Theá Naøo Laø "Hai Traïng Thaùi"?
Nhôø
thöôøng truù hai phaùp ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ôû taïi Kyø Vieân, lieân
quan ñeán nhieàu vò Tyø-kheo.
Moät
ngaøy noï, coù ba möôi Sa-moân ôû
xöù khaùc ñeán Kyø Vieân
ñaûnh leã ñöùc Phaät vaø
ngoài moät beân. Toân giaû Xaù-lôïi-phaát
bieát raèng caùc thaày coù ñuû
ñieàu kieän chöùng A-la-haùn, beøn
ñeán tröôùc ñöùc Phaät
thöa:
-
Baïch Theá Toân, Ngaøi thöôøng
daïy veà "hai traïng thaùi", theá naøo
laø "hai traïng thaùi?".
Ñöùc
Phaät daïy:
-
Naøy Xaù-lôïi-phaát, hai traïng thaùi
laø Thieàn ñònh vaø Trí tueä.
Ngaøi
noùi keä:
(384)
Nhôø thöôøng truù hai phaùp,
Ñeán
ñöôïc bôø beân kia,
Baø-la-moân
coù trí,
Moïi
kieát söû döùt saïch.
3.
Theá Naøo Laø Bôø Kia?
Khoâng
bôø naøy bôø kia ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán ma vöông.
Moät
ngaøy noï, ma vöông giaû daïng ñeán
choã ñöùc Phaät vaø hoûi Ngaøi:
-
Baïch Theá Toân, Ngaøi hay nhaéc ñeán
"bôø beân kia". Xin cho bieát caùi gì
laø "bôø beân kia"?
Ñöùc
Phaät bieát ñoù laø ma vöông,
Ngaøi baûo:
-
Naøy ma vöông, oâng lieân heä gì
ñeán "bôø beân kia"? Chæ coù
ngöôøi thoaùt khoûi tham duïc môùi
ñaït ñeán ñoù thoâi.
Ngaøi
noùi keä:
(385)
Khoâng bôø naøy bôø kia,
Caû
hai bôø khoâng coù,
Lìa
khoå, khoâng troùi buoäc,
Ta
goïi Baø-la-moân.
4.
Theá Naøo Laø Baø-La-Moân?
Tu
thieàn, truù ly traàn ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät ngöôøi
Baø-la-moân.
Ngaøy
noï, moät oâng Baø-la-moân chôït
nghó: "Ñöùc Phaät thöôøng
goïi caùc ñeä töû laø Baø-la-moân,
coøn ta cuõng sanh tröôûng trong doøng
Baø-la-moân, ta cuõng ñaùng ñöôïc
goïi nhö theá".
Nghó
vaäy, y beøn ñeán choã Phaät vaø
noùi leân vaán ñeà aáy. Ñöùc
Phaät noùi:
-
Ta khoâng goïi ai laø Baø-la-moân, chæ
vì doøng doõi. Ta chæ goïi nhöõng
ngöôøi ñaït ñeán quaû
vò A-la-haùn laø Baø-la-moân.
Ngaøi
noùi keä:
(386)
Tu thieàn, truù ly traàn
Phaän
söï xong, voâ laäu,
Ñaït
ñöôïc ñích toái thöôïng
Ta
goïi Baø-la-moân.
5.
Ñöùc Phaät Saùng Ngôøi
Maët
trôøi saùng ban ngaøy ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi laâu ñaøi
Meï Migaøra,
lieân quan ñeán Toân giaû A-nan.
Vaøo
ngaøy leã Töï töù, vua Ba-tö-naëc
ñeán tinh xaù, nhaø vua trang phuïc toâ
ñieåm thaät röïc rôõ, tay mang
ñaày höông hoa, chuoãi ngoïc. Luùc
aáy Toân giaû Ca-löu-ñaø-di ngoài
ôû voøng ngoaøi chuùng hoäi Tyø-kheo,
ñang nhaäp ñònh, toaøn thaân toûa
ra moät luoàng hyû laïc, saùng nhö vaøng.
Vaø maët trôøi ñang laën, maët
traêng vöøa moïc. Toân giaû A-nan ngaém
aùnh maët trôøi hoaøng hoân, ngaém
aùnh traêng ñang leân, nhìn veû
röïc rôõ cuûa chaâu ngoïc treân
ngöôøi vua, nhìn vaøng haøo quang
saùng quanh Ngaøi Ca-löu-ñaø-di, vaø
cuoái cuøng nhìn ñöùc Nhö
Lai. Haøo quang treân thaân ñöùc
Theá Toân vöôït xa hôn taát caû.
Ngaøi
ñeán baïch Phaät:
-
Baïch Theá Toân, hoâm nay con ngaém aùnh
saùng cuûa nhöõng thaân vaø vaät
aáy, chæ coù haøo quang Ngaøi laøm
cho con maõn nguyeän, vì thaân Ngaøi chieáu
aùnh saùng röïc rôõ hôn haún
caùc aùnh saùng khaùc.
Ñöùc
Phaät baûo:
-
Naøy A-nan, maët trôøi chieáu saùng
ban ngaøy, maët traêng chieáu saùng ban
ñeâm, nhaø vua thì saùng khi trang ñieåm
loäng laãy, caùc vò A-la-haùn thì
saùng khi nhaäp ñònh thoaùt phaøm.
Nhöng chæ coù chö Phaät luoân luoân
chieáu saùng ngaøy cuõng nhö ñeâm,
röïc rôõ hôn gaép naêm laàn.
Ngaøi
noùi keä:
(387)
Maët trôøi saùng ban ngaøy.
Maët
traêng saùng ban ñeâm.
Khí
giôùi saùng Saùt-lî.
Thieàn
ñònh saùng Phaïm chí.
Coøn
haøo quang ñöùc Phaät,
Choùi
saùng caû ngaøy ñeâm.
Chuù
giaûi:
Giôùi
ñöùc cuûa Phaät coù oai löïc
saùng toû, laøm lu môø ñieàu
baát thieän.
Ñöùc
haïnh cuûa Ngaøi coù oai löïc laøm
lu môø caùc taät xaáu.
Oai löïc
cuûa trí tueä che laáp voâ minh.
Oai löïc
cuûa chaùnh haïnh che laáp ñieàu
baát chaùnh.
6.
Theá Naøo Laø Tyø Kheo?
Döùt
aùc goïi Phaïm Chí ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät thaày Tyø-kheo.
Moät
ngöôøi Baø-la-moân noï xuaát
gia theo thaày khaùc chöù khoâng theo Phaät,
roài laïi nghó: "Sa-moân Coà-ñaøm
goïi ñeä töû laø Tyø-kheo. Ta
cuõng ñaùng ñöôïc goïi
nhö theá". Y beøn ñeán gaëp Phaät
vaø noùi leân vaán ñeà aáy.
Ñöùc
Phaät noùi:
-
Ta khoâng goïi ai laø Tyø-kheo chæ vì
lyù do oâng ñöa ra. Ta chæ goïi ngöôøi
ñaõ tröø ñöôïc laäu
hoaëc vaø caáu nhieãm laø Tyø-kheo,
"Ngöôøi ñaõ xa lìa".
Ngaøi
noùi keä:
(388)
Döùt aùc goïi Phaïm Chí,
Tònh
haïnh goïi Sa-moân,
Töï
mình xuaát caáu ueá,
Neân
goïi baäc xuaát gia.
