I. Daãn Nhaäp 

1. 

Ngöôøi truù giôùi coù trí 
Tu taäp taâm vaø tueä 
Nhieät taâm vaø thaän troïng 
Tyû kheo aáy thoaùt trieàn. (S., i, 13)

Noäi trieàn vaø ngoaïi trieàn 
Chuùng sinh bò trieàn phöôïc 
Con hoûi Gotama 
Ai thoaùt khoûi trieàn naøy? (S. i, 13)

3. Khi ñöôïc hoûi nhö vaäy, ñöùc Theá toân, ñaáng Voâ ngaïi giaûi, Trôøi cuûa caùc vò trôøi, vöôït hôn Ñeá thích, Phaïm thieân, ñaáng Thaønh töïu boán voâ uyù, ñaáng Möôøi löïc, ñaáng Chaùnh bieán tri, ñaõ noùi baøi keä naøy ñeå traû lôøi: 

Ngöôøi truù giôùi coù trí 
Tu taäp taâm vaø tueä 
Nhieät taâm vaø thaän troïng 
Tyû kheo aáy thoaùt trieàn

Baây giôø toâi seõ, ñöa ra yù nghóa chaân thöïc 
chia laøm giôùi, vaân vaân... 
cuûa caâu keä do baäc Ñaïi thaùnh noùi. 

Trong giaùo phaùp ñaáng Chieán thaéng 
Coù nhöõng ngöôøi taâm ñaïo ñaõ töø boû 
Gia ñình, soáng khoâng nhaø 

-nhöõng ngöôøi maëc duø khaùt khao söï thanh tònh 
nhöng vaãn chöa coù ñöôïc caùi chaùnh kieán veà con ñöôøng thaéng, baûo ñaûm, 
goàm Giôùi, Ñònh vaø Tueä. 

Con ñöôøng khoù tìm, daãn ñeán thanh tònh 
Cho nhöõng ngöôøi chöa ñöôïc an, duø ñaõ coá gaéng, 
Toâi seõ giaûng Ñaïo loä an oån 
Veà Thanh tònh 
Y cöù lôøi daïy cuûa nhöõng vò cö truù 
Trong ngoâi Ñaïi tinh xaù 
Nhöõng ngöôøi öa thích thanh tònh 
Haõy chuù taâm nghe trình baøy.

6. Trong vaøi tröôøng hôïp, con ñöôøng daãn ñeán thanh tònh ñöôïc daïy laø do tueä quaùn (veà voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ), nhö khi noùi: 

Taát caû haønh voâ thöôøng 
Vôùi tueä quaùn thaáy vaäy 
Ñau khoå ñöôïc nhaøm chaùn 
Chính con ñöôøng thanh tònh. (Dh. 227)

Ngöôøi coù thieàn coù tueä 
Nhaát ñònh gaàn Nieát baøn (Dh.372)

Nghieäp, minh vaø chaùnh phaùp 
Giôùi - toái thöôïng sanh maïng 
Chính nhôø caùc phaùp treân 
Khieán chuùng sinh thanh tònh 
Khoâng phaûi do giai caáp 
Khoâng phaûi do taøi saûn (M. iii, 262)

Vò luoân luoân trì giôùi 
Trí tueä kheùo ñònh tónh 
Chí sieâng naêng doõng maõnh 
Vöôït baäc löu khoù vöôït

7. Ñaây laø bình chuù vaén taét veà baøi keä. Truù giôùi laø ñöùng vöõng treân ñ?t giôùi. Chæ coù ngöôøi thöïc söï thaønh töïu troïn veïn giôùi, môùi ñöôïc goïi laø "truù giôùi". Cho neân caâu naøy coù nghóa: truù giôùi do thaønh töïu vieân maõn giôùi. Ngöôøi laø moät höõu tình. Coù trí coù tueä do nghieäp sinh, nhôø moät kieát sanh coù ba nhaân (laø voâ tham, voâ saân vaø voâ si). Tu taäp taâm vaø tueä: tu taäp caû ñònh vaø tueä. Taâm ôû ñaây chæ ñònh, coøn tueä laø quaùn. Nhieät taâm (aøtaøpin): coù nghò löïc. Nghò löïc ñöôïc goïi laø tinh caàn hay nhieät taâm (aøtaøpa) vôùi yù nghóa ñoát chaùy nhöõng phieàn naõo. Vì coù nghò löïc, neân vò aáy nhieät taâm tinh caàn. 

Thaän troïng: Laø coù tueä giaùc, chæ tueä phoøng hoä. Trong caâu traû lôøi, tueä ñöôïc nhaéc ñeán ba laàn: laàn ñaàu (coù trí) laø tueä baåm sinh, laàn thöù hai laø tueä vôùi nghóa "quaùn", coøn laàn naøy chæ tueä "phoøng hoä" höôùng daãn moïi coâng vieäc. 

Tyû kheo (bhikkhu) laø keû thaáy söï khuûng khieáp (bhayam ikkhati) trong voøng luaân hoài sinh töû. Thoaùt trieàn: nhö ngöôøi ñöùng treân ñaát, duøng con dao beùn coù theå phaùt quang moät buïi tre chaèng chòt, cuõng theá, vò tyû kheo coù ñöôïc saùu yeáu toá naøy laø giôùi, ñònh tueä, goøm ba thöù noùi treân, vaø söï nhieät taâm tinh caàn - ñöùng treân ñaát giôùi, duøng tay tueä (phoøng hoä) noã löïc baèng tinh caàn, caàm dao tueä (baåm sinh) ñöôïc maøi saéc treân ñaù thieàn ñònh -coù theå thaùo gôõ, caét ñöùt, phaù huyû taát caû caùc daây nhôï tham duïc. Chính ôû giai ñoaïn naøy, thuoäc Ñaïo loä, vò aáy môùi ñöôïc goïi laø ñaõ "thoaùt trieàn": ÔÛ saùt na chöùng quaû, vò aáy ñaõ thaùo gôõ xong söï troùi buoäc vaø xöùng ñaùng söï cuùng döôøng toái thöôïng cuûa theá gian vaø chö thieân, neân Theá toân noùi: 

Ngöôøi truù giôùi coù trí 
Tu taäp taâm vaø tueä 
Nhieät taâm vaø thaän troïng 
Tyû kheo aáy thoaùt trieàn.

9. Töø tröôùc ñeán ñaây, nhöõng ñieàu ñöôïc neâu leân laø Ba moân hoïc, giaùo lyù toát ñeïp trong ba phöông dieän, ñieàu kieän caàn thieát ñeå chöùng ba minh v.v.. Söï traùnh hai cöïc ñoan vaø tu taäp trung ñaïo, caùch vöôït khoûi nhöõng ñoaï xöù, ñoaïn tröø oâ nhieãm döôùi ba khía caïnh, söï ñeà phoøng vi phaïm, söï thanh loïc ba thöù nhieãm oâ, vaø lyù do ñaït ñeán nhöõng quaû Döï löu v.v... Neâu leân nhö theá naøo? 

10. ÔÛ ñaây, söï tu taäp taêng thöôïng giôùi ñöôïc neâu baèng Giôùi; tu taêng thöôïng taâm baèng Ñònh; vaø tu taêng thöôïng trí tueä baèng Tueä 

Söï toát ñeïp cuûa giaùo lyù ôû chaën ñaàu ñöôïc neâu baèng Giôùi, do ñoaïn kinh: "Vaø gì laø khôûi ñieåm cuûa caùc thieän phaùp? Chính laø giôùi hoaøn toaøn thanh tònh". (S. V, 143) vaø do Phaùp cuù 183 "Khoâng laøm moïi ñieàu aùc". Giôùi laø khôûi ñaàu cuûa giaùo lyù. Vaø giôùi toát ñeïp, vì noù ñem laïi nhöõng ñöùc ñaëc bieät laø baát hoái, v.v... Söï toát ñeïp cuûa giaùo lyù ôû chaën giöõa ñöôïc neâu baèng Ñònh. Do Phaùp cuù 183 "Khoâng laøm moïi ñieàu aùc", ñònh laø chaën giöõa cuûa giaùo lyù: "Thaønh töïu caùc haïnh laønh". 

(Khoâng laøm moïi ñieàu aùc 
Thaønh töïu caùc haïnh laønh 
Taâm yù giöõ trong saïch 
Chính lôøi chö Phaät daïy)

Nhö nuùi ñaù kieân coá 
Khoâng bò gioù lay ñoäng 
Huyû baùng hoaëc taùn döông 
Khoâng lay ñoäng baäc trí. (Dh.81)

Söï traùnh xa cöïc ñoan meâ ñaém duïc laïc ñöôïc neâu baèng Giôùi cöïc ñoan eùp xaùc khoå haïnh ñöôïc neâu baèng Ñònh, vaø söï tu taäp trung ñaïo ñöôïc neâu baèng Tueä. 

12. Cuõng vaäy, Giôùi ñöôïc neâu laøm phöông tieän ñeå vöôït khoûi caùc ñaïo xöù, Ñònh ñeå vöôït khoûi caùc duïc, vaø tueä ñeå vöôït taát caû höõu. Laïi nöõa, söï töø boû nhöõng oâ nhieãm do thay theá nhöõng phaùp ngöôïc laïi laø Giôùi, do nhieáp phuïc laø Ñònh, do ñoaïn taän laø Tueä. 

13. Ñeà phoøng vi phaïm nhöõng ñieàu oâ nhieãm laø nhôø Giôùi, ñeà phoøng caùc aùm aûnh cuûa oâ nhieãm laø nhôø Ñònh, ñeà phoøng caùc tuøy mieân (khuynh höôùng noäi taïi ñöa ñeán oâ nhieãm) laø nhôø Tueä. 

Söï thanh loïc nhöõng oâ nhieãm do taø haïnh laø nhôø Giôùi; thanh loïc nhöõng oâ nhieãm do duïc tham laø nhôø Ñònh; vaø thanh loïc nhöõng oâ nhieãm do taø kieán laø nhôø Tueä. 

