Ngöôøi Cö Só          [ Trôû Veà ]          [   Trang Chuû   ]

---

Tích truyeän Phaùp Cuù
Thieàn vieän Vieân Chieáu
Nguyeân taùc: "Buddhist Legends", Eugene Watson Burlingame

[XXVI-c]

33. Jotika VaøJatila

Ai ôû ñôøi ñoaïn aùi ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû Truùc Laâm, lieân quan ñeán Toân giaû Jatila.

Chuyeän quaù khöù:

33A. Aparaøjita, Tieàn Thaân Cuûa Jotika

Ngaøy xöa, ôû xöù Ba-la-naïi coù hai anh em ñieàn chuû troàng ñöôïc moät ruoäng mía thaät lôùn. Moät hoâm ngöôøi em thaêm mía, nghó thaàm: "Mình seõ chaët cho anh aáy moät caây, coøn mình aên moät caây". Chaøng chaët hai caây mía, bòt kín choã vöøa chaët laïi ñeå nöôùc mía khoûi chaûy maát roài caàm veà nhaø. Ngay khi ngöôøi em chaët mía ñem veà nhaø, taïi Gandhamaødana coù moät vò Phaät Ñoäc Giaùc xuaát ñònh, thaàm nghó: "Hoâm nay ta seõ ñoä ai ñaây?" Vaø Ngaøi quan saùt thaáy ngöôøi ñieàn chuû. Bieát roõ chaøng coù khaû naêng boá thí, ñöùc Phaät Ñoäc Giaùc ñaép y mang baùt duøng thaàn thoâng hieän ñeán tröôùc maët. Ngöôøi em troâng thaáy Ngaøi loøng raát hoan hæ. Chaøng traûi aùo khoaùc leân choã ñaát cao, thöa:

- Baïch Ngaøi, thænh Ngaøi an toïa.

Vaø chaøng baïch tieáp:

- Xin Ngaøi ñöa baùt cho con.

Chaøng môû choã bòt caây mía, ñöa leân cao vaø doác vaøo bình baùt ñöùc Phaät, nöôùc mía chaûy ra ñaày baùt. Ngaøi duøng xong, ngöôøi em laïi nghó: "Thaät may maén cho ta, vò thaày cao quyù cuûa ta ñaõ duøng heát baùt mía. Neáu anh mình ñoøi tieàn caây mía cuûa oång, ta seõ traû. Coøn neáu oång ñoøi ñöôïc höôûng phaàn phöôùc ñöùc cuùng döôøng, ta seõ hoài höôùng cho oång". Theá laø chaøng baïch Phaät:

- Baïch Ngaøi, xin Ngaøi ñöa bình baùt cho con laàn nöõa.

Chaøng môû choã bòt, doác caây mía thöù hai, truùt nöôùc vaøo bình baùt Phaät. Hình nhö chaøng khoâng heà nghó: "Anh mình seõ kieám chaët caây mía khaùc ñeå aên".

Vì ñaõ duøng xong moät baùt roài, vò Phaät Ñoäc Giaùc muoán chia xeû nöôùc mía caây thöù hai cho caùc vò Phaät khaùc. Ngaøi ngoài xuoáng choã cuõ. Hieåu yù, ngöôøi em gieo naêm voùc saùt ñaùt, ñaûnh leã Ngaøi, phaùt nguyeän:

- Baïch Ngaøi, vôùi coâng ñöùc cuùng döôøng naøy con xin ñöôïc höôûng laïc thuù ôû coõi trôøi vaø coõi ngöôøi, vaø sau cuøng, xin cho con ñaït ñeán choã Ngaøi ñaõ chöùng ñaéc.

Ñöùc Phaät ñaùp:

- Seõ ñöôïc vaäy.

Ñeå hoài höôùng coâng ñöùc, Ngaøi ñoïc hai baøi keä baét ñaàu baèng caâu: "Nguyeän cho taát caû mong caàu cuûa thí chuû thaønh töïu vieân maõn".

Xong, Ngaøi bay leân khoâng trung ñeán Gandhamaødana vaø phaân chia baùt nöôùc mía cho naêm traêm vò Phaät Ñoäc Giaùc.

Chöùng kieán caûnh vi dieäu aáy, ngöôøi em veà gaëp anh, ngöôøi anh hoûi:

- Naõy giôø chuù ñi ñaâu?

- Em ra thaêm ruoäng mía.

- Chuù ra ruoäng mía maø khoâng ñem caây naøo veà aên?

- Coù anh aï, em mang veà hai caây, gaëp moät vò Phaät Ñoäc Giaùc em ñaõ cuùng döôøng caây cuûa em. Roài em nghó seõ traû tieàn caây mía thöù hai cuûa anh cho anh, hoaëc seõ hoài höôùng phaàn phöôùc ñöùc cho anh, neân em cuùng luoân Ngaøi. Naøo, anh ñònh laáy tieàn hay phöôùc ñöùc?

- Vò Phaät aáy ñaõ ñaùp laïi ra sao?

- Ngaøi duøng baùt nöôùc mía caây thöù nhaát vaø bay leân khoâng mang baùt nöôùc caây thöù hai veà Gandhamaødana chia cho naêm traêm vò Phaät Ñoäc Giaùc khaùc.

Nghe xong roài, ngöôøi anh voâ cuøng hoan hæ. Chaøng phaùt nguyeän:

- Vôùi phöôùc ñöùc cuùng döôøng naøy, con xin ñöôïc chöùng ñaéc ñaïo quaû nhö vò Phaät Ñoäc Giaùc aáy.

Trong khi ngöôøi em nguyeän ba ñieàu, chaøng chæ nguyeän moät caâu ñöôïc ñaéc A-la-haùn.

Luùc maõn kieáp, hai anh em ñeàu sanh leân coõi trôøi vaø soáng suoát thôøi gian giöõa hai vò Phaät. Khi hoï ôû coõi trôøi, ñöùc Phaät Tyø-baø-thi xuaát hieän ôû theá gian. Heát phöôùc coõi trôøi hai ngöôøi taùi sanh trong moät gia ñình Tröôûng giaû ôû Bandhumatì, cuõng laøm anh em. Cha meï ñaët teân cho ngöôøi anh laø Sena, em laø Aparaøjita.

Ñeán tuoåi tröôûng thaønh, caû hai ngöôøi ñeàu laäp gia ñình. Moät hoâm, gia chuû Sena nghe tin truyeàn khaép thaønh Bandhumatì.

- Phaät baûo ñaõ xuaát hieän ôû theá gian, Phaùp baûo ñaõ xuaát hieän ôû theá gian. Taêng baûo ñaõ xuaát hieän ôû theá gian. Haõy boá thí cuùng döôøng vaø taïo phöôùc. Haõy aên chay vaøo caùc ngaøy moàng 8, 14 vaø raèm. Haõy ñi nghe thuyeát phaùp.

Sena thaáy daân chuùng keùo nhau ñi cuùng döôøng vaät thöïc tröôùc böõa ñieåm taâm, vaø sau böõa ñieåm taâm, hoï laïi luõ löôït ñi nghe phaùp. OÂng hoûi:

- Caùc vò ñi ñaâu theá?

- Ñi nghe ñöùc Theá Toân thuyeát phaùp.

- Toâi cuõng ñi nöõa.

Chaøng theo chaân ñaùm ñoâng ñeán ngoài voøng ngoaøi phaùp hoäi. Ñöùc Phaät bieát ñöôïc tö töôûng oâng lieàn giaûng phaùp töø thaáp ñeán cao. Nghe roài, Sena muoán xuaát gia laøm Sa-moân neân thænh caàu Phaät nhaän oâng vaøo Taêng ñoaøn.

Ñöùc Phaät hoûi:

- Naøy thieän nam töû, oâng coù baø con quyeán thuoäc gì caàn phaûi xin pheùp tröôùc khoâng?

- Baïch Theá Toân, coù aï.

- Vaäy oâng haõy ñeán xin pheùp roài trôû laïi gaëp Ta.

Sena veà nhaø baûo em trai:

- Taát caû gia taøi naøy töø ñaây thuoäc veà chuù.

- UÛa, coøn anh thì sao?

- Ta ñònh xuaát gia laøm Sa-moân ñeä töû Phaät.

- Thöa huynh tröôûng, anh noùi gì theá? Khi meï maát, anh laø meï em. Khi cha maát, anh laø cha em. Gia saûn chuùng ta raát lôùn. Ngöôøi ta vaãn coù theå soáng ñôøi cö só vaø laøm vieäc phöôùc thieän chöù. Xin anh ñöøng xuaát gia.

- Ta ñaõ nghe ñöùc Theá Toân giaûng phaùp, vaø ta khoâng theå tu haønh ñuùng phaùp neáu coøn soáng laãn loän vôùi ngöôøi theá tuïc. Ta ñaõ nhaát quyeát xuaát gia laøm Sa-moân roài chuù aï. Thoâi, chuù veà ñi.

Sena ra lònh baûo em veà nhaø roài, lieàn ñeán tinh xaù xin Phaät xuaát gia. Chaøng ñöôïc thoï cu tuùc giôùi vaø chaúng bao laâu ñaéc quaû A-la-haùn.

Ngöôøi em suy nghó: "Ta seõ theo leä thöôøng cuùng döôøng nhaân dòp anh xuaát gia". Suoát baûy ngaøy chaøng cuùng döôøng vaät thöïc cho ñöùc Phaät vaø chö Taêng. Xong, chaøng ñaûnh leã anh vaø thöa:

- Baïch Ngaøi, Ngaøi ñaõ ñöôïc ra khoûi sanh töû luaân hoài, con thì coøn bò nguõ duïc raøng buoäc, chöa theå xuaát gia laøm Sa-moân. Xin Ngaøi daïy cho bieát, con neân laøm vieäc gì, ñeå ñöôïc phöôùc ñöùc lôùn trong luùc soáng ñôøi cö só nhö vaày.

- Hay laém. Chuù haõy caát moät höông thaát cho ñöùc Theá Toân.

- Daï ñöôïc.

Chaøng cho mua ñuû caùc loaïi goã, ñeõo goït baøo chuoát thaønh coät, keøo, v.v.. ñeå caát thaát. Vaùn goã ñeàu khaûm vaøng, baïc, chaâu ngoïc, vaø roài moät höông thaát röïc rôõ toaøn baèng goã khaûm baûy baùu ñaõ hoaøn thaønh. Maùi thaát cuõng lôïp ngoùi khaûm baûy baùu.

Trong luùc höông thaát ñang ñöôïc thi coâng xaây döïng, ngöôøi chaùu mang cuøng teân vôùi chaøng, Aparaøjita ñi ñeán noùi:

- Thöa chuù, chaùu cuõng muoán ñoùng goùp chuùt ñænh. Chuù haõy cho chaùu kieám phöôùc vôùi nheù.