7.
Ñöùc Nhaãn Nhuïc Chinh Phuïc Söï
Taøn AÙc.
Chôù
coù ñaäp Phaïm Chí ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán Toân giaû Xaù-lôïi-phaát.
Moät
ngaøy noï, caùc thieän tín ngoài
chung laïi vaø ca ngôïi ñöùc
haïnh cuûa Toân giaû Xaù-lôïi-phaát:
-
Vò Toân giaû thaày chuùng ta, thaät
laø ñöùc nhaãn cao ñeán
noãi duø ai maéng chöûi hay ñaùnh
ñaäp, Ngaøi cuõng khoâng giaän.
Luùc
aáy, coù moät Baø-la-moân ngoaïi ñaïo
hoûi:
-
Ai maø khoâng heà giaän döõ?
-
Thaày chuùng toâi, Toân giaû Xaù-lôïi-phaát.
-
Chaéc haún chöa ai choïc giaän ñöôïc
oâng aáy?
-
Chöa heà coù chuyeän aáy ñaâu,
Baø-la-moân.
-
Ñöôïc roài, toâi seõ choïc
giaän oâng ta.
-
OÂng cöù thöû xem.
-
Tin toâi ñi, toâi bieát caùch neân
haønh ñoäng nhö theá naøo vôùi
oâng ta.
Hoâm
sau, Toân giaû vaøo thaønh khaát thöïc.
OÂng Baø-la-moân ñi theo sau löng Toân
giaû toáng moät quaû ñaám vuõ
baõo vaøo löng Ngaøi. Toân giaû chæ
hoûi: "Caùi gì theá?" maø khoâng
heà quay laïi doøm vaø tieáp tuïc
ñi. Tröôùc thaùi ñoä aáy,
oâng Baø-la-moân caûm thaáy aân haän
traøn ngaäp: "OÂ! Thaät laø toân quí
thay ñöùc haïnh cuûa Toân giaû!".
OÂng
ta suïp xuoáng döôùi chaân Ngaøi:
-
Xin Ngaøi haõy tha loãi cho toâi.
-
Chuyeän gì vaäy?
-
Toâi muoán thöû Ngaøi neân ñaõ
ñaám vaøo löng Ngaøi.
-
Ñöôïc, toâi khoâng giaän oâng.
-
Neáu Ngaøi saün loøng tha loãi cho toâi,
xin töø ñaây haõy chæ ñeán
nhaø toâi thoï thöïc thoâi.
Vaø
oâng ñôõ laáy baùt Toân giaû,
ñöa Ngaøi veà nhaø cuùng döôøng
böõa tröa. Toân giaû vui veû trao baùt.
Vaøi
keû ngoaïi cuoäc thaáy vaäy raát töùc
toái.
-
Teân ngoaïi ñaïo aáy ñaõ ñaùnh
thaày chuùng ta, moät vò ñaùng
lyù khoâng ai ñöôïc xuùc phaïm,
toäi aáy khoâng theå tha thöù. Chuùng
ta phaûi gieát haén.
Hoï
naém ñaát, ñaù, gaäy goäc,
keùo ñeán ñöùng tröôùc
cöûa nhaø ngöôøi Baø-la-moân.
Khi Toân giaû thoï thöïc xong trôû
ra, Ngaøi ñeå baùt cho ngöôøi
Baø-la-moân oâm, nhöõng ngöôøi
kia thaáy oâng ta ñi ra vôùi Toân
giaû, beøn keâu:
-
Baïch Toân giaû, xin Ngaøi ra leänh cho oâng
Baø-la-moân trôû laïi.
-
Naøy caùc ñaïo höõu, caùc
oâng muoán gì?
-
Teân Baø-la-moân aáy ñaõ ñaùnh
Ngaøi, vaø chuùng con muoán xöû
haén ñích ñaùng.
-
Sao? OÂng aáy ñaùnh ta hay ñaùnh
caùc oâng?
-
Thöa, ñaùnh Ngaøi.
-
Neáu vaäy, oâng aáy ñaõ xin loãi
ta, caùc oâng veà ñi.
Toân
giaû khuyeân caùc Phaät töû, vaø
cho pheùp oâng Baø-la-moân veà, Toân
giaû trôû laïi tinh xaù.
Caùc
vò Tyø-kheo heát söùc baát bình.
-
Theá naøy laø sao? Moät ngöôøi
Baø-la-moân ñaùnh Toân giaû Xaù-lôïi-phaát
maø Ngaøi laïi ñeán chính nhaø
cuûa ngöôøi aáy thoï thöïc!
OÂng ta ñaùnh caû Toân giaû roài
thì coøn kính troïng ai nöõa? OÂng
seõ ñaùnh ngöôøi naøy ngöôøi
noï lung tung cho coi.
Ñöùc
Theá Toân nghe chuyeän, baûo caùc thaày
Tyø-kheo:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, khoâng coù vieäc
ngöôøi Baø-la-moân ñaùnh Baø-la-moân,
chæ coù Baø-la-moân phaøm tuïc ñaùnh
vò Baø-la-moân thaùnh quaû. Bôûi
vò naøo ñaõ chöùng quaû A-na-haøm
hoaøn toaøn döùt tröø heát
moïi giaän döõ.
Ngaøi
noùi keä:
(389)
Chôù coù ñaäp Phaïm Chí!
Phaïm
Chí chôù ñaäp laïi!
Xaáu
thay ñaäp Phaïm Chí!
Ñaäp
traû laïi xaáu hôn!
(390)
Ñoái vò Baø-la-moân,
Ñaây
khoâng lôïi ích nhoû,
Khi
yù khoâng aùi luyeán,
Taâm
haïi ñöôïc chaën ñöùng,
Chæ
khi aáy khoå dieät.
8.
Ngaøi Di Maãu Thoï Giôùi
Vôùi
ngöôøi thaân, mieäng, yù ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán ngaøi Ma-ha Ba-xaø-ba-ñeà.
Tröôùc
khi coâng khai coâng boá Baùt kænh phaùp,
ñöùc Phaät ñaõ noùi rieâng
cho Ngaøi Di Maãu hay, vaø Ngaøi cuùi
ñaàu thoï laõnh giôùi phaùp
aáy, gioáng nhö ngöôøi ñaõ
quen thuoäc vôùi vieäc ñöôïc
trang söùc cuùi ñaàu nhaän voøng
hoa thôm. Taát caû caùc vò trong nhoùm
cuûa Ngaøi cuõng laøm y nhö vaäy.
Thaày Teá ñoä vaø Thaân giaùo
sö cuûa Ngaøi khoâng ai khaùc hôn
laø chính ñöùc Theá Toân.
Ngaøi ñaõ ñöôïc gia nhaäp
Taêng ñoaøn cuûa Phaät.
Veà
sau, moät soá Tyø-kheo ni trong nhoùm Ngaøi
laïi baøn taùn veà vieäc Ngaøi ñöôïc
thoï giôùi:
-
Baø Ma-ha Ba-xaø-ba-ñeà khoâng coù
thaày Teá ñoä, khoâng coù Thaân
giaùo sö. Baø töï tay laõnh thoï
y vaøng moät mình.
Nghe
theá, caùc Tyø-kheo ni khaùc baát maõn
khoâng chòu laøm leã Boá taùt
vaø leã Töï töù vôùi baø.