14. Lyù do ñaéc quaû Döï löu vaø Nhaát lai laø Giôùi, quaû Baát hoaøn laø Ñònh vaø quaû A-la-haùn laø Tueä. Vì baäc Döï löu ñöôïc goïi laø ngöôøi "thaønh töïu vieân maõn caùc phaåm loaïi cuûa giôùi", baäc nhaát lai cuõng vaäy, baäc baát hoaøn ñöôïc goïi laø "vieân maõn ñònh" vaø A-la-haùn laø baäc "tueä vieân maõn". 

15. Ñeán ñaây, chín nhoùm "ba phaùp" ñaõ ñöôïc neâu leân veà caùc ñöùc ñaëc bieät cuûa giôùi ñònh tueä, ñoù laø ba moân hoïc, giaùo lyù toát ñeïp ôû ba phöông dieän, ñieàu kieän caàn ñeå chöùng ba minh, söï traùnh hai cöïc ñoan vaø tu taäp trung ñaïo, caùch vöôït khoûi ñoaï xöù, khoûi duïc vaø khoûi höõu, söï töø boû oâ nhieãm ôû ba böïc, söï ñeà phoøng vi phaïm, söï thanh loïc ba thöù nhieãm oâ vaø lyù do ñaéc caùc quaû. 

II. Giôùi 

16. Maëc duø thanh tònh ñaïo ñöôïc neâu nhö treân, vôùi ba ñeà muïc Giôùi, Ñònh vaø Tueä, moãi thöù coù nhöõng ñöùc ñaëc bieät khaùc nhau, song söï chæ daãn aáy cuõng coøn quaù vaén taét, khoâng ñuû giuùp ích moïi ngöôøi, neân coù loaït vaán ñeà sau noùi veà Giôùi tröôùc: 

(i) Giôùi laø gì? 
(ii) Giôùi coù nghóa laø gì? 
(iii) Gì laø ñaëc tính, nhieäm vuï, töôùng traïng vaø nhaân gaàn cuûa giôùi 
(iv) Gì laø lôïi ích cuûa giôùi? 
(v) Coù maáy loaïi giôùi? 
(vi) Caùi gì laøm giôùi oâ nhieãm? 
(vii) Caùi gì laøm giôùi thanh tònh?

(i) Giôùi laø gì? Ñoù laø caùc phaùp khôûi töø töû taâm sôû (cetanaø) hieän höõu nôi moät ngöôøi töø boû saùt sinh, v.v... Hay nôi moät ngöôøi thöïc haønh vieân maõn caùc hoïc giôùi (vatta). Patisambhidaø noùi: "Giôùi laø gì? coù giôùi laø tö taâm sôû (cetanaø), coù giôùi laø caùc taâm sôû, thoï, töôûng, vaø haønh (goïi chung laø cetasika), coù giôùi laø söï cheá ngöï, coù giôùi laø khoâng vi phaïm". (Ps. i, 44). 

ÔÛ ñaây, Giôùi theo nghóa tö taâm sôû, laø yù chí (taùc yù) coù maët nôi ngöôøi töø boû saùt sinh, v.v... Hay nôi ngöôøi thöïc haønh vieân maõn caùc giôùi. Giôùi theo nghóa thoï, töôûng, haønh laø söï kieâng giöõ nôi ngöôøi töø boû saùt sinh, v.v... Laïi nöõa, Giôùi tö taâm sôû laø baûy taùc yù ñi keøm baûy trong möôøi nghieäp nôi moät ngöôøi töø boû saùt sinh, v.v.. Giôùi thoï, töôûng, haønh taâm sôû laø ba phaùp coøn laïi goàm voâ tham, voâ saân vaø chaùnh kieán, nhö kinh noùi: "Töø boû tham, vò aáy an truù vôùi taâm voâ tham". (D. i, 71) 

18. Giôùi theo nghóa cheá ngöï laø söï cheá ngöï theo naêm caùch: Cheá ngöï vôùi söï cheá ngöï cuûa giôùi boån Paøtimokkha cheá ngöï baèng tænh giaùc, cheá ngöï baèng tri kieán, cheá ngöï baèng kham nhaãn vaø cheá ngöï baèng tinh tieán. Cheá ngöï baèng Giôùi boån laø: "Vò aáy ñöôïc trang bò ñaày ñuû vôùi söï cheá ngöï cuûa Giôùi boån Paøtimokkha". (Vbh. 246); cheá ngöï baèng chaùnh nieäm tænh giaùc laø: "vò aáy hoä trì nhaõn caên, soáng vôùi söï ch? ngöï nhaõn caên". (D. i, 70) Cheá ngöï baèng tri kieán laø nhö ñöùc Theá toân daïy: 

Nhöõng doøng thaùc chaûy treân ñôøi 
Naøy Ajita, ñöôïc ngaên chaän laø nhôø chaùnh nieäm. 
Ta tuyeân boá söï cheá ngöï nhöõng boäc löu 
Do tueä, chuùng bò chaän ñöùng. (Sn. 1035)

19. (ii) Giôùi Coù Nghóa laø Gì? Giôùi Sìla ñöôïc goïi nhö theá laø vì noùi coù nghóa keát hôïp (Sìlana). Keát hôïp coù hai nghóa: moät laø phoái hôïp (samaødhaøna) chæ söï khoâng baát nhaát trong ba nghieäp thaân, lôøi vaø yù nhôø ñöùc haïnh; hai laø naâng leân (upadhaørana) nghóa laø neàn taûng (aødhaøra) vì giôùi laø neàn taûng cho nhöõng thieän phaùp. Nhöõng ngöôøi hieåu ngöõ nguyeân chæ chaáp nhaän hai nghóa naøy, song cuõng coù nhöõng ngöôøi luaän veà yù nghóa cuûa giôùi laø caùi ñaàu (siras) laø maùt meû (sìtala). 

20. (iii) Gì Laø Ñaëc Tính, Nhieäm Vuï, Töôùng Traïng Vaø Nhaân Caàn Cuûa Giôùi? 

Ñaëc tính cuûa giôùi laø phoái hôïp 
Duø phaân tích nhieàu caùch 
Cuõng nhö "thaáy ñöôïc" laø ñaëc tính cuûa Saéc. 
Duø phaân tích nhieàu caùch.

21. 

Trong khi ñaëc tính cuûa giôùi laø nhö vaäy, 
Nhieäm vuï cuûa noù goàm hai nghóa: 
Haønh ñoäng ñeå chaám döùt taø haïnh 
Vaø söï thaønh töïu keå nhö ñuùc 
Khoâng loãi nôi ngöôøi coù giôùi.

22. 

Theo lôøi nhöõng ngöôøi trí, 
Giôùi theå hieän ôû söï thanh tònh 
Vaø nhaân gaàn cuûa giôùi 
Chính laø taøm vaø quyù.

Vaéng maët, thì giôùi khoâng phaùt sinh cuõng khoâng toàn taïi. 

23. (iv) Nhöõng Gì Laø Lôïi Ích Cuûa Giôùi? 

Ñoù laø coù ñöôïc nhieàu ñöùc ñaëc bieät maø ñaàu heát laø baát hoái, vì kinh daïy: "Naøy Anada giôùi laø thieän; noù coù muïc ñích laø baát hoái, coù lôïi ích laø baát hoái". (A. v, 1). Vaø ôû moät ñoaïn khaùc: "Naøy gia chuû, coù naêm lôïi ích cho ngöôøi ñöùc haïnh khi vieân maõn giôùi, ñoù laø: ngöôøi coù giôùi ñöùc thöøa höôûng gia saûn lôùn nhôø tinh caàn, ñöôïc tieáng toát ñoàn xa, khoâng sôï haõi ruït reø khi ñeán giöõa hoäi chuùng saùt ñeá lî hay baø la moân hay gia chuû hay sa moân, khi cheát taâm khoâng taùn loaïn, meänh chung ñöôïc sanh vaøo thieän thuù, coõi trôøi. Ñoù laø naêm l?i ích". (D. ii, 86) Laïi coøn nhieàu lôïi ích cuûa giôùi, ñaàu tieân laø ñöôïc thöông meán, vaø cuoái cuøng laø ñoaïn tröø (phieàn naõo) laäu hoaëc nhö ñoaïn kinh noùi: "Neáu moät Tyû kheo coù öôùc nguyeän, mong raèng toâi ñöôïc caùc vò ñoàng phaïm haïnh yeâu meán, kính troïng, thì vò aáy haõy thaønh töïu vieân maõn caùc hoïc giôùi". (M. i, 33) 

24. Laïi nöõa, 

Ai daùm ñaët moät bieân teá 
Cho nhöõng lôïi ích do giôùi ñem laïi 
Khi maø khoâng giôùi, thì thieän nam töû 
Khoâng chaân ñöùng trong giaùo lyù naøy? 
Khoâng phaûi soâng Haèng, Yamunaø, 
Soâng Sarabhuø, Sarassatì 
Hay doøng Aciravati, 
Hay soâng Mahì thaùnh thieän 
Coù theå röûa saïch nhieãm oâ 
Cuûa caùc loaøi coù hôi thôû ôû ñôøi 
Maø chæ coù nöôùc giôùi môùi coù theå 
Röûa saïch nhöõng caáu ueá nôi chuùng sinh 
Khoâng phaûi côn gioù ñem möa 
Hay höông chieân ñaøn vaøng 
Hay chuoãi anh laïc, baûo chaâu 
Hay aùnh traêng saùng dòu 
Coù theå laøm laéng nhöõng côn soát cuûa ngöôøi theá gian 
Maø chính giôùi kheùo hoä trì 
Cao quyù vaø maùt meû tuyeät dieäu, 
Môùi daäp taét ñöôïc ngoïn löûa. 
Coù laøn höông naøo saùnh baèng 
Laøn höông giôùi 
Khi höông naøy deã daøng bay ngöôïc 
Cuõng nhö xuoâi gioù? 
Coù böïc thang naøo baèng thang giôùi 
Coù theå baéc leân ñeán coõi trôøi? 
Coù cöûa ngoõ naøo baèng cöûa giôùi 
Môû ñeán thaønh Nieát baøn nhö vaäy? 
Vua chuùa trang söùc chaâu baùu 
Cuõng khoâng saùng choùi baèng söï choùi saùng cuûa ngöôøi trì giôùi 
Trang söùc baèng giôùi luaät. 
Giôùi laøm tieâu tan noãi sôï haõi 
Cuûa söï töï khieån traùch vaø nhöõng loái töông töï 
Giôùi luoân ñem laïi cho ngöôøi trì giôùi 
Nieàm hoan hyû 
Do danh toát cuûa giôùi 
Chöøng aáy cuõng ñuû bieát 
Quaû baùo cuûa giôùi laø theá naøo 
Vaø theá naøo, goác reã cuûa moïi ñöùc tính aáy 
Laøm cho caùc laàm loãi khoâng coøn söùc maïnh.