- Chaùu thaân meán, chuù khoâng theå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa chaùu ñöôïc. Chuù ñònh cuùng döôøng moät coâng trình maø phaàn phöôùc ñöùc khoâng theå chia seû cho ai.

Ngöôøi chaùu coá naøi næ vaãn khoâng ñöôïc. Sau ñoù, nghó raèng tröôùc höông thaát caàn moät chuoàng voi, anh ta beøn caát moät caùi toaøn baèng baûy baùu. Trong kieáp hieän taïi, ngöôøi chaùu aáy thoï sanh laøm quan chöôûng khoá Ram ôû Mendaka.

Höông thaát coù ba cöûa soå thaät roäng cuõng toaøn baèng baûy baùu. Beân döôùi caùc cöûa soå, ngöôøi chuù Aparaøjita cho xaây ba beå troàng hoa sen, beân ngoaøi beå coøn ñöôïc toâ theâm moät lôùp vöõa Stucco. Beå xaây roài, chaøng cho ñoå ñaày boán loaïi nöôùc thôm vaø troàng naêm maøu hoa sen khaùc nhau. Choùt voùt treân ñænh thaùp nhoïn hình quaû chuoâng cuûa ngoâi höông thaát, ngöôøi ta ñaët moät chieác baùt baèng vaøng trong ñöïng ñaày phaán hoa ñeå khi ñöùc Phaät ngoài beân trong, gioù seõ mang phaán hoa raûi khaép kim thaân Ngaøi. Ñænh thaùp baèng san hoâ, döôùi caån ngoùi naïm baûy baùu, loäng laãy uy nghi nhö moät con coâng ñang xoøe caùnh muùa.

Nhöõng loaïi chaâu ngoïc naøo trong thaát baûo coù theå taùn thaønh boät ñöôïc, Aparaøjita cho taùn heát ra raûi khaép höông thaát. Coøn nhöõng loaïi khoâng taùn ñöôïc, chaøng ñoå ñaày beân trong vaø beân ngoaøi höông thaát ngaäp ñeán ñaàu goái.

Hoaøn taát moïi vieäc roài, chaøng ñi gaëp vò Sa-moân anh mình, thöa:

- Baïch Ngaøi, höông thaát ñaõ caát xong. Con muoán thænh ñöùc Theá Toân ñeán naïp thoï cho con ñöôïc aân trieâm coâng ñöùc.

Toân giaû vaøo baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, cö só naøy ñeán trình raèng ñaõ caát xong moät höông thaát vaø xin thænh Theá Toân ñeán naïp thoï.

Ñöùc Phaät ñi ñeán cöûa höông thaát lieàn döøng laïi nhìn ngaém ñaùm chaâu ngoïc raûi ñaày trong thaát. Aparaøjita baïch:

- Baïch Theá Toân, thænh Ngaøi vaøo.

Chaøng thöa thænh ba laàn, ñöùc Phaät vaãn ñöùng yeân laëng. Khoâng bieát tính sao, chaøng ñöa maét ngoù anh.

Toân giaû hieåu yù, baûo em:

- Naøy em, haõy ñöùng tröôùc Ngaøi vaø thöa nhö vaày: "Ñöùc Theá Toân laø nôi nöông töïa duy nhaát cuûa con. Xin thænh Ngaøi an truù taïi höông thaát naøy".

Vaâng lôøi, chaøng ñeán gieo naêm voùc saùt ñaát, ñaûnh leã Phaät vaø baïch:

- Baïch Theá Toân, nhö ngöôøi sau khi aån truù qua ñeâm döôùi goác caây, ra ñi khoâng chuùt baän taâm veà caây, nhö ngöôøi khi qua soâng boû laïi beø sau löng khoâng thaéc maéc, con thænh caàu ñöùc Theá Toân an truù trong ngoâi nhaø naøy, chaúng phaûi baän loøng vôùi ñaùm chaâu baùu.

Taïi sao ñöùc Phaät döøng laïi ôû coång? Ngöôøi ta noùi raèng Ngaøi nghó: "Daân chuùng seõ keùo ñeán gaëp Nhö Lai tröôùc vaø sau böõa ñieåm taâm. Neáu hoï kieám caùch laáy chaâu ngoïc ñi, chuùng ta khoâng theå ngaên hoï. Nhöng thí chuû naøy bieát ñaâu laïi nghó: Thính chuùng cuûa Ngaøi laáy heát cuûa baùu trong höông thaát maø Ngaøi chaúng coù yù caûn trôû. OÂng ta seõ ñem loøng oaùn haän Ta vaø phaûi ñoïa ñòa nguïc". Theá neân, sau lôøi taùc baïch cuûa Aparaøjita, ñöùc Phaät lieàn tieán vaøo thaát.

Aparaøjita cho ngöôøi gaùc quanh höông thaát vôùi lònh:

- Nhöõng keû naøo coù yù giaáu chaâu ngoïc trong quaàn aùo hoaëc laáy thuùng, gioû ñöïng, caùc oâng phaûi ngaên laïi. Coøn ai hoát naém trong tay, haõy cho hoï ñi.

Chaøng loan truyeàn khaép thaønh:

- Ta ñaõ raûi ñaày baûy baùu trong höông thaát ñöùc Theá Toân. Ngöôøi naøo ñeán nghe phaùp coù theå laáy moät ít. Ngöôøi ngheøo ñöôïc hoát ñaày hai naém tay. Ngöôøi khaù giaû ñöôïc hoát moät naém.

Sôû dó nhö vaäy vì chaøng tính: "Nhöõng keû coù ñöùc tin chæ ñeán ñeå nghe phaùp. Ngöôøi chöa tin seõ do loøng tham cuûa caûi daãn duï maø ñeán, ñöôïc nghe phaùp roài cuõng seõ thoaùt khoå". Töø yù ñònh muoán lôïi laïc chuùng sanh, chaøng cho rao nhöõng lôøi treân.

Ngöôøi ngöôøi ñi nghe phaùp ñeàu laáy chaâu baùu theo ñuùng qui ñònh cuûa vò thí chuû. Chaøng cho ñoå theâm chaâu ngoïc ñaày nhö cuõ moät laàn, hai laàn, roiaø ba laàn. Döôùi chaân Phaät, chaøng ñeå moät vieân ngoïc thaät lôùn, raát quí giaù, vôùi yù nghó: "Keû naøo bieát chieâm ngöôõng aùnh haøo quang choùi saùng töø kim thaân Phaät seõ chaúng öa thích gì aùnh saùng vieân ngoïc quyù naøy". Vaø quaû thaät nhöõng ai troâng thaáy ñöùc Phaät roài chaúng maøng nhìn nhoõ gì ñeán vieân ngoïc nöõa.

Moät hoâm, coù ngöôøi Baø-la-moân taø kieán töï nghó: "Ngöôøi ta noùi coù vieân ngoïc quyù ñaët ôû chaân Phaät. Ta coù theå laáy noù". Haén ñeán höông thaát traø troän vaøo ñaùm ñoâng ñaûnh leã ñöùc Phaät. Aparaøjita chæ nhìn cung caùch haén ñaõ bieát haén coù yù chieám vieân ngoïc, lieàn nghó: "Ta hy voïng haén seõ khoâng laáy".

Ngöôøi Baø-la-moân saûi tay veà phía chaân ñöùc Phaät, laøm boä nhö ñaûnh leã Ngaøi, nhoùn laáy vieân ngoïc cho vaøo aùo vaø ñi ra.

Vò thí chuû khoâng coøn giöõ ñöôïc söï bình thaûn ñoái vôùi ngöôøi Baø-la-moân. Buoåi thuyeát phaùp vöøa xong, chaøng ñeán tröôùc Phaät, thöa:

- Baïch Theá Toân, ñaõ ba laàn con ñeå chaâu baùu ñaày höông thaát ngaäp ñeán ñaàu goái. Con chaúng heà coù yù töùc giaän nhöõng ngöôøi laáy chaâu baùu ñi, traùi laïi con raát hoan hæ. Nhöng hoâm nay con laïi nghó: "Hy voïng ngöôøi Baø-la-moân kia khoâng laáy vieân ngoïc quí khi haén vaøo trong". Ñeán luùc thaáy haén laáy vieân ngoïc ñi thaät, con khoâng theå giöõ noåi bình tónh.

Nghe xong, ñöùc Phaät baûo:

- Naøy thieän nam töû, ngöôøi khoâng theå ngaên caûn nhöõng ngöôøi khaùc laáy cuûa caûi cuûa ngöôi ö?

Vaø Ngaøi daïy chaøng moät caùch. Aparaøjita vaâng lôøi, ñaûnh leã Phaät, phaùt nguyeän:

- Töø nay trôû ñi, xin cho vua hoaëc keû troäm duø ñoâng ñaûo ñeán maáy cuõng khoâng laáy ñöôïc gia saûn con duø moät sôïi chæ. Xin cho taøi saûn con khoâng bao giôø bò löûa ñoát, hoaëc bò nöôùc cuoán troâi.

Ñöùc Phaät noùi:

- Seõ ñöôïc vaäy.

Vaø Ngaøi hoài höôùng coâng ñöùc cho thí chuû.

Ñeán ngaøy khaùnh thaønh höông thaát, Aparaøjita cuùng döôøng vaät thöïc vaø raát nhieàu quaø taëng cho saùu trieäu taùm traêm ngaøn vò Tyø-kheo cuûa tinh xaù suoát chín thaùng. Heát kyø cuùng döôøng chaøng cuùng theâm moãi vò Tyø-kheo ba y, vaø cuùng nhieàu khuùc vaûi may y cho vò Sa-di cuûa Taêng ñoaøn ñaùng giaù ñeán moät ngaøn ñoàng. Laøm vieäc phöôùc thieän nhö vaäy ñeán maõn kieáp, chaøng ñöôïc taùi sanh leân coõi trôøi. Sau nhieàu kieáp ôû coõi trôøi vaø coõi ngöôøi, vaøo thôøi ñöùc Phaät hieän taïi, chaøng sanh vaøo nhaø moät quan chöôûng khoá ôû Vöông Xaù, vaø ôû trong thai meï chín thaùng röôõi.

Chuyeän hieän taïi:

33B. Quan Tröôûng Khoá Jotika

Vaøo ngaøy chaøng chaøo ñôøi, taát caû binh khí trong thaønh ñeàu xeït löûa, chaâu ngoïc ñeo treân ngöôøi daân trong thaønh cuõng phaùt saùng nhö muoán boác chaùy, caû thaønh ñeàu saùng röïc. Sôm mai aáy, quan chöôûng khoá vaøo cung chaàu vua. Ñöùc vua hoûi:

- Hoâm nay taát caû binh khí ñeàu xeït löûa, caû thaønh ñeàu phaùt saùng. Khanh bieát lyù do vì ñaâu khoâng?

- Muoân taâu, haï thaàn bieát lyù do.

- Gì vaäy, quan chöôûng khoá?