Hoï ñeán baïch Phaät caâu chuyeän,
Ngaøi daïy:
-
Chính ta trao Baùt kænh phaùp cho baø,
ta laø thaày Teá ñoä, laø Giaùo
sö cuûa baø. Keû ñaõ töø
boû ñöôïc nhöõng loãi laàm
caû veà thaân, mieäng, yù, ñaõ
thoaùt moïi tham duïc, vôùi nhuõng
ngöôøi nhö theá khoâng neân nuoâi
döôõng tö töôûng baát maõn.
Ngaøi
noùi keä:
(391)
Vôùi ngöôøi thaân, mieäng, yù,
Khoâng
laøm caùc aùc haïnh,
Ba
nghieäp ñöôïc phoøng hoä,
Ta
goïi Baø-la-moân.
9.
Toân Kính Ngöôøi Ñaùng Toân
Kính
Töø
ai, bieát chaùnh phaùp ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán Toân giaû Xaù-lôïi-phaát.
Toân
giaû Xaù-lôïi-phaát ñöôïc
nghe baøi keä Phaät phaùp ñaàu tieân
töø Toân giaû AÙc Beä, vaø töø
ngaøy chöùng quaû Tu ñaø hoaøn,
Toân giaû khi nghe ngaøi AÙc Beä nôi
naøo, luoân luoân höôùng veà
phía aáy chaáp tay cung kính, vaø luoân
naèm xaây ñaàu veà höôùng
aáy. Caùc thaày Tyø-kheo baøn taùn:
-
Toân giaû Xaù-lôïi-phaát theo taø
ñaïo, moãi ngaøy ñeàu leã
töù phöông.
Vaø
hoï ñeán baïch Phaät. Phaät goïi
Toân giaû ñeán hoûi:
-
Naøy Xaù-lôïi-phaát, hoï baùo
caùo oâng kính leã töù phöông,
coù ñuùng khoâng?
-
Baïch Theá Toân! Ngaøi bieát con, Ngaøi
bieát raèng con coù hay khoâng coù kính
leã phöông höôùng.
Ñöùc
Theá Toân baûo caùc Tyø-kheo:
-
Xaù-lôïi-phaát khoâng heà kính
leã phöông höôùng. Chæ vì
kính leã Toân giaû AÙc Beä, ngöôøi
ñaàu tieân maø Xaù-lôïi-phaát
ñöôïc nghe phaùp neân môùi
laøm theá. Moät vò Sa-moân kính
troïng ngöôøi daïy phaùp nhö ngöôøi
Baø-la-moân kính thôø löûa
thieâng.
Ngaøi
noùi keä:
(392)
Töø ai, bieát chaùnh phaùp,
Baäc
Chaùnh giaùc thuyeát giaûng,
Haõy
kính leã vò aáy,
Nhö
Phaïm chí thôø löûa.
10.
Theá Naøo Laø Baø-La-Moân?
Khoâng
vì ñaàu beän toùc ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät ngöôøi
Baø-la-moân beän toùc.
Chuyeän
keå raèng, moät oâng Baø-la-moân chôït
nghó: "Ta thuoäc doøng doõi Baø-la-moân
thuaàn tuùy. Sa-moân Coà-ñaøm
thöôøng goïi ñeä töû Baø-la-moân.
Ta cuõng ñaùng ñöôïc goïi
nhö theá?".
Nghó
roài, y beøn ñeán choã Phaät vaø
noùi leân vaán ñeà aáy. Ñöùc
Phaät baûo:
-
Naøy Baø-la-moân, ta khoâng goïi ai laø
Baø-la-moân chæ vì ngöôøi aáy
ñaàu beän toùc, chæ vì doøng
doõi, huyeát thoáng. Ta chæ goïi ngöôøi
ñaõ thaâm nhaäp chaân lyù laø
Baø-la-moân.
Ngaøi
noùi keä:
(393)
Ñöôïc goïi Baø-la-moân,
Khoâng
vì ñaàu beän toùc,
Khoâng
chuûng toäc, thoï sanh,
Ai
thaät chaân, chaùnh, tònh,
Môùi
goïi Baø-la-moân.
11.
Ngöôøi Baø-La-Moân Gian Xaûo
Keû
ngu coù ích gì...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Phaùp ñöôøng,
lieân quan ñeán ngöôøi Baø-la-moân
gian xaûo, treo ngöôïc mình leân caây
nhö dôi.
Taïi
thaønh Tyø-xaù-ly, coù moät Baø-la-moân
muoán caàu lôïi döôõng, y beøn
leo leân caây xoaøi gaàn coång thaønh,
moùc hai chaân vaøo caønh, loän ñaàu
xuoáng ñaát, la leân:
-
Haõy ñem cho ta moät traêm ñoàng
vaøng! Haõy cho ta xu baïc! Cho ta moät ngöôøi
tôù gaùi! Neáu caùc ngöôøi
khoâng cho nhöõng ñieàu ta yeâu caàu,
ta seõ buoâng chaân ra, cheát taïi ñaây
vaø trôû thaønh aùc thaàn phaù
hoaïi thaønh naøy.
Luùc
aáy, ñöùc Phaät cuøng chö taêng
vaøo thaønh khaát thöïc. Caùc thaày
Tyø-kheo troâng thaáy ngöôøi Baø-la-moân
treo ngöôïc ngöôøi leân caønh
caây, vaø khi rôøi thaønh, caùc
thaày thaáy y coøn treo treân caây. Daân
cö trong thaønh thaàm nghó: "OÂng noäi
naøy ñaõ treo ngöôïc töø
saùng tôùi giôø, neáu ñeå
oång cheát chaéc chaén chuùng ta khoâng
theå soáng yeân ôû thaønh naøy".
Vaø lo sôï cho thaønh Tyø-xaù-ly
xinh ñeïp, hoï ñem chaát döôùi
goác xoaøi nhöõng thöù y yeâu
caàu. Ngöôøi Baø-la-moân leo xuoáng,
thu chieán lôïi phaåm vaø ra ñi.
Caùc
thaày Tyø-kheo laïi thaáy ngöôøi
Baø-la-moân gian xaûo kia ñi lang thang gaàn
tinh xaù ñang roáng leân nhö moät
con boø. Caùc thaày nhaän ra y ngay, beøn
hoûi:
-
Naøy baïn, coù phaûi baïn ñaõ
ñaït ñöôïc nhöõng gì
yeâu caàu?
-
Phaûi.
Caùc
vò ñeán baïch ñöùc Phaät.
Phaät daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, ñaây khoâng
phaûi laø laàn ñaàu tieân ngöôøi
aáy gian xaûo nhö moät teân bôïm.
Thôøi quaù khöù y cuõng nhö
vaäy. Nhöng trong kieáp naøy y löøa
gaït ñöôïc nhöõng keû chaát
phaùc kia, coøn kieáp tröôùc, y
chaúng ñaùnh löøa ñöôïc
ngöôøi khoân ngoan.
Roài
Ngaøi keå chuyeän:
Chuyeän
quaù khöù:
11A.