1. Tröôùc heát, taát caû giôùi thuoäc moät loaïi do ñaëc tính "keát hôïp" cuûa noù. 
2. Giôùi thuoäc hai loaïi laø haønh vaø traùnh (taùc, chæ) 
3. Hai loaïi laø giôùi thuoäc chaùnh haïnh, vaø giôùi khôûi ñaàu ñôøi soáng phaïm haïnh. 
4. Hai loaïi, laø kieâng vaø khoâng. 
5. Hai loaïi, laø leä thuoäc vaø khoâng. 
6. Hai loaïi, taïm thôøi vaø troïn ñôøi. 
7. Hai loaïi, höõu haïn vaø voâ haïn. 
8. Hai loaïi, theá gian vaø xuaát theá. 
9. Ba loaïi, laø haï, trung, thöôïng. 
10. Ba loaïi, laø giôùi vò kyû, vò tha vaø vò phaùp. 
11. Coù dính maéc (chaáp thuû), khoâng dính maéc, vaø an tònh. 
12. Thanh tònh, baát tònh, khaû nghi. 
13. Giôùi höõu hoïc, voâ hoïc vaø giôùi cuûa ngöôøi khoâng phaûi höõu hoïc hay voâ hoïc. 
14. Giôùi boán loaïi, laø giôùi thoái giaûm, giôùi tuø ñoïng, giôùi taêng tieán vaø giôùi thaâm nhaäp. 
15. Boán loaïi, laø giôùi tyû kheo, Tyû kheo ni, giôùi cuûa ngöôøi chöa thoï cuï vaø giôùi taïi gia. 
16. Boán loaïi, laø giôùi töï nhieân, giôùi theo coå tuïc, giôùi taát yeáu, vaø giôùi do nhaân veà tröôùc. 
17. Boán loaïi, laø giôùi thuoäc Giôùi boån Paøtimokkha, giôùi phoøng hoä caùc caên, giôùi thanh tònh sinh maïng vaø giôùi lieân heä boán vaät duïng. 
18. Giôùi naêm loaïi, laø thanh tònh höõu haïn, voâ haïn, thanh tònh ñaõ vieân maõn, thanh tònh khoâng dính maéc, thanh tònh ñaõ tònh chæ. 
19. Naêm loaïi, laø töø boû kieâng taùc yù (tö taâm sôû), cheá ngöï, vaø khoâng phaïm.

1). Giôùi moät loaïi, veà yù nghóa ñaõ ñöôïc trình baøy. 

2). Giôùi hai loaïi: haønh vaø traùnh: söï thaønh töïu vieân maõn moät hoïc giôùi do ñöùc Theá toân daïy: "Ñieàu naøy neân laøm", thì goïi laø haønh (taùc trì). Khoâng laøm nhöõng gì Ngaøi caám chæ raèng "Ñieàu naøy khoâng neân laøm", goïi laø traùnh (chæ trì). ÔÛ ñaây yù nghóa danh töø "haønh" (caranti) laø ñi trong phaïm vi cuûa giôùi, ñi nhö nhöõng baäc vieân maõn giôùi ñaõ ñi; vaø phoøng hoä, traùnh neù goïi laø traùnh. Söï giöõ giôùi hay haønh ñöôïc thöïc hieän nhôø ñöùc tin vaø tinh taán, coøn traùnh nhôø ñöùc tin vaø chaùnh nieäm. 

27. 3). Chaùnh haïnh laø caùch cö xöû toát ñeïp nhaát, chính noù ñöôïc goïi laø Giôùi thuoäc chaùnh haïnh, hoaëc nhöõng gì ñöôïc tuyeân thuyeát ñeå cö xöû ñeïp cuõng goïi laø giôùi thuoäc chaùnh haïnh. Ñaây laø danh töø chæ cho nhöõng giôùi ngoaøi taùm giôùi (ba thuoäc thaân laø khoâng saùt, ñaïo, daâm; boán thuoäc ngöõ laø khoâng noùi doái, noùi aùc, noùi thoâ vaø noùi voâ ích, thöù taùm laø chaùnh maïng). Taùm giôùi naøy laø khôûi ñaàu cuûa ñôøi phaïm haïnh bao haøm ñaïo loä neân ñöôïc goïi laø Giôùi khôûi ñaàu phaïm haïnh, vì caàn phaûi ñöôïc thanh tònh tröôùc, nhö Trung Boä iii noùi: "Thaân nghieäp, ngöõ nghieäp vaø hoaït maïng cuûa vò aáy phaûi ñöôïc thanh tònh tröôùc ñaáy (Pubbe va khopan'assa kaøyakammam aøjìvo suparisuddho hoti. -- M. iii, 289). 

Hoaëc hai loaïi chæ nhöõng tieåu giôùi keå nhö chaùnh haïnh vaø giôùi coøn laïi laø giôùi khôûi ñaàu ñôøi phaïm haïnh. 

Hoaëc nhöõng gì goàm trong giôùi luaät tyû kheo vaø tyû kheo ni trong giôùi boån Patimokkha laø giôùi khôûi ñaàu ñôøi soáng phaïm haïnh, coøn giôùi luaät bao goàm trong nhöõng kieàn ñoä (khandhakas) cuûa Luaät taïng (vinaya) goïi laø giôùi thuoäc chaùnh haïnh. Nhôø thaønh töïu chaùnh haïnh maø nhöõng giôùi khôûi ñaàu ñôøi phaïm haïnh ñöôïc vieân maõn, neân kinh daïy: "vò tyû kheo khoâng vieân maõn chaùnh haïnh maø coù theå thaønh töïu giôùi khôû ñaàu ñôøi phaïm haïnh, ñieàu aáy khoâng theå xaûy ra". (A. iii, 14-15). 

28. 4). Kieâng laø kieâng saùt sinh, v.v.. Khoâng kieâng laø caùc tö taâm sôû, v.v... 

29. 5). Coù leä thuoäc vaø khoâng leä thuoäc. Leä thuoäc coù hai thöù: Leä thuoäc vì tham vaø leä thuoäc do taø kieán. Leä thuoäc do tham laø khi moät ngöôøi mong öôùc: "Nhôø giôùi haïnh naøy, toâi seõ thaønh moät vò trôøi lôùn hoaëc nhoû". (M. i, 102). Leä thuoäc taø kieán laø khi moät ngöôøi coù taø kieán: "Söï thanh tònh laø do cöû haønh caùc teá leã". (Vbh. 374). Nhöng giôùi xuaát theá, vaø giôùi theá gian laøm ñieàu kieän tieân quyeát cho giôùi xuaát theá, goïi laø giôùi khoâng leä thuoäc. 

30. 6). Giôùi taïm thôøi laø ñöôïc thoï coù haïn ñònh thôøi gian. Giôùi troïn ñôøi laø thoï trì ñeán khi maïng chung. 

31. 7) Höõu haïn laø giôùi bò haïn cuoäc vaøo danh lôïi, quyeán thuoäc, chaân tay hoaëc maïng soáng. Ngöôïc laïi goïi laø giôùi voâ haïn. Patisambhida noùi: "Theá naøo laø giôùi bò haïn cuoäc vaøo lôïi? Ñoù laø khi moät ngöôøi nguyeân nhaân lôïi maø vi phaïm moät hoïc giôùi ñaõ thoï". Nhöõng giôùi haïn kia cuõng vaäy. Giôùi khoâng bò haïn cuoäc hay voâ haïn laø khi "moät ngöôøi, khoâng vì lôïi maø khôûi taâm vi phaïm, huoáng hoà thöïc söï vi phaïm, moät hoïc giôùi ñaõ thoï". (Ps. I, 44). Töông töï, vôùi caùc giôùi haïn khaùc. 

32. 8). Giôùi theá gian laø giôùi höõu laäu vaø xuaát theá laø giôùi voâ laäu. Giôùi theá gian ñem laïi moät haäu höõu (thaân caûnh trong töông lai) toát ñeïp, vaø laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå thoaùt ly sinh töû, nhö Luaät noùi: "Giôùi laø ñeå cheá ngöï, cheá ngöï laø ñeå khoûi hoái, baát hoái laø ñeå ñöôïc khinh an, khinh an ñeå döôïc laïc, laïc ñeå ñöôïc ñònh, ñònh ñeå ñöôïc chaùnh tri kieán, chaùnh tri kieán laø ñeå ñöôïc voâ duïc, voâ duïc ñeå ñöôïc ly tham, ly tham ñeå ñöôïc giaûi thoaùt, giaûi thoaùt laø ñeå coù giaûi thoaùt tri kieán, giaûi thoaùt tri kieán laø ñeå ñi ñeán voâ thuû tröôùc Nieát baøn. Söï noùi chuyeän coù muïc ñích aáy, naâng ñôõ coù muïc ñích aáy, khuyeân baûo coù muïc ñích aáy, naâng ñôõ coù muïc ñích aáy, loùng tai coù muïc ñích aáy, töùc laø söï giaûi thoaùt nhôø khoâng chaáp thuû". (Vin. v, 164). Giôùi xuaát theá ñem laïi söï thoaùt khoûi höõu, vaø laø bình dieän cuûa trí quaùn saùt. 