- Daï hoâm nay moät thaàn daân cuûa beä haï vöøa chaøo ñôøi taïi nhaø haï thaàn. Hieän töôïng naøy xaûy ra do phöôùc ñöùc cuûa noù.

- Khoâng bieát sau naøy noù coù thaønh töôùng cöôùp khoâng ñaây?

- Taâu beä haï, khoâng coù chuyeän aáy. Ngöôøi vöøa chaøo ñôøi hoâm nay phöôùc raát lôùn, do moät lôøi phaùt nguyeän.

- Theá thì chuù beù phaûi ñöôïc nuoâi döôõng chu ñaùo. Ñaây laø soá tieàn traãm caáp cho khanh mua söõa cho noù.

Vua caáp quan chöôûng khoá moãi ngaøy moät ngaøn ñoàng tieàn vaøng. Ñeán ngaøy ñaët teân, chuù ñöôïc goïi laø Jotika, kyû nieäm luùc chuù chaøo ñôøi aùnh saùng röïc rôõ khaép thaønh.

Ñeán tuoåi Jotika laäp gia ñình, ngöôøi ta lo doïn ñaát caát nhaø môùi, vua Ñeá Thích thaáy ngai vaøng noùng leân: "Chuyeän gì ñaây?" Ngaøi quan saùt bieát ñöôïc hoï ñang söûa soaïn caát nhaø cho Jotika, lieàn nghó: "Ngöôøi thanh nieân naøy seõ khoâng ôû trong ngoâi nhaø hoï caát. Ta coù boån phaän phaûi ñeán ñaây".

Ngaøi caûi trang thaønh thôï moäc xuoáng choã boïn ngöôøi ñang laøm:

- Caùc oâng laøm gì theá?

- Chuùng toâi söûa sang ñaát ñai ñeå caát nhaø cho Jotika.

- Thoâi, ñi ñi. Caùc oâng chaúng xaây ñöôïc nhaø cho oâng aáy ñaâu.

Ñeá Thích chæ nhìn maûnh ñaát roäng ñeán möôøi saùu karìsa moät laàn, laäp töùc noù trôû neân baèng phaúng. Ngaøi nhìn theâm moät laàn nöõa, nghó: "Ñaáy haõy nöùt ra vaø moïc leân cho ta moät toøa laâu ñaøi baûy taàng toaøn baèng baûy baùu".

Moät toøa laâu ñaøi nhö vaäy hieän ra. Ñeá Thích laïi nhìn laàn thöù ba, noùi thaàm: "Haõy moïc cho ta baûy böùc töôøng bao quanh toøa laâu ñaøi". Caùc böùc töôøng lieàn hieän ra. Ñeá Thích laïi nhìn moät laàn nöõa: "Caùc caây nhö yù haõy moïc leân thaønh voøng bao quanh caùc töôøng". Caây lieàn hieän ra. Ñeá Thích nhìn moät laàn nöõa: "Haõy hieän cho ta boán vaïc ñaày chaâu baùu taïi boán goùc chaân toøa laâu ñaøi". Boán vaïc chaâu baùu lieàn coù.

Trong soá caùc vaïc chaâu baùu, coù vaïc roäng gaàn naêm caây soá, coù vaïc roäng hôn ba caây soá, vaïc thì hôn hai caây soá, vaø vaïc cuoái cuøng roäng moät caây soá. Tröôøng hôïp Phaät ra ñôøi, caùc vaïc chaâu baùu xuaát hieän coù ñöôøng kính mieäng baèng nhau, coøn ñöôøng kính ôû ñaùy baèng chu vi quaû ñaát. Ñöôøng kính caùc vaïc chaâu baùu xuaát hieän taïi nhaø Jotika khoâng bieát roõ ñöôïc bao nhieâu. Khi chuùng hieän ra, chaâu ngoïc ñaày ngaäp gioáng nhö haït thoát noát caêng ñaày côm khi ta caét boû choã voû ñaàu haït vaäy. Ngoaøi ra, taïi boán goùc toøa laâu ñaøi coøn xuaát hieän boán caây mía baèng vaøng, maäp maïp nhö nhöõng caây thoát noát tô ñang ñoä lôùn. Laù mía toaøn baèng ngoïc quyù, thaân mía baèng vaøng. Ngöôøi ta cho raèng nhöõng caây mía naøy bieåu hieän phöôùc ñöùc cuûa Jotikagieo troàng trong kieáp tröôùc. Baûy lôùp cöûa toøa laâu ñaøi do baûy doïa xoa canh phoøng. Cöûa thöù nhaát do daï xoa Jamakolì canh cuøng moät ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù hai do daï xoa Uppala canh vôùi hai ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù ba do Vajira vaø ba ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù tö do Vajirabaøhu vaø boán ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù naêm do daï xoa Kasakanda vaø naêm ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù saùu do daï xoa Katatthavaø saùu ngaøn quyeán thuoäc. Cöûa thöù baûy do daï xoa Disaøpaømukha vaø baûy ngaøn quyeán thuoäc. Vaäy laø toøa laâu ñaøi ñöôïc canh phoøng chaët cheõ caû trong laãn ngoaøi. Vua Bình Sa Vöông nghe Jokita laøm chuû toøa laâu ñaøi baûy taàng baèng baûy baùu, coù baûy laàn töôøng vaø cöûa bao quanh, vaø boán vaïc chaâu baùu ôû boán goùc, lieàn ban cho chaøng chieác loïng chöôûng khoá. Töø ñoù, ngöôøi ta goïi chaøng laø quan chöôûng khoá Jotika.

Thuôû aáy, coù moät phuï nöõ töøng laøm vieäc phöôùc thieän vôùi quan chöôûng khoá Jotika, taùi sanh ôû Uttarakuru. Chö Thieân mang coâ ñeán ôû trong moät caên phoøng loäng laãy chaúng keùm cung vua, trong toøa laâu ñaøi cuûa Jotika. Coâ gaùi chæ mang theo laøm cuûa hoài moân moät noài gaïo chöøng nöûa lít vaø ba mieáng kính chaùy ñoû. Töø ñaáy, noài gaïo cung caáp ñuû côm cho gia ñình Jotikaaên ñeán heát ñôøi. Ngöôøi ta keå, neáu hoï muoán ñoå ñaày côm leân moät traêm coã xe, noài gaïo vaãn khoâng vôi ñi chuùt naøo. Moãi khi caàn naáu, hoï chæ vieäc laáy gaïo cho vaøo noài ñaët leân ba mieáng kính. Chuùng chaùy ñoû röïc leân, khi côm chín chuùng lieàn taét. Muoán naáu nöôùc xoát hay moùn caø-ri, hoï cuõng laøm theo caùch aáy. Taát caû thöùc aên cuûa gia ñình ñeàu chæ naáu baèng ba taám kính. Hoï soáng trong aùnh saùng cuûa chaâu ngoïc quí, khoâng bieát ñeán aùnh löûa hay ñeøn.

Tieáng ñoàn veà söï giaøu coù vinh hieån cuûa quan chöôûng khoá Jotika lan khaép xöù Dieâm-phuø-ñeà. Ngöôøi ngöôøi luõ löôït keùo nhau di treân nhöõng coã xe ngöïa vaø ñuû thöù xe coä khaùc ñeå ñeán xem. Quan chöôûng khoá cho laáy thöù gaïo mang töø Uttarakuru naáu chaùo yeán maïch theát ñaõi taát caû khaùch khöùa aên uoáng thoûa thích. OÂng coøn loan baùo:

- Moïi ngöôøi ñöôïc pheùp töï do laáy quaàn aùo vaø chaâu ngoïc treân caùc caây nhö yù.

Vò thí chuû sai môû vaïc chaâu baùu lôùn hôn moät caây soá, phaân phaùt khaép nôi: "Xin môøi baø con cöù laáy ñuû soá chaâu baùu mình caàn".

Daân chuùng Dieâm-phuø-ñeà tha hoà hæ haû khuaân vaùc vaøng ngoïc ñi roài, vaïc chaâu baùu chaúng vôi moät ly naøo. Ngöôøi ta cho ñaây laø phöôùc baùo do Jotika ñaõ raûi ñaày chaâu ngoïc trong höông thaát Phaät. Soá ngöôøi keùo ñeán laâu ñaøi Jotika ñeå laáy aùo quaàn, chaâu ngoïc, tieàn baïc, ñoâng ñaûo ñeán noãi luùc aáy, vua Bình Sa Vöông muoán ñeán xem toøa laâu ñaøi cuõng ñaønh chòu. Daàn daø, chaùn cheâ roài soá ngöôøi xem töø töø giaûm bôùt. Vua Bình Sa Vöông beøn baûo phuï thaân Jotika:

- Traãm muoán xem laâu ñaøi cuûa con khanh.

- Taâu beä haï, xin vaâng.

OÂng veà nhaø keâu Jotika:

- Naøy con, ñöùc vua muoán ñeán xem laâu ñaøi cuûa con ñaáy.

- Daï, toát thoâi, thöa cha. Môøi Ngaøi cöù ñeán.

Vua ngöï giaù ñeán cuøng ñoaøn tuøy tuøng ñoâng ñaûo. ÔÛ coång thöù nhaát cuûa toøa laâu ñaøi, moät coâ noâ leä coù nhieäm vuï queùt raùc. Thaáy vua, coâ ñöa tay ra ñôõ. Laàm töôûng laø moät baø vôï cuûa quan chöôûng khoá, vua Bình Sa Vöông khieâm toán töø choái, khoâng chòu ñaët tay leân caùnh tay coâ. Taïi caùc coång khaùc cuõng coù nhöõng coâ noâ leä gioáng heät nhö theá ñöa tay ñôõ vua, vua cuõng laàm töôûng laø vôï quan chöôûng khoá neân khoâng chòu vòn tay.

Jotika ra laïy chaøo vua, ñöùng sau löng, thöa:

- Taâu beä haï, xin röôùc beä haï vaøo.

Nhöng vua nhìn xuoáng maët ñaát khaûm chaâu ngoïc vaø thaáy nhö ñoù laø moät caùc hoá ñaày vaøng ngoïc saâu thaêm thaúm, saâu baèng soá moät traêm ngöôøi choàng chaát leân nhau. Vua nghó: "Ngöôøi naøo ñaøo haàm baãy ta". Ngaøi khoâng daùm böôùc chaân tôùi.

Jotika tieán leân, thöa:

- Taâu beä haï, ñaây chaúng coù haàm hoá gì caû. Xin beä haï böôùc theo sau haï thaàn.

Vua ñi leân daáu chaân Jotika, roài töø töø maïnh daïn ñi quanh laâu ñaøi, nhìn ngaém töø taàng thaáp ñeán taàng cao nhaát.