Nhaø AÅn Tu Giaû Doái Vaø Kyø Ñaø
Chuùa
Ngaøy
xöa, coù moät nhaø aån tu ôû
gaàn moät laøng soáng veà ngheà
noâng, vaø oâng ta laø moät teân ñaïo
ñöùc giaû. Luùc aáy, coù
moät gia ñình thöôøng hay cuùng
döôøng thöùc aên cho oâng ta,
duø ngaøy hay ñeâm hoï ñeàu
chia sôùt phaàn aên cho nhaø aån
tu nhö hoï ñaõ chia cho con caùi hoï.
Moät chieàu noï, hoï nöôùng thòt
kyø ñaø vaø ñeå daønh moät
phaàn cho nhaø aån tu. Thaày tu noï ngöûi
muøi thòt thôm phöùc beøn hoûi:
-
Thòt gì ñaáy?
-
Thòt kyø ñaø.
Hoâm
sau, thaày khaát thöïc ñöôïc
moät môù bô, söõa ñoâng
vaø tieâu ñem veà caát trong leàu
coû. Gaàn leàu thaày, coù moät caùi
ñoài, moät con kyø ñaø chuùa
ôû ñaáy. Noù thöôøng
vieáng thaày vaø raát kính troïng
thaày. Nhöng hoâm aáy thaày muoán
gieát con kyø ñaø noï, beøn giaáu
moät caây gaäy trong aùo, ñeán gaàn
ñoài caùt vaø giaû vôø nguû.
Khi con kyø ñaø rôøi hang, ñeán
gaàn choã thaày, thaáy veû naèm
ñaëc bieät khaùc thöôøng, noù
nghó thaàm: "Hoâm nay Sö phuï coù
veû laøm sao aáy, ta khoâng thích", vaø
noù quay ñaàu boø trôû veà
laïi. Thaày tu thaáy kyø ñaø boø
lui beøn neùm caây gaäy theo ñònh
gieát, nhöng caây gaäy rôi khoâng truùng.
Con kyø ñaø laät ñaät nhaûy
vaøo hang, ngoùc ñaàu ra noùi:
-
Töôûng thaày tu chaân thaät,
Muoán
gaàn, toâi ñeán nhanh,
Gaäy
caàm, thaày toan gieát,
Loä
chaân töôùng giaû danh.
Keû
ngu coù ích gì,
Beän
toùc vôùi da deâ,
 Noäi
taâm toaøn phieàn naõo,
Ngoaøi
maët ñaùnh boùng suoâng.
Nhaø
tu coøn muoán duøng caùc thöù vaät
thöïc ñeå duï kyø ñaø:
-
Kyø ñaø, mau quay laïi!
Ñeán
neám moùn chaùo naøy.
Muoái,
tieâu, daàu ta coù,
Muoán
gì seõ ñöôïc ngay.
Kyø
ñaø ñaùp:
-
Caøng nghe thaày noùi, toâi caøng muoán
chaïy xa.
Vaø
kyø ñaø noùi keä:
Thaät
ñuùng khi toâi choïn,
Choã
aån tít treân ñoài,
Thaày
cho daàu, tieâu, muoái,
Vôùi
toâi, chuùng ích gì!
Roài
noù noùi tieáp:
-
Raát tieác khi tröôùc toâi laàm
töôûng thaày laø nhaø aån tu,
nhöng khi thaày caàm gaäy gieát toâi,
lôùp aùo ñaïo ñöùc ñaõ
rôi xuoáng. Hôõi ngöôøi voâ
tri, coù ích gì khi thaét toùc bím.
Coù ích gì khi maëc aùo da deâ maø
ñaày nhöõng moùng vuoát? Beân
trong laø duïc voïng, beân ngoaøi laïi
ñieåm toâ.
Ñöùc
Phaät keát luaän:
-
Nhaø aån tu aáy laø ngöôøi
Baø-la-moân hieän nay, coøn kyø ñaø
chuùa laø Ta.
Ngaøi
noùi keä:
(394)
Keû ngu coù ích gì,
Beän
toùc vôùi da deâ,
Noäi
taâm toaøn phieàn naõo,
Ngoaøi
maët ñaùnh boùng suoâng.
12.
Baø Kisa Gotami
, Vò Tyø Kheo Ni Tu Haïnh Ñaàu
Ñaø
Ngöôøi
maëc aùo ñoáng raùc ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang nguï taïi nuùi Linh Thöùu,
lieân quan ñeán Tyø-kheo ni Kisa
Gotami.
Vaøo
buoåi ñaàu hoâm, trôøi Ñeá
Thích cuøng chö Thieân ñeán vaây
quanh ñöùc Phaät nghe phaùp. Hoï kính
caån ngoài moät beân ñeå laéng
nghe nhöõng lôøi daïy töø hoøa
cuûa ñöùc Theá Toân. Luùc
aáy, Ñaïi Ñöùc Tyø-kheo ni Kisa
Gotami chôït nghó: "Ta seõ ñeán
vieáng ñöùc Theá Toân". Baø
bay leân khoâng trung, ñeán choã Phaät,
nhöng thaáy trôøi Ñeá Thích
beøn quay lui. Ñeá Thích thaáy vaäy
hoûi Phaät:
-
Baïch Theá Toân, ai môùi ñeán
vöøa thaáy Ngaøi lieàn trôû
ra?
Ñöùc
Phaät baûo:
-
Ñaïi vöông, ñoù laø ñeä
töû ta, Tyø-kheo niKisa
Gotami, ngöôøi coù haïnh Ñaàu
ñaø baäc nhaát.
Ngaøi
noùi keä:
(395)
Ngöôøi maëc aùo ñoáng raùc
Gaày
oám, loä maïch gaân,
Ñoäc
thaân thieàn trong röøng,
Ta
goïi Baø-la-moân.
13.
Theá Naøo Laø Baø-La-Moân?
Ta
khoâng goïi Phaïm Chí ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät ngöôøi
Baø-la-moân.
Moät
ngöôøi Baø-la-moân thaàm nghó:
"Sa-moân Coà-ñaøm thöôøng
goïi caùc ñeä töû laø Baø-la-moân.
Ta sanh tröôûng trong doøng Baø-la-moân,
vaäy oâng aáy phaûi goïi ta danh hieäu
Baø-laø-moân". Nghó theá, oâng
ñeán yeâu caàu Phaät ñieàu
aáy. Phaät noùi:
-
Ta khoâng goïi ai laø Baø-la-moân chæ
vì hoï sanh ra töø moät ngöôøi
meï doøng Baø-la-moân. Ngöôøi
naøo khoâng sôû höõu nhöõng
cuûa caûi theá gian, khoâng chaïy theo nhöõng
thöù theá tuïc, chæ ngöôøi
aáy ta goïi Baø-la-moân.
Ngaøi
noùi keä:
(396)
Ta khoâng goïi Phaïm Chí,
Vì
choã sanh, meï sanh,
Chæ
ñöôïc goïi teân suoâng,
Neáu
taâm coøn phieàn naõo,
Khoâng
phieàn naõo chaáp tröôùc,
Ta
goïi Baø-la-moân.
14.
Dieãn Vieân Xieác Uggasena
Ñoaïn
heát caùc kieát söû ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm,
lieân quan ñeán Uggasena.
Chuyeän naøy ñaõ ñöôïc
keå ñaày ñuû chi tieát trong phaàn
chuù giaûi baøi keä baét ñaàu
baèng caâu: "Boû quaù, hieän, vi lai".