33. 9). Giôùi ba loaïi: ñaàu tieân laø giôùi böïc haï, trung, thöôïng. Giôùi böïc haï laø giôùi phaùt sinh do ít tinh caàn, ít duïc, ít nhaát taâm vaø ít traïch phaùp (töùc boán nhö yù tuùc). Giôùi böïc trung laø giôùi phaùt sinh nhôø tinh taán, v.v... Vöøa vöøa. Giôùi böïc thöôïng laø giôùi phaùt sinh nhôø boán phaùp ñoù ñöôïc thöïc haønh cao ñoä. Giôùi thoï vì ham danh laø giôùi böïc haï, vì ham quaû baùo coâng ñöùc laø böïc trung, vì toân quyù giôùi laø böïc thöôïng. Laïi nöõa, giôùi bò nhieãm oâ vì khen mình cheâ ngöôøi, v.v... Nhö "ta coù giôùi haïnh, coøn nhöõng tyû kheo khaùc taø haïnh, theo aùc giôùi". (M. i, 193) laø böïc haï, giôùi theá gian maø khoâng oâ nhieãm laø böïc trung, giôùi xuaát theá laø böïc thöôïng. Hoaëc, giôùi coù ñoäng löïc laø tham aùi, vôùi muïc ñích taùi sinh laø böïc haï, giôùi thöïc haønh vì muïc ñích giaûi thoaùt rieâng mình laø trung, caùc haïnh ba la maät thöïc haønh vì giaûi thoaùt chuùng sinh laø böïc thöôïng. 

34. 10). Giôùi thöïc haønh vì baûn thaân, vì muoán boû nhöõng gì khoâng thích hôïp vôùi töï ngaõ, goïi laø giôùi vò kyû. Giôùi thöïc haønh vì quan taâm ñeán theá gian, vì muoán ngöôøi ñôøi khoûi chæ trích, laø giôùi, Giôùi thöïc haønh vì quan taâm ñeán theá gian, vì muoán ngöôøi ñôøi khoûi chæ trích, laø giôùi, Giôùi thöïc haønh vì toân troïng Phaùp vaø Luaät, goïi laø vò phaùp. 

35. 11). Giôùi "leä thuoäc" ôû soá 5 treân, goïi laø coù dính maéc vì dính maéc (thuû tröôùc) do tham vaø taø kieán. 

Giôùi ñöôïc thöïc haønh bôûi phaøm phu höõu ñöùc laø ñieàu kieän tieân quyeát cho ñaïo loä, vaø giôùi töông öùng vôùi ñaïo loä, ôû caùc vò höõu hoïc, thì goïi laø giôùi khoâng dính maéc. Giôùi töông öùng vôùi quaû cuûa höõu hoïc vaø voâ hoïc goïi laø giôùi ñöôïc an tònh. 

36. 12). Giôùi ñöôïc vieân maõn do moät ngöôøi khoâng phaïm giôùi toäi, hoaëc phaïm maø ñaõ saùm hoái, goïi laø giôùi khoâng thanh tònh. Giôùi nôi moät ngöôøi coøn nghi khoâng bieát vieäc naøy coù phaûi laø moät giôùi toäi hay khoâng, hoaëc khoâng bieát ñaõ vi phaïm giôùi naøo, hoaëc khoâng bieát mình coù phaïm khoâng, goïi laø khaû nghi. Giôùi khoâng thanh tònh neân laøm cho thanh tònh. Giôùi coøn nghi thì neân traùnh laøm nhöõng gì mình coøn nghi vaán, vaø neân tìm caùch giaûi quyeát nghi. 

37. 13). Giôùi töông öng vôùi boán ñaïo vaø ba quaû ñaàu, laø giôùi cuûa Höõu hoïc. Giôùi töông öng vôùi quaû A-la-haùn laø giôùi cuûa baäc Voâ hoïc. Nhöõng loaïi coøn laïi laø giôùi khoâng thuoäc höõu hoïc vaø voâ hoïc. 

38. Trong theá gian, sìla (giôùi) cuõng duøng ñeå chæ baûn tính, thoùi cuûa ngöôøi, neân Patisambhidaø noùi: "Ba loaïi giôùi (thoùi) laø thieän, baát thieän vaø baát ñònh". (Ps. I, 44). Giôùi baát thieän khoâng ñöôïc keå ôû ñaây, vì noù khoâng dính daáp ñeán yù nghóa ñaõ baøn veà giôùi. 

39. 14). Giôùi boán loaïi ñaàu tieân: 

Keû hoïc aùc tri thöùc 
Khoâng gaàn baäc giôùi ñöùc 
Ngu si khoâng thaáy ñöôïc 
Loãi phaïm giôùi ôû ñaáy 
Taâm thöôøng taø tö duy 
Caùc caên khoâng phoøng hoä 
Giôùi nôi ngöôøi nhö vaäy 
Döï phaàn vaøo thoái giaûm. 
Ngöôøi coù taâm töï maõn 
Vôùi giôùi ñaõ thaønh töïu 
Khoâng bao giôø nghó ñeán 
Taäp ñeà taøi thieàn ñònh 
Chæ an phaän trong giôùi 
Khoâng noã löïc tieán leân 
Giôùi nhö vaäy goïi laø 
Döï phaàn vaøo tuø ñoïng. 
Ngöôøi coù giôùi, noã löïc 
Vôùi ñònh laøm phöông tieän 
Ñeå ñaït ñeán muïc tieâu, 
Giôùi cuûa tyû kheo naøy 
Goïi laø ñònh coäng giôùi 
(giôùi taêng tieán: Visesa) 
Ngöôøi thaáy giôùi chöa ñuû 
Maø höôùng ñeán ly duïc 
Giôùi do öôùc voïng aáy 
Goïi laø ñaïo coäng giôùi 
(giôùi thaâm nhaäp: nibbedha)

41. 16). Söï khoâng phaïm cuûa nhöõng ngöôøi uttarakuru goïi laø töï nhieân giôùi. Moãi boä laïc, toâng phaùi, ñòa phöông, coù luaät rieâng, goïi laø giôùi theo tuïc leä. Giôùi cuûa meï boà taùt khi boà taùt nhaäp thai "khoâng coù tö töôûng duïc nhieãm". Goïi laø giôùi taát yeáu. Giôùi cuûa nhöõng ngöôøi thanh tònh nhö Ma ha Ca dieáp vaø cuûa tieàn thaân Phaät khi haønh boà taùt haïnh goïi laø giôùi do nhaân ñôøi tröôùc. 

42. 17). Giôùi boán loaïi, thöù töï 

(a) Giôùi nhö ñöùc Theá toân moâ taû: " Vò tyû kheo soáng cheá ngöï vôùi söï cheá ngöï cuûa giôùi boån, ñaày ñuû haønh xöù vaø chaùnh haïnh, thaáy sôï haõi trong nhöõng loãi nhoû, neân vò aáy laõnh thoï caùc hoïc giôùi". (Vbh. 244), ñaây laø Giôùi thuoäc söï cheá ngöï cuûa giôùi boån. 

(b) Giôùi ñöôïc moâ taû nhö sau: " Khi maét thaáy saéc, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng, nhöõng nguyeân nhaân gì do ñoù maø nhaõn caên khoâng ñö?c cheá ngöï, khieán cho tham aùi, öu bi, caùc baát thieän phaùp khôûi leân, vò aáy cheá ngöï nguyeân nhaân aáy, hoä trì nhaõn caên, thöïc haønh söï hoä trì nhaõn caên. Khi tai nghe tieáng, muõi ngöûi muøi, löôõi neám vò, thaân chaïm xuùc, yù nhaän thöùc caùc phaùp, vò aáy khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng naém giöõ töôùng rieâng... Thöïc haønh söï hoä trì yù caên". (M. i, 180): ñaây laø giôùi phoøng hoä caùc caên moân. 

(c) Söï töø boû nhöõng taø maïng, khoâng vi phaïm saùu hoïc giôùi lieân heä ñeán caùch sinh soáng, caùi taø maïng loâi keùo theo nhöõng aùc phaùp nhö "löøa ñaûo, ba hoa, hieän töôùng cheâ bai, laáy lôïi caàu lôïi" (M. iii, 75): ñaây laø giôùi thanh tònh maïng soáng. 

(d) Söï söû duïng boán vaät duïng, ñöôïc thanh tònh nhôø giaùc saùt, nhö khi noùi: "Chaân chaùnh giaùc saùt, vò aáy thoï duïng y phuïc chæ ñeå che thaân khoûi reùt". (M. i, 10): ñaây laø giôùi lieân heä ñeán boán vaät duïng. 

43. Sau ñaây laø toùm taét bình chuù: (ñoaïn 42a) Cheá ngöï vôùi söï cheá ngöï cuûa giôùi boån töùc Paøtimokkha, vì noù giaûi thoaùt (mokkheti) ngöôøi hoä trì (paøti) noù, vì noù laøm cho vò aáy thoaùt khoûi (mocayati) caùc khoå cuûa ñoaï xöù. Cheá ngöï laø khoâng phaïm veà thaân, lôøi. Soáng laø xöû söï trong boán uy nghi. 

44. Ñaày ñuû haønh xöù vaø chaùnh haïnh v.v... yù nghó nhö kinh noùi: "coù taø haïnh vaø chaùnh haïnh". Gì laø taø haïnh? Ñoù laø vi phaïm veà thaân lôøi, caû thaân laãn lôøi, nhöõng vieäc laøm maø Giôùi caám chæ. Nhö moät ngöôøi sinh nhai baèng caùch ñem cho tre, laù, hoa, quaû, boät taém, taêm xæa raêng, hoaëc baèng caùch nònh hoùt, ve vuoát, hoaëc baèng caùch laøm caùc vieäc vaët, hay baát cöù taø maïng naøo bò Theá toân quôû traùch. Chaùnh haïnh laø gì? Laø khoâng vi phaïm veà thaân vaø lôøi, veà caû thaân, lôøi. Laø taát caû söï cheá ngöï baèng giôùi. Laø khoâng sinh nhai baèng nhöõng caùch nhö treân. 