Luùc aáy, Thaùi töû A-xaø-theá cuõng naém tay cha ñi xem. Thaùi töû nghó thaàm: "Phuï vöông quaû thaät quaù ngoác. Teân Jotika naøy tuy chæ laø moät gia chuû bình thöôøng cuõng coù ñöôïc toøa laâu ñaøi baûy baùu ñeå ôû. Coøn phuï vöông laøm vua laïi chæ coù moät ngoâi nhaø goã. Ta seõ leân laøm vua ngay, vaø chaúng ñeå cho gia chuû naøy ôû trong laâu ñaøi moät giaây naøo nöõa ñaâu".

Vua leân ñeán taàng choùt ñaõ gaàn ñeán giôø aên saùng, lieàn baûo:

- Naøy quan ñaïi thaàn, chuùng ta haõy duøng böõa ôû ñaây.

- Taâu vaâng, haï thaàn cuõng saép xeáp nhö theá. Ñoà ngö thieän ñaõ ñöôïc chuaån bò saün saøng ñeå daâng beä haï.

Vua taém baèng möôøi saùu bình nöôùc thôm. Xong, Ngaøi ngoài treân chieác saäp rieâng cuûa Jotika, döôùi maùi ñình caån ngoïc. Ngöôøi haày daâng vua nöôùc röûa tay vaø doïn moùn chaùo yeán maïch ñaëc trong chieác ñóa vaøng ñaùng giaù ñeán moät ngaøn ñoàng, ñeå tröôùc maët vua. Töôûng ñoù laø moùn chính, vua ñònh aên. Quan chöôûng khoá voäi taâu:

- Muoân taâu beä haï, ñaây chöa phaûi moùn aên, chæ laø chaùo yeán maïch ñaëc.

Ngöôøi haàu luùc aáy daâng tieáp moùn aên chính ñöïng trong chieác ñóa vaøng khaùc, ñaët leân ñóa chaùo yeán maïch. Ngöôøi ta cho raèng laøm nhö theá, moùn aên sau coù höông vò tuyeät haûo. Nhaø vua duøng raát ngon mieäng, ñeán noãi ñuû roài maø vaãn cöù aên.

Quan chöôûng khoá suïp laïy, chaáp tay cung kính thöa:

- Taäu beä haï, chöùng aáy laø ñuû. Cuùi xin beä haï döøng laïi. Neáu khoâng, beä haï seõ khoâng tieâu noåi.

Vua hoûi:

- Naøy gia chuû, taïi sao khanh cheâ traùch thöùc aên mình?

- Muoân taâu, haï thaàn chaúng daùm coù yù cheâ traùch. Taát caû ñoaøn tuøy tuøng cuûa beä haï ñeàu ñöôïc haï thaàn ñaõi cuøng moùn yeán maïch vaø caø-ri naøy. Nhöng haï thaàn lo cho beä haï.

- Sao?

- Neáu lôõ gaëp luùc beä haï khoâng ñöôïc khoûe, ngöôøi ta seõ noùi: "Hoâm qua vua ngöï thieän ôû nhaø quan chöôûng khoá. Chaéc quan cho laøm moùn aên sao ñoù môùi ra noâng noãi". Muoân taâu, haï thaàn sôï nhöõng lôøi aáy laém.

- Thoâi ñöôïc. Deïp thöùc aên ñi vaø ñem nöôùc cho traãm.

Nhaø vua duøng böõa xong thì ñoaøn tuøy tuøng môùi ñöôïc theát ñaõi, cuõng nhöõng moùn aáy.

Trong khi vui veû troø chuyeän vôùi quan chöôûng khoá, vua hoûi:

- Naøy khanh, khoâng coù baø vôï naøo cuûa khanh soáng taïi laâu ñaøi naøy ö?

- Muoân taâu, coù aï.

- Phu nhaân ñaâu?

- Muoân taâu, baø aáy ñang nghæ trong phoøng, khoâng hay coù beä haï ñeán.

(Maëc duø vua vaø ñoaøn tuøy tuøng tôùi chôi töø saùng sôùm, phu nhaân quan chöôûng khoá khoâng heà hay bieát)

Quan chöôûng khoá nghó: "Roõ raøng ñöùc vua muoán gaëp phu nhaân".

OÂng ñeán phoøng vôï, baûo:

- Ñöùc vua ñaõ ñeán Chaúng phaûi baø coù boån phaän ñi chaøo ñöùc vua sao?

Phu nhaân vaãn naèm yeân khoâng nhuùc nhích, chæ hoûi:

- OÂng aø, ngöôøi oâng keâu laø vua aáy laø ai?

- Laø quoác vöông cuûa chuùng ta.

Phu nhaân coù yù baát maõn:

- Chuùng ta coøn coù vò quoác vöông ñaày ñuû uy quyeàn ñoái vôùi chuùng ta, nghóa laø vieäc phöôùc thieän chuùng ta ñaõ laøm coù phaàn naøo loãi laàm trong aáy. Chaéc chuùng ta ñaõ thieáu loøng tin, neân vinh hieån nhö vaày vaãn phaûi laøm thaàn daân ngöôøi khaùc. Khoâng coøn nghi ngôø gì nöõa, chuùng ta ñaõ cuùng döôøng thieáu loøng tin, vaø ñaây laø quaû baùo.

Truùt xong söï baát bình, phu nhaân hoûi tieáp:

- OÂng aø, giôø toâi phaûi laøm gì?

- Baø caàm quaït thoát noát naøy ñeán quaït haàu ñöùc vua.

Trong luùc ñöùng quaït, muøi nöôùc hoa töø long baøo vua bay vaøo maét laøm phu nhaân chaûy hai doøng leä. Vua thaáy, baûo quan chöôûng khoá:

- Naøy khanh, ñaøn baø thaät keùm thoâng minh. Chaéc phu nhaân ñang nghó: "Nhaø vua seõ ñoaït heát cuûa caûi choàng ta" neân sôï maø khoùc ñaáy. Khanh haõy baûo baø aáy yeân taâm. Traãm chaúng heà khao khaùt cuûa caûi nhaø khanh.

- Muoân taâu, khoâng phaûi baø aáy khoùc aï.

- Vaäy thì sao?

- Daï, chæ vì muøi nöôùc hoa treân long baøo beä haï noàng quaù laøm baø aáy chaûy nöôùc maét thoâi. Thaät söï, baø aáy chöa bao giôø gaàn aùnh ñeøn hoaëc gaàn löûa. Khi aên, khi ngoài, khi nghæ ngôi cuõng chæ döôùi aùnh saùng chaâu ngoïc. Muoân taâu, chaéc beä haï vaãn söû duïng aùnh ñeøn?

- Ñuùng vaäy.

- Taâu beä haï, töø hoâm nay xin môøi beä haï thöû söû duïng aùnh saùng chaâu ngoïc.

Quan chöôûng khoá daâng vua moät hoøn ngoïc cöïc lôùn. Vua ngaém nhìn ngoâi nhaø hoài laâu, töï nghó: "Jotika quaû giaøu thaät".

Roài Ngaøi töø giaõ.

Chuyeän hieän taïi:

33C. Toân Giaû Jatila

Baây giôø noùi ñeán chuyeän Jatila.

Thuôû aáy, taïi xöù Ba-la-naïi coù quan chöôûng khoá sinh ñöôïc coâ con gaùi voâ cuøng dieãm leä. Khi naøng chöøng möôøi laêm, möôøi saùu tuoåi, cha meï buoäc phaûi ôû treân taàng cao nhaát cuûa toøa laâu ñaøi baûy taàng, trong moät caên phoøng ñeïp khoâng keùm cung vua, vaø chæ ñeå coâ tôù gaùi ôû cuøng, canh chöøng naøng. Moät hoâm, myõ nhaân vöøa ngöôùc maét nhìn ra cöûa soå, thaàn Vijjaødhara bay ngang troâng thaáy lieàn say meâ naøng. Thaàn bay qua cöûa soå vaøo phoøng, cuøng naøng chung chaên goái. Chaúng bao laâu, naøng thoï thai. Coâ tôù gaùi bieát, hoûi:

- Thöa tieåu chuû, theá naøy laø sao?

- OÂi, em ñöøng noùi vôùi ai!

Coâ sôï, beøn giöõ eâm. Möôøi thaùng sau coâ chuû sanh moät ñöùa beù trai. Naøng sai mua moät chieác thuøng môùi ñaët ñöùa nhoû vaøo phuû traøng hoa leân treân, bieåu coâ tôù gaùi:

- Em haõy ñoäi thuøng ra soâng Haèng vaø thaû troâi giuøm ta.

Naøng daën theâm:

- Neáu coù ai hoûi thuøng ñöïng gì, cöù noùi ñoà taï leã cuûa ta daâng cuùng!

Coâ tôù gaùi laøm y theo lôøi chuû.

Döôùi haï löu soâng Haèng, hai phuï nöõ ñang taém. Troâng thaáy chieác thuøng môùi bò doøng nöôùc cuoán phaêng phaêng, moät baø keâu leân:

- Caùi thuøng aáy cuûa toâi ña nghen.

Baø kia la tieáp:

- Trong thuøng coù caùi gì laø cuûa toâi ñoù.

Thuøng troâi ñeán choã hai baø. Hoï vôùt leân vaø môû ra, thaáy chuù beù. Baø thöù nhaát noùi:

- Thaèng beù naøy cuûa toâi. Toâi coù noùi chieác thuøng aáy cuûa toâi.

Baø kia caõi:

- Noù laø cuûa toâi chöù. Toâi ñaõ noùi trong thuøng coù caùi gì thì thuoäc veà toâi maø.

Hai baø tranh caõi maõi, sau beøn keùo nhau ra toøa. Caùc vò quan toøa cuõng baát löïc, khoâng daøn xeáp noåi neân ñöa leân trieàu ñình. Vua laéng nghe hai baø caõi lyù roài phaùn:

- Baø naøy laáy ñöùa nhoû. Baø kia laáy chieác thuøng.

Ngöôøi phuï nöõ ñöôïc ñöùa beù laïi laø moät thí chuû cuûa Toân giaû Mahaø Kaccaøna. Baø nuoâi chuù beù vôùi yù ñònh: Ta seõ cho thaèng beù gia nhaäp Taêng ñoaøn cuûa Toân giaû.

Ngaøy leã sinh nhaät ñeán, caäu ñöôïc ñem taém cho thaät saïch nhöõng veát do sanh saûn, toùc caäu boãng bieán thaønh bím, do ñoù caäu ñöôïc ñaët teân Jatila. Khi caäu beù baét ñaàu bieát ñi, Toân giaû ñeán nhaø khaát thöïc. Baø Phaät töû ñem gheá môøi Toân giaû ngoài, cuùng döôøng thöùc aên. Thaáy chuù beù, Toân giaû hoûi:

- Naøy thieän tín, baø coù con trai sao?

- Vaâng, baïch Ñaïi Ñöùc. Con nuoâi vôùi yù ñònh xin cho noù gia nhaäp Taêng ñoaøn Toân giaû. Xin Toân giaû ruû loøng thöông nhaän noù.