Luùc
aáy, caùc thaày Tyø-kheo baïch Phaät:
-
Baïch Theá Toân, Uggasena noùi:
"Toâi khoâng sôï", chaéc chaén thaày
aáy ñaõ noùi doái.
Ñöùc
Phaät daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, gioáng nhö con ta,
keû naøo ñaõ döùt tröø
moïi raøng buoäc, keû aáy chaúng coøn
sôï haõi.
Ngaøi
noùi keä:
(397)
Ñoaïn heát caùc kieát söû,
Khoâng
coøn gì lo sôï,
Khoâng
ñaém tröôùc buoäc raøng,
Ta
goïi Baø-la-moân.
15.
Tranh Caõi Veà Söùc Keùo
Boû
ñai da, boû cöông ...
Ñöùc
Theá Toân, daïy nhöõng lôøi
naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø
Vieân, lieân quan ñeán hai ngöôøi
Baø-la-moân.
Hai
ngöôøi Baø-la-moân noï coù hai
con boø, moät teân Tieåu Hoàng (Culla
Rohita), vaø moät teân Ñaïi Hoàng
(Mahaø Rohita). Moät
hoâm, hai oâng Baø-la-moân baøn caõi,
so saùnh hai con boø cuûa nhau, ai cuõng noùi
"Boø toâi môùi laø soá dzaùch!".
Caõi
loän heát hôi roài, hoï nghó ra caùch
thöû söùc keùo cuûa boø. Laäp
töùc hoï ñaùnh xe boø ra bôø
soâng Aciravati,
thi nhau chaát leân xe boø mình naøo
caùt, ñaù thaät ñaày vaø
baét boø keùo. Nhöng maëc cho hoï thuùc
giuïc, chieác xe vaãn khoâng nhuùc nhích
vaø thình lình daây thöøng ñeàu
bò ñöùt. Caùc vò Tyø-kheo
luùc aáy ra soâng taém, thaáy vaäy
veà baïch Phaät. Ngaøi daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, ñoù laø nhöõng
daây beân ngoaøi, coù theå caét
ñöùt. Nhöng moät vò Sa-moân phaûi
caét ñöùt nhöõng sôïi
daây giaän döõ vaø tham duïc ôû
noäi taâm.
Ngaøi
noùi keä:
(398)
Boû ñai da, boû cöông,
Boû
daây, ñoà sôû thuoäc,
Boû
then choát, saùng suoát,
Ta
goïi Baø-la-moân.
16.
Ñöùc Theá Toân Cheá Ngöï
Keû Saân Giaän
Khoâng
aùc yù, nhaãn nhuïc ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
trong khi Ngaøi ñang truø taïi Truùc Laâm,
lieân quan ñeán Akkosa
Bhaøradvaøja.
Khi
Phaät ôû taïi Truùc Laâm, coù
moät tín nöõ Baø-la-moân ñaõ
chöùng quaû Tu-ñaø-hoaøn, moãi
khi baø haét hôi, ho, hoaëc trôït teù,
ñeàu buoät mieäng:
-
Nam moâ Phaät Ñaø! Nhö Lai Toái toân,
Voâ thöôïng giaùc!
Choàng
baø laø moät Baø-la-moân quaïu quoï,
khoâng tin Phaät, vaø raát böïc mình
khi nghe vôï mình cöù xöng tuïng
ñöùc Phaät. Ngaøy kia, trong khi doïn
côm cho caùc vò Baø-la-moân, baø
trôït chaân vaø cuõng buoäc mieäng
nieäm danh hieäu Phaät raát lôùn. OÂng
Baø-la-moân noåi giaän, nghó thaàm:
"Thieät laø heát chòu noåi. Muï vôï
ngoác cuûa ta moãi laàn trôït teù
cöù laûi nhaûi toân xöng oâng
Sa-moân ñaàu troïc nhö laø thoùi
quen si aùm".
OÂng
baûo baø:
-Naøy,
toâi cho baø bieát, toâi seõ ñaùnh
baïi oâng thaày baø baèng moät cuoäc
tranh luaän ngay baây giôø.
-
OÂng cöù töï tieän, toâi chöa
thaáy ai coù theå thaéng ñöùc
Theá Toân caû. OÂng cöù ñi
vaø hoûi Ngaøi moät caâu.
OÂng
Baø-la-moân ñeán choã Phaät, khoâng
caàn chaøo, ñöùng moät beân
vaø hoûi Ngaøi:
Muoán
ñöôïc soáng an tònh,
Phaûi
deïp boû thöù gì,
Ñeå
khoâng coøn öu bi?
Ñieàu
gì neân tröø khöû?
Xin noùi
cho nghe thöû!
OÂng
giaûng daïy caùch naøo,
Ñeå
ngöôøi nghe ñöôïc mau,
Thöïc
hieän vieäc tröø khöû?
Ñöùc
Phaät ñaùp:
Saân
haän khi khoâng coøn,
Seõ
ñöôïc soáng an tònh,
Saân
haän ñöôïc tröø khöû,
Öu
saàu khoâng theo mình.
Goác
reã saân ñoäc ñòa,
Ngoïn
nhaùnh laïi ngoït ngaøo,
Ngöôøi
trí luoân ca ngôïi,
Ngöôøi
deïp ñöôïc saân hôøn,
Bôûi
saân khi dieät saïch,
Öu
bi seõ chaúng coøn.
Ngöôøi
Baø-la-moân nghe Phaät noùi, tin nhaän beøn
xuaát gia vaø ñaéc A-la-haùn. Em trai
oâng nghe tin oâng ñaõ xuaát gia theo
Phaät beøn giaän döõ ñeán maéng
chöûi Phaät. Nhöng ñöùc Phaät
cuõng chinh phuïc ngöôøi naøy baèng
thí duï "vaät thöïc cho khaùch", roài
y cuõng xuaát gia theo Phaät chöùng A-la-haùn.
Hai ngöôøi em uùt heát, cuõng nhö
hai anh, ñeán raày raø ñöùc
Phaät, roát cuoäc cuõng bò chinh phuïc,
xuaát gia vaø chöùng quaû A-la-haùn.
Ngaøy
ñoù, caùc Tyø-kheo baøn taùn
ôû Phaùp ñöôøng:
-
Thaät laø kyø dieäu thay, haïnh nhaãn
nhuïc cuûa chö Phaät. Caû boán anh em
ñeán maéng chöûa ñöùc
Theá Toân maø Ngaøi khoâng ñaùp
lôøi naøo, coøn khieán hoï quy y.
Luùc
aáy, ñöùc Phaät ñeán gaàn
hoûi:
-
Caùc oâng tuï hoïp ôû ñaây
baøn taùn chuyeän gì?
Caùc
thaày baïch Phaät. Ngaøi giaûi thích:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, vì Ta coù söùc
töø nhaãn, vì ta laø ngöôøi
khoâng gaây toäi giöõa theá gian ñaày
loãi laàm, neân Ta laø nôi nöông
töïa chaân thaät cho chuùng sanh.
Ngaøi
noùi keä:
(399)
Khoâng aùc yù, nhaãn chòu,
Phæ
baùng, ñaùnh, phaït hình,
Laáy
nhaãn laøm quaân löïc,
Ta
goïi Baø-la-moân.
17.
Toân Giaû Xaù Lôïi Phaát Bò
Meï Maéng.
Khoâng
haän, heát boån phaän ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm,
lieân quan ñeán Toân giaû Xaù-lôïi-phaát.