45. Haønh xöù: coù haønh xöù thích ñaùng vaø khoâng thích ñaùng vaø khoâng thích ñaùng. Gì laø haønh xöù khoâng thích ñaùng? Nhö khi moät ngöôøi coù nhöõng daâm nöõ laøm choã lui tôùi, coù ñaøn baø goaù, gaùi giaø, baùn nam baùn nöù, tyû kheo ni, hay töûu quaùn laøm choã lui tôùi; hoaëc vò aáy soáng coù lieân heä vôùi vua hay caän thaàn, ngoaïi ñaïo, ñoà ñeä ngoaïi ñaïo, coù lieân heä khoâng thích ñaùng vôùi cö só; hoaëc laøm quen, giao thieäp, toân troïng nhöõng gia ñình khoâng tín taâm, phæ baùng thoâ loã, nhöõng ngöôøi muoán haïi, muoán söï xaáu xa, phieàn naõo, khoâng muoán söï chaám döùt heä luî cho nhöõng tyû kheo, tyû kheo ni, nam nöõ cö só. Ñaáy laø nhöõng haønh xöù khoâng thích ñaùng. Gì laø haønh xöù thích ñaùng? Nhö moät vò khoâng coù nhöõng daâm nöõ laøm choã lui tôùi... Quaùn röôïu laøm choã lui tôùi,... Khoâng lieân heä khoâng thích ñaùng vôùi cö só; vò aáy laøm quen, lui tôùi, toân troïng nhöõng gia ñình coù tín taâm, nhöõng ngöôøi laøm nguoàn an uûi nôi naøo coù boùng hoaøng y, coù gioù maùt cuûa baäc trí, nhöõng ngöôøi mong moûi ñieàu toát laønh, hæ laïc, mong chaám döùt heä luî cho tyû kheo, tyû kheo ni, nam nöõ cö só. ñaáy laø haønh xöù chaân chaùnh. Nhö theá, vò aáy ñöôïc goïi laø "ñaày ñuû haønh xöù vaø chaùnh haïnh". (Vbh. 244-7). 

46. Laïi nöõa chaùnh haïnh vaø haønh xöù ôû ñaây caàn ñöôïc hieåu nhö sau. Taø haïnh coù hai laø taø haïnh veà thaân vaø lôøi. Gì laø taø haïnh veà thaân? Ñoù laø "Xöû söï thieáu cung kính tröôùc taêng, ñöùng ngoài, chen laán vôùi caùc vò thöôïng toaï, ngoài choã cao, ngoài bòt ñaàu, ñöùng maø noùi chuyeän, vung tay khi noùi, ñi giaøy deùp trong khi caùc thöôïng toaï ñi chaân traàn, ñi choã cao trong khi caùc thöôïng toaï ñi choã thaáp, ñi treân ñöôøng chính trong khi caùc thöôïng toaï ñi choã khoâng coù ñöôøng.... Ñöùng ngoài thuùc vaøo caùc vò thöôïng toaï, tranh choã vôùi caùc tyû kheo môùi... Vaøo buoàng taém.... Chöa hoûi caùc thöôïng toaï maø ñaõ ñeå cuûi treân loø, khoaù cöûa... Taïi choã taém, vöøa ñi vöøa vaãy nöôùc nhaèm caùc thöôïng toaï, ñi vaøo choã taém tröôùc maët caùc thöôïng toaï, taém vaåy nöôùc vaøo caùc thöôïng toaï, taém tröôùc maët caùc vò. Khi ñi ra thì chen laán caùc thöôïng toaï, ñi ra tröôùc maët hoï, vaøo nhaø cuõng chen laán ñi tröôùc, ñaåy hoï ra maø chen tôùi.... Taïi nhöõng nhaø gia chuû coù phoøng rieâng kín ñaùo, daønh cho ñaøn baø con gaùi, thì vò aáy ñöôøng ñoät ñi vaøo, vuoát ñaàu treû con". (Nd1, 228-9). Ñaáy goïi laø taø haïnh veà thaân. 

47. ÔÛ ñaây, gì laø taø haïnh veà lôøi? "Ñoù laø khi moät ngöôøi söû söï voâ leã tröôùc chuùng Taêng. Khoâng xin pheùp nhöõng vò Thöôïng toaï maø noùi veà Phaùp, traû lôøi caùc caâu hoûi, tuïng giôùi, ñöùng noùi vung tay. Vaøo nhaø ngöôøi gaëp phuï nöõ hay thieáu nöõ thì ba hoa kieåu nhö: "EÂ chò X, coù gì aên ñaáy? Coù chaùo khoâng? Chuùng toâi seõ uoáng caùi gì? Nhöõng gì laø ñoà aên loaïi cöùng? Nhöõng gì laø ñoà aên loaïi meàm? Chò seõ cho aên caùi gì?" (Nd1, 230). Ñaáy laø taø haïnh veà lôøi. 

48. Chaùnh haïnh caàn hieåu laø ngöôïc laïi vôùi nhöõng ñieàu treân. Hôn nöõa, vò tyû kheo coù leã ñoä, bieát kính nhöôøng, coù taøm quyù, maëc haï y, thöôïng y moät caùch thích ñaùng, taùc phong vò aáy laøm khôûi daäy nieàm tin duø khi vò aáy ñi tôùi ñi lui, nhìn tröôùc hay nhìn hai beân, co hay duoãi, maét vò aáy thöôøng ngoù xuoáng, vò aáy coù uy nghi, phoøng hoä caùc caên moân, tieát ñoä trong söï aên uoáng, chaùnh nieäm tænh giaùc, ñaày ñuû söï töï giaùc, ít muoán, bieát ñuû, tinh caàn, caån thaän gìn giöõ chaùnh haïnh, heát loøng cung kính nhöõng vò giaùo thoï sö. Ñaáy laø chaùnh haïnh. 

49. Haønh xöù (thích ñaùng) goàm ba söï hoã trôï laøm haønh xöù, söï phoøng hoä laøm haønh xöù, vaø söï buoäc chaët laøm haønh xöù. Söï hoã trôï laøm haønh xöù laø, moät ngöôøi baïn toát noùi möôøi loaïi chuyeän: "Noùi veà ít muoán, bieát ñuû, aån daät, ñoäc cö, tinh taán, giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt vaø giaûi thoaùt tri kieán". (M. i, 145), ngöôøi baïn töø ñoù ta ñöôïc nghe nhöõng ñieàu chöa nghe, söûa sai nhöõng ñieàu ñaõ hoïc, taåy ñöôïc nhöõng nghi vaán, laøm chaùnh laïi söï thaáy bieát, ñöôïc ñöùc tin, hoaëc nhôø hoïc vôùi ngöôøi aáy maø ta taêng tröôûng veà tín, giôùi, vaên, boá thí vaø trí tueä. Ñaây laø söï hoã trôï laøm haønh xöù. 

50. Söï phoøng hoä laøm haønh xöù laø, "moät tyû kheo khi ñi vaøo moät ngoâi nhaø, moät con ñöôøng, thì ñi vôùi maét nhìn tröôùc khoaûng moät taàm, cheá ngöï nhaõn caên, khoâng nhìn voi, ngöïa, xe, ngöôøi boä haønh, ñaøn baø, ñaøn oâng; khoâng ngoù leân, ngoù xuoáng, ngoù choã naøy choã kia". (NdI, 474). 

51. Söï buoäc chaët laøm haønh xöù laø boán nieäm xöù maø taâm ñöôïc buoäc vaøo, vì theá ñöùc Theá toân daïy: "Naøy caùc tyû kheo, gì laø haønh xöù cuûa moät tyû kheo, queâ höông vò aáy? Chính laø boán nieäm xöù quaùn" (S. v, 148). 

Ñöôïc trang bò nhö vaäy, ñöôïc cung caáp ñaày ñuû nhö vaäy, baèng chaùnh nieäm vaø (chaùnh) haønh xöù naøy, neân vò aáy ñöôïc goïi laø "ñaày ñuû haønh xöù vaø chaùnh haïnh". 

52 Thaáy söï nguy hieåm trong nhöõng loãi nhoû (ñoaïn 42): "Loãi nhoû" laø nhö söï voâ tình vi phaïm moät hoïc giôùi nhoû naèm trong Giôùi boån, hoaëc coù moät yù nghó baát thieän khôûi leân. Vò aáy chaân chaùnh laõnh thoï vaø hoïc taäp caùc hoïc giôùi: Coù bao nhieâu hoïc giôùi, vò aáy ñeàu hoïc taäp laõnh thoï moät caùch chaân chaùnh (samaødaøya). Caâu "moät ngöôøi cheá ngöï vôùi söï cheá ngöï cuûa Giôùi boån"., giôùi thuoäc veà söï cheá ngöï cuûa Giôùi boån ñöôïc neâu baèng ngöôøi, coøn "ñaày ñuû chaùnh haïnh vaø haønh xöù" chæ phöông phaùp thöïc haønh nôi vò ñaõ vieân maõn giôùi. 

53. (b) Baây giôø, hay noùi veà giôùi thuoäc söï cheá ngöï caùc caên moân, ñöôïc neâu leân keá tieáp. Khi maét thaáy saéc: khi thaáy moät vaät baèng nhaõn thöùc coù khaû naêng thaáy, nhöng nöông vaøo con maét duïng cuï neân laáy teân "maét". Coå ñöùc (Poraønaø) noùi: "Con maét khoâng thaáy vì noù khoâng coù taâm. Taâm khoâng thaáy vì khoâng coù maét. Nhöng khi coù chaïm xuùc giöõa caên vaø traàn thì coù thaáy, do thöùc coù thò giaùc laøm neàn taûng vaät lyù cho noù. (Thò giaùc, kinh goïi laø maét tònh saéc: eye- sensitivity- chæ ñoøng töû hay con ngöôi). Vaäy yù nghóa thöïc söï ôû ñaây laø: khi thaáy saéc nhaõn thöùc". 