- Ñöôïc.

Vaø Toân giaû daét chuù beù veà.

Vöøa ñi Toân giaû vöøa nghó: "Chaúng bieát noù ñuû phöôùc laøm moät gia chuû giaøu coù khoâng ñaây". Ngay ñoù, Toân giaû bieát ñöôïc caäu coù phöôùc baùo raát lôùn, sau seõ giaøu sang toät böïc. Nhöng giôø caäu coøn beù quaù, chöa hieåu bieát chín chaén. Toân giaû beøn daãn caäu ñeán thaønh Hoa Thò, vaøo nhaø moät thí chuû quen. Gia chuû ñaûnh leã Toân giaû, thaáy caäu beù, lieàn hoûi:

- Baïch Ñaïi ñöùc, caäu beù naøy theo Ngaøi?

- Phaûi, ñaïo höõu aï. Caäu beù seõ vaøo Taêng ñoaøn. Maø caäu coøn beù quaù. OÂng haõy cho caäu ôû ñaây ít laâu.

- Thöa vaâng.

Vò thí chuû thöông yeâu chaêm soùc caäu nhö con. Nhaø oâng tích tröõ haøng hoùa caû möôøi hai naêm roài. Moät hoâm, coù vieäc ñi qua laøng beân, oâng ñem heát soá haøng hoùa toàn tröõ chaát trong moät cöûa tieäm, baûo caäu ôû ñoù vaø daën doø giaù tieàn cuûa moãi moùn haøng.

- Moùn naøy giaù chöøng aáy chöøng aáy, moùn kia giaù nhö vaäy, nhö vaäy. Neáu con nghe ngöôøi ta traû giaù aáy, nhôù baùn nheù.

Xong, oâng ra ñi.

Chö Thieân baûo hoä thaønh ñöa heát khaùch haøng ñeán tieäm caäu, caû nhöõng ngöôøi caàn mua haït tieâu hoaëc haït thì laø. Keát quaû: Chæ moät ngaøy caäu baùn saïch soá haøng tích tröõ möôøi hai naêm. Gia chuû veà thaáy cöûa tieäm troáng trôn, hoûi:

- Con ôi, haøng maát heát roài sao?

- Daï, ñaâu coù maát. Ngaøi ñeå laïi moùn gì con ñeàu baùn heát theo lôøi Ngaøi daïy. Ñaây laø tieàn baùn.

Gia chuû voâ cuøng haân hoan.

- Caäu beù naøy ñuùng laø quí nhaân. Caäu coù theå soáng baát cöù ñaâu cuõng no ñuû.

Coâ con gaùi oâng ñaõ ñeán tuoåi keùn choàng. OÂng keâu ngöôøi caát nhaø vaø gaû con cho caäu. Nhaø xaây xong, oâng giuïc con reå:

- Con veà nhaø rieâng ôû ñi.

Jatila vöøa ñaët chaân leân ngöôõng cöûa ngoâi nhaø chaøng, ñaát sau nhaø boãng nöùt ra vaø moät nuùi vaøng cao boán chuïc meùt voït leân. Vua nghe tin coù nuùi vaøng töø döôùi ñaát hieän leân sau nhaø Jatila lieàn ban cho chaøng chieác loïng quan chöôûng khoá. Vaø chaøng ñöôïc goïi laø chöôûng khoá Jatila.

Quan chöôûng khoá coù ba con trai. Khi chuùng tröôûng thaønh, oâng muoán xuaát gia laøm Sa-moân. OÂng thaàm tính: "Neáu coù vò chöôûng khoá naøo gia theá giaøu coù nhö ta, hoï môùi cho ta xuaát gia. Vaø oâng quyeát tìm cho ra. OÂng cho ñuùc moät vieân gaïch, moät chieác roi, moät daây thöøng baèng vaøng, trao cho gia nhaân baûo:

- Caùc oâng mang nhöõng thöù naøy ñi khaép xöù Dieâm-phuø-ñeà, giaû boä nhö khoâng coù muïc ñích gì, ngaàm kieám cho ta moät quan chöôûng khoá cuõng giaøu coù ngang baèng ta. Kieám ñöôïc roài thì veà ñaây.

Ñaùm gia nhaân ñi töø vuøng naøy ñeán xöù noï, cho ñeán moät hoâm hoï ñaët chaân ñeán thaønh Bhaddiya.

Quan chöôûng khoá Ram, Mendaka ñang ôû taïi thaønh, troâng thaáy ñaùm gia nhaân cuûa Jatila, hoûi:

- Naøy caùc baïn, caùc baïn ñi ñaây ñi ñoù coù muïc ñích gì khoâng?

- Chuùng toâi chaúng coù muïc ñích gì caû.

Quan chöôûng khoá thaàm nghó: "Khoâng theå coù chuyeän maáy ngöôøi naøy ñi ñaây ñi ñoù tay caàm maáy vaät kia, laïi khoâng coù muïc ñích. Roõ raøng hoï ñang ñi xem xeùt khaép vuøng". OÂng noùi theâm vôùi ñaùm gia nhaân:

- Môøi caùc baïn vaøo xem vöôøn nhaø chuùng toâi.

Ñaùm ngöôøi keùo nhau vaøo, thaáy treân moät khu ñaát thaät roäng coù nhöõng con cöøu vaøng to baèng con voi, hoaëc baèng con ngöïa, hoaëc baèng boø toùt, ñang nhaûy nhoùt lung tung, ñaäp löng vaøo nhau, caøy ñaát nöùt neû leân töøng ñöôøng. Ñi quanh nhìn ngaém ñaùm cöøu hoài laâu, hoï rôøi saân. Quan chöôûng khoáRam hoûi:

- Sao, caùc baïn gaëp thöù muoán tìm roài chöù?

- Baåm vaâng, thöa ñaïi quan, chuùng con ñaõ tìm ñöôïc.

- Vaäy thì xin chaøo.

OÂng ra daáu töø giaõ. Boïn gia nhaân ñi thaúng veà nhaø chuû mình. Quan chöôûng khoá Jatila hoûi:

- Caùc baïn kieám ñöôïc quan chöôûng khoá naøo giaøu baèng nhaø ta khoâng?

- Thöa chuû nhaân, Ngaøi giaøu chöa thaám thaùp vaøo ñaâu. Quan chöôûng khoá Ram ôû thaønh Bhaddiya giaøu tôùi möùc vaày neø.

Hoï keå laïi chuyeän.

Nghe xong, quan chöôûng khoá raát hoan hæ, nghó thaàm: "Ta kieám ñöôïc moät ngöôøi roài. Chaúng bieát coøn ai nöõa khoâng?".

OÂng ñöa cho gia nhaân moät taám chaên ñaùng giaù moät traêm ngaøn ñoàng tieàn vaøng, baûo:

- Caùc baïn haõy ñi kieám xem coù nhaø quan chöôûng khoá naøo nhö vaäy nöõa khoâng.

Chuyeán naøy hoï ñeán thaønh Vöông Xaù, chaát moät ñoáng cuûi gaàn nhaø quan chöôûng khoá Jotika vaø chaâm löûa ñoát. Ngöôøi ta hoûi lyù do, hoï ñaùp:

- Chuùng toâi mang theo moät taám chaên raát quí, ñònh baùn maø chöa kieám ñöôïc ngöôøi mua. Sôï mang theo bò cöôùp, chuùng toâi tính ñoát môùi tieáp tuïc cuoäc haønh trình ñöôïc.

Quan chöôûng khoá Jotika thaáy hoï, hoûi gia nhaân:

- Maáy ngöôøi kia laøm gì theá?

Sau khi nghe chuyeän, oâng cho goïi hoï ñeán, baûo:

- Taám chaên giaù bao nhieâu?

- Thöa, moät traêm ngaøn ñoàng.

Jotika keâu ñöa cho hoï moät traêm ngaøn ñoàng, roài noùi:

- Caùc oâng ñem giuøm taám chaên naøy cho coâ tôù gaùi ñang queùt raùc ôû coång laâu ñaøi ta. Coâ kia nhaän taám chaên oøa leân khoùc, vaøo gaëp quan, noùi:

- Thöa chuû nhaân, neáu con coù loãi laàm gì sao Ngaøi khoâng ñaùnh ñaäp con? Ngaøi laïi cho con taám chaên thoâ xaáu theá naøy. Con laøm sao may quaàn aùo, may aùo choaøng?

- Ta cho coâ taám chaên chaúng phaûi ñeå coâ may ñoà. Coâ coù theå cuoän noù laïi ñeå ôû chaân giöôøng, sau khi röûa chaân baèng nöôùc thôm, coâ duøng noù lau chaân. Ñöôïc chöa?

- Baåm vaâng, theá thì ñöôïc aï.

Luùc aáy, coâ gaùi môùi chòu oâm taám chaên ñi ra.

Ñaùm gia nhaân Jatila chöùng kieán söï vieäc aáy, veà nhaø nghe chuû hoûi:

- Caùc baïn kieám ñöôïc ai giaøu baèng nhaø ta chöa?

Hoï voäi ñaùp:

- Thöa chuû nhaân, Ngaøi giaøu thöïc chaúng thaám vaøo ñaâu. Quan chöôûng khoá Jotika thaønh Vöông Xaù giaøu tôùi vaäy neø.

Hoï mieâu taû caûnh giaøu sang trong laâu ñaøiJotika, roài keå caâu chuyeän taám chaên. Nghe xong, oâng caøng vui veû, noùi:

- Baây giôø ta coù theå xin xuaát gia laøm Sa-moân ñöôïc roài.

OÂng vaøo hoaøng cung taâu vua:

- Taâu beä haï, thaàn muoán xuaát gia laøm Sa-moân.

- Ñöôïc thoâi, khanh cöù laøm theo yù muoán.

Jatila veà nhaø goïi heát caùc con ñeán, trao cho con trai tröôûng chieác xeûng baèng vaøng, baûo:

- Con ñi ra nuùi vaøng phía sau nhaø laáy cho ta moät cuïc vaøng.

Ngöôøi con caàm xeûng xuùc vaøo nuùi vaøng, anh caûm thaáy nhö xuùc vaøo ñaù cöùng. Jatila laáy xeûng trong tay con trai tröôûng, trao cho con trai thöù, baûo laøm y nhö tröôùc. Ngöôøi con naøy cuõng nhö anh, xuùc vaøo vaøng chæ caûm thaáy nhö xuùc vaøo ñaù taûng. Jatila trao xeûng cho con uùt. Anh naøy caàm xeûng xuùc thì vaøng rôøi ra nhö ñaát meàm. Quan chöôûng khoá baûo:

- Thoâi, ñuû roài con.

OÂng baûo hai ñöùa con lôùn:

- Nuùi vaøng naøy khoâng phaûi cuûa caùc con. Noù chæ thuoäc veà ta vaø thaèng uùt. Caùc con haõy cuøng noù chung höôûng giaøu sang.