Khi
Phaät ôû taïi tinh xaù Truùc Laâm,
moät hoâm ngaøi Xaù-lôïi-phaát
daãn naêm traêm vò Tyø-kheo ñi
khaát thöïc vaø ñeán tröôùc
nhaø baø meï Ngaøi trong laøng Naølaka.
Baø meï môøi chö Taêng vaøo
nhaø, chuaån bò choã ngoài vaø
trong khi doïn thöùc aên cho Toân giaû,
baø maéng Ngaøi:
-
Höøm! Ñoà aên maøy! Mi lang thang
töø nhaø naøy sang nhaø noï ñeå
xin côm thöøa canh caën khoâng ñöôïc,
phaûi lieám laùp chaùo dính treân
vaù, treân muoãng! Vaäy maø mi cuõng
töø boû gia taøi öùc trieäu ñeå
laøm thaày tu. Thieät nhuïc nhaõ cho meï
mi! AÊn ñi!
Vaø
khi doïn thöùc aên cho caùc thaày
Tyø-kheo, baø cuõng ruûa:
-
Maáy ngöôøi ñaõ ruõ reâ
con ta ñeå laøm ñaày tôù
cho maáy ngöôøi ñaây haû? AÊn
ñi!
Toân
giaû Xaù-lôïi-phaát khoâng noùi
moät tieáng, nhaän thöùc aên, vaø
ñi veà tinh xaù. Khi ngaøi La-haàu-la
ñem côm daâng Phaät, ñöùc Theá
Toân hoûi:
-
Naøy La-haàu-la! Hoâm nay ngöôi ñi
tôùi ñaâu?
-
Daï, ñeán nhaø cuûa baø coâ
con, baïch Theá Toân!
-
Baø aáy coù noùi gì vôùi
thaày ngöôi khoâng?
-
Baïch Theá Toân, baø aáy maéng chöûi
döõ doäi.
-
Baø aáy noùi nhöõng gì?
La-haàu-la
keå laïi cho ñöùc Phaät nghe caâu
chuyeän, vaø Ngaøi hoûi:
-
Roài thaày ngöôi traû lôøi
ra sao?
-
Baïch Theá Toân, Toân giaû chaúng
traû lôøi gì heát.
Caùc
vò Tyø-kheo nghe chuyeän, baøn taùn vôùi
nhau:
-
Naøy chö huynh! Cao quyù thay ñöùc
nhaãn cuûa Toân giaû Xaù-lôïi-phaát!
Duø cho meï Ngaøi maéng chöûi nhö
theá ñoù, Ngaøi chaúng heà giaän
moät chuùt naøo.
Ñöùc
Theá Toân nghe theá beøn daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, ngöôøi naøo
thanh tröø ñöôïc moïi duïc
voïng xaáu, ngöôøi aáy khoâng
coøn saân giaän.
Ngaøi
noùi keä:
(400)
Khoâng haän, heát boån phaän,
Trì
giôùi, khoâng tham aùi,
Nhieáp
phuïc, thaân cuoái cuøng,
Ta
goïi Baø-la-moân.
18.
A-La-Haùn Coù Phaøm Thaân Hay Khoâng?
Nhö
nöôùc treân laù sen ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán Tyø-kheo ni Uppalavannaø.
Chuyeän ñöôïc keå ñuû chi
tieát trong phaàn chuù giaûi baøi keä
baét ñaàu baèng caâu: "Ngöôøi
ngu nghó laø ngoït, khi aùc chöa chín
muøi". Truyeän keå tieáp raèng:
Sau
ñoù ít laâu caùc Tyø-kheo baøn
taùn ôû Phaùp ñöôøng:
"Chaéc caùc vò ñaõ tröø
heát laäu hoaëc vaãn coøn phaûi thoûa
maõn nhuïc duïc. Taïi sao khoâng? Hoï
ñaâu phaûi caây laù hay ñaát
cuïc maø cuõng mang thaân ngöôøi
vôùi maùu thòt, do ñoù theá
naøo cuõng coøn öa khoaùi laïc".
Ñöùc
Theá Toân nghe chuyeän beøn giaûi thích:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, khoâng bao giôø
ngöôøi ñaõ thanh tröø aùi
duïc laïi yeâu thích khoaùi laïc hay
thoûa maõn nhuïc duïc. Nhö moät gioït
nöôùc rôi treân laù sen khoâng
bao giôø dính laïi, noù laên troøn
vaø rôi xuoáng, nhö haït caûi khoâng
bao giôø dính treân ñaàu caây
kim, cuõng nhö tình aùi khoâng bao giôø
raøng buoäc hay coøn vöông vaán nôi
nhöõng vò ñaõ taän tröø
aùi nhieãm.
Ngaøi
noùi keä:
(401)
Nhö nöôùc treân laù sen,
Nhö
haït caûi ñaàu kim,
Ngöôøi
khoâng nhieãm aùi duïc,
Ta
goïi Baø-la-moân.
19.
Ngöôøi Noâ Leä Truùt Gaùnh Naëng
Ai
töï treân ñôøi naøy ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät ngöôøi
Baø-la-moân.
Khi
chöa coù ñieàu luaät khoâng cho pheùp
nhaän noâ leä troán chuû vaøo Taêng
ñoaøn, moät hoâm ngöôøi noâ
leä cuûa moät Baø-la-moân ñeán
xin xuaát gia. Y ñöôïc nhaän vaøo
Taêng ñoaøn vaø chaúng bao laâu
chöùng A-la-haùn. Ngöôøi Baø-la-moân
tìm khaép nôi nhöng khoâng gaëp. Moät
hoâm ñöùc Phaät daãn vò A-la-haùn
aáy vaøo thaønh khaát thöïc, ngöôøi
Baø-la-moân troâng thaáy ôû coång
thaønh beøn níu y cuûa Toân giaû
noï. Ñöùc Phaät quay laïi hoûi:
-
Naøy Baø-la-moân, chuyeän gì vaäy?
-
Thöa Ngaøi Coà-ñaøm, ñaây
laø keû toâi tôù cuûa toâi.
-
Naøy Baø-la-moân, gaùnh naëng ñaõ
rôøi khoûi y.
Nghe
ñöùc Phaät noùi, ngöôøi
Baø-la-moân laäp töùc hieåu raèng
ngöôøi aáy ñaõ chöùng
A-la-haùn. OÂng hoûi laïi:
-
Coù thaät khoâng, thöa Coà-ñaøm?
Ñöùc
Phaät xaùc nhaän:
-
Thaät vaäy, gaùnh naëng cuûa ngöôøi
aáy ñaõ buoâng xuoáng roài.
Ngaøi
noùi keä:
(402)
Ai töï treân ñôøi naøy,
Giaùc
khoå, dieät tröø khoå,
Boû
gaùnh naëng, giaûi thoaùt,
Ta
goïi Baø-la-moân.
20. Khamaø Trí
Tueä.
Ngöôøi
trí tueä saâu xa ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi nuùi Linh
Thöùu, lieân quan ñeán Tyø-kheo
ni Khemaø.
Ngaøy
noï, luùc ñaàu hoâm, vua trôøi
Ñeá Thích daãn chö thieân ñeán
nghe Phaät thuyeát phaùp, luùc aáy Tyø-kheo
ni Khemaø cuõng
khôûi nghó: "Ta seõ ñeán thaêm
ñöùc Theá Toân".