54. Khoâng naém giöõ töôùng chung, khoâng ñeå yù töôûng ñaøn baø hay ñaøn oâng, hay baát cöù töôùng gì laøm caên baûn cho oâ nhieãm, nhö töôùng ñeïp, v.v.. Vò aáy döøng laïi ôû caùi thaáy, cuõng khoâng naém giöõ töôùng rieâng: vò aáy khoâng ñeå taâm baát cöù khía caïnh naøo nhö tay, chaân, nuï cöôøi, tieáng noùi, nhìn thaúng, nhìn nghieâng, v.v.. Goïi laø nhöõng töôùng chi tieát, vì chuùng phaùt sinh ra töøng oâ nhieãm khaùc nhau, vì chuùng noåi baät. Vò aáy chæ thaáy caùi gì thöïc söï ñang ôû ñaáy. Nhö tröôûng laõo Nahaøtissa ôû Cetiyapabbata. 

55. Khi tröôûng laõo ñang treân ñöôøng ñi töø Cetiyapabbata ñeán Anuraødhapura ñeå khaát thöïc, coù moät naøng daâu cuûa moät oâng tröôûng giaû gaây loän vôùi choàng neân khôûi haønh töø saùng sôùm ôû Anuraødhapura, trang söùc loäng laãy nhö tieân nöõ, ñeå veà nhaø baø con. Naøng troâng thaáy tröôûng laõo, vaø do taâm hoàn haï lieät, baät leân moät traøng cöôøi lôùn. Ngaïc nhieân khoâng hieåu coù chuyeän gì xaûy ñeán, vò tröôûng laõo nhìn leân, vaø khi ñöôïc "baát tònh töôûng" nôi haøm raêng cuûa naøng ngaøi ñaéc quaû A-la-haùn. Do ñoù coù baøi keä: 

Thaáy xöông haøm raêng 
Duy trì "coát töôûng" 
Chöa dôøi chaân böôùc 
Quaû chuùng voâ sanh

"Khoâng roõ oâng hay baø 
Vì ta khoâng ñeå yù 
Nhöng treân ñöôøng caùi naøy 
Coù ñoáng xöông di ñoäng".

57. Khoâng coù gì laø "cheá ngöï" hay "khoâng cheá ngöï" nôi nhaõn caên, vì ñoái vôùi maét tònh saéc khoâng coù tænh giaùc hay thaát nieäm. Nhöng khi moät saéc phaùp ñi vaøo söï chuù yù cuûa maét, thì höõu phaàn khôûi leân hai laàn vaø dieät, roài ñeán duy taùc yù giôùi laøm nhieäm vuï höôùng taâm (chuù yù) khôûi vaø dieät, roài ñeán nhaõn thöùc vôùi nhieäm vuï thaáy, roài ñeán dò thuïc yù giôùi laøm nhieäm vuï tieáp thoï, roài ñeán dò thuïc voâ nhaân yù thöùc giôùi laøm nhieäm vuï xaùc ñònh, khôûi vaø dieät. Keá tieáp laø toác haønh taâm. Trong ñaây, khoâng coù gì laø cheá ngöï hay khoâng cheá ngöï vaøo giai ñoaïn höõu phaàn, hay baát cöù giai ñoaïn naøo sau ñoù töø höôùng taâm trôû ñi. Song khôûi haønh töø giai ñoaïn toác haønh taâm, neáu khoâng chaùnh haïnh, neáu coù söï thaát nieäm, voâ tri, khoâng kieân nhaãn, löôøi bieáng khôûi leân, thì goïi laø "khoâng cheá ngöï nhaõn caên". 

58. Taïi sao? Vì khi aáy coù nghóa, laø caên moân khoâng ñöôïc phoøng hoä, höõu phaàn vaø caùc taâm thuoäc loä trình taâm cuõng khoâng ñöôïc phoøng hoä. Ví nhö khi, boán coång cuûa moät ñoâ thaønh khoâng ñöôïc baûo ñaûm, thì duø cho caùc cöûa cuûa nhöõng ngoâi nhaø, kho chöùa v.v... Beân trong thaønh ñöôïc khoaù kyõ, taøi saûn beân trong thaønh cuõng khoâng ñöôïc baûo ñaûm, vì keû cöôùp seõ vaøo thaønh tha hoà vô veùt. Cuõng vaäy, khi coù söï khoâng chaùnh haïnh, v.v... Khôûi leân ôû giai ñoaïn toác haønh, vì khoâng cheá ngöï, thì caên moân cuõng khoâng ñöôïc cheá ngöï, höõu phaàn vaø caùc taâm thuoäc loä trình keå töø höôùng taâm, cuõng khoâng ñöôïc phoøng hoä. Nhöng khi giôùi, v.v... Khôûi leân ôû giai ñoaïn toác haønh, thì nhö vaäy caên moân cuõng ñöôïc phoøng hoä höõu phaàn vaø caùc taâm thuoäc loä trình cuõng ñöôïc phoøng hoä ví nhö khi coång thaønh ñaõ chaéc chaén, thì duø beân trong, caùc coång nhaø ôû, nhaø kho v.v.. Khoâng chaéc, taøi saûn trong thaønh vaãn ñöôïc gìn giöõ, baûo ñaûm, vì coång thaønh ñoùng, keû cöôùp khoâng theå xaâm nhaäp. 

Bôûi theá, maëc duø söï cheá ngöï chæ thöïc söï baét ñaàu ôû giai ñoaïn (saùt na) toác haønh taâm, song vaãn goïi laø "cheá ngöï nhaõn caên". Vieäc nghe tieáng, ngöûi muøi v.v... Cuõng vaäy. 

59. Vaäy chính loaïi giôùi naøy, coù ñaëc tính laø traùnh naém giöõ nhöõng töôùng coù theå keùo theo oâ nhieãm lieân heä ñeán saùu traàn, goïi laø giôùi cheá ngöï caùc caên moân. 

60. (c) Baây giôø haõy noùi ñeán giôùi thuoäc thanh tònh sinh maïng (ñoaïn 42). Caâu "Saùu hoïc giôùi lieân heä ñeán caùch sinh soáng". Coù nghóa: "vì nguyeân nhaân sinh nhai, vì lyù do sinh nhai, maø moät ngöôøi coù aùc duïc, laøm moài cho duïc, töï xöng ñöôïc thöôïng nhaân phaùp maø kyø thöïc khoâng coù" bò phaïm toäi ba la di, vì nguyeân nhaân, "vì lyù do sinh nhai maø moät ngöôøi laøm moâi giôùi" phaïm bò toäi taêng taøn; "vì nguyeân nhaân sinh nhai maø noùi: Moät tyû kheo ôû trong chuøa cuûa baïn laø moät baäc A-la-haùn phaïm toäi ba daät ñeà neáu ngöôøi aáy bieát coù toäi maø cöù noùi: "Vì nguyeân nhaân, lyù do sinh nhai maø moät tyû kheo khoâng beänh xin moùn aên thöôïng vò ñeå duøng rieâng" phaïm thì phaûi saùm hoái; cuõng giôùi aáy, tyû kheo ni phaïm thì phaûi phaùt loà cuõng giôùi aáy, ngöôøi chöa thoï cuï tuùc phaïm thì bò toäi aùc taùc. (Vin. v, 146). Ñoù laø saùu giôùi lieân heä ñeán caùch soáng. 

61 Löøa ñaûo (xem 42c) Kinh vaên: "Theá naøo laø löøa ñaûo? AÁy laø bòp löøa baèng caùch (giaõ vôø) töø choái boán vaät duïng, baèng caùch noùi giaùn tieáp, baèng uy nghi... Nôi moät ngöôøi ham lôïi döôõng, danh döï, moät ngöôøi coù aùc duïc, laøm moài cho duïc". 

62 "Theá naøo laø ba hoa? AÁy laø noùi taït vaøo ngöôøi ta (baát keå hoï coù nghe hay khoâng) noùi nhieàu, noùi quanh, taâng boác, taâng boác quaù loá, thuyeát phuïc, thuyeát phuïc dai, gôïi yù, gôïi yù dai noùi meâ ly, nònh hoùt taùn doùc, noùi vuoát ve, nôi moät ngöôøi thieân veà lôïi danh döï vaø tieáng taêm, ngöôøi coù aùc duïc, laøm moài cho duïc. 

63 "Theá naøo laø hieän töôùng? Daáu hieäu, ra daáu cho ngöôøi, aùm chæ, laøm aùm chæ, noùi boùng gioù, noùi voøng vo, nôi moät ngöôøi thieân veà lôïi döôõng.... 

64 "Theá naøo laø cheâ bai? Laø nhieác moùc, deøm pha, cheâ traùch, noùi mæa, mæa mai lieân tuïc nhaïo baùng, nhaïo baùng lieân tuïc, boâi nhoï, boâi nhoï lieân tuïc, maùch leûo, caén sau löng, nôi moät ngöôøi thieân veà lôïi döôõng... 

65 "Theá naøo laø laáy lôïi caàu lôïi? Caàu laø tìm kieám chaùc, möu caàu cuûa caûi baèng phöông tieän cuûa caûi, nhö ñem vaät ñöôïc choã naøy ñi ñeán choã khaùc, vaät ñöôïc choã khaùc ñem ñeán choã naøy, nôi moät ngöôøi thieân veà lôïi döôõng.." (Vbh, 352-3) 

66. Y Ù nghóa ñoaïn kinh daãn ôû soá 61 caàn ñöôïc hieåu nhö sau. Coù aùc duïc laø mong muoán chöùng toû coù nhöõng ñöùc tính maø mình khoâng thöïc coù. Laøm moài cho duïc: bò duïc voïng taán coâng. Baèng caùch töø choái boán vaät duïng, baèng caùch noùi giaùn tieáp, baèng uy nghi: laø ba caùch löøa ñaûo ñöôïc neâu leân trong Mahaø-niddesa. 