Taïi sao nuùi vaøng chæ thuoäc veà ngöôøi cha vaø ñöùa con uùt? Taïi sao quan chöôûng khoá bò boû troâi soâng töø luùc coøn sô sanh? Ñaây laø quaû baùo cuûa nhöõng vieäc laøm trong moät kieáp tröôùc.

Chuyeän quaù khöù:

33D. OÂng Thôï Vaøng Vaø Ba Ngöôøi Con.

Moät kieáp xa xöa, khi ngoâi thaùp thôø ñöùc Phaät Ca-dieáp ñang ñöôïc xaây caát. Coù moät vò A-la-haùn ñi ñeán hoûi caùc thôï xaây:

- Caùc baïn, taïi sao maët thaùp phía Baéc xaây nöûa chöøng theá naøy?

- Daï, vì khoâng ñuû vaøng.

- Toâi seõ vaøo laøng keâu goïi moïi ngöôøi cuùng döôøng. Caùc oâng haõy gaéng heát loøng lo coâng vieäc.

Ngaøi vaøo thaønh keâu goïi:

- Hôõi thieän nam, tín nöõ. Hieän khoâng coù ñuû vaøng xaây maët thaùp phía Baéc. Xin caùc thí chuû ñoùng goùp.

Sau ñoù, Ngaøi ñeán nhaø oâng thôï vaøng. Gaëp ñuùng luùc oâng ñang caõi nhau vôùi vôï. Toân giaû noùi:

- Vaâng khoâng ñuû xaây maët Baéc ngoâi thaùp oâng nhaän laõnh laøm. Vieäc naøy oâng caàn phaûi bieát roõ. Ñang töùc giaän baø vôï, oâng ñaùp:

- OÂng haõy lieäng ñöùc Theá Toân cuûa oâng xuoáng soâng roài ñi cho khuaát maét.

Baø vôï traùch choàng:

- OÂng ñaõ phaïm toäi ñaïi aùc. OÂng giaän toâi thì cöù ñaùnh maéng toâi, sao laïi saân haän vôùi chö Phaät quaù khöù, hieän taïi, vò lai?

Ngöôøi thôï vaøng luùc aáy môùi thaáy hoái tieác. OÂng suïp laïy vò A-la-haùn thöa:

- Xin Ñaïi ñöùc hyû xaû cho con.

- OÂng ñaâu coù noùi gì ta. Haõy saùm hoái ñöùc Theá Toân.

- Baïch Ñaïi ñöùc, con phaûi laøm gì ñeå ñöôïc Phaät xaù toäi?

- Naøy thieän höõu, oâng haõy laøm ba bình boâng baèng vaøng ñaët leân hoøm ñöïng xaù-lôïi Phaät, roài nhuùng öôùt toùc vaø quaàn aùo oâng ñeå ñeán saùm hoái ñöùc Theá Toân.

- Thöa vaâng, baïch Ñaïi ñöùc.

Trong luùc laøm nhöõng boâng hoa vaøng, oâng goïi ngöôøi con trai tröôûng leân baûo:

- Con aï, cha ñaõ noùi lôøi thoâ aùc veà ñöùc Theá Toân. Sau khi laøm xong nhöõng hoa naøy cha seõ ñaët leân hoøm xaù-lôïi Phaät vaø saùm hoái. Con ñi theo cha nheù.

Ngöôøi con khoâng muoán ñi, ñaùp:

- Ñaâu phaûi vì con maø cha noùi lôøi thoâ aùc aáy. Cha ñi moät mình vaäy.

OÂng keâu ngöôøi con thöù. Y cuõng khoâng muoán ñi neân traû lôøi nhö anh. Ñeán ngöôøi con uùt, caäu thöa:

- Boån phaän con caùi laø phaûi laøm nhöõng gì caàn laøm.

Caäu höùa ñi cuøng cha ñeán thaùp Phaät vaø phuï giuùp oâng laøm caùc boâng hoa vaøng. Xong ba bình boâng, oâng nhaém beà roäng cuûa caùi hoøm ñöïng xaù-lôïi Phaät, ñaët chuùng leân, nhuùng öôùt toùc vaø quaàn aùo roài ñeán saùm hoái Phaät.

Chuyeän hieän taïi:

33E. Phaàn Keát.

Vì nguyeân nhaân treân, lieân tieáp trong baûy kieáp Jatila vöøa chaøo ñôøi ñaõ bò boû xuoáng soâng, kieáp naøy laø kieáp cuoái cuøng. Cuõng do vì khoâng phuï giuùp cha neân hai ngöôøi con lôùn chaúng coù phaàn ñöôïc höôûng nuùi vaøng, chæ coù ngöôøi cha vaø con uùt ñöôïc.

Quan chöôûng khoá sau khi daën baûo caùc con lieàn xuaát gia laøm Sa-moân ñeä töû Phaät. Chæ vaøi ngaøy sau, oâng ñaéc quaû A-la-haùn.

Moät hoâm ñöùc Phaät vaø naêm traêm thaày Tyø-kheo ñi khaát thöïc ñeán nhaø caùc con cuûa Jatila, hoï cuùng döôøng vaät thöïc cho Phaät vaø chö Taêng suoát nöûa thaùng. Toái laïi, caùc thaày Tyø-kheo vaøo Phaùp ñöôøng baøn taùn:

- Naøy huynh Jatila, baây giôø huynh coù tieác nhôù nuùi vaøng khoång loà vaø caùc con cuûa huynh khoâng?

- Thöa chö huynh, toâi chaúng tieác nhôù chuùng, cuõng khoâng haõnh dieän vì chuùng.

Caùc thaày baûo nhau:

- Toân giaû Jatila noùi doái, phaïm toäi voïng ngöõ.

Ñöùc Theá Toân nghe caùc thaày noùi, lieàn daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo, ñuùng laø oâng aáy chaúng tieác nhôù hoaëc haõnh dieän.

Ngaøi noùi keä:

(416) Ai ôû ñôøi ñoaïn aùi,
Boû nhaø, soáng xuaát gia,
AÙi höõu ñöôïc ñoaïn taän,
Ta goïi Baø-la-moân.

34. Vua A Xaø Theá Ñaùnh Chieám Laâu Ñaøi Jotika

Ai ôû ñôøi ñoaïn aùi ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm, lieân quan ñeán Toân giaû Jotika.

Sau khi aâm möu vôùi Ñeà-baø-ñaït-ña gieát cha laø vua Bình Sa Vöông ñeå leân ngoâi, vua A-xaø-theá töï nghó: "Baây giôø ta seõ chieám toøa laâu ñaøi quan chöôûng khoá". Vua nai nòt, chuaån bò khí giôùi nhö luùc ra traän, keùo quaân ñi. Nhöng vöøa thaáy boùng mình vaø ñoaøn quaân phaûn chieáu treân caùc böùc töôøng chaïm chaâu ngoïc, vua nghó: "Chuû nhaân ñaõ saün saøng khí giôùi ñeå chieán ñaáu, ñang cuøng gia nhaân tieán ra" neân khoâng daùm tieán laïi gaàn.

Hoâm aáy ngaãu nhieân ñuùng vaøo ngaøy quan chöôûng khoá quyeát ñònh baét ñaàu aên chay. Töø saùng sôùm sau böõa ñieåm taâm, oâng ñeán tinh xaù ngoài nghe Phaät giaûng phaùp. Thaàn daï xoa Yamakoli gaùc coång thöù nhaát toøa laâu ñaøi thaáy vua A-xaø-theá, beøn la:

- Ngöôi ñi ñaâu vaäy?

Thaàn ñaùnh cho ñoaøn binh vua thua lieång xieång, thaùo chaïy taùn loaïn, vaø coøn röôït theo ñaùnh nöõa. Vua A-xaø-theá chaïy troán vaøo chính ngoâi tinh xaù quan chöôûng khoá ñang ngoài nghe phaùp. Thaáy vua oâng ñöùng daäy:

- Taâu beä haï, coù vieäc gì khoâng?

- Naøy khanh, laøm sao maø vöøa ñieàu khieån gia nhaân ñaùnh vôùi traãm xong, khanh laïi coù theå ngoài ñaây giaû vôø nghe phaùp?

- Muoân taâu, beä haï ñaõ ñeán ñaùnh chieám nhaø haï thaàn sao?

- Ñuùng vaäy.

- Taâu beä haï, moät ngaøn oâng vua cuõng khoâng ñoaït ñöôïc nhaø haï thaàn.

Vua noåi giaän:

- Ngöôøi ñònh chieám ngoâi chaêng?

- Taâu khoâng, haï thaàn chaúng coù yù ñònh laøm vua. Nhöng vua hoaëc giaëc cöôùp ñeàu khoâng theå cöôõng ñoaït cuûa caûi nhaø haï thaàn, duø moät sôïi chæ.

- Vaäy ngöôi coù ñoàng yù ñeå ta laáy toøa laâu ñaøi khoâng?

- Taâu beä haï, treân tay haï thaàn ñaây ñang ñeo hai möôi chieác nhaãn. Haï thaàn khoâng cho beä haï. Beä haï thöû laáy xem.

Vua ngoài thu mình laáy ñaø, nhaûy leân khoâng trung tôùi chín thöôùc. Sau ñoù vua ñöùng daäy, phoùng leân cao boán möôi thöôùc. Duø söùc maïnh voâ song, vua vaën veïo caùch naøo cuõng chaúng loâi ñöôïc moät chieác nhaãn ra khoûi tay quan chöôûng khoá. Sau cuøng, quan chöôûng khoá noùi:

- Taâu beä haï, xin beä haï traûi aùo choaøng ra.

Vua vöøa traûi aùo, quan chöôûng khoá duoãi hai baøn tay, hai möôi chieác nhaãn rôi xuoáng.

- Muoân taâu, beä haï thaáy ñoù. Khoâng ai coù theå cöôõng ñoaït cuûa caûi haï thaàn ñöôïc.

Haønh vi cuûa vua laøm quan chöôûng khoá raát ngao ngaùn. OÂng thöa:

- Taâu beä haï, xin cho pheùp haï thaàn ñöôïc xuaát gia laøm Sa-moân.

Vua nghó thaàm: "Quan chöôûng khoá maø laøm Sa-moân, ta seõ chieám ñoaït toøa laâu ñaøi deã daøng".

Vua beøn baûo:

- Khanh cöù xuaát gia.

Jotika xuaát gia laøm Sa-moân ñeä töû Phaät, chaúng bao laâu ñaõ ñaéc quaû A-la-haùn, ñöôïc moïi ngöôøi bieát ñeán döôùi teân Toân giaû Jotika. OÂng vöøa ñaéc quaû, taát caû cuûa caûi chaâu ngoïc, phuù quí theá gian cuûa oâng ñeàu bieán maát heát, vaø chö thieân ñöa coâ vôï Satulakaøyi cuûa oâng veà xöù Uttarakuru.