Baø
bay ñeán choã Phaät, gaëp Ñeá
Thích vaø chö thieân, beøn ñaûnh
leã Phaät roài lui ra, Ñeá Thích
hoûi Phaät:
-
Ai vaäy, thöa Theá Toân?
-
Naøy Ñaïi vöông, ñoù laø
Tyø-kheo ni Khemaø,
trí tueä ñeä nhaát, bieát roõ
ñaâu laø ñaïo vaø ñaâu
khoâng phaûi laø ñaïo.
Ngaøi
noùi keä:
(403)
Ngöôøi trí tueä saâu xa,
Kheùo
bieát ñaïo, phi ñaïo,
Chöùng
ñaït ñích voâ thöôïng,
Ta
goïi Baø-la-moân.
21.
Vò Sa Moân Vaø Thieân Thaàn
Khoâng
lieân heä caû hai ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán Toân giaû Tissa
Pabbhaøravaøsì.
Ñaïi
ñöùc Tissa
Pabbhaøravaøsì khi nhaän ñeà
muïc thieàn quaùn töø ñöùc
Phaät, beøn vaøo röøng cö truù.
Ñaïi ñöùc tìm ñöôïc
moät caùi hang kín ñaùo thích hôïp.
Khi vöøa ñeán hang, Ngaøi thaáy
loøng an tònh, beøn nghó thaàm: "Neáu
ôû ñaây, ta seõ ñaït ñöôïc
muïc tieâu toái thöôïng, laøm
xong boån phaän cuûa Sa-moân". Khi aáy vò
thaàn ôû hang cuõng nghó: "Moät vò
Sa-moân ñaïo haïnh ñaõ ñeán
ôû ñaây, thieät laø khoù xöû
cho ta khi ôû chung vôùi ngöôøi.
Coù leõ Ngaøi chæ truù ñeâm,
roài ñi nôi khaùc". Thaàn beøn
daét con caùi rôøi hang.
Ngaøy
sau, Toân giaû vaøo laøng khaát thöïc.
Moät nöõ thí chuû troâng thaáy
Ngaøi ñem loøng kính ngöôõng
beøn môøi vaøo nhaø cuùng döôøng,
vaø phaùt nguyeän seõ cuùng döôøng
ñaày ñuû nhöõng moùn caàn
thieát trong ba thaùng an cö. Toân giaû
nghó raèng: "Nhôø Phaät töû
naøy ta seõ ñaït ñöôïc
sôû nguyeän", beøn nhaän lôøi
thænh. Roài Ngaøi trôû veà ñoäng
cuõ. Troâng thaáy Ngaøi veà tôùi,
thaàn hang nghó: "Chaéc coù ai môøi
Ngaøi. Ngaøy mai hay moát Ngaøi seõ
ñi". Nhö theá nöûa thaùng troâi
qua, vò thaàn thaát voïng: "Chaéc chaén
Toân giaû seõ ôû ñaây suoát
muøa möa. Thieät khoù cho khi ôû chung
vôùi vò Sa-moân ñaïo haïnh,
maø cuõng khoâng theå môøi Ngaøi
ñi nôi khaùc. Ta coù theå tìm loãi
cuûa Ngaøi khoâng?" Nöõ thaàn duøng
thieân nhaõn quan saùt cuoäc ñôøi
cuûa vò Sa-moân töø khi xuaát gia
ñeán luùc vaøo röøng, chaúng
thaáy coù tyø veát. "Ñöùc
haïnh cuûa vò naøy hoaøn toaøn tinh
khieát. Ta seõ tìm caùch kieám chuyeän
vaø coù theå noùi loãi Ngaøi ñöôïc".
Nöõ
thaàn ñeán nhaø thí chuû cuûa
Toân giaû, nhaäp vaøo ñöùa beù
trai nhoû nhaát, vaø beû coå noù,
ñöùa beù töï döng trôïn
maét vaø suøi boït meùp. Ngöôøi
meï hoaûng sôï keâu leân:
-
Sao con toâi nhö theá naøy?
Nöõ
thaàn noùi vôùi baø:
-
Ta ñaõ baét con ngöôi, nhöng khoâng
laøm haïi gì. Ngöôi chæ caàn
xin vò Tyø-kheo haèng ñeán ñaây
khaát thöïc moät ít caây thuoác
cho con ngöôi uoáng, ta seõ buoâng tha.
-
Thaø con toâi cheát, toâi khoâng bao giôø
xin Ngaøi ñieàu aáy.
-
Neáu khoâng xin, ngöôi haõy yeâu caàu
Toân giaû ñaët thuoác vaøo muõi
con ngöôi.
-
Toâi cuõng khoâng theå laøm nhö vaäy.
-
Thoâi ñöôïc, haõy röûa chaân
Toân giaû, vaø laáy nöôùc raûy
leân ñaàu con ngöôi.
Khi
Toân giaû ñeán nhö thöôøng
leä, baø doïn thöùc aên ra cho Ngaøi
vaø böng moät thau nöôùc ñeán
cho Toân giaû röûa chaân. Baø xin Toân
giaû nöôùc röûa aáy raûy
leân ñaàu con trai, Toân giaû baèng
loøng vaø ñöùa beù ñöôïc
buoâng tha.
Vò
thaàn ñöùng chôø ôû
cöûa hang. Thoï trai xong, Toân giaû ñöùng
leân vaø vaãn khoâng rôøi ñeà
muïc thieàn quaùn, Ngaøi töø giaõ
nöõ thí chuû trôû veà hang,
vöøa ñi vöøa thaàm oân ba möôi
hai thöù caáu taïo neân thaân. Toân
giaû môùi ñeán cöûa hang, nöõ
thaàn ñaõ noùi:
-
Xin chaøo thaày lang maùt tay. Ngaøi chôù
vaøo ñaây nöõa.
Toân
giaû lieàn döøng laïi hoûi:
-
Ngöôi laø ai?
-
Toâi laø vò thaàn truù ôû
ñaây.
Toân
giaû thaàm nghó: "Ta coù töøng bao
giôø laøm thaày thuoác khoâng?"
Ngaøi quaùn saùt suoát cuoäc ñôøi
mình töø luùc xuaát gia vaøo Taêng
ñoaøn, thaáy chaúng coù moät tyø
veát gì hoen oá, beøn baûo nöõ
thaàn:
-
Ta chaúng bao giôø laøm thaày thuoác
caû. Taïi sao ngöôi noùi vaäy?
-
Chaúng bao giôø ö?
-
Ñuùng theá, chaúng bao giôø.
-
Toâi seõ cho thaày hay.
-
Vaâng, xin cöù noùi.
-
Thaày haõy nhôù laïi xem. Ngaøy
hoâm nay thoâi, thaày coù raûy nöôùc
röûa chaân leân ñaàu con baø
thí chuû ñang hoä trôï thaày,
bò ma baét khoâng?
-
Coù, ta coù raûy nöôùc nhö theá.
-
Thaày khoâng thaáy laø ñaõ laøm
thaày lang ö?
-
Vaäy ra ngöôi noùi ta laøm thaày thuoác
laø vieäc aáy?
-
Ñuùng theá.
Toân
giaû töï nghó: "Quaû thöïc ta ñaõ
coù quyeát taâm ñuùng ñaén.