67. Moät vò tyû kheo ñöôïc cuùng döôøng y, v.v... Vaø chính vì ham muoán nhöõng thöù aáy, oâng laïi töø choái, do aùc duïc. Vò aáy bieát cö só tin töôûng oâng seõ nghó: Vò ñaïi ñöùc cuûa chuùng ta thaät laø thieåu duïc, ngaøi nhaát quyeát khoâng nhaän vaät gì. Thaät laø may maén cho ta neáu ngaøi chòu nhaän chæ chuùt ít vaät duïng ! roài hoï tìm ñuû caùch ñaët tröôùc maët vò aáy nhöõng y thöôïng haïng, v.v... OÂng beøn nhaän, vöøa laøm ra veû chæ nhaän vì loøng töø bi ñoái vôùi hoï. Ñaây laø söï giaû doái nôi vò tyû kheo, ñeå khieán cho cö só sau ñoù mang töøng xe boø leã vaät ñeán cuùng. Ñoù laø löøa ñaûo baèng caùch töø choái. 

68. Trong Mahaø-niddesa noùi: "Theá naøo laø löøa ñaûo baèng caùch töø choái vaät duïng?" Ví duï cö só môøi tyø kheo nhaän y, thöïc, saøng taïo, döôïc phaåm. Moät ngöôøi coù aùc duïc, laøm moài cho duïc, ham ñöôïc y, thöïc, saøng toaï, döôïc phaåm, nhöng laïi töø choái, vì muoán ñöôïc nhieàu hôn. Vò aáy baûo: Moät ngöôøi sa moân khoå haïnh coù caàn ñeán nhöõng taám y ñaét giaù? Chæ neân nhaët gieû raùch, ôû ñoáng raùc hay cöûa tiem, maø laøm y phuïc. Sa moân khoå haïnh caàn gì ñeán thöïc phaåm ñaét giaù? Chæ neân khaát thöïc ñeå soáng. Sa moân khoå haïnh caàn gì ñeán giöôøng ñaét giaù? Chæ neân soáng döôùi goác caây hay ngoaøi trôøi. Sa moân khoå haïnh caàn gì ñeán döôïc phaåm ñaét tieàn? Chæ neân chöõa beänh baèng nöôùc tieåu. ""Bôûi theá vò aáy maëc y thoâ xaáu, aên ñoà khaát thöïc toài, ôû choå toài, duøng thuoác toài ñeå trò beänh. Caùc cö só thaáy vaäy, nghó: Sa moân naøy ít muoán, bieát ñuû, soáng vieãn ly, ñoäc cö tinh taán, thaät laø ngöôøi thuyeát giaûng veà khoå haïnh. Roài hoï laïi caøng muoán cuùng döôøng vò aáy y phuïc, thöïc phaåm, saøng toaï, döôïc phaåm. Vò aáy beøn noùi: "Coù ba ñieàu kieän laøm cho moät vò thieân gia nam töû ñöôïc nhieàu coâng ñöùc: loøng tin, söï boá thí. Vaø moät ngöôøi xöùng ñaùng ñeå nhaän. Ngöôøi coù loøng laïi coù vaät boá thí, vaø laïi coù ta ôû ñaây. Neáu ta khoâng nhaän, thì ngöôøi seõ maát phöôùc. Ñieàu aáy khoâng toát. Vaäy thì ta seõ nhaän, vì loøng thöông töôûng ñoái vôùi ngöôøi. " Cöù theá vò aáy nhaän thaät nhieàu y phuïc, thöïc phaåm, saøng toaø, döôïc phaåm. Ñoù laø moät hình thöùc löøa ñaûo vaäy". (Ndl 224-5) 

69. Laø söï giaû doái nôi ngöôøi coù aùc duïc, khi vò aáy noùi caùch naày caùch khaùc laøm cho ngöôøi ta hieåu raèng minh ñaõ ñöôïc phaùp nhaân (sieâu vieät con ngöôøi). Ñoù goïi laø löøa ñaûo baèng caùch noái giaùn tieáp nhö ñoaïn kinh sau: "Gì laø ví duï veà löøa ñaûo baèng caùch noùi giaùn tieáp? Moät ngöôøi coù aùc duïc, laøm moài cho duïc, mong ñöôïc thaùn phuïc maø noùi nhöõng lôøi lieân heä ñeán thaùnh phaùp. Vò aáy baûo: Ngöôøi ñaép moät caùi y nhö vaäy, loïc nöôùc nhö vaäy, chìa khoaù nhö vaäy, ñai löng nhö vaäy, deùp nhö vaäy, laø moät sa moät raát quan troïng. Hoaëc baûo: Ngöôøi coù moät giaùo thoï sö nhö vaäy, y chæ nhö vaäy, ñoàng giaùo thoï sö, ñoàng y chæ sö, ngöôøi coù baïn nhö vaäy, coäng söï vieân nhö vaäy, thaân thuoäc nhö vaäy, ngöôøi ôû trong chuøa nhö vaäy, maùi che nhö vaäy, nhaø nhö vaäy, vi la nhö vaäy, hang, ñoäng, leàu, traïi, thaùp canh, phoøng lôùn, vöïa luùa, phoøng hoäi nhö vaäy, hoaëc coû goác caây nhö vaäy, laø moät nhaø khoå haïnh raát quan troïng". Hoaëc, vôùi neùt maët nhaên nhíu, möu moâ, giaûo quyeät, laøm ñieäu boä thaùn phuïc, noùi thao thao baát tuyeät, vò aáy thoát leân nhöõng lôøi saâu xa, bí maät, xoû laù, toái nghóa, lôøi sieâu phaøm roång tueách nhö "Sa moân aáy laø moät vò ñaõ ñaït ñeán nhöõng tinh tuù vaø coù nhöõng thieân truù nhö vaäy nhö vaäy." Ñaáy goïi laø noùi giaùn tieáp (Nd1. 226-7). 

70. Laø söï giaû doái nôi moät ngöôøi aùc duïc, khi vò aùy laøm nhöõng daùng ñieäu coá yù ñeå ñöôïc taùn thaùn phuïc, nhö ñoaïn: "Theá naøo laø löøa ñaûo baèng uy nghi? Ví nhö, moät ñöôïc khen, neân laøm boä tòch khi ñi, vò aáy böôùc ñi coù nghieân cöùu, ñöùng coù nghieân cöùu, ngoài coù nghieân cöùu, naèm coù nghieân cöùu. Vò aáy böôùc ñi laøm boä nhö raát ñaêm chieâu, khi ñöùng, ngoài, naèm döôøng nhö raát taäp trung quaùn töôûng. Vò aáy laø ngöôøi toaï thieàn giöõa coâng coäng. Söï laøm boä, saép ñaët, phoâ tröông uy nghi nhö theá ñöôïc goïi laø löøa ñaûo baèng uy nghi" (Nd1. 225-6)) 

71. Kinh vaên: baèng caùch töø choái boán vaät duïng coù nghóa laø duøng caùi phöông tieän goïi laø "töø choái"... Noùi giaùn tieáp: laø noùi gaàn vôùi ñeà taøi. Baèng uy nghi laø ñi ñöùng naèm ngoài. 

72. Nhöõng loái noùi ba hoa (ñoaïn 62) laø noùi taït vaøo: nhö khi vöøa thaáy ngöôøi ñi vaøo tinh xaù, beøn noùi: "Ñi ñaâu ñoù cö só? Môøi taêng chuùng thoï trai aø? Neáu vaäy thì cöù vieäc ñi tröôùc ñi, toâi seõ mang y baùt ñeán sau" v.v... Hoaëc töï quaûng caùo nhö sau: "Toâi laø Tissa, vua raát tín nhieäm toâi, ñaïi thaàn cuûa vua.. Raát tin caäy toâi". Keå leå (noùi nhieàu) cuõng töông töï, khi ñöôïc hoûi moät ñieàu gì. Noùi quanh laø noùi voøng vo tam quoác vì sôï cö só baát maõn sau khi ñaõ taïo cô hoäi cho hoï phaäp yù. Taâng boác laø noùi ca tuïng ngöôøi ta, nhö: "OÂng aáy laø moät ñaïi ñòa chuû, ñaïi thuyeàn chuû, ñaïi thí chuû" Taâng boác lieân tuïc (taâng boác quaù loá) laø noùi ñuû caùch ñeå ca tuïng ngöôøi. 