Moät hoâm, caùc thaày Tyø-kheo hoûi Toân giaû Jotika:

- Naøy huynh Jotika, huynh coù nhôù tieác toøa laâu ñaøi hoaëc vôï huynh khoâng?

- Thöa chö huynh, khoâng.

Caùc thaày ñeán baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, thaày Tyø-kheo naøy noùi doái, phaïm toäi voïng ngöõ.

Ñöùc Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo, ñuùng laø oâng aáy chaúng tieác nhôù gì nhöõng thöù aáy.

Ngaøi noùi keä:

(416) Ai ôû ñôøi ñoaïn aùi,
Boû nhaø, soáng xuaát gia,
AÙi höõu ñöôïc ñoaïn taän,
Ta goïi Baø-la-moân.

35. Ngöôøi Dieãn Kòch Caâm Xuaát Gia Laøm Sa Moân

Boû troùi buoäc loaøi ngöôøi ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm, lieân quan ñeán moät thaày Tyø-kheo tröôùc khi xuaát gia, laø dieãn vieân kòch caâm.

Coù moät dieãn vieân kòch caâm ñi trình dieãn lang thang ñaây ñoù. Moät hoâm nghe Phaät thuyeát phaùp xong, oâng xin xuaát gia laøm Sa-moân vaø ñaéc quaû A-la-haùn. Khi ñeán laøng kia khaát thöïc, ñöùc Phaät vaø chö Taêng troâng thaáy moät dieãn vieân kòch caâm khaùc ñang bieåu dieãn. Caùc thaày hoûi thaày Tyø-kheo cöïu dieãn vieân:

- Naøy huynh, ôû ñaøng kia coù moät dieãn vieân kòch caâm ñang dieãn troø nhö huynh hoài aáy. Huynh coù nhôù tieác cuoäc soáng cuõ khoâng?

- Thöa chö huynh, khoâng.

Caùc thaày baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, thaày Tyø-kheo naøy noùi doái, phaïm toäi voïng ngöõ.

Ñöùc Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo, oâng aáy ñaõ thoaùt ñöôïc moïi buoäc raøng.

Vaø Ngaøi noùi keä:

(417) Boû troùi buoäc loaøi ngöôøi,
Vöôït troùi buoäc coõi trôøi,
Giaûi thoaùt moïi buoäc raøng,
Ta goïi Baø-la-moân.

36. Ngöôøi Dieãn Kòch Caâm Xuaát Gia Laøm Sa Moân

Boû ñieàu öa, ñieàu gheùt ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm, lieân quan ñeán moät thaày Tyø-kheo tröôùc khi xuaát gia laø moät dieãn vieân kòch caâm.

Caâu chuyeän cuõng gioáng nhö chuyeän tröôùc, chæ khaùc trong tröôøng hôïp naøy, ñöùc Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo, oâng aáy ñaõ boû ñieàu öa, ñieàu gheùt.

Ngaøi noùi keä:

(418) Boû ñieàu öa, ñieàu gheùt,
Maùt laïnh, dieät sanh y,
Baäc anh huøng chieán thaéng,
Nhieáp phuïc moïi theá giôùi,
Ta goïi Baø-la-moân.

37. Ngöôøi Goõ Ñaàu Laâu

Ai hieåu roõ hoaøn toaøn ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân, lieân quan ñeán Toân giaû Vangìsa.

Thuôû aáy, taïi thaønh Vöông Xaù coù moät ngöôøi Baø-la-moân teân Vangìsa, coù taøi bieát ñöôïc ngöôøi cheát sanh veà ñaâu. OÂng cöù vieäc goõ leân chieác ñaàu laâu, roài noùi:

- Ngöôøi coù chieác ñaàu laâu naøy ñaõ bò ñoïa ñòa nguïc. Ngöôøi kia ñaõ hoùa kieáp laøm suùc sanh, ngöôøi naøy vaøo ñöôøng ngaï quyû, ñaàu laâu kia laø cuûa moät ngöôøi ñaõ sanh trôû laïi coõi ngöôøi.

Moät nhoùm ngöôøi Baø-la-moân suy tính: "Chuùng ta coù theå duøng ngöôøi naøy ñeå chinh phuïc loøng tin moïi ngöôøi". Hoï khoaùc leân mình Vangìsa hai chieác aùo roäng maøu ñoû, ñöa oâng ñi khaép vuøng vaø loan baùo:

- Ngöôøi Baø-la-moân Vangìsa naøy coù theå goõ vaøo ñaàu laâu ngöôøi cheát vaø bieát ngöôøi cheát ñaõ sanh ôû coõi naøo. Caùc baïn mau mau ñeán hoûi xem ngöôøi thaân cuûa mình cheát roài ñi ñaâu.

Ngöôøi ta keùo nhau ñeán, ngöôøi ñöa möôøi ñoàng, keû hai möôi ñoàng, hoaëc caû traêm ñoàng tuøy tuùi tieàn, roài hoûi veà soá phaän cuûa nhöõng ngöôøi thaân ñaõ cheát cuûa hoï.

Lang thang khaép nôi, moät hoâm ñeán thaønh Xaù-veä, hoï ôû laïi gaàn tinh xaù Kyø Vieân. Sau böõa aên saùng, thaáy ngöôøi ngöôøi luõ löôït caàm höông hoa caùc thöù ñi nghe giaûng phaùp, nhöõng ngöôøi Baø-la-moân lieàn hoûi:

- Caùc oâng caùc baø ñi ñaâu vaäy?

- Ñeán tinh xaù nghe phaùp.

- Nghe phaùp thì ñöôïc gì? Khoâng coù ai hôn oâng baïn Vangìsa cuûa chuùng toâi ñaâu. OÂng aáy maø goõ leân ñaàu laâu ngöôøi cheát laø bieát ñöôïc ngöôøi aáy taùi sanh veà ñaâu. Caùc oâng baø ñeán hoûi thaêm veà ngöôøi thaân cuûa mình ñi.

Nhoùm Phaät töû ñaùp: 

- Caùi oâng Vangìsa aáy bieát gì? Ñaâu coù ai baèng ñöôïc ñöùc Theá Toân.

Boïn Baø-la-moân caõi:

- Khoâng ai baèng Vangìsa.

Hai beân tranh luaän om soøm. Cuoái cuøng, nhoùm Phaät töû baûo:

- Chuùng ta haõy cuøng nhau ñi xem thöû oângVangìsa cuûa caùc oâng hay ñöùc Theá Toân cuûa chuùng toâi ai hôn nheù!

Hoï keùo nhau ñeán tinh xaù.

Ñöùc Phaät bieát heát chuyeän neân cho laáy naêm chieác soï ñaët thaønh moät haøng, soï thöù nhaát cuûa moät ngöôøi ñaõ bò ñoïa ñòa nguïc, soï thöù hai bò ñoïa laøm suùc sanh, soï thöù ba vaøo coõi ngöôøi, soï thöù tö sanh veà coõi trôøi vaø soï thöù naêm cuûa moät vò ñaõ ñaéc A-la-haùn. Khi moïi ngöôøi ñeán nôi, Phaät hoûi Vangìsa:

- Ngöôøi ta noùi oâng coù theå goõ vaøo soï ngöôøi cheát vaø noùi ñöôïc ngöôøi ñoù ñaõ ñi veà coõi naøo phaûi khoâng?

- Vaâng.

- Vaäy soï naøy cuûa ai?

- Ñaây laø soï moät ngöôøi ñaõ bò ñoïa ñòa nguïc.

- Hay thay!

Ñöùc Phaät taùn thaùn xong hoûi veà ba chieác soï keá tieáp. Y ñeàu traû lôøi ñuùng. Sau moãi caâu traû lôøi ñuùng, ñöùc Phaät laïi taùn thaùn. Cuoái cuøng, Ngaøi hoûi veà chieác soï thöù naêm:

- Soï naøy cuûa ai?

Vangìsa goõ leân ñaàu laâu, roài thuù thaät khoâng bieát ngöôøi aáy ñaõ sanh veà ñaâu. Ñöùc Phaät noùi:

- Vangìisa, oâng khoâng bieát ö?

- Thöa khoâng, con khoâng bieát.

- Ta bieát.

Vangìsa thænh caàu:

- Xin Ngaøi haõy daïy cho con thuaät naøy.

- Ta khoâng theå daïy cho moät ngöôøi khoâng phaûi Sa-moân.

OÂng Baø-la-moân nghó: "Giaù ta bieát ñöôïc huyeãn thuaät naøy, ta seõ laø ngöôøi soá moät treân toaøn coõi AÁn Ñoä". Y baûo nhöõng ngöôøi Baø-la-moân ñoàng boïn:

- Caùc baïn haõy tìm choã ôû laïi ñaâu ñoù vaøi ngaøy. Toâi ñònh xuaát gia laøm Sa-moân.

Y xin xuaát gia laøm Sa-moân ñeä töû Phaät, vaø ñöôïc gia nhaäp Taêng ñoaøn. Caùc thaày Tyø-kheo goïi laø Toân giaû Vangìsa. Ñöùc Phaät trao cho thaày Tyø-kheo ñeà muïc thieàn quaùn laø ba möôi hai thöù caáu taïo neân thaân.

- OÂng phaûi laëp ñi laëp laïi cho thuoäc nhöõng thöù naøy môùi hoïc huyeãn thuaät kia ñöôïc.

Thaày y theo lôøi Phaät daën. Caùc ngöôøi Baø-la-moân thænh thoaûng ñeán thaêm chöøng, hoûi:

- OÂng hoïc ñöôïc huyeãn thuaät chöa?

- Xin caùc baïn ñôïi ít laâu. Toâi ñang hoïc ñaây.

Vaøi ngaøy sau, thaày ñaéc A-la-haùn. Khi nhöõng ngöôøi Baø-la-moân ñeán nöõa, thaày noùi:

- Naøy caùc huynh ñeä, baây giôø toâi khoâng theå hoïc noù.

Caùc thaày Tyø-kheo nghe vaäy, beøn ñeán baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, thaày Tyø-kheo naøy noùi doái, phaïm toäi voïng ngöõ.

Ñöùc Phaät baûo:

- Naøy caùc Tyø-kheo, chôù noùi theá. OÂng aáy giôø ñaây bieát heát ñöôøng sanh töû cuûa chuùng sanh.

Ngaøi noùi keä:

(419) Ai hieåu roõ hoaøn toaøn,
Sanh töû caùc chuùng sanh,
Khoâng nhieãm, kheùo vöôït qua,
Saùng suoát chaâu giaùc ngoä,
Ta goïi Baø-la-moân.

(420) Vôùi ai, loaøi trôøi, ngöôøi,
Cuøng vôùi Caøn-thaùt-baø,
Khoâng bieát choã thoï sanh,
Laäu taän baäc La-haùn,
Ta goïi Baø-la-moân.