Ta ñaõ thöïc söï giöõ ñöôïc
giôùi haïnh töông öùng. Ngay caû
vò thaàn naøy cuõng khoâng tìm
ñöôïc tyø veát nôi ñöùc
haïnh ta, do ta nghieâm trì boán giôùi
thanh tònh. Baø chæ tìm ñöôïc
chuyeän ta raûy nöôùc röûa chaân
leân ñaàu moät caäu beù".
Vôùi
yù nghó ñaõ giöõ ñöôïc
ñaïo haïnh troïn veïn thanh tònh, Toân
giaû caûm thaáy voâ cuøng hoan hæ.
Roài Toân giaû cheá ngöï caûm
xuùc aáy vaø chaúng rôøi ñi
moät böôùc, Ngaøi ñaéc quaû
A-la-haùn.
Ngaøi
daïy nöõ thaàn:
-
Ngöôi ñaõ voâ côù xuùc
phaïm ta laø moät Tyø-kheo phaïm haïnh
thanh tònh. Haõy ñi ñi, ñöøng
ôû ñaây nöõa.
Ngaøi
nghieâm nghò noùi keä:Â
Cuoäc
soáng ta trong saïch,
Phaïm
haïnh khoâng veát tyø.
Thanh
tònh taêng chôù maéng,
Mau ra
khoûi röøng ñi.
Toân
giaû ôû laïi hang ñeán heát
muøa an cö roài trôû veà choã
Phaät. Caùc thaày Tyø-kheo hoûi:
-
Naøy huynh, huynh ñaõ ñaït ñöôïc
muïc ñích toái thöôïng, laøm
troøn boån phaän moät Sa-moân chöa?
Toân
giaû keå kinh nghieäm vöøa qua cho caùc
thaày nghe, baét ñaàu töø luùc
ñeán hang ôû. Caùc thaày hoûi:
-
Naøy huynh, khi nöõ thaàn kia noùi huynh
nhö theá huynh coù noåi giaän khoâng?
-
Khoâng, toâi khoâng giaän.
Caùc
thaày Tyø-kheo ñeán baïch Phaät:
-
Baïch Theá Toân, thaày Tyø-kheo naøy
noùi doái. Thaày noùi khi nöõ thaàn
baûo thaày noï kia, thaày khoâng giaän.
Ñöùc
Theá Toân laéng nghe hoï keå heát
chuyeän. Ngaøi daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, con ta khoâng saân
giaän. Thaày aáy chaúng chuyeän troø
vôùi cö só hoaëc tu só, soáng
ñôøi ñoäc cö, thieåu duïc
vaø tri tuùc.
Ngaøi
noùi keä:
(404)
Khoâng lieân heä caû hai,
Xuaát
gia vaø theá tuïc,
Soáng
ñoäc thaân, ít duïc,
Ta
goïi Baø-la-moân.
22.
Vò Sa Moân Vaø Ngöôøi Ñaøn
Baø
Boû
tröôïng, ñoái chuùng sanh ...
Ñöùc
Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy
khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân,
lieân quan ñeán moät thaày Tyø-kheo.
Moät
thaày Tyø-kheo noï sau khi nhaän ñeà
muïc thieàn quaùn lieàn lui vaøo röøng
saâu, chuyeân chuù haønh thieàn vaø
ñaéc quaû A-la-haùn. Thaày töï
nghó: "Ta seõ ñeán trình leân
ñöùc Theá Toân nieàm an laïc
voâ bieân vöøa ñaït ñöôïc
naøy". Vaø thaày rôøi khu röøng,
leân ñöôøng trôû veà.
Luùc aáy, taïi moät xoùm laøng thaày
vöøa ñi ngang, coù ngöôøi ñaøn
baø caõi nhau vôùi choàng. Khi oâng
choàng ñi khoûi nhaø, coâ nghó:
"Ta seõ veà nhaø ta". Coâ lieàn ra ñi
treân ñöôøng, thaáy vò Sa-moân,
coâ laïi nghó: "Ta neân ñi gaàn Toân
giaû naøy", roài coâ ñi theo thaày
Tyø-kheo beùn goùt. Toân giaû chaúng
heà nhìn ngoù gì ñeán coâ
caû.
OÂng
choàng trôû veà nhaø khoâng thaáy
coâ vôï ñaâu thì bieát ngay:
"Chaéc coâ aû veà nhaø meï", oâng
lieàn ñi kieám. Khi troâng thaáy coâ,
oâng nghó: "Coâ naøy khoâng theå
naøo ñi qua röøng moät mình ñöôïc
ñaâu. Coâ aû ñi vôùi ai?"
Boãng oâng thaáy vò Sa-moân: "Chaéc
thaày naøy daãn coâ aû ñi roài
ñaây". OÂng beøn tieán ñeán
ñe doïa thaày Tyø-kheo, coâ vôï
keâu leân:
-
Vò Sa-moân ñöùc haïnh naøy
chaúng heà nhìn ngoù hay hoûi han toâi
tieáng naøo. Xin ñöøng xuùc phaïm
thaày.
 -
Boä baø muoán noùi baø boû ñi
kieåu naøy ñaây haû? Ta seõ cho
haén moät traän xöùng ñaùng
vôùi toäi cuûa rieâng baø thoâi
ñaáy.
Trong
côn töùc giaän vì caêm gheùt
ngöôøi ñaøn baø, oâng ñaùnh
thaày Tyø-kheo nhöø töû roài
daãn coâ vôï veà.
Thaân
theå vò Sa-moân ñaày nhöõng
laèn roi khi thaày veà tu vieän, caùc
thaày khaùc chaø xaùt ngöôøi
cho thaày ñeå yù thaáy caùc veát
roi beøn hoûi. Thaày keå laïi ñaàu
ñuoâi caâu chuyeän. Caùc thaày noùi:
-
Nhöng naøy huynh, khi oâng kia ñaùnh huynh
nhö vaäy, huynh coù noùi gì khoâng?
Huynh coù noåi xung khoâng?
-
Khoâng, thöa chö huynh. Toâi khoâng giaän.
Caùc
thaày baïch leân ñöùc Phaät caâu
chuyeän vaø thöa:
-
Baïch Theá Toân, chuùng con hoûi thaày
Tyø-kheo coù giaän khoâng, thaày aáy
noùi chaúng giaän. Thaày aáy noùi
doái.
Ñöùc
Theá Toâng laéng nghe chuyeän hoï keå
vaø daïy:
-
Naøy caùc Tyø-kheo, keû naøo ñaõ
tröø ñöôïc laäu hoaëc lieàn
boû heát roi gaäy. Duø ai ñaùnh
hoï, hoï cuõng khoâng saân giaän laïi.
Ngaøi
noùi keä:
(405)
Boû tröôïng, ñoái chuùng sanh.
Yeáu
keùm hay kieân cöôøng,
Khoâng
gieát, khoâng baûo gieát,
Ta
goïi Baø-la-moân.
(Xem
tieáp Phaàn 26b)
--ooOoo--
Ñaàu
trang | Muïc luïc | 01a
| 01b | 01c | 01d
| 02a | 02b | 03
| 04a | 04b | 05a
| 05b | 06 | 07
| 08 | 09 |
10
| 11 | 12 | 13
| 14 | 15 | 16
| 17 | 18 | 19
| 20 | 21 | 22
| 23 | 24 | 25
| 26a | 26b | 26c