73. Thuyeát phuïc laø noùi lôøi raøng buoäc thì tay cuõng giaø (Nayhanaø do ñoäng töø Nayhati coù nghóa laø buoäc laïi, coät laïi). Nhö noùi "Cö só tröôùc kia caùc vò thöôøng cuùng traùi caây vaøo gioû ñoù, , taïi sao baây giôø khoâng cuùng nöõa?" Noùi theá naøo ñeå cuoái cuøng, ngöôøi kia phaûi noùi: "Baïch ñaïi ñöùc, chuùng con seõ cuùng, laâu nay vì khoâng coù dòp" v.v... Ñaáy laø buoäc raøng hoï. Hoaëc, khi troâng thaáy moät ngöôøi tay caàm mía, vò tyû kheo beøn hoûi: "Töø ñaâu veà ñaáy, ñaïo höõu?" - Baïch ñaïi ñöùc, con ôû ruoäng mía veà aï" - Mía ôû ñaáy coù ngoït khoâng nhæ? - Baïch ñaïi ñöùc, caàn phaûi aên vaøo môùi bieát ñöôïc" - Naày cö só, moät tyû kheo khoâng ñöôïc pheùp noùi: cho toâi mía !" Noùi nhö vaäy töùc laø raøng buoäc ngöôøi ta, khieán hoï phaûi cho. Ñaáy goïi laø thuyeát phuïc. Thuyeát phuïc nhieàu laàn, duøng nhieàu caùch, goïi laø thuyeát phuïc dai daúng (noùi dai) 

74. Gôïi yù laø aùm chæ, baèng caùch neâu moät tröôøng hôïp ñaëc bieät nhö: "Chæ coù gia ñình ñoù laø hieåu toâi thoâi. Coù gì, hoï chæ cuùng döôøng cho toâi". Hoaëc, nhö caâu chuyeän ngöôøi baùn daàu sau ñaây. Hai tyø kheo ñi vaøo laøng, ngoài trong nhaø ñôïi. Thaáy moät coâ gaùi, hoï beøn goïi naøng laïi. Roài vò naøy hoûi vò kia: "Naøng naøy laø con gaùi nhaø ai theá?" - Hieàn giaû, naøng laø con gaùi cuûa ngöôøi baùn daàu vaãn thöôøng uûng hoä chuùng ta ñaáy. Moãi khi chuùng tyø kheo ñi ñeán nhaø meï naøng, baø thöôøng cho bô trong huû. Vaø coâ naøy cuõng cho bô trong huû nhö meï" (Pm. 46) Ñoù goïi laø gôïi yù. Gôïi yù nhieàu caùch, noùi maõi, thì goïi laø gôïi yù lieân tuïc. 

75. Noùi meâ ly laø noùi lôøi eâm tai laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn, baát keå ñuùng hay khoâng, hôïp phaùp hay khoâng. Nònh hoùt laø noùi moät caùch heøn haï, luoân luoân giöõ thaùi ñoä keû döôùi. Taùn doùc laø noùi thaät nhieàu nhöng chæ ñuùng moät ít. 

76. Noùi vuoát ve nhö ngöôøi ta vuoát ve, voã veà con nít. 

77. Hieän töôùng (nemittikataø) töôùng laø moät daáu hieäu baèng thaân hay lôøi, ñeå laøm ngöôøi ta cho mình vaät duïng. Ra hieäu laø laøm moät daáu hieäu coù yù hoûi: "Baïn coù gì ñeå aên ñaáy?" v.v... Khi troâng thaáy ngöôøi ñang mang thöùc aên. aùm chæ laø noùi xa gaàn tôùi vaät caàn duøng. Laøm aùm chæ: nhö thaáy muïc töû ñaét ngheù ñi ngang, vò tyø kheo hoûi: "Ñaáy laø ngheù con cuûa boø caùi vaét söõa hay boø caùi cho bô?" - Baïch ñaïi ñöùc, boø caùi vaét söõa, vì neáu laø boø caùi vaét söõa, thì caùc tyø kheo ñaõ coù söõa maø uoáng!" v.v..., coát laøm cho ñöùa beù veà thuaät laïi vôùi cha meï, ñeå hoï ñem söõa ñeán cuùng. 

78. Noùi boùng gioù laø noùi gaàn ñeà taøi, tæ nhö caâu chuyeän veà moät tyø kheo ñöôïc moät gia ñình uûng hoä. Vò aáy muoán aên, neân ñi vaøo nhaø aáy maø ngoài. Nöõ chuû khoâng muoán boá thí, neân vöøa troâng thaáy vò tyø kheo, baø baûo ngay: "Khoâng coù côm". Ñoaïn ñi sang nhaø haøng xoùm, laøm boä ñi laáy côm. Vò tyø kheo ñi vaøo beáp, nhìn quanh, thaáy caây mía sau caùnh cöûa, ñöôøng ñöïng trong toâ, xaâu caù trong roã, gaïo trong chum vaø bô trong huû, Vò aáy trôû ra, ngoài. Khi nöõ chuû trôû laïi, baø baûo vò tyû kheo "Toâi khoâng kieám ñöôïc chuùt côm naøo caû". Vò tyø kheo lieàn noùi: "Naøy thí chuû, toâi ñaõ thaáy moät ñieàm baùo raèng hoâm nay khoâng deã gì ñöôïc ñoà aên khaát thöïc". - Ñaïi ñöùc noùi sao? - "Toâi thaáy moät con raén gioáng nhö caây mía ôû trong goác ñaèng sau caùnh cöûa. Ñi tìm vaät gì ñeå neùm noù, toâi gaëp cuïc ñaù, gioáng nhö cuïc ñöôøng trong toâ. Khi toâi neùm cuïc ñaát vaøo con raén, thì noù döông ra moät caùi moàng troâng nhö xaâu caù ôû trong roã, vaø khi noù nhe raêng ñeå caén cuïc ñaát, raêng noù troâng nhö nhöõng haït gaïo trong chum. Roài nöôùc boït hoaø laãn noïc raén phun ra khoûi mieäng noù trong khi noù töùc giaän, troâng nhö bô ñeå trong huû". Baø chuû nghó: "Khoâng deã gì bòp keû bôïm giaø" vaø buoäc loøng phaûi bieáu tyø kheo caây mía, naáu côm cho oâng, vaø cho luoân caû caùc vaät duïng kia. 

79. Noùi xa gaàn ñeà taøi chính laø noùi boùng gioù. Noùi voøng vo laø noùi xoay quanh ñeà taøi. 

80. Cheâ bai (maït saùt) goàm nhöõng caùch nhö nhieác moùc laø duøng möôøi caùch maéng nhieác, "ñoà aên troäm, ñoà ngu, ñoà ñieân, ñoà laïc ñaø, ñoà boø, ñoà löøa, gioáng phaïm giôùi, gioáng ñòa nguïc, ñoà suùc sinh, ñoà gioáng gì ñaâu". Deøm pha laø noùi lôøi khinh bæ. Cheâ traùch laø keå nhöõng loãi laàm. Noùi mæa laø khi moät ngöôøi naøo khoâng boá thí, vò aáy baûo raèng: "Thaät laø vua caùc thí chuû". Noùi mæa ñuû caùch, ñöa ra nhöõng lyù leõ, goïi laø mæa mai lieân tuïc hoaëc mæa mai quaù ñaùng, nhö noùi veà moät ngöôøi khoâng boá thí: "Ñoù laø moät ñaïi thí chuû". Nhaïo baùng laø noùi cheá nhaïo, nhö: "Soáng kieåu gì maø aên heát caû thoùc gioáng". Nhaïo baùng lieân tuïc nhö baûo: "Sao? Ngöôøi aáy maø baïn noùi khoâng phaûi thí chuû?" Ñoái vôùi ai, y cuõng cho moät lôøi "Khoâng coù" ñaáy chöù". 

81. Boâi nhoï laø chæ trích, (haï giaù) ngöôøi naøo. Boâi nhoï lieân tuïc laø cheâ bai ñuû caùch. Maùch leûo laø ñem chuyeän nhaø naøy sang nhaø khaùc, laøng naøy sang laøng khaùc, vuøng naøy ñeán vuøng khaùc, vì nghó "nhö vaäy chuùng seõ cuùng cho ta, vì sôï ta ñi noùi choã naày choã kia". Caén sau löng hay noùi hai löôõi, laø chæ trích ngöôøi naøo sau löng hoï, sau khi ñaõ noùi toát tröôùc maët, nhö caén vaøo thòt sau löng ngöôøi ta khi hoï khoâng thaáy ñöôïc. Ñoù laø thaùi ñoä cuûa ngöôøi khoâng theå nhìn ngay tröôùc maët ngöôøi. Taát caû caùch noùi treân ñaây, goïi laø cheâ bai hay maït saùt (nippesikataø), vì noù naïo heát (nippeseti) chuøi heát nhöõng ñöùc tính cuûa ngöôøi, hoaëc vì ñaáy laø söï möu caàu lôïi döôõng baèng caùch nghieàn naùt, taùn nhoû ñöùc tính cuûa ngöôøi, nhö nghieàn naùt, taùn nhoû ñöùc tính cuûa ngöôøi, nhö nghieàn naùt caùc loaïi hoa ñeå maø laáy höông. 

82. Laáy lôïi caàu lôïi: Caàu laø saên ñuoåi. Ñöôïc choã naøy (ñoaïn 65) laø xin ñöôïc ôû nhaø naøy. Choã khaùc laø nhaø khaùc. Tìm laø mong muoán. Kieám chaùc laø saên ñuoåi moät caùch lieân tuïc, nhö chuyeän vò tyø kheo ñi khaép nôi, ñem nhöõng vaät ñaõ xin boá thí cho treû con trong caùc gia ñình ñeå cuoái cuøng ñöôïc cuùng söõa vaø chaùo. 

83. Nhöõng aùc phaùp nhö caàn hieåu laø keå caû nhöõng vieäc noùi trong kinh Phaïm voõng (Brahmajaøla): "Trong khi moät soá sa moân, baø la moân duø ñaõ duøng caùc moùn aên do tín thí cuùng, vaãn coù töï nuoâi soáng baèng nhöõng taø maïng, nhö xem töôùng tay chaân, chieâm töôùng, trieäu tröôùng, moäng töôùng, chieâm töôùng, trieäu töôùng, moäng töôùng, thaân töôùng, daáu chuoät caén, teá löûa, teá muoãng..." (D. i, 9) 

84. Taø maïng naøy do ñoù keùo theo söï vi phaïm saùu hoïc giôùi ñaõ ñöôïc cheá lieân heä ñeán loái sinh soáng, noù coøn keùo theo nhöõng aùc phaùp khôûi ñaàu baèng löøa ñaûo, ba hoa, hieän töôùng, cheâ bai, laáy lôïi caàu lôïi. Bôûi vaäy, chính caùi vieäc traùnh xa moïi thöù taø maïng môùi ñöôïc goïi laø giôùi thanh tònh sinh maïng. Caùi maø chuùng ta nhôø vaøo ñeå soáng, goïi laø sinh maïng. Ñoù laø caùi gì? Laø noã löïc ñeå tìm kieám nhöõng vaät duïng. Thanh tònh sinh maïng laø laøm saïch caùch soáng.