38. OÂng Baø Visaøkha

Ngöôøi khoâng sôû höõu gì ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Truùc Laâm, lieân quan ñeán Tyø-kheo ni Dhammadinnaø.

Khi Tyø-kheo ni Dhammadinnaø chöa xuaát gia, choàng baø teân Visaøkha laø moät Phaät töû thuaàn thaønh. Moät hoâm, nghe Phaät giaûng phaùp lieàn ñaéc A-na-haøm. Sau ñoù oâng nghó thaàm: "Baây giôø, ta neân giao heát taøi saûn cuûa caûi cho Dhammadinnaø". Tröôùc ñaây, theo leä thöôøng moãi khi veà nhaø, vöøa thoaùng thaáy Dhammadinnaø nhìn ra cöûa soå, oâng ñaõ mæm cöôøi vôùi baø. Nhöng hoâm aáy, baø ñang ñöùng ngay taïi cöûa soå, oâng ñi ngang chaúng heà ngoù ngaøng ñeán. Baø suy nghó: "Vaäy laø sao ñaây? Thoâi ñöôïc, ñeán böõa aên mình seõ bieát chuyeän gì". Tôùi tröa, baø doïn côm cho oâng nhö moïi ngaøy. Thay vì noùi caâu thöôøng leä: "Naøng haõy nhö moïi ngaøy. Thay vì noùi caâu thöôøng leä: "Naøng haõy ngoài xuoáng cuøng aên vôùi toâi naøo". Hoâm nay oâng aên trong yeân laëng, chaúng heù moâi thoát moät lôøi. Baø nghó tieáp: "Chaéc oång giaän gì roài ña".

Xong böõa côm, Visaøkha kieám choã ngoài thoaûi maùi roài goïi Dhammadinnaø ñeán beân baûo:

- Dhammadinnaø, taát caû cuûa caûi trong nhaø naøy töø nay thuoäc veà naøng. Haõy nhaän laáy!

Baø nghó: "Neáu giaän, chaúng ai laïi trao taëng cuûa caûi, môøi nhaän. Khoâng bieát chuyeän gì nöõa ñaây kìa?" Yeân laëng moät luùc, baø môøi hoûi:

- Nhöng coøn chaøng thì sao?

- Keå töø hoâm nay, toâi khoâng dính daùng gì ñeán chuyeän theá tuïc nöõa.

- Ai maø ñi hoát ñaøm daõi oâng nhoå ra? OÂng haõy cho pheùp toâi xuaát gia laøm Tyø-kheo ni luoân.

- Toát laém!

Visaøkha chaáp nhaän ngay. OÂng ñöa baø ñeán tinh xaù cuûa caùc Tyø-kheo ni vôùi nhieàu taëng phaåm quí giaù, xin cho baø ñöôïc gia nhaäp Taêng ñoaøn chö Ni. Thoï giôùi cuï tuùc xong, baø ñöôïc moïi ngöôøi keâu Tyø-kheo ni Dhammadinnaø.

Baø thích cuoäc soáng ñoäc cö neân theo caùc Tyø-kheo ni veà mieàn queâ. Sau moät thôøi gian, baø ñaéc A-la-haùn vaø caû thaàn thoâng. Baø nghó: "Baây giôø, nhöõng ngöôøi thaân cuûa ta seõ vì ta maø laøm vieäc phöôùc thieän". Baø quay veà Vöông Xaù. Cö só Visaøkha nghe tin baø veà, thaàm nghó: "Baø aáy trôû veà vì côù gì nhæ?". OÂng ñeán tinh xaù caùc Tyø-kheo ni, gaëp vò Tyø-kheo ni vôï cuõ cuûa mình, oâng ñaûnh leã vaø cung kính ngoài qua moät beân.

OÂng laïi thaàm tính: "Neáu baây giôø mình hoûi: Baïch sö coâ, xin hoûi coù phaûi sö coâ ñaõ chaùn vieäc tu haønh khoâng? thì thöïc chaúng tieän chuùt naøo. Thoâi mình seõ hoûi nhö theá naøy". OÂng hoûi baø moät caâu veà quaû vò Tu-ñaø-hoaøn, baø laäp töùc traû lôøi raát chính xaùc. Cö só tieáp tuïc hoûi veà caùc quaû vò cao hôn, vaø cuoái cuøng, hoûi ñeán A-la-haùn. Baø taùn thaùn:

- Laønh thay, huynh Visaøkha! Neáu huynh muoán bieát veà quaû vò A-la-haùn, xin ñeán yeát kieán ñöùc Theá Toân vaø tham vaán Ngaøi.

Visaøkha laïi ñaûnh leã baø, roài ñeán gaëp Phaät keå Ngaøi nghe caâu chuyeän cuûa hoï. Ñöùc Theá Toân baûo:

- Ñeä töû ta, Dhammadinnaø, thaät kheùo noùi. Coøn veà caâu hoûi oâng haõy laéng nghe.

Phaät giaûng phaùp xong, noùi baøi keä:

(421) Ai quaù, hieän, vò lai,
Khoâng moät sôû höõu gì,
Khoâng sôû höõu, khoâng naém,
Ta goïi Baø-la-moân.

39. Angulimaøla, Voâ Naõo

Baäc traâu chuùa, thuø thaéng ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân, lieân quan ñeán Toân giaû Angulimaøla.

Caâu chuyeän naøy ñaõ ñöôïc keå trong phaàn chuù giaûi baøi keä baét ñaàu baèng caâu: "Keo kieát khoâng sanh thieân...".

Caùc thaày Tyø-kheo hoûi Angulimaøla:

- Naøy huynh Angulimaøla, khi huynh thaáy con voi ñoäc caàm loïng ñöùng tröôùc maët, huynh khoâng sôï sao?

- Khoâng, thöa chö huynh, toâi chaúng sôï.

Caùc thaày Tyø-kheo baïch Phaät:

- Baïch Theá Toân, Angulimaøla noùi doái.

Ñöùc Phaät daïy:

- Naøy caùc Tyø-kheo, Angulimaøla khoâng coøn sôï haõi. Bôûi vì, trong soá nhöõng baäc ñaïi só ñaõ xa lìa tham aùi, nhöõng Tyø-kheo nhö Angulimaøla laø toân quí nhaát, vaø khoâng sôï haõi nöõa.

Ngaøi noùi keä:

(422) Baäc traâu chuùa, thuø thaéng,
Baäc anh huøng, ñaïi só,
Baäc chieán thaéng, khoâng nhieãm,
Baäc taåy saïch, giaùc ngoä,
Ta goïi Baø-la-moân.

40. Phaïm Haïnh Cuûa Thí Chuû Quyeát Ñònh Phöôùc Baùu Cuùng Döôøng

Ai bieát ñöôïc ñôøi tröôùc ...

Ñöùc Theá Toân daïy nhöõng lôøi naøy khi Ngaøi ñang ôû taïi Kyø Vieân, lieân quan ñeán caâu hoûi cuûa oâng Baø-la-moân Devahita.

Moät hoâm, ñöùc Theá Toân bò chöùng khoù chòu trong ngöôøi, lieàn baûo Toân giaû Upavaøna ñeán nhaø ngöôøi Baø-la-moân teân Devahita xin nöôùc noùng. Toân giaû ñeán, noùi roõ chöùng beänh cuûa ñöùc Phaät vaø xin oâng Baø-la-moân nöôùc noùng. OÂng nghe vaäy voâ cuøng hoan hæ:

- Thaät may maén cho toâi quaù, ñöôïc dòp cuùng nöôùc noùng cho baäc Giaùc ngoä Voâ thöôïng.

OÂng laáy nöôùc noùng vaø moät bình maät mía ñöa Toân giaû, ra leänh cho moät gia nhaân mang phuï nöôùc noùng ñi.

Toân giaû thænh Phaät taém nöôùc noùng, vaø pha maät baèng nöôùc aám cho Ngaøi duøng. Ngay sau ñoù côn ñau cuûa Ngaøi dòu xuoáng.

OÂng Baø-la-moân thaàm nghó: "Ngöôøi ta neân cuùng döôøng ai ñeå ñöôïc phöôùc lôùn? Ta seõ hoûi ñöùc Theá Toân".

OÂng ñeán gaëp Phaät vaø ñoïc moät baøi keä:

Boá thí ai phöôùc lôùn?
Ai neân ñöôïc cuùng döôøng?
Thí chuû phaûi theá naøo?
Môùi ñöôïc phöôùc voâ löôïng?

Ñöùc Phaät daïy:

- Moät ngöôøi Baø-la-moân nhö sau, cuùng döôøng seõ ñöôïc phöôùc baùo raát lôùn.

Ngaøi noùi keä:

(423) Ai bieát ñöôïc ñôøi tröôùc,
Thaáy thieân giôùi, ñoïa xöù,
Ñaït ñöôïc sanh dieät taän,
Thaéng trí, töï vieân thaønh,
Baäc maâu-ni ñaïo só,
Vieân maõn moïi thaønh töïu,
Ta goïi Baø-la-moân.

--ooOoo--

Phaàn Keát

Ñaáng Phaùp Vöông Voâ Thöôïng chaùnh ñaúng chaùnh giaùc ñaõ ñaït ñeán Nieát-baøn toái thöôïng. Nhöõng baøi keä Phaùp Cuù naøy ñöôïc thoát ra töø kim khaåu cuûa baäc Thaùnh Trí Ñaïi huøng Ñaïi löïc aáy.

Ngaøi ñaõ daïy Töù Ñeá baèng 423 baøi keä. Vaø coù ñeán 299 caâu chuyeän ra ñôøi.

Ñöôïc soáng trong ngoâi tu vieän do trieàu ñình xaây caát taïi khuoân vieân hoaøng cung ñöùc vua Sirikuøta, loøng toâi traøn ngaäp söï bieát ôn.

Toâi bieân soaïn neân taäp chuù giaûi ñuùng ñaén naøy veà caùc baøi keä aáy, goàm 72 phaàn, ñeå deã beà ñoïc tuïng, hoaëc keå.

Phuø hôïp vôùi yù vaø lôøi cuûa caùc baøi keä, ñaët cô sôû treân chaùnh phaùp ñoä sanh cuûa baäc Ñaïo sö trôøi vaø ngöôøi.

Vôùi coâng ñöùc cuùng döôøng naøy, xin nguyeän cho taát caû öôùc voïng chính ñaùng cuûa heát thaûy chuùng sanh ñöôïc thaønh töïu, ñôm keát thaønh hoa ngoït traùi laønh.

Xin chuùc chö vò ñöôïc thònh vöôïng, an laïc vaø thaân theå khang kieän!

 --ooOoo--

- Heát -

Ñaàu trang | Muïc luïc | 01a | 01b | 01c | 01d | 02a | 02b | 03 | 04a | 04b | 05a | 05b | 06 | 07 | 08 | 09 |
10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26a | 26b | 26c

---

 [ Trôû Veà